Periodiek regiomagazine NOVEMBER 2010 Henri Lenferink voorzitter Holland Rijnland: De gemeenten bewijzen met extra bijdrage dat het hen ernst is met de RijnlandRoute Het is nu of nooit voor de financiering van de Rijnland- Route. Op 1 december moeten we het voorstel voor de bijdrage van de regio aan de nieuwe wegverbinding rond hebben. Uitstel is niet mogelijk, want de minister heeft laten weten dat de deadline hard is. Als we voor december geen sluitende afspraken kunnen maken, is de kans groot dat we met lege handen thuiskomen. In dit nummer: Holland Rijnland-voorzitter Henri Lenferink windt er geen doekjes om. De regiogemeenten en de provincie moeten zo snel mogelijk bepalen hoe zij hun bijdrage aan de RijnlandRoute willen betalen. Dat betekent dat er nog veel werk moet worden verzet en diverse besluiten worden genomen. Want het gat in de begroting voor de RijnlandRoute is nog niet gedicht. Daarnaast moet het Rijk nog worden overtuigd van nut en noodzaak van de Churchill Avenue, die regio en provincie als volwaardige variant voor de RijnlandRoute willen voordragen. Maar ook inhoudelijk is het nodig om beslissingen te nemen, zegt Lenferink. Veel grote projecten in onze RijnlandRoute en RijnGouwelijn-West: van visie naar harde euro s...2 Leiden staakt verzet tegen RijnGouwelijn door stad...5 Churchill Avenue: provincie en regio moeten echte afweging maken...6 Verbinding N205/N206: geld investeringsfonds Holland Rijnland heeft als katalysator gewerkt...8 Matchmakers tussen organisaties...12 Exoneratieregeling: voor en tegen...14 Bezuiniging 2011 haalbaar, daarna wordt het lastig...16 Henri Lenferink: Het wordt tijd dat we knopen doorhakken. regio zijn direct afhankelijk van de nieuwe wegverbinding. Het wordt tijd dat we knopen doorhakken. Varianten We willen nu alleen verder met faseringsvariant F en de Churchill Avenue, vervolgt Lenferink. De eerder geopperde variant A is voor ons niet acceptabel, want die lost verkeerskundig niets op. We willen het Rijk vragen om in december wèl een besluit te nemen over het geld, maar de keuze van de beste variant uit te stellen tot maart 2011, wanneer de provincie de milieueffectrapportage (mer) heeft afgerond. Dat lijkt ons de juiste volgorde. Want als we in december ook voor één bepaalde variant kiezen, is er altijd de kans dat de ander achteraf milieutechnisch beter is. Dat risico willen we niet lopen dat kunnen we de burgers niet uitleggen. Voorwaarde Het Dagelijks Bestuur is voorstander van de Churchill Avenue, op voorwaarde dat die financieel, verkeerskundig en op het gebied van milieu minimaal even goed scoort als variant F, aldus Lenferink. De Churchill Avenue verlost Voorschoten van een doorgaande weg en spaart de groene ruimte bij Stevenshof. Ook verkeerskundig lijkt deze variant voordelen te hebben. Maar de Churchill Avenue is wel 50 miljoen duurder dan variant F. Daarom kijken we nu hoe we de kosten van deze variant kunnen drukken en de opbrengsten vergroten. Hierbij denken we ook aan extra bijdragen van Voorschoten, Wassenaar en Haaglanden. november 2010 1
Integrale Benadering Holland Rijnland Signaal Ik heb er het volste vertrouwen in dat het de gemeenten lukt nog eens 37,5 miljoen euro voor de Rijnland- Route op tafel te leggen, zegt Lenferink. De raden zijn ongetwijfeld goed doordrongen van het belang van deze bijdrage. Bovendien geven ze hiermee een overduidelijk signaal af aan het Rijk dat het hen ernst is met de RijnlandRoute. Als regio steken we, inclusief btw, 90 miljoen euro in de nieuwe wegverbinding. Dat is enorm veel geld, en nog niet eerder in ons land vertoond. Ik hoop dat ook de provincie bereid is extra geld in de RijnlandRoute te steken. Wij hebben hiervoor het voorstel gedaan 78 miljoen van de RijnGouwelijn over te hevelen naar de RijnlandRoute. Als de provincie hiermee instemt, kunnen we beide projecten in een eerste fase voor tweederde aanleggen en later afbouwen. Daarmee zijn we spekkopers. Innovatief Lenferink: Als maart volgend jaar de beste variant is bepaald, kunnen we snel aan de slag met de uitvoering. We zijn er voorstander van om de aanbesteding op een innovatieve manier aan te pakken. We willen niet langer zelf elk detail uitwerken, maar aannemers vragen of zij bereid zijn de nieuwe wegverbinding voor een bepaald bedrag aan te leggen. Vervolgens wordt de aannemer met het beste plan geselecteerd. Met die methode zijn elders al goede ervaringen opgedaan. Voor het zover is, moeten we nog veel praktische en bestuurlijke horden nemen, maar opening van de nieuwe weg vóór 2020 acht ik zeker haalbaar. RijnlandRoute en RijnGouwelijn-West: van visie naar harde euro s In december is het zover. Dan kan gedeputeerde Asje van Dijk waarschijnlijk namens de regio zijn handtekening zetten onder de afspraken over de financiering van de RijnlandRoute en RijnGouwelijn-West. Hiermee komt de feitelijke aanleg van beide projecten, die vanaf het begin de samenwerking in Holland Rijnland hebben bepaald, een flinke stap dichterbij. Raadsleden buigen zich over de varianten voor de RijnlandRoute tijdens de informatiebijeenkomst over de Integrale Benadering Holland Rijnland op 22 september. De keuze voor de RijnlandRoute en RijnGouwelijn-West is al gemaakt in het Programma van Afspraken uit 2002. Hierin is het basisprincipe vastgelegd om de Bollenstreek en het Veenweidegebied open te houden en toekomstige bebouwing zoveel mogelijk te concentreren in de As Leiden- Katwijk. Maar dit is alleen mogelijk als de infrastructuur in het gebied flink wordt verbeterd. De RijnlandRoute en Rijn- Gouwelijn-West zijn van vitaal belang voor de projecten in de As Leiden-Katwijk, zoals de locatie Valkenburg, de Greenport Duin- en Bollenstreek en het Bio Science Park Leiden. Om sterker te staan in de onderhandelingen met het Rijk en de provincie, richtten de gemeenten in 2007 het Regionaal Investeringsfonds (RIF) op, waarin ze tot 2022 samen 142,5 miljoen euro storten, als eigen bijdrage aan vijf grote regioprojecten. Naast de RijnlandRoute en de RijnGouwelijn-West zijn dat de Greenport Duin- en Bollenstreek, de Noordelijke Ontsluiting Greenport en het regionale groenprogramma. Randstad Urgent Eind 2008 bereikte Holland Rijnland een belangrijke mijlpaal. De projecten in de As Leiden-Katwijk kregen toen de status Randstad Urgent. Rijk, provincie en regio startten onder de naam Integrale Benadering Holland Rijnland (IBHR) een onderzoek naar de RijnlandRoute en RijnGouwelijn-West, in relatie tot wonen en werken in het gebied. In november 2009 was het onderzoek klaar en maakte minister Camiel Eurlings bekend dat het Rijk bereid was bijna 500 miljoen te investeren in de infrastructuur van de As Leiden-Katwijk. Voor de RijnlandRoute ging de voorkeur van de minister hierbij uit naar de variant Zoeken naar Balans. Deze loopt van de A4 via Voorschoten en onderlangs Stevenshof naar de A44, vervolgens over de A44 naar het transferium en vanaf daar via de N206 naar Katwijk. Deze variant kost 844 miljoen euro, aanzienlijk meer dan wat Rijk, provincie en regio aan budget beschikbaar hebben. Er zat daarom niets anders op om faseringsscenario s te ontwikkelen. Het eindrapport hierover was in mei 2010 gereed. Van de zeven ontwikkelde scenario s ging de voorkeur uit naar twee varianten, aangeduid als A en F. 2 SamenGevat
In variant A worden in eerste instantie enkele knooppunten rond Leiden aangepakt, zoals de Tjalmaweg, het knooppunt Leiden-West, de bypass Oostvlietpolder en de verbreding van de A4. De verbinding tussen de A4 en A44 wordt pas in de tweede fase gebouwd. Variant F is een groeimodel, waarbij het gehele tracé in één keer wordt aangelegd, maar vooralsnog als 2x1 rijbaan. Verbreding van enkele wegdelen naar 2x2 rijbanen en de overkapping van de verdiepte weg door Voorschoten zitten hierbij in de tweede fase. Churchill Avenue Het bleef niet bij deze twee varianten. Buiten de Integrale Benadering Holland Rijnland ontwikkelde een groep bewoners en deskundigen namelijk de plannen voor de Churchill Avenue. Deze nieuwe variant gaat uit van een ondertunneling van de Churchilllaan en een verdiepte en overkapte ligging bij de Dr. Lelylaan. Op verzoek van Provinciale Staten is een gefaseerde variant van dit plan meegenomen in de milieu-effectrapportage. De Churchill Avenue kan ook rekenen op een grote sympathie van het Dagelijks Bestuur, omdat deze goed aansluit bij de lokale verkeerssituatie in Leiden, nauwelijks gevolgen heeft voor Voorschoten en bovendien het groene gebied ten zuiden van Leiden ontziet. Nadeel van het plan is wel dat het circa tien procent duurder is dan Zoeken naar Balans uit de IBHR. Fasering In mei 2010 hebben de minister en gedeputeerde opnieuw overlegd over de RijnlandRoute en RijnGouwelijn-West. De plannen kwamen korte tijd later ook aan de orde in het overleg van de minister met de Kamer. Maar afgezien van het voorstel om de kosten van de aanpassing van de A4 buiten het budget voor de RijnlandRoute te houden, leverde dit overleg geen extra geld op. De eerste fase van variant F is begroot op 655 miljoen, terwijl er 522 miljoen beschikbaar is (357 miljoen van het Rijk, 45 miljoen van Holland Rijnland en 120 miljoen van de provincie). In juni heeft het Dagelijks Bestuur van de regio Gedeputeerde Staten een brief gestuurd met voorstellen voor de aanvullende financiering van het project. Het be- stuur stelt in deze brief voor om naast de RijnlandRoute ook de RijnGouwelijn-West te faseren. Dit kan door de tak naar Noordwijk door te schuiven naar de tweede fase. Het is volgens het regiobestuur namelijk verstandiger beide projecten te faseren, dan het risico te lopen dat er door een complete aanleg van de sneltram niet genoeg geld overblijft voor de RijnlandRoute. Het uitstel van de tak naar Noordwijk levert 78 miljoen op voor de RijnlandRoute. Verder stelt het bestuur voor het budget te verhogen met 10 miljoen uit de grondexploitatie van Valkenburg en het regio- Geel = Verdubbeling N206 tot 2x2 en aanpak knoop Leiden-West in eerste fase. Blauw = Verdubbeling A44 van Maaldrift tot Knoop Leiden-West in tweede fase. Maaldrift A44 Geel = Verdubbeling N206 tot 2x2 en aanpak knoop Leiden-West in eerste fase. Blauw = Verbinding A4-A44 aangelegd in tweede fase. Geel = eerste fase. Verdubbeling A44 van Maaldrift tot Knoop Leiden-West A44 STEVENSHOF VOORSCHOTEN A44 Knoop Leiden-West Dr. Lelylaan Churchilllaan A4 Knoop Leiden-West Dr. Lelylaan Variant A LEIDEN Bypass Oostvlietpolder in eerste fase. Parallelstructuur en verbreding A4 in eerste fase. Variant F LEIDEN A4 Variant A voor de RijnlandRoute. Bij deze variant wordt de verbinding tussen de A4 en de A44 pas in een tweede fase aangelegd. Bij Variant F wordt de RijnlandRoute compleet in één keer aangelegd, maar in een versoberde uitvoering. Maaldrift STEVENSHOF Churchilllaan A44 Geel = eerste fase. Verbinding A4-A44 aangelegd in versoberde uitvoering (2x1 rijstroken). VOORSCHOTEN Parallelstructuur en verbreding A4 Bypass Oostvlietpolder A4 Informatiestand over de RijnGouwelijn tijdens de bijeenkomst voor raadsleden op 22 september. A4 november 2010 3
Integrale Benadering Holland Rijnland N.B. Alle bedragen zijn inclusief btw. Kosten van de diverse varianten. Variant A Variant F Churchill Avenue Beschikbaar + 522 + 522 + 522 Bio Science Park + 30 ontsluiting Kosten fase 1 262 655 738 Saldo na fase 1, voor voorstel aanvulling Holland Rijnland + 260 133 186 Extra bijdrage Holland + 45 + 45 Rijnland (2e tranche) Fasering Rijn- + 78 + 78 + 78 Gouwelijn-West Bedrijfsleven + 5 + 5 + 5 Saldo na fase, 1 inclusief voorstel aanvulling Holland Rijnland + 343 5 58 Kosten fase 2 601 213 200 Saldo totaal 258 218 258 nale bedrijfsleven een bijdrage te vragen van vijf miljoen euro. Dit bedrag zou moeten worden geïnd via een heffing op de ozb-belasting. In de brief aan de Gedeputeerde Staten stelt het Dagelijks Bestuur ook voor dat de provincie de risico-opslag van 30 procent en de directiekosten van het project voor eigen rekening neemt. Extra bijdrage Maar naast dit extra geld blijft het volgens het Dagelijks Bestuur ook noodzakelijk de regiogemeenten, buiten het RIF om, nog eens 37,5 miljoen extra te vragen (45 miljoen inclusief btw). Het voorstel hiervoor is op 15 september besproken op een bijeenkomst voor collegeleden en een week later ook gepresenteerd aan raadsleden. Het idee is dat de gemeenten Leiden en Katwijk, die het meeste voordeel hebben bij de RijnlandRoute, 25 miljoen bijdragen. De resterende 12,5 miljoen wordt bijeengebracht in 2023-2024, met ge- bruikmaking van de verdeelsleutel van het RIF. Het voorstel is in oktober en november voorgelegd aan de raden van de twaalf oorspronkelijke Holland Rijnland-gemeenten. Op 30 november wordt het voorstel voorgelegd aan het Algemeen Bestuur van Holland Rijnland. Bestuursovereenkomst Het is de bedoeling om voor de extra 37,5 miljoen een bestuursovereenkomst te sluiten met de twaalf betrokken gemeenten. Deze overeenkomst wordt ondertekend door de voorzitter van het samenwerkingsorgaan en de twaalf gemeenten. De gemeenten Alphen aan den Rijn, Nieuwkoop en Rijnwoude nemen nog geen deel aan de bestuursovereenkomst. Zij zijn lid geworden van Holland Rijnland op 1 april 2010, toen de onderhandelingen met provincie en Rijk over de RijnlandRoute en RijnGouwelijn-West al in volle gang waren. In tegenstelling tot de oorspronkelijke twaalf Holland Rijnland-gemeenten nemen deze gemeenten bovendien niet deel aan het RIF. Voorkeur Het huidige voorstel gaat uit van variant F of de Churchill Avenue. Deze laatste variant geniet volgens het Dagelijks Bestuur zelfs de voorkeur, op voorwaarde dat deze niet meer kost dan variant F en verkeers- en milieutechnisch net zo goed scoort. Om het verschil tussen de beide varianten weg te werken wil het Dagelijks Bestuur de gemeente Voorschoten en andere betrokken gemeenten om een extra bijdrage vragen. Het Dagelijks Bestuur vindt een extra bijdrage van Voorschoten reëel omdat deze gemeente bij keuze voor de Churchill Avenue geen last meer heeft van een doorsnijding van de bebouwde kom. De grond die in het verleden is gereserveerd voor de aanleg van de N11 West, kan met bebouwing tot ontwikkeling worden gebracht. Meer informatie Het concept-voorstel voor het Algemeen Bestuur, inclusief het concept van de bestuursovereenkomst en enkele achtergrondrapporten, zijn te vinden op www.hollandrijnland. net, knop Vergaderingen > Algemeen Bestuur. Joost Klimbie (r.) van het team Churchill Avenue in gesprek met enkele raadsleden. Rijk, provincie en regio werken momenteel aan een rapport ter voorbereiding van het gesprek tussen minister Melanie Schultz-van Haegen en gedeputeerde Asje van Dijk. In deze studie wordt gekeken naar verkeerscijfers, de exacte scope en kosten van de verschillende varianten en mogelijke financieringsopties. Zo berekent de provincie Zuid-Holland de kosten door hier nog eens 5 procent directiekosten bij op te tellen en vervolgens het totale bedrag te verhogen met 30 procent risicodekking. Daarnaast is het mogelijk dat kostenberekeningen van een variant hoger of lager uitvallen doordat er nog eens goed wordt gekeken naar de technische haalbaarheid van een gekozen oplossing. Dit kan zowel kostenverhogend of -verlagend werken. Vooralsnog gaat de de regio uit van de cijfers zoals gepresenteerd in het voorstel aan het Algemeen Bestuur, dat momenteel voorligt aan de gemeenten. 4 SamenGevat
RijnGouwelijn Commissie HOV Leiden brengt advies uit Leiden staakt verzet tegen RijnGouwelijn door stad Het Leidse college van burgemeester en wethouders staakt zijn verzet tegen de komst van de RijnGouwelijn door de stad. Maar het college verbindt daar wel een voorwaarde aan. Er moet een milieu-effectrapportage (mer) komen waarin drie trace s nog eens onder de loep worden genomen. De provincie Zuid-Holland heeft aangekondigd dit mer-onderzoek te willen uitvoeren. Onwenselijk, niet noodzakelijk en juridisch onhaalbaar. Zo noemde de Commissie Hoogwaardig Openbaar Vervoer Leiden onder voorzitterschap van mr. Boele Staal het standpunt van de gemeente Leiden om niet mee te werken aan de aanleg van de RijnGouwelijn door de stad. De commissie oordeelde dat het juist verstandig is als Leiden zelf het initiatief neemt bij de komst van de sneltramverbinding door het stadscentrum. Als de stad dat niet doet, is er namelijk de kans dat de provincie de lijn alsnog aanlegt, door gebruik te maken van een inpassingsplan. De RijnGouwelijn is volgens de commissie van belang voor diverse ontwikkelingen in de regio en kan op grote steun rekenen van de provincie en de Holland Rijnland-gemeenten. Verkiezingen Het instellen van de Commissie Staal, zoals de werkgroep in de wandelgangen werd genoemd, was een uitvloeisel van de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2010. De commissie kreeg de taak om antwoord te geven op de vraag hoe Leiden de realisatie van hoogwaardig openbaar vervoer in en om de stad kan bevorderen. Daarnaast was de opdracht te ondezoeken wat de juridische positie en financiële consequenties zijn van het leidend principe om geen medewerking te verlenen aan een RijnGouwelijn door Leiden. Met deze opdracht gaf het nieuwe Leidse college uitvoering aan het eerste punt van het bestuursakkoord Samen Leiden 2010-2014. Op 22 september was het eindrapport gereed. De commissie adviseerde in zijn rapport dat het college in samenwerking met de provincie moet komen tot de beste inpassing van de tram, op basis van een geactualiseerde strategische visie op de Leidse binnenstad. Hierbij zou Leiden nadrukkelijk ook zijn bestuurlijke verantwoordelijkheid als centrumstad van de regio moeten nemen. De RijnGouwelijn ter hoogte van het LUMC. Onderzoek De Commissie Staal noemde het verstandig een nieuw onderzoek te doen naar de milieu-effecten van de tramverbinding door de stad. Het Leidse college nam dat advies over. Op 5 oktober maakten burgemeester en wethouders bekend dat Leiden zelf de regie wil nemen over de inpassing van de sneltram door Leiden en via een mer-onderzoek tot het beste tracé wil komen. In het nieuwe mer-onderzoek komen drie trace s aan de orde: Hooigracht-Langegracht (waarover Leiden en de provincie al eerder een bestuursovereenkomst hadden gesloten), het Breestraattracé (dat in de eerste bestuursovereenkomst was vastgelegd) en bestaand spoor met overstap op Leiden Centraal. Na de mer-procedure wil het college een definitieve tracékeuze voorleggen aan de gemeenteraad, waarbij ook economische, planologische, ruimtelijke en maatschappelijke argumenten meewegen. Vervolgens stelt het college een bestemmingsplan vast, met daarin een definitief tracé. De raad heeft over dit plan het laatste woord. Initiatiefnemer Op 13 oktober maakten Gedeputeerde Staten bekend dat de provincie het mer-onderzoek voor het tracédeel Oegstgeest Leiden Zoeterwoude Rijnwoude op zich neemt. Gedeputeerde Staten vinden het logisch dat de provincie als initiatiefnemer optreedt en de mer in samenwerking met de betrokken gemeenten opstelt. De provincie wil hiermee ook de vaart houden in de realisering van de RijnGouwelijn, zodat eventuele vertraging zo beperkt mogelijk blijft. Gedeputeerde Staten hebben verder besloten dat zij de procedure voor een inpassingsplan voortzetten. Als de mer en/ of het bestemmingsplan niet tijdig worden afgerond, kan het inpassingsplan als terugvaloptie zonder veel vertraging worden vastgesteld. Meer informatie op www.hollandrijnland.net, Ruimtelijke Agenda > Verkeer en Vervoer > RijnGouwelijn, op www.zuid-holland.nl of op www.rijngouwelijn.nl Dit artikel is gebaseerd op diverse persberichten van de gemeente Leiden en de provincie Zuid-Holland. Leiden benoemt onafhankelijke commissie Hoogwaardig Openbaar Vervoer (Leiden, 2 juni). Commissie Hoogwaardig Openbaar Vervoer Leiden presenteert rapport (Leiden, 22 september). Leiden dient regie te voeren over inpassing RijnGouwelijn (Commissie HOVL, 22 september). College volgt advies Commissie HOVL over RijnGouwelijn (Leiden, 6 oktober). College Leiden staakt verzet RijnGouwelijn (Zuid-Holland, 6 oktober). Provincie neemt initiatief tot opstellen MER RijnGouwelijn (Zuid-Holland, 13 oktober). november 2010 5
Churchill Avenue Team Churchill Avenue: Provincie en regio moeten echte afweging maken Ons plan is 10 procent duurder dan het N11 West-tracé in Zoeken naar Balans, maar biedt voor dat geld zes keer zoveel tunnel en een aanmerkelijk betere ontsluiting van Leiden. Het is aan de politiek om te beslissen of men die extra investering in bereikbaarheid en leefbaarheid de moeite waard vindt. Dat zegt Joost Klimbie, een van de bedenkers van de Churchill Avenue, het alternatief voor de RijnlandRoute, dat grotendeels via een tunnel onder de huidige N206 loopt. Civiel ingenieur Klimbie werkt in het team van het burgerinitiatief samen met beleidsadviseur milieu Willem van der Pol, stedenbouwkundige Gerard Kwakkenbos en communicatiespecialist Joost Kolkman. De afgelopen jaren hebben zij duizenden uren in de plannen voor de alternatieve RijnlandRoute gestoken. Met succes, want hun plan is opgenomen in de milieueffectrapportage (mer) van de provincie Zuid-Holland voor de nieuwe wegverbinding tussen de A4 en Katwijk. De Churchill Avenue maakt een grote kans om te worden voorgelegd aan de minister van Verkeer en Waterstaat als een nieuwe oplossing voor de verkeersproblemen in de As Leiden-Katwijk. Voordelen Ons plan heeft drie belangrijke voordelen boven een wegverbinding die door Voorschoten en onderlangs de Stevenshof loopt, zegt Van der Pol. De Churchill Avenue maakt Leiden beter bereikbaar omdat er meer aantakkingspunten zijn met het stedelijke wegennet. Hiermee is de bereikbaarheid van de stad beter gediend. Daarnaast blijft de groene structuur ten zuiden van de stad in tact, en wordt de milieuoverlast van de verkeersverbinding niet verplaatst, maar opgelost op de huidige plaats. Tot slot pakken we door verluwing bovenop de tunnel de barrièrewerking van de bestaande route aan, en biedt de Churchill Avenue meer mogelijkheden voor stedenbouwkundige vernieuwing. Hiermee Het team van de Churchill Avenue: v.l.n.r. Joost Klimbie, Joost Kolkman, Gerard Kwakkenbos en Willem van der Pol. kan de RijnlandRoute een écht integraal ruimtelijk en duurzaam wegproject worden. Weefzone Het plan voor de Churchill Avenue is volgens Kwakkenbos ontstaan na een vraag van Provinciale Staten aan de bewoners van Stevenshof, om te komen met alternatieve voorstellen voor de RijnlandRoute. In 2008 zijn verschillende tracés voorgesteld, waaronder de Churchill Avenue en het reeds afgevallen Spoortracé (een boortunnel onder het spoor Leiden- Utrecht). De Churchill Avenue is vervolgens in samenwerking met een grote groep Leidenaren verder uitgewerkt. Belangrijk onderdeel van ons plan is dat wij de stadsring van Leiden koppelen aan de RijnlandRoute. Hiervoor stellen we een weefzone in de tunnel voor, waarbij het verkeer in de tunnel kan wisselen tussen de stadsring en de N206. Dat is een nieuw concept, waarbij de exacte vormgeving in relatie tot tunnelveiligheid een belangrijk aandachtspunt is. Maar het is zeker haalbaar. Er zijn elders in Europa vergelijkbare tunnels met deze oplossing. 6 SamenGevat
Sinds 2009 loopt de Churchill Avenue volwaardig mee in de mer-procedure. De kosten van de Churchill Avenue zijn 995 miljoen euro, tegen 909 miljoen voor een compleet ingepaste N11 West. Maar dan is er slechts 600 meter tunnel bij Voorschoten, aldus Klimbie. Bij een tunnel van twee kilometer, zoals Voorschoten wil, zijn beide plannen even duur. Het is een nadeel dat ons plan niet heeft meegedaan in het financieringstraject van Randstad Urgent en de Integrale Benadering Holland Rijnland. Daarom willen we binnenkort met een brief een appèl doen op het Rijk om wèl het toegezegde geld voor de RijnlandRoute beschikbaar te stellen, maar de definitieve tracékeuze over te laten aan de provincie en de Holland Rijnland-gemeenten. Dat maakt een echte afweging van de plannen mogelijk. Meerwaarde Volgens Van der Pol kan de Churchill Avenue rekenen op steeds meer steun van Provinciale Staten en de betrokken grondgemeenten. Men ontdekt de meerwaarde van ons plan. Het is een integrale oplossing, die bereikbaarheid koppelt aan verbetering van de leefbaarheid. Door onze kennis van de stad is het tracé goed ingepast. Voorlopige resultaten van de mer laten zien dat ons plan veel beter scoort op het gebied van milieu. Maar het is wel vijf voor twaalf. Leiden kan er nu voor kiezen een grote investering in de infrastructuur en ontsluiting van de stad te doen, of de open ruimte buiten de stad definitief om zeep helpen. Churchill Avenue Een doorgaande verbinding van de A4 naar de N206, goede aansluitingen op het Leidse wegennet, nieuwe mogelijkheden voor stedenbouw en het openhouden van de natuurgebieden rond Voorschoten en Leiden. Dat zijn de belangrijkste elementen van het plan Churchill Avenue, dat zijn naam ontleent aan de Churchilllaan in Leiden Zuid-West, waar de alternatieve RijnlandRoute in een tunnel onder komt te lopen. De tunnel onder de Churchilllaan begint bij de Oostvlietpolder aan de A4 en loopt tot aan de Dr. Lelylaan in Leiden-West. De Lelylaan wordt verdiept aangelegd en overkapt. De bijna vier kilometer lange tunnel en overkapping zijn nodig om het doorgaande verkeer op de RijnlandRoute te scheiden van het overige verkeer. Bij het transferium A44 sluit de nieuwe weg aan op de N206 naar Katwijk, die in de plannen van het ontwerpteam twee keer twee rijstroken krijgt. De tunnel onder de Churchilllaan krijgt twee keer drie stroken. De buitenste stroken zijn bedoeld om lokaal verkeer, dat op vier plekken toegang krijgt tot de tunnel, te laten weven met de doorgaande verkeersstroom. De op- en afritten en weefvakken zijn zo lang, dat dit zonder problemen kan. De tunnel voldoet aan alle eisen die de EU en Rijkswaterstaat aan dit soort projecten stellen. Het idee is om de Dr. Lelylaan duurzaam te overkappen, bijvoorbeeld met zonnepanelen. De Churchill Avenue biedt een directe ontsluiting van het Bio Science Park Leiden. Daarom is in de begroting voor de Churchill Avenue ook rekening gehouden met een bijdrage van 30 miljoen euro die anders zou zijn besteed aan een nieuwe ontsluiting van het Bio Science Park. Ter hoogte van het Bio Science Park en de A44 is voorzien in een nieuw transferium met de RijnGouwelijn- West, waar automobilisten makkelijk kunnen overstappen op de sneltram. De locatie Valkenburg krijgt in de plannen voor de Churchill Avenue net als bij variant F één nieuwe hoofdontsluiting en enkele kruisende verbindingen met de bestaande bebouwing. Fasen De initiatiefnemers denken dat het project tussen 2013 en 2020 in twee fasen kan worden gebouwd. In de eerste fase worden vooral lokale knelpunten aangepakt. De tunnel en het overkapte deel volgen in een tweede fase. De Churchill Avenue wordt gebouwd in stedelijk gebied. Maar de initiatiefnemers denken dat de doorstroming van het verkeer met hulpwegen en omleidingen tijdens de gehele bouwperiode kan worden gegarandeerd. Mogelijkheden Door de tunnel ontstaan er bovengronds en langs het tracé nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden voor woningbouw (Zuid-West), kantoren, sportvoorzieningen (Huis van de Sport), fietsroutes en groen. De ondertunneling heeft daarnaast als groot voordeel dat geluidshinder en luchtvervuiling binnen de perken blijven. Door de tunnel onder de Leidse Churchilllaan ontstaan nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden. november 2010 7
Noordelijke Ontsluiting Greenport Leendert de Lange Jan van Griensven: Geld investeringsfonds Holland Rijnland heeft als katalysator gewerkt We hebben een enorme stap voorwaarts gezet. Dat zegt een tevreden portefeuillehouder Verkeer en Vervoer Leendert de Lange over het Breed Bestuurlijk Overleg van 15 oktober over de aanleg van de nieuwe verbinding N205/N206 en de maatregelen voor de verbetering van het openbaar vervoer in de Haarlemmermeer en de Duin- en Bollenstreek. We hebben het principebesluit genomen om de nieuwe weg aan te leggen. Alle partijen gaan nu op zoek naar het benodigde geld. Wethouder Verkeer Jan van Griensven uit Hillegom is al even enthousiast. Het is vooral belangrijk dat nu ook de provincies commitment hebben getoond. Het voorstel van Holland Rijnland om 12,5 miljoen euro uit het Regionaal Investeringsfonds (RIF) uit te trekken voor de verbinding N205/N206 heeft voor de overige partijen als een katalysator gewerkt, constateert De Lange. Het heeft hen getriggerd om ook verantwoordelijkheid te nemen en op zoek te gaan naar geld voor dit project. De gemeenten in Kennemerland willen een fonds instellen naar het model van het RIF van Holland Rijnland. De gemeente Haarlemmermeer onderzoekt hoe er in de plannen voor de Westflank geld kan worden gevonden voor de aanleg van de nieuwe weg. Daarnaast hebben de beide gedeputeerden tijdens de vergadering toegezegd om intern en met de betrokken gemeenten gesprekken te voeren over de financiering van de nieuwe verbinding. Van Griensven is zeer tevreden dat nu ook de betrokken provincies en de Noord-Hollandse gemeenten bereid zijn om bij te dragen. De provincies hebben lange tijd vooral naar elkaar gekeken, zonder veel te doen. Nu er uitzicht komt op financiering, kunnen we eindelijk flinke stappen voorwaarts zetten. Afspraken Begin 2011 willen we verdere afspraken maken over het geld voor de nieuwe weg, zegt De Lange. Dan inventariseren we welke bedragen de betrokken partijen op tafel leggen. Daarna organiseren we een bijeenkomst voor de raden van de gemeenten uit Noord- en Zuid-Holland, waar we een concreet voorstel voor de financiering van de weg willen presenteren. We willen vaart maken, aldus Van Griensven. Mijn idee is om het voorstel voor de raden al voor de Provinciale Statenverkiezingen van maart 2011 rond te maken. Dan kunnen we het voorstel nog bespreken met bestuurders en Statenleden die goed zijn ingevoerd in de materie. Als we wachten tot iedereen weer is ingewerkt na de verkiezingen van 2011, zijn we zomaar een of twee jaar verder voor het onderwerp opnieuw op de agenda komt. Daarnaast vind ik dat we tegelijkertijd de procedure voor de tracékeuze moeten afronden. Wat mij betreft starten we daarvoor een parallel traject. De nieuwe wegverbinding ligt voor het grootste deel op het grondgebied van Hillegom. We kunnen de tracékeuze daarom wellicht snel afronden. De Lange vindt het belangrijk dat de plannen voor de nieuwe verbinding tussen de N205 en N206 zo snel mogelijk op lijst van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) komen. We hebben bij de RijnlandRoute geleerd wat daarvan het effect is. Het dwingt bestuurders om beslissingen te nemen. Als we niets doen, gaan andere projecten altijd voor. Leendert de Lange en Jan van Griensven bij het einde van de N206 door de Bollenstreek op de grens van Noord- en Zuid-Holland. De weg sluit hier aan op de route naar Haarlem door de bebouwde kom van Vogelenzang. Pakket De verbinding N205/N206 is slechts een van de maatregelen waarmee de Holland Rijnland-gemeenten onder de noemer Noordelijke Ontsluiting Greenport de bereikbaarheid en leefbaarheid van de Duin- en Bollenstreek willen opkrikken. Het verbeteren van het openbaar vervoer en 8 SamenGevat
het oplossen van enkele knelpunten in het bestaande wegennet zijn de andere hoofdelementen van dit plan. De Lange: Uit de studies die we sinds 2007 hebben gedaan, werd al snel duidelijk dat de aanleg van alleen een weg onvoldoende is om de mobiliteitsproblemen in dit deel van onze regio op te lossen. Daarom hebben we een breed maatregelenpakket samengesteld van weg en openbaar vervoer. Naast de verbinding N205/N206 willen we een hoogwaardig openbaar vervoersysteem, vergelijkbaar met de Zuidtangent, naar het nieuwe Stedenbaan-station Sassenheim en eventueel verder naar Noordwijk. Hiermee ontstaat een snelle en directe verbinding van Schiphol naar de Duin- en Bollenstreek waar reizigers veel baat bij hebben. Verder pakken we nu enkele knelpunten op lokale wegen aan, die al tientallen jaren voor overlast zorgen. De portefeuillehouder denkt dat deze kleine projecten in het middengebied van de Duin- en Bollenstreek snel van start kunnen gaan, bijvoorbeeld door ze te koppelen aan wegonderhoud of nieuwbouwprojecten. We kunnen dan snel resultaat boeken. De maatregelen voor de verbetering van het openbaar vervoer kunnen in elk geval op grote steun rekenen, weet Van Griensven. Tijdens het overleg van 15 oktober is het voorstel om de plannen voor de openbaar vervoer-corridor tussen Schiphol en de Duin- en Bollenstreek verder uit te werken zonder discussie aangenomen. Voordeel Van Griensven meent dat het Algemeen Bestuur met het geld uit het RIF voor de maatregelen in de Duin- en Bollenstreek een zinvolle investering doet, omdat het uiteindelijk de economische kracht en leefbaarheid van het gebied ten goede komt. Dat is ook onze visie op het RIF van Holland Rijnland, aldus de wethouder. Als Hillegom hebben wij niets aan een RijnlandRoute of een RijnGouwelijn, maar als door die projecten woningbouw op Valkenburg mogelijk wordt en de bedrijvigheid in de regio kan bloeien, hebben wij daar indirect ook voordeel van. Aan die basisgedachte willen wij niet morrelen. Daarom steun ik het voorstel om via de verdeelsleutel van het RIF extra geld bijeen te sparen voor de RijnlandRoute. Als we nu besluiten dat te doen, hebben we over tien jaar betere verbindingen. Ik denk dat forensen die in 2020 naar hun werk gaan, ons dankbaar zullen zijn dat wij deze beslissing hebben genomen. Maatregelenpakket Noordelijke Ontsluiting Greenport De verbetering van de bereikbaarheid van de Duin- en Bollenstreek staat hoog op de agenda van de Holland Rijnland-gemeenten. Onder de noemer Noordelijke Ontsluiting Greenport heeft de regio hiervoor een pakket maatregelen ontwikkeld met drie hoofdelementen: een nieuwe verbinding tussen de N205/N206, de verbetering van het openbaar vervoer op de corridor Schiphol station Sassenheim Noordwijk en diverse kleine maatregelen in het middengebied van de Duin- en Bollenstreek. Bij de voorbereiding werkt Holland Rijnland nauw samen met de betrokken provincies, Rijkswaterstaat, de Stadsregio Amsterdam, de gemeenten in Kennemerland en de gemeente Haarlemmermeer. De partijen hebben hiervoor een Breed Bestuurlijk Overleg ingesteld. Als uitvloeisel van de Gebiedsuitwerking Haarlemmermeer-Bollenstreek, en onder druk van de ontwikkeling van de Westflank van de Haarlemmermeer, hebben de partijen de afgelopen drie jaar uitgebreid onderzoek gedaan naar verbetering van de bereikbaarheid in het grensgebied van de Duin- en Bollenstreek en de Haarlemmermeer. Deze onderzoeken zijn nu zover, dat er beslissingen kunnen worden genomen over concrete projecten. Zo hebben de partijen tijdens het Breed Bestuurlijk Overleg van 15 september het principebesluit genomen de verbinding N206/N206 aan te leggen en hiervoor het benodigde geld bijeen te brengen. De Holland Rijnland-gemeenten hebben in het Regionaal Investeringsfonds 37,5 miljoen euro gereserveerd voor de bereikbaarheidsmaatregelen in de Duin- en Bollenstreek. Op 30 november wordt het Algemeen Bestuur van Holland Rijnland gevraagd een indicatieve verdeling van dit geld vast te stellen. Wanneer de uitvoerende partijen genoeg gevorderd zijn met de voorbereiding van de projecten, wordt een definitief voorstel voor de bijdrage van Holland Rijnland voorgelegd aan het Algemeen Bestuur. Het voorstel is 12,5 miljoen euro te reserveren voor de nieuwe verbinding tussen de N205 en N206. Met 120 tot 150 miljoen euro (afhankelijk van de gekozen variant), is dit het duurste project uit het maatregelenpakket voor de Noordelijke Ontsluiting Greenport. Verder wordt het Algemeen Bestuur gevraagd vijf miljoen euro te reserveren voor een brug over de Ringvaart in de openbaar vervoercorridor Noordwijk Sassenheim Lisse Schiphol. Tot slot is het voorstel in totaal 20 miljoen euro uit te trekken voor maatregelen in Op het Breed Bestuurlijk Overleg van 15 september heeft portefeuillehouder Verkeer en Vervoer Leendert de Lange met succes het voorstel gelanceerd voor de bijdrage van Holland Rijnland aan de verbinding N205/ N206. november 2010 9
Noordelijke Ontsluiting Greenport studiegebied verbinding N205/N206 voorstel verbetering ovcorridor Schiphol-Bollenstreek via Zuidtangent en station Sassenheim het middengebied : de aansluiting van de noordelijke randweg bij Voorhout op de N444 en N443; de verbetering van de doorstroming bij de Nagelbrug in Voorhout; een nieuwe aansluiting van de Beeklaan in Noordwijk op de N206; de reconstructie van de spooren waterkruising bij Piet Gijzenbrug in Noordwijkerhout en de aanpassing van de rotonde N443/N208 in Sassenheim. Het overige geld voor de diverse projecten moet komen van de betrokken provincies, gemeenten en het Rijk. Het is de bedoeling de verbinding N205/ N206 aan te melden bij het Rijk voor het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT). Informatie Meer informatie op www.hollandrijnland.net, knop Ruimtelijke Agenda > Verkeer en Vervoer > Noordelijke Ontsluiting Greenport. Naam De verbinding N205/N206 heeft verschillende namen. De provincie Noord-Holland noemt deze weg Route Zuid-Kennemerland, de gemeente Haarlemmermeer spreekt over de Verlengde Nieuwe Bennebroekerweg. In alle gevallen gaat het om dezelfde nieuwe verbinding. Vier varianten voor nieuwe verbinding N205/N206 N206 De Zilk Wat is het beste tracé voor een verbinding tussen de N205 en de N206? Over die vraag hebben de provincies Noord- en Zuid-Holland zich de afgelopen maanden gebogen in het vervolg op de Bereikbaarheidsstudie Grensstreek Noord- en Zuid-Holland. Belangrijke conclusie: een nieuwe weg scoort beter dan het verbeteren van bestaande wegen. De provincies constateren in het onderzoek dat een nieuwe verbinding tussen de N205 (Nieuwe Bennebroekerweg) en de N206 dringend nodig is. Om historische redenen is het verkeer in de Bollenstreek van Vogelenzang Hillegom Bennebroek oudsher noord-zuid gericht. Maar door veranderingen in wonen en werken zijn er steeds meer oost-west verkeersstromen ontstaan, die zich nu door de dorpskernen van Hillegom, Beinsdorp, Bloemendaal, Heemstede en Zwaanshoek persen. Dit probleem wordt nog groter door de ontwikkeling van de Westflank van de Haarlemmermeer, waar op den duur 30.000 woningen komen. In het onderzoek hebben de provincies van vier tracévarianten de gevolgen voor de verkeersstromen, milieu en leefbaarheid, het landschap en de kosten en baten onderzocht. Hierbij is gezocht naar tracés die de waardevolle Nieuw-Vennep Hoofddorp Nieuwe Bennebroekerweg elementen in tact laten en moeilijk te verwijderen bebouwing zoveel mogelijk ontwijken. Het eerste tracé heet Kleine maatregelen en gaat uit van het verbeteren van enkele bestaande wegen. Dit tracé heeft echter nauwelijks invloed op de verkeersstromen door de dorpskernen en leidt niet tot een betere bereikbaarheid. De drie overige trace s, Zuid, Midden en Noord genaamd, sluiten via een tunnel of brug over de Ringvaart aan op de N205 en verschillen ten westen van Hillegom alleen door de ligging van de verbinding met de N206. Uit het onderzoek blijkt dat de varianten Zuid, Midden en Noord alle dezelfde verkeerskundige effecten hebben. Rondom de aansluitingen van de N208 op de nieuwe weg neemt het verkeer weliswaar iets toe, maar de dorpskernen van Hillegom, Bennebroek, Zwaanshoek, Beinsdorp, Vogelenzang en zelfs Heemstede worden flink ontlast. De kosten van de diverse varianten liggen rond de 120 tot 150 miljoen euro. De meerprijs van een tunnel onder de Ringvaart is 14 miljoen euro. Qua kosten komt variant Noord het beste uit de bus. Maar deze variant brengt de grootste schade toe aan het landschap en de ecologie. Zo loopt Noord gedeeltelijk door een oude duinenrij op de grens van Hillegom en Bennebroek, die onderdeel is van de provinciale ecologische hoofdstructuur. 10 SamenGevat
Sociale Agenda Betty van Oortmerssen-Schutte portefeuillehouder Sociale Agenda: Dankzij preventief jeugdbeleid sterke daling van instroom jeugdzorg Een uitstekende prestatie, Zo omschrijft portefeuillehouder Sociale Agenda Betty van Oortmerssen-Schutte de resultaten die de Holland Rijnland-gemeenten in 2009 hebben behaald bij het beperken van het beroep op de gespecialiseerde jeugdzorg. Van de kinderen die zijn geholpen met geld van de provincie voor de Regionale Agenda Samenleving (RAS) is slechts zeven procent ingestroomd in de jeugdzorg, waar rekening was gehouden met 40 procent. Dit maakt duidelijk wat samenwerking kan opleveren, aldus de portefeuillehouder. * Bij de Ketenaanpak Jeugd werken gemeenten en hulpverleningsorganisaties nauw samen op het gebied van jeugdzorg, onder andere door een Verwijsindex, de vorming van Centra voor Jeugd en Gezin en de hulpverleningsmethode Eén gezin, één plan. Preventief jeugdbeleid en cultuurparticipatie zijn de twee speerpunten van de Regionale Agenda Samenleving 2009-2012, waarin provincie en regio nauw samenwerken. In 2009 ontving Holland Rijnland geld voor 8.360 uur licht ambulante zorg, die onder andere is besteed aan begeleiding van risicogezinnen, jeugdmaatschappelijkwerk, Eigen Kracht Conferenties, Positief Opvoeden, Hulp aan leerlingen met ernstige problemen, Basiscoördinatie Kwetsbare Kinderen en Homestart. Er zijn 496 trajecten uitgevoerd, die in slechts 32 gevallen (7%) leidden tot verwijzingen naar geïndiceerde jeugdzorg. Meer informatie: www.hollandrijnland.net, Knop Sociale Agenda > Jeugd Betty van Oortmerssen: Jeugdhulpverlening is een diepte-investering in onze samenleving. De provincie probeert met preventief jeugdbeleid de toestroom tot de gespecialiseerde jeugdzorg terug te dringen. De wachtlijsten voor deze vorm van jeugdhulpverlening zijn lang, en soms is deze dure vorm van jeugdzorg ook niet nodig. Holland Rijnland heeft geld gekregen om met licht ambulante zorg (zie kader) het beroep op de geïndiceerde jeugdzorg te verminderen en de uitstroom te bevorderen. Dat geld hebben we goed besteed, constateert Van Oortmerssen. Dat vindt ook de provincie, want op een begin september gehouden congres is de aanpak van Holland Rijnland een voorbeeld genoemd voor alle andere regio s in Zuid-Holland. Van Oortmerssen schrijft de positieve resultaten in Holland Rijnland vooral toe aan de Ketenaanpak Jeugd,* die ertoe heeft geleid dat instellingen en organisaties op het gebied van jeugdzorg nu intensief samenwerken. De cirkel is rond, aldus de portefeuillehouder. We zijn er in geslaagd partijen elkaar te laten vinden, en het begin en eind van de keten aaneen te knopen. De zorgcirkel rond het kind is gesloten. Het is heel knap dat ons dit als vijftien gemeenten is gelukt. Het afgelopen jaar heeft bewezen dat de inzet van lichte vormen van zorg een goed instrument is om problemen met kinderen en gezinnen op te lossen, vervolgt Van Oortmerssen. Daarom hoop ik ook van harte dat de provincie deze methode na 2012, als we toe zijn aan een nieuwe RAS, wil continueren. Ik begrijp best dat er moet worden bezuinigd en dat nieuwe Staten een andere kijk op jeugdzorg kunnen hebben. Maar het zou niet goed zijn als wat we nu hebben opgebouwd na 2012 weer wordt afgebroken. De provincie heeft hier een doorlopende verantwoordelijkheid. Investering Ik beschouw goede jeugdhulpverlening als een diepte-investering in onze samenleving, zegt Van Oortmerssen. Als we jeugd met problemen nu helpen, hebben zowel het kind als wij daar later voordeel van. Hier ligt ook een duidelijke link met het tegengaan van voortijdig schoolverlaten, een andere kerntaak van de Sociale Agenda in Holland Rijnland. We moeten mensen zelfredzaam november 2010 11
Sociale Agenda Bijeenkomst Niamat: Wij worden betaald door de provincie in het kader van de Remaken. Als we burgers nu helpen bij kleine problemen of het afmaken van een schoolopleiding, hoeven ze later geen beroep meer te doen op de samenleving. In die zin kunnen bezuinigingen penny wise and pound foolish zijn. Op korte termijn kan bezuinigen op jeugdzorg en welzijn handig lijken om begrotingstekorten weg te werken, maar op de lange termijn kan dat leiden tot grote problemen in de samenleving. Cultuurkaart voor Holland Rijnland Portefeuillehouder Van Oortmerssen heeft maandag 27 september uit handen van gedeputeerde Martin van Engelshoven-Huls de eerste RAS Cultuurkaart in ontvangst genomen. De Cultuurkaart is een symbolische cheque, waarmee de regio extra advies kan inkopen bij de provinciale instellingen cultuur om de kwaliteit van de plannen cultuurparticipatie nog verder te versterken. Het is goed om te horen dat de provincie de werkzaamheden van Holland Rijnland zo waardeert. We werken er hard aan om de actieve cultuurparticipatie in onze regio gezamenlijk te bevorderen. Cultuurparticipatie Van Oortmerssen is ook zeer tevreden over de resultaten die zijn behaald bij cultuurparticipatie, het tweede speerpunt van de RAS. Zo waren er 4.300 deelnemers aan het project Cultuur aan de Kust, 2.300 aan diverse projecten voor ouderen en bezochten ruim 20.000 basisschoolleerlingen in het kader van Museum en School een van de rijksmusea in Leiden. Ik ben een groot voorstander van dit soort projecten, zegt Van Oortmerssen. Het heeft een duidelijke meerwaarde als mensen zich kunnen verdiepen in mooie dingen op het gebied van kunst, historie of literatuur. Sport is belangrijk voor lichamelijk welzijn. Kunst en cultuur zijn belangrijk voor het geestelijk welzijn, ook van kinderen. Wie zich verdiept in kunst en cultuur, en zich leert in te leven in nieuwe dingen, kan ook op andere terreinen beter functioneren, bijvoorbeeld in het zakenleven. Daarnaast doen de participatieprojecten een groot beroep op vrijwilligers en worden er contacten gelegd. Intergemeentelijke samenwerking is belangrijk bij cultuurparticipatie, meent de portefeuillehouder. Het levert interessante projecten waarbij regiobewoners ook andere gemeenten leren kennen. Marscha Niamat en Fredt Moers cultuurnetwerkers Wij zijn matchmakers tussen organisaties Verleiden en begeleiden. Zo omschrijven Marscha Niamat-Kreeft en Fredt Moers de functie van cultuurnetwerker in Holland Rijnland. Wij leggen contacten tussen vraag en aanbod op het gebied van cultuur, adviseren organisaties, ondersteunen gemeenten en proberen hiermee de actieve deelname aan cultuur in algemene zin te stimuleren. Bezoeken van scholen aan toneelvoorstellingen en muziekuitvoeringen, culturele evenementen als Leve de Limes, kennismaking van basisschoolleerlingen met kunstenaars, bezoeken aan archieven en het project Museum en School. Het zijn slechts enkele van de projecten waarbij de twee cultuurnetwerkers van Holland Rijnland zijn betrokken. Jaarlijks nemen vele duizenden leerlingen uit het basis- en voortgezet onderwijs en andere regiobewoners aan de activiteiten deel. Onze taak is eigenlijk tweeledig, zegt Moers. Aan de ene kant werken we aan de afstemming Voor het onderdeel cultuurparticipatie van de Regionale Agenda Samenleving heeft Holland Rijnland, met geld van de provincie, twee cultuurnetwerkers ingehuurd. Wie zijn zij en wat doen ze? Een interview met Marscha Niamat en Fredt Moers over hun werk. van vraag en aanbod tussen culturele instellingen en externe partijen, in veel gevallen in het onderwijs. Aan de andere kant proberen wij de deelname aan kunst en cultuur te bevorderen. Moers is vooral actief in de voormalige twaalf Holland Rijnlandgemeenten en Marscha Niamat in de Rijnstreek. Maar sinds de aansluiting van Alphen aan den Rijn, Nieuwkoop en Rijnwoude bij Holland Rijnland vormen zij een hecht team. We zijn eigenlijk een soort matchmakers, zegt Niamat. Een belangrijk deel van ons werk bestaat uit het leggen van contacten tussen organisaties. Dat leidt vaak tot erg leuke projecten. Voor Leve de Limes hebben het Archeon en de bibliotheek van Alphen aan den Rijn samengewerkt in een gezamenlijk project. En dit jaar organiseren we in samenwerking met kunstenaars en natuurorganisatie IVN rondvaarten en schildercursussen in het waterrijke gebied van onze regio. Moers voegt toe: Op deze manier ontstaan er gaandeweg stevige netwerken. In de oorspronkelijke Holland Rijnland-gemeenten is er bijvoorbeeld een tweemaandelijks cultuuroverleg van jongerencentra. Daar worden de regionale projecten voor jongeren besproken en kunnen plannen worden bedacht voor nieuwe activiteiten. Ook een aantal ouderenorganisaties werkt samen op het gebied van kunst en cultuur. 12 SamenGevat
gionale Agenda Samenleving. Desondanks is het voor gemeenten vaak onduidelijk waar al die culturele evenementen plotseling vandaan komen. Daarom heb ik vorig jaar in de Rijnstreek een regionale bijeenkomst georganiseerd, waarop de culturele activiteiten zijn gepresenteerd aan bestuurders, cultuurambtenaren, culturele instellingen en het onderwijs. Op zo n markt kunnen partijen elkaar ook leren kennen en contacten leggen. Dat werkt erg goed. Adviseren Diverse grote provinciale instellingen, zoals Erfgoedhuis Zuid-Holland en het Kunstgebouw, maar ook enkele lokale culturele organisaties, hebben zelf programma s ontwikkeld voor bepaalde doelgroepen. Het is vervolgens onze taak om scholen hier actief bij te betrekken, zegt Niamat. Daarnaast proberen we ook kleinere instellingen te adviseren en assisteren bij het zelfstandig ontwikkelen van culturele activiteiten. We ontwikkelen nieuwe netwerken, bijvoorbeeld tussen het voortgezet onderwijs en lokale culturele instellingen, maar sluiten ook aan bij bestaande netwerken in de gemeenten en de regio, vult Moers aan. Daarnaast werken we aan professionalisering, zodat culturele instellingen op den duur zelf in staat zijn hun aanbod bij geïnteresseerde afnemers onder de aandacht te brengen. In dit kader past ook de ontwikkeling van een nieuwe website waarop scholen simpel alle aanbod aan culturele activiteiten en evenementen kunnen vinden. Deze site is ook heel handig om activiteiten in het eigen dorp te vinden, aldus Niamat. Want niet elke basis- of middelbare school heeft geld om reiskosten te betalen. Bezuinigen De activiteiten van de cultuurnetwerkers lopen door tot het einde van de huidige RAS in 2012. Het is nog niet duidelijk hoe de geldstromen daarna gaan lopen. Daarnaast is de kans groot dat veel gemeenten op culturele activiteiten bezuinigen, verwacht Moers. Een ambtelijke werkgroep werkt nu aan een regionale visie op kunst en cultuur voor de periode na 2012. Vaak kennen gemeenten de- zelfde problemen en uitdagingen, en zijn de ambtelijke capaciteit en het budget beperkt. Een regionale aanpak kan dan uitkomst bieden. Ik hoop van harte dat gemeenten hun budgetten voor cultuur op peil houden, zegt Niamat. Kennismaking met historie of muziek is vooral van groot belang voor de persoonlijke ontwikkeling van kinderen. Moers is het daarmee eens. Daarnaast heeft een gezond cultureel klimaat ook economische betekenis. Het maakt dorpen en steden aantrekkelijker en biedt mogelijkheden voor het lokale bedrijfsleven. De Week over het Water, die in september in vijf Holland Rijnland-gemeenten is gehouden, is hiervan een goed voorbeeld. De ondernemersverenigingen van Hillegom en Lisse werkten tijdens deze week samen met culturele instellingen en het Comité Open Monumentendag. Ook in Kaag en Braassem, Oegstgeest en Leiderdorp waren horecabedrijven betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van alle activiteiten. Door deze gezamenlijke aanpak en publiciteit trok de Week over het Water in alle gemeenten een breed en enthousiast publiek. Daar kunnen zowel culturele organisaties als lokale ondernemers alleen maar blij mee zijn! Fredt Moers en Marscha Niamat: Een gezond cultureel klimaat heeft ook een economische betekenis. Meer informatie: Fredt Moers: fredtmoers@concraid.nl, 06-54608615. Marscha Niamat-Kreeft, qint@live.nl, tel. 06-47928041. Website: www.cultuurme.nu (eind november) november 2010 13
Boeien en Binden Hester Tjalma-Den Oudsten Voorschoten: Geschillenprocedure vergroot draagvlak voor besluitvorming Holland Rijnland en ander veranderd. Verschillende gemeenten zijn gefuseerd, de gemeenten uit de Rijnstreek hebben zich aangesloten, er zijn nieuwe raden en een nieuw bestuur voor Holland Rijnland en gaandeweg komen er ook nieuwe taken en projecten op het pad van de regio, beargumenteert Tjalma de opstelling van Voorschoten. Wij zien daarom graag dat de aanbeveling van de werkgroep Boeien en Binden wordt overgenomen, zij het in afgezwakte vorm. Als gemeenten de mogelijkheid hebben om een geschillenprocedure op te starten, zal dat zeker bijdragen aan het draagvlak bij gemeenteraden voor de besluitvorming in Holland Rijnland. Het individuele belang van een gemeente kan zo groot zijn, dat het gerechtvaardigd is een meerderheidsbesluit aan een geschillencommissie voor te leggen, aldus Hester Tjalma-Den Oudsten, lid van het Algemeen Bestuur van Holland Rijnland voor Voorschoten. De invoering van een beroepsprocedure vloeit volgens haar voort uit de ontwikkelingen in het samenwerkingsorgaan. Voor Voorschoten is een warm voorstander van een geschillencommissie in het samenwerkingsorgaan. Nadat het Dagelijks Bestuur het voorstel van de werkgroep Boeien en Binden had afgewezen, heeft Tjalma namens Voorschoten, samen met vertegenwoordigers van Noordwijk en Noordwijkerhout, een voorstel ingediend om die mogelijkheid toch open te houden. Het Dagelijks Bestuur heeft Voorschoten gevraagd een en ander nader uit te werken. Tjalma wijst er op dat het niet de bedoeling is om een procedure in te voeren zoals de werkgroep die voor ogen had. Een echte exoneratieprocedure is een middel om je aan besluitvorming te kunnen onttrekken, en dat is niet de bedoeling, aldus Tjalma. Maar dat neemt niet weg dat in bepaalde gevallen het belang van een gemeente, ondanks een genomen meerderheidsbesluit, zo groot is dat er mogelijkheden moeten bestaan om geschillen toch nog een keer opnieuw, mét het advies van een speciaal daarvoor samengestelde commissie, aan het Algemeen Bestuur voor te leggen. Veranderingen Bij de totstandkoming van Holland Rijnland is tussen de verschillende gemeenten uitvoerig gesproken over wat de doelstellingen en de taken van het samenwerkingsorgaan moeten zijn en op welke grote projecten het zich ging richten. Maar er is in de tussentijd wel het een Terughoudend De kracht van Holland Rijnland is dat het zich richt op belangrijke en ingrijpende onderwerpen. Maar dat betekent dat je ook rekening moet houden met de belevingswereld van de minderheid. Het is daarbij absoluut niet de bedoeling om met dit middel de besluitvorming te vertragen. In ons voorstel wordt een geschil zo snel mogelijk aan de beoogde commissie voorgelegd, zodat er bij de eerstvolgende vergadering van het Dagelijks Bestuur al resultaat bekend is. Dat is een betere optie dan de wettelijke mogelijkheid die er nu volgens de Wet gemeenschappelijke regelingen bestaat om een procedure bij Gedeputeerde Staten te beginnen. Die kan de besluitvorming namelijk wel behoorlijk ophouden, omdat er niets is geregeld ten aanzien van de termijn dat een geschil in behandeling moet worden genomen. Een ander voordeel is, dat gemeenten bij een geschillencommissie binnen Holland Rijnland hun standpunten veel beter voor het voetlicht kunnen brengen omdat de problemen daar veel beter bekend zijn. Bovendien blijkt uit de praktijk bij andere samenwerkingsorganen dat er slechts met terughoudendheid gebruik wordt gemaakt van een interne geschillenprocedure. Het is echt geen instrument dat je te pas en te onpas zult gebruiken Goede kans Tjalma denkt dat het voorstel zoals dat nu op tafel ligt een goede kans maakt. Wij hebben goed geluisterd naar de bezwaren tegen het voorstel van de exoneratieprocedure, en het huidige voorstel is daar aan aangepast. Ik heb het gevoel dat het portefeuillehoudersoverleg redelijk positief is ten aanzien van het voorstel. Ik denk ook dat de eerdere bezwaren met het aangepaste voorstel zijn weggenomen. Tjalma realiseert zich dat tegenstanders van een eventuele geschillenprocedure het standpunt van Voorschoten zullen uitleggen als een middel om een eventueel tracé van de RijnlandRoute door de gemeente proberen tegen te houden. Dat project is zo complex, en daar zijn zoveel partijen bij betrokken, dat je dat niet kunt oplossen met een geschillenprocedure zoals nu is voorgesteld. Die angst is wat mij betreft ongegrond. 14 SamenGevat
