Een goed doel opnemen in uw testament? Voordelen Alles is goed geregeld. Uw nalatenschap krijgt een zinvolle bestemming. Uw begunstigden genieten van een fiscaal voordeel. Informatiebrochure 1
Een goed doel opnemen in uw testament? Een testament opstellen? Voor velen is dat niet zo evident. Mensen stellen het vaak zelfs uit 'tot later' omdat het te ingewikkeld lijkt. Toch is een testament opstellen geen ingewikkeld kluwen. Het is belangrijk dat u op voorhand goed nadenkt over wat er moet gebeuren met uw vermogen eens u er niet meer bent. Door een testament op te stellen, kunt u heel wat problemen vermijden, ook met en tussen erfgenamen, en geeft u zelf duidelijk aan wat er met uw vermogen moet gebeuren. Doet u dat niet, dan zal het de staat zijn die dat in uw plaats doet. Een goed en correct opgesteld testament zorgt er ook voor dat er zo weinig mogelijk belastingen betaald moeten worden. Alleszins is het raadzaam om met uw notaris in gesprek te gaan. Hij of zij zal u informeren over alle mogelijkheden die er zijn. In deze brochure geven we heel wat concrete informatie, tips en een aantal eenvoudige voorbeelden om een goed testament op te stellen. 1. Hoe gaat een testament opstellen in z n werk? - Maak een afspraak met uw notaris. - Vertel met uw eigen woorden wat u wilt regelen en wat u belangrijk vindt. - De notaris zal dan aangeven wat de mogelijkheden zijn en met welke kosten u rekening moet houden. - Op basis van dit gesprek wordt een ontwerptekst opgesteld. De notaris zal ook de nodige toelichtingen toevoegen. U ontvangt deze tekst en toelichting bij u thuis, zodat u dit nog eens rustig kunt bekijken. - Op het ogenblik dat u akkoord gaat met het voorstel maakt u een nieuwe afspraak met de notaris. Tijdens dat gesprek wordt alles dan nog eens overlopen. Als alles in orde is, kan het testament ondertekend worden. - Goed om te weten: u kunt op elk moment in uw leven een opgesteld testament herroepen en een nieuw testament opstellen. - Extra informatie: u moet minstens zestien jaar zijn en 'helder van geest' wilt u een geldig testament opstellen. Daarbij komt dat u tot de leeftijd van achttien jaar maar over de helft van uw vermogen kunt beschikken. 2
2. Belangrijke redenen waarom u best op voorhand alles goed regelt voor uw nalatenschap. Door een testament op te stellen, zorgt u ervoor dat er na uw overlijden duidelijkheid is over uw nalatenschap. U bepaalt zelf op welke manier uw nalatenschap verdeeld wordt. De begunstigde kunnen zowel personen zijn als een organisatie zoals de Don Bosco Stichting. Door een testament op te stellen, kunt u hoge successierechten vermijden. Een concreet voorbeeld hiervan is het duolegaat. Via een duolegaat kunt u zowel erfgenamen als de Don Bosco Stichting bevoordelen (zie verder). Als u overlijdt zonder testament, dan bepaalt de wet aan wie uw nalatenschap toekomt. Volgens de 'wettelijke erfopvolging' wordt uw vermogen dan verdeeld. Als u geen wettelijke erfgenamen hebt en geen testament hebt opgesteld, dan gaat uw volledige nalatenschap naar de staat. 3. Bent u volledig vrij om te bepalen naar wie uw nalatenschap gaat? Op die vraag moeten we genuanceerd antwoorden. Hebt u kinderen, dan kunt u die bijvoorbeeld niet onterven, ook niet via een testament. Zij worden door de wet beschermd en hebben recht op een bepaald deel van uw nalatenschap. Het gaat hier om de reservataire erfgenamen. Als er dus reservataire erfgenamen zijn, dan moet u met hen rekening houden. Die 'reservataire erfgenamen' zijn: - de langstlevende echtgenoot of echtgenote - uw bloedverwanten in opgaande rechte lijn (ouders, grootouders, enz.) en in dalende rechte lijn (kinderen, kleinkinderen, enz.) Uw broers, zussen, ooms, tantes, neven en nichten zijn wel wettelijke erfgenamen, maar geen reservataire erfgenamen. U beschikt dus vrij over het deel van de nalatenschap dat niet tot de reserve behoort, het 'beschikbare deel'. De grootte van het beschikbare deel hangt af van de soort reservataire erfgenamen en hun aantal, maar het is altijd minimaal één vierde van uw vermogen. Uw notaris zal u hierover de juiste informatie geven. 4. Hoe maakt u een testament op? Er is een onderscheid te maken tussen drie soorten testamenten. Het 'authentiek testament'. Het is de notaris die dit soort testament opstelt, en het moet door getuigen mee ondertekend worden: ofwel door een tweede notaris, ofwel door twee andere personen. De notaris staat er garant voor dat uw laatste wil duidelijk en ondubbelzinnig wordt neergeschreven. Hij of zij zorgt er ook voor dat uw testament geregistreerd wordt bij het Centraal Register der Testamenten (C.R.T). Zo blijft het veilig bewaard en bent u de onbetwiste auteur. Dit brengt wel extra kosten mee. Het 'eigenhandig testament'. U schrijft het testament zelf met de hand, en dateert en ondertekend het. In deze situatie zijn er geen getuigen nodig en zijn er ook geen extra kosten aan verbonden. Er zijn echter wel nadelen. Zo moet u er zelf voor zorgen dat alles duidelijk en ondubbelzinnig wordt neergeschreven. Een zelfgeschreven testament kan ook betwist worden op het vlak van authenticiteit of zelfs datering, evenals de omstandigheden waarin het eigenhandig testament werd opgesteld. 3
Als er een betwisting is, dan zal het een rechter zijn die een definitieve uitspraak moet vellen. Tot zolang wordt het testament niet uitgevoerd. Hoewel het niet verplicht is, laat u toch best uw eigenhandig geschreven testament door een notaris bij het C.R.T. registreren. Zo loopt u geen risico op verlies of vernietiging. Het 'internationaal testament'. Een internationaal testament is nuttig als u bijvoorbeeld onroerend goed bezit in het buitenland. Dit testament stelt u zelf op of u laat iemand anders dat doen, en u overhandigt het in het bijzijn van twee getuigen aan een notaris. De notaris bewaart het testament, dat dezelfde bewijskracht heeft als een authentiek testament. Het is aangeraden om altijd aan een notaris of een advocaat te vragen welk soort testament voor u het meest geschikt is. 5. Hoe verdeelt u uw nalatenschap bij testament? Wat u via uw testament schenkt, noemen we een legaat. De persoon of de organisatie die het legaat krijgt, is de legataris. Er zijn vier soorten legaten. 1. Een algemeen legaat Zoals het woord het aangeeft, schenkt u via een algemeen legaat uw volledige nalatenschap aan een of meer personen of organisaties. 2. Een legaat onder algemene titel Via dit soort legaat laat u een persoon of een organisatie een deel van uw nalatenschap na. Bij bijvoorbeeld de helft van de nalatenschap, 30 % van de nalatenschap, alle onroerende goederen, de helft van de roerende goederen, enz. 3. Een bijzonder legaat In deze situatie laat u een welbepaald goed of een welbepaalde geldsom na. Bijvoorbeeld een juweel, een meubelstuk, een woning, een bepaald bedrag, enz. Belangrijk in deze situatie is dat u zeer goed omschrijft over welk goed of welke geldsom het gaat. 4. Een duolegaat Dit is een bijzondere vorm van legaat, waarbij u aan een organisatie zoals Don Bosco Stichting en tegelijk aan een persoon schenkt. Don Bosco Stichting betaalt in dit geval de volledige successierechten van 8,80 % (gunsttarief). Zie verder in de brochure voor een concreet voorbeeld. Ook een combinatie van die verschillende vormen is mogelijk. Uw testament kan bijvoorbeeld naast een algemeen legaat ook bijzondere legaten bevatten. De algemene legataris heeft dan recht op het deel dat u niet via de bijzondere legaten aan anderen hebt toegewezen. 6. Hoeveel successierechten moeten er betaald worden? Dat hangt van verschillende factoren af: - De woonplaats van diegene (persoon of organisatie) aan wie u een legaat schenkt. Vlaanderen, Wallonië en het Brusselse Gewest hanteren namelijk andere tarieven. - De omvang van uw legaat. Hoe groter het legaat, hoe hoger de tarieven. - De graad van verwantschap tussen erflater en legataris. De erfgenaam betaalt een hoger tarief als hij of zij in de stamboom verder af staat van de overledene. Legatarissen die geen familie zijn van de overledene betalen altijd het hoogste tarief. 4
Don Bosco Stichting en andere vzw's betalen in Vlaanderen altijd een voorkeurtarief van 8,8 %. In Wallonië is dat 7 % en in het Brusselse Gewest 12,5 %. Dat tarief geldt ongeacht de grootte van het legaat. Op een legaat van 100 euro betaalt Don Bosco Stichting dus een successierecht van 8,80 euro. Op een legaat van 1 000 000 euro is dat 88 000 euro. Dat is erg weinig als u het vergelijkt met wat ooms en tantes, neven en nichten of vrienden betalen: in Vlaanderen is dat tussen 45 en 65 %, in Brussel en Wallonië loopt dat nog verder op. 7. Hoe werkt een duolegaat? Een duo-legaat moet voldoen aan drie voorwaarden. 1. Er moet een testament opgesteld zijn. 2. Er moet een legaat zijn ten voordele van een persoon, bijvoorbeeld uw nichtje. 3. Er moet een tweede legaat zijn ten voordele van een organisatie, zoals de Don Bosco Stichting, die verplicht is alle successierechten van de eerste persoon te betalen. Een concreet voorbeeld om te vergelijken tussen een gewoon en een duolegaat. Bij een gewoon legaat: Bertha heeft geen kinderen. Zij laat 25 000 euro na aan haar nichtje Ilse, en niets aan een goed doel. Ilse betaalt 45 % successierechten op de schijf tot 75 000 euro (hoogste tarief voor neven, nichten, tantes, ooms en 'vreemden') = 25 000 x 45 % = 11 250 euro Ilse houdt dus over: 25 000 11 250 = 13 750 euro Bij een duolegaat: Bertha laat euro 25 000 na. Ze verdeelt haar vermogen: haar nichtje Ilse krijgt 15 000 euro, de Don Bosco Stichting 10 000 euro. Ze doet dat via de techniek van het duolegaat. Ilse betaalt geen successierechten, want die worden door de Don Bosco Stichting betaald. Ze houdt dus netto 15 000 euro over. De Don Bosco Stichting betaalt: - 15 000 x 45 % (de successierechten van het deel dat Inge krijgt tegen het tarief tussen ooms en nichten) = 6750 euro - 10 000 x 8,8 % (de successierechten van het deel dat Don Bosco Stichting krijgt, tegen het voorkeurtarief voor erkende organisaties) = 880 euro Of in totaal 7630 euro. De Don Bosco Stichting houdt netto 10 000-7630 = 2370 euro over. Wat krijgt de fiscus? Als Bertha 25 000 euro nalaat aan haar nichtje ontvangt het Vlaamse Gewest 11 250 euro. Als Bertha de 25 000 euro verdeelt over haar nichtje en de Don Bosco Stichting, dan krijgt het Vlaams Gewest 7630 euro. De fiscus krijgt dus 3620 euro minder. 5
Pas wel op: elke situatie is anders. Ga zeker langs bij uw notaris voordat u ook maar iets neerschrijft in een testament. Dan kan de notaris een juiste berekening maken voor uw specifiek geval. Een duolegaat is een evenwichtsoefening: beide partijen moeten er beter van worden. Indien het duolegaat té krap wordt berekend dan kan dit legaat door het goede doel worden geweigerd. 8. Wat kan ik aan Don Bosco Stichting nalaten? U kunt zowel roerende als onroerende goederen nalaten aan de Don Bosco Stichting. Het kan dus zowel gaan om een huis als om een postzegelverzameling, kunst, antiek of een geldsom. Alles is welkom. De Don Bosco Stichting heeft de kennis in huis om zowel verzamelingen (zoals postkaarten of postzegels) als kunst en antiek naar waarde te schatten. De goederen die we ontvangen, worden aan de beste prijs verkocht. We hebben daar al heel wat ervaring in opgebouwd en werken wanneer nodig samen met kunstkenners en veilinghuizen. Ontvangen geld wordt zorgvuldig beheerd. Het is voor ons een erezaak om alles wat we ontvangen optimaal te benutten in functie van de realisatie van onze doelstellingen. 9. Tips Vraag op voorhand aan een notaris professioneel advies over de opmaak van uw testament. Weet dat een testament altijd strikt individueel is. Een echtpaar kan bijvoorbeeld niet samen een laatste wilsbeschikking in een testament opnemen. Een authentiek testament laten opmaken verdient de voorkeur. Een eigenhandig testament moet handgeschreven zijn en is pas rechtsgeldig met een datum en uw handtekening. Formuleer uw laatste wil in uw eigenhandig testament volledig, duidelijk en ondubbelzinnig. Laat een eigenhandig testament altijd registreren via een notaris. Zo raakt het nooit verloren. Als u uw testament later zou wijzigen, meld dat dan uitdrukkelijk in de nieuwe versie: 'Ik herroep alle testamenten die ik gemaakt heb vóór de huidige schikkingen, die de enige uitdrukking zijn van mijn laatste wil.' 10. Een gift of schenking U kunt Don Bosco ook steunen door regelmatig een gift of schenking te doen. Er zijn heel wat mensen die op regelmatige tijdstippen een gift doen op onze rekening of die ons materiaal schenken zoals kunstwerken en verzamelingen. Dat zijn inkomsten die wij broodnodig hebben om onze werking te kunnen verderzetten. Schenkt u iets van hand tot hand', dan heet dat een handgift (als het gaat over dingen zoals bankbiljetten, juwelen of verzamelingen) of een onrechtstreekse schenking (als het via een bankoverschrijving verloopt). Op een handgift of een onrechtstreekse schenking moeten we geen schenkingsrechten betalen. Als de schenker overlijdt binnen de drie jaar na de gift moeten we wel successierechten betalen. Wilt u een onroerend goed schenken, zoals een woning, dan is een notariële akte vereist. Hierop zal de ontvanger wel schenkingsrechten moeten betalen. 6
11. Eenvoudige voorbeelden van een testament Hieronder geven we enkele eenvoudige voorbeelden van hoe u een testament kunt opstellen met Don Bosco Stichting als legataris. Algemeen legaat Ik ondergetekende... (naam, voornaam, adres) wens bij mijn overlijden al mijn goederen na te laten aan Don Bosco Stichting (Stichting van Openbaar Nut), Naamsesteenweg 37, 3001 Heverlee, die ik als algemeen legataris aanstel. Gedaan te... (plaats) Op... (datum) Handtekening... Legaat onder algemene titel Ik ondergetekende... (naam, voornaam, adres) wens bij mijn overlijden dat mijn goederen zouden toekomen aan nagenoemde legatarissen ten algemene titel: tot beloop van 1/4 aan Don Bosco Stichting (Stichting van Openbaar Nut), Naamsesteenweg 37, 3001 Heverlee en tot beloop van 1/4 aan... (naam, voornaam, adres). Gedaan te... (plaats) Op... (datum) Handtekening... Bijzonder legaat Ik ondergetekende... (naam, voornaam, adres) wens bij mijn overlijden de volgende goederen of sommen na te laten aan Don Bosco Stichting (Stichting van Openbaar Nut), Naamsesteenweg 37, 3001 Heverlee:... (precieze omschrijving van de bedoelde goederen: bv. 2500 euro, mijn woning gelegen te...). Gedaan te... (plaats) Op... (datum) Handtekening... Algemeen legaat + bijzonder legaat Ik ondergetekende... (naam, voornaam, adres) wens bij mijn overlijden de volgende goederen of sommen na te laten aan Don Bosco Stichting (Stichting van Openbaar Nut), Naamsesteenweg 37, 3001 Heverlee, die ik als algemeen legataris aanstel. Ik legateer evenwel ten bijzondere titel... euro aan... (naam, voornaam, adres). Gedaan te... (plaats) Op... (datum) Handtekening... 7
12. Officiële gegevens voor een legaat of schenking aan Don Bosco Stichting Naam: Don Bosco Stichting (Stichting van Openbaar Nut) Adres: Naamsesteenweg 37 3001 Heverlee Ondernemingsnummer: 0896 565 258 www.donboscostichting.be Meer info: Koninklijke Federatie van Belgische Notarissen Bergstraat 30-34 1000 Brussel www.notaris.be 8