BEELDANALYSE IN DE AARDRIJKSKUNDE Toon Steenssens Graffiti in Berlijn
Keuze van een stad: Tijdens de lesvrije week, na de examenperiode van kerstmis, ben ik samen met mijn gezin op citytrip geweest naar Berlijn. De stad sprak me niet echt aan, vooral omdat ik niet goed wist wat er eigenlijk te zien was. Al moet ik eerlijk zijn, ik heb echt een afkeer van Duitsland, dit door hun geschiedenis. Toch zette ik mijn vooroordelen opzij en vertrok met veel plezier naar Berlijn, al was het maar om er even tussenuit te zijn. Zoals altijd zijn vooroordelen fout, dus nu ook. Berlijn heeft zich ontwikkelt tot een hippe stad die mensen veel te bieden heeft. Daarnaast verschoot ik ervan dat er zoveel verschillende culturen naast elkaar leven, wat je Berlijn niet zou nageven als je de stad zijn geschiedenis bekijkt. Eén ding viel me enorm op, de graffiti die bijna over in de stad aanwezig is. Het is niet zomaar graffiti van onder een brug, het zijn vaak echte kunstwerken. Tijdens de citytrip zelf vroeg ik me de hele tijd af hoe die graffiticultuur zich tot dit niveau heeft kunnen ontwikkelen. Natuurlijk dacht ik wel dat de koude oorlog er iets met te maken had, maar wat dan juist? Dat zocht ik uit. Graffiti in Berlijn: Zoals ik al dacht had de koude oorlog een belangrijke rol in het ontstaan van deze graffiticultuur. Tijdens de koude oorlog werd de wereldbekende Berlijnse muur opgetrokken, om Westen Oost-Duitsland van elkaar te scheiden in Berlijn. West-Berlijn was kapitalistisch en Oost- Berlijn communistisch. De Berlijnse muur kwam er om te voorkomen dat mensen van Oost- Berlijn naar het westen zouden vluchten. Deze geschiedenis zie je overal in de stad terugkeren, want niet zo lang geleden was de muur nog in gebruik. De geschiedenis van de stad maakt je soms wel stil en dat is ook voor de spuiters van graffiti de basis geweest. De muur kwam ten val in 1989 en zou vanaf dan dienen voor graffiti. De overgebleven stukken muur zijn voor spuiters een perfecte locatie om hun graffiti op te spuiten. Op de muur staan niet zomaar wat tekeningen, er staan gedachten van mensen op afgebeeld. Na het einde van de koude oorlog konden graffitispuiters hun verhaal neerschrijven, maar dan in de vorm van graffiti. Politieke standpunten zijn in grote mate aanwezig op de resten van de Berlijnse muur. Hieruit evolueerde Berlijn naar een stad van graffiti. Vandaag zie je in de graffiti meer kunst dan politieke standpunten, maar zonder de graffiti van de politieke standpunten, had Berlijn zich nooit ontwikkelt tot zulke stad met talloze graffiti kunstwerken. 1
Beelden: De beelden zijn zelfgemaakte foto s. 2
3
Keuze van het beeld: Beeld: Op het beeld zie je vooral veel graffiti in verschillende kleuren en vormen. Centraal zie je een poortje met daaraan enorm veel sloten. Achter de muur zie je een auto. De graffiti is gespoten op een muur. Je leest verschillende dingen: do more, talk less, wave no flags Als je het beeld zo bekijkt roept het enorm veel vragen bij je op. Zit je binnen of buiten achter de muur? Waarom is er zoveel graffiti op die muur? Waarom staat die muur daar? Welk nut heeft het poortje? Welke betekenis hebben die sloten aan het poortje? Wat betekenen die zinnen op de muur? Wat bevindt zich allemaal achter de muur? Hoe hoog is die muur? Lesfragment: Lesfase Onderwijsleervragen Didactisch materiaal Instapfase Ik heb een beeld voor jullie, het is de bedoeling dat jullie mij zoveel mogelijk vertellen wat jullie zien op deze foto. Welke vragen roept deze foto bij jullie op? Foto Berlijnse muur met poortje 4
Context: De foto is genomen in Berlijn, de hoofdstad van Duitsland. Het is een overgebleven stuk van de Berlijnse muur, die Oost- en West-Duitsland van elkaar scheidde tijdens de koude oorlog. Sinds 1989 is de muur zijn functie verloren. Het poortje was een doorgang voor Oost-Duitse soldaten om de bufferzonen van de muur te betreden en te bewaken. Achter de muur zien we de moderne hedendaagse stad Berlijn. De graffiti is er gekomen na de val van de Berlijnse muur. Er werden verschillende politieke standpunten en veelzeggende zinnen zoals do more, talk less op gespoten met graffiti. De foto is door mezelf genomen, ik was er toerist en onder de indruk van de graffiti. Lesfragment: Lesfase Onderwijsleervragen Didactisch materiaal Gewone lesfase OLG: - Waar is deze foto genomen? - Waarvoor diende de muur? - Wat betekent do more, talk less? - Waarop mikt deze kritiek? - Wat besluiten we dan over het belang van graffiti in Berlijn? Foto Berlijnse muur met poortje Waarnemer: Bij moet roept het beeld enkele akelige gevoelens op, die je krijgt als je de contextinformatie kent. Tegelijk roept het ook een kleurrijke sfeer op, te danken aan de graffiti. Ergens heb ik een gevoel van opluchting, omdat de periode voorbij is en de zinnen op de muur eigenlijk staan voor de vrije meningsuiting. Lesfragment: Lesfase Onderwijsleervragen Didactisch materiaal Laatste lesfase OLG: - Welke gevoelens hebben jullie bij deze afbeelding? - Wat betekent het feit dat iedereen zijn mening met graffiti mag spuiten? - Als je het beeld en de context samenneemt, vinden jullie dit dan een mooie afbeelding of niet? Waarom? Foto Berlijnse muur met poortje 5