Sander Schelberg Teylingen: Geschillenregeling gaat voorbij aan regionaal belang Sander Schelberg, lid van het Algemeen Bestuur van Holland Rijnland, ziet niets in de mogelijke invoering van een geschillenprocedure in de regionale samenwerking. Besluitvorming vindt plaats in het Algemeen Bestuur. Daar spreek je de dingen uit. Bovendien gaat het regionaal belang voor het individuele belang van gemeenten. Daarmee spreekt Schelberg een hard oordeel uit over het voorstel van Noordwijk, Noordwijkerhout en Voorschoten, naar aanleiding van een van de aanbevelingen van de werkgroep Boeien en Binden. Tegen Het voorstel zoals dat nu op tafel ligt, gaat er van uit dat bij een conflict een driehoofdige geschillencommissie wordt gevormd. De betrokken gemeente of gemeenten en het Algemeen Bestuur wijzen elk een lid aan, die op hun beurt vervolgens het derde lid benoemen. Hoewel de term exoneratieprocedure in het huidige voorstel een behoorlijk afgezwaktere uitvoering krijgt dan de benaming doet vermoeden, is Schelberg faliekant tegen elke vorm van het voorleggen van beslissingen aan een geschillencommissie. Het algemeen belang is er niet mee gediend en zo n commissie gaat voorbij aan het vertrouwen dat je in elkaar moet hebben bij de besluitvorming in Holland Rijnland. Bovendien werkt het vertragend, en dat komt de daadkracht bepaald niet ten goede. Een ander probleem is dat je weer extra regelgeving invoert, terwijl het streven er nu toch juist op is gericht om regelgeving zo veel mogelijk te beperken. Therapeutische motieven In de regio gaat het om het algemeen belang. Maar zodra je een geschillenprocedure in gang zet laat een gemeente zich door zijn individuele belang leiden. Dat moet je niet willen. Beleidszaken worden in het Algemeen Bestuur behandeld, en niet daarna. Als het Dagelijks Bestuur een Exoneratieprocedure goed idee voor Holland Rijnland? De werkgroep Boeien en Binden doet in zijn eindrapport uit december 2009 een aanbeveling voor een zogenoemde exoneratieprocedure, een procedure in het besluitvormingstraject van Holland Rijnland bij een geschil met één van de deelnemende gemeenten over een regionaal genomen besluit. Het Dagelijks Bestuur heeft deze aanbeveling in eerste instantie niet overgenomen. Bij behandeling in het Algemeen Bestuur van dit voorstel, stelden Noordwijk, Noordwijkerhout en Voorschoten dat het wellicht toch wenselijk is als er een vorm van exoneratie of bemiddeling zou komen. De drie gemeenten hebben hiervoor vervolgens een voorstel gemaakt, dat is behandeld in het portefeuillehoudersoverleg van september 2010. Naar aanleiding van dit overleg is afgesproken het voorstel verder aan te scherpen. Het was de bedoeling het aangepaste voorstel te behandelen in het portefeuillehoudersoverleg en het Algemeen Bestuur van november 2010, maar er zijn nog enkele punten die nader onderzoek vragen. SamenGevat laat de voor- en tegenstanders van het voorstel aan het woord komen. besluit neemt, geldt dat voor het gehele samenwerkingsorgaan, en niet voor individuele leden die dat besluit niet delen. Durf in de meerderheid te berusten. Wij moeten hier in de regio resultaten laten zien en voorkomen dat het een bestuurlijke brei wordt. Als je hebt verloren, dan veeg je je gezicht af en ga je door. Schelberg is hierom ook tegenstander van de mogelijkheid om op basis van art. 28 van de Wet gemeenschappelijke regelingen een geschil aan Gedeputeerde Staten voor te leggen. Overigens is er van deze mogelijkheid in Holland Rijnland tot op heden nog geen gebruik gemaakt. Schelberg: Het voorstel zoals dat er nu ligt is echter wel toegankelijker dan de procedure bij Gedeputeerde Staten. Ik ben bang dat het beroep op een geschillencommissie vooral uit therapeutische overwegingen in gang kan worden gezet. Want je kunt er van uitgaan dat in de meeste gevallen de besluitvorming toch in stand blijft, en dan dient een dergelijke commissie er voor de verliezer er alleen maar voor om de handen in onschuld te kunnen wassen. Schelberg erkent wel dat er met zorg moet worden omgegaan met zwaarwegende bezwaren. Besluiten moet je goed voormasseren in het overleg met een gemeente die ergens problemen mee heeft. Maar altijd vanuit de overtuiging dat het regionaal belang het gemeentelijke belang overstijgt. Slaande ruzie is nooit nodig. Politiek is emotie, maar besturen is de realiteit in ogenschouw nemen. november 2010 15
Begroting Holland Rijnland Kees Wassenaar portefeuillehouder Financiën: Bezuiniging 2011 haalbaar, daarna wordt het lastig Realistisch en haalbaar. Zo noemt portefeuillehouder Financiën Kees Wassenaar het voorstel om in 2011 de bijdrage van de gemeenten aan het samenwerkingsorgaan met 5 procent te verlagen. Extra maatregelen leiden voor de organisatie zelfs tot een besparing van 9 procent. Over verdergaande bezuinigingen in 2011 op het personeelsbestand of de taken van de regio is Wassenaar minder positief. Dat wordt lastig. Daarover moeten we volgend jaar maar eens een stevige discussie voeren, meent de portefeuillehouder. De korting op het Gemeentefonds en lagere inkomsten dwingen de vijftien leden van Holland Rijnland om ook te bezuinigen op de intergemeentelijke samenwerking. Het voorstel, waarover het Algemeen Bestuur van de regio zich in november uitspreekt, is om de project- en materiële kosten van de regio met circa 340.000 euro terug te schroeven. Daarnaast is het de bedoeling om de salarisstijging voor ambtenaren in 2011 binnen de begroting op te vangen en hetzelfde te doen met de gevolgen van de autonome prijsstijgingen in 2010 en 2011. Al met al bereiken we hiermee een feitelijke bezuiniging van 8,7 procent, constateert Wassenaar. Het streefpercentage van 5 procent op de begroting voor 2011 wordt dus ruimschoots gehaald. Het Dagelijks Bestuur en de portefeuillehouders hebben hierover uitvoerig overlegd, maar ik denk dat deze bezuiniging realistisch en haarbaar is. Eenmalig We hebben in het Dagelijks Bestuur afgesproken dat de verlaging van de diverse begrotingsposten in 2011 in principe eenmalig is, vervolgt Wassenaar. Het idee is dat verdere besparingen op de Holland Rijnlandbegroting in 2012 moeten komen uit een combinatie van het verder terugbrengen van de project- en materiële kosten en het inkrimpen van de personele bezetting. Daarnaast zullen we moeten kijken naar het takenpakket van de regio. Zijn er bijvoorbeeld kostenbesparingen mogelijk door bepaalde taken af te stoten en terug te brengen naar de gemeenten? Sceptisch De portefeuillehouder is sceptisch over bezuinigingen op de personele bezetting van de regio. De organisatie van Holland Rijnland is al bijzonder lean and mean. Dat maakt het lastig om het personeelsbestand bij een gelijkblijvend werkpakket in te krimpen. Voor diverse beleidsgebieden is maar één medewerker beschikbaar. Als je die wegbezuinigt, blijven er taken liggen. We kunnen de medewerkers ook niet korten op hun salaris. Als we als regio onze positie, netwerken en contacten in stand willen houden, vereist dat een bepaald niveau van de organisatie. Daar hangt ook een prijskaartje aan. Focus 2014 De discussie over verdere bezuinigingen in 2012 moet worden gekoppeld aan Focus 2014, meent Wassenaar. Wellicht levert de discussie over de taken van de regio extra besparingsmogelijkheden op. Maar ik heb hier geen hooggespannen verwachtingen van. Leden van het Dagelijks Bestuur maken nu voor Focus 2014 een ronde langs de vijftien raden. Ik merk dat de meeste raden het huidige takenpakket in stand willen houden. Daar zit ook een financieel argument achter. Het is voor gemeenten duurder om alles weer zelf te doen. Ik denk daarom dat we hierover volgend voorjaar, bij de voorbereiding van de regiobegroting voor 2012, nog maar eens stevig moeten discussiëren. Kees Wassenaar: Verdere bezuinigingen koppelen aan Focus 2014. Colofon Regiomagazine SamenGevat is een uitgave van samenwerkingsorgaan Holland Rijnland en verschijnt minimaal vier keer per jaar. Adres: Schuttersveld 9, Postbus 558, 2300 AN Leiden, (071) 523 90 90, (071) 523 90 99 www.hollandrijnland.net Verzendadministratie: secretariaat@hollandrijnland.net of (071) 523 90 90 Redactie, fotografie, vormgeving en realisatie: Cock Koelewijn en Martin van Duijn, Seashore Media, Katwijk ZH Eindredactie: Holland Rijnland In Holland Rijnland werken samen de gemeenten Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest, Rijnwoude, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude. 16 SamenGevat