Veenendaal Beleidsplan 2014/2016
Inhoud Investeren in participatie Terugblik: Resultaten bedrijfsplan 2011/2013 Op weg naar 2017 Wat we gaan doen p3 p4 p6 p7 - kennis p7 - contact p8 - cultuur p10 Gezond zijn, gezond blijven p11 Aan het werk p11 Beleidsplan 2014/2017 2
Investeren in participatie De culturele, educatieve en economische waarde van de bibliotheek is groot. De Openbare Bibliotheek bevordert lezen en schrijven, draagt bij aan mediawijsheid en biedt mensen de kans volwaardig deel te nemen aan het maatschappelijk leven, door een onmisbare schakel te zijn in een voor veel mensen steeds complexere wereld. Daarmee is de bibliotheek een waardevolle plek binnen de gemeente. Een investering in de bibliotheek is een investering in participatie.... aldus een recente uitgave van de Vereniging van Openbare Bibliotheken, bedoeld om het duurzame belang van bibliotheken in een veranderende wereld onder de aandacht te brengen. Een bibliotheek die midden in de maatschappij staat, weet dat voor de uitvoering van haar kernfuncties (lezen, leren, informeren, kunst en cultuur, ontmoeting en debat) in toenemende mate ook ondernemerschap een vereiste is. Ter voorbereiding op dit beleidsplan hebben medewerkers en leden van de Raad van Toezicht van Bibliotheek Veenendaal daarom een scenarioverkenning gedaan onder leiding van Futureconsult. De leidende vraag hierbij was: Hoe ziet de bibliotheek er uit in 2020? Het denkproces was soms lastig en bedreigend, maar ook inspirerend en verhelderend. Het resultaat bestond uit drie scenario s: een cultureel/commercieel, een maatschappelijk/sociaal en een volledig digitaal perspectief. Voor de komende periode steken we in op een mix van de eerste twee scenario s: de bibliotheek als werkplaats van co-creatie en participatie. Zeker, we zullen diverse problemen het hoofd moeten bieden; de aangekondigde bezuinigingen per 2015 en de dalende trend in lees- en leengedrag vormen een grote uitdaging. In dit bedrijfsplan leest u hoe we desondanks een bibliotheek van de toekomst willen realiseren. Mieke van Dijk - directeur/bestuurder Veenendaal, maart 2014 Beleidsplan 2014/2017 3
Terugblik: Resultaten bedrijfsplan 2011-2014 In januari 2011 formuleerden wij onze hoofdambitie en strategische keuzes voor de periode 2011-2014. We begonnen op dat moment aan een nieuw tijdperk in onze toen bijna 60-jarige geschiedenis; de verhuizing naar De Cultuurfabriek in oktober 2010 bood nieuwe kansen en mogelijkheden. De beleidskeuzes waren erop gericht om de nieuwe bibliotheek maximaal dienstbaar te maken aan de Veenendaalse samenleving en te werken aan een eigentijdse voorziening met een gezonde, financiële basis. Terugblikkend kunnen we vaststellen dat in de afgelopen beleidsperiode de volgende resultaten behaald werden: Verankering in de Veenendaalse samenleving Onze tijdloze hoofdambitie is om de bibliotheek van waarde te laten zijn voor de samenleving en kansen te bieden aan zowel inwoners als organisaties uit de gemeente Veenendaal. We mogen vaststellen dat de bibliotheek, ook in haar rol van aanjager binnen De Cultuurfabriek, de afgelopen drie jaar aan een stevig fundament gebouwd heeft. De Veenendalers vinden hun weg naar De Cultuurfabriek (het aantal bezoekers is met 47% toegenomen t.o.v. de oude locatie) en in tegenstelling tot de landelijke trend is het aantal leden de afgelopen drie jaar redelijk stabiel gebleven. Nog steeds is ca. 25% van de inwoners van Veenendaal lid van de bibliotheek, een score waarmee we koploper van de Utrechtse bibliotheken zijn. Wel signaleren we een forse verschuiving: er is nu duidelijk sprake van meer jeugdleden dan betalende volwassen leden, waar tot voor kort de balans fiftyfifty was. Dat onze klanten hun bibliotheek waarderen, blijkt ook uit het tweejaarlijks uitgevoerde klanttevredenheidsonderzoek: in 2012 zette 93,7% van de ondervraagden een kruisje bij de stelling Ja, mijn bibliotheek is top en gaf 67,1% aan regelmatig met anderen in positieve zin over de bibliotheek te spreken. Naast deze meetbare - lokale waardering was er ook de landelijke erkenning bij de verkiezing tot (bijna) Beste Bibliotheek van Nederland in 2011 en het behalen van de certificering in 2012. Versterking van de financiële positie De zorgelijke financiële positie waarin de bibliotheek zich begin 2011 bevond, is door strategische maatregelen en verdere kostenreductie in de afgelopen drie jaar veranderd in een kleine plus. Er wordt verder gewerkt aan de opbouw van een redelijke algemene reserve. De bibliotheek heeft voor tal van projecten sponsors en fondsen kunnen aanboren, zoals voor de realisatie van het HIP (historisch informatiepunt), enkele grote exposities en activiteiten rondom leesbevordering, ontmoeting en debat. Vernieuwing en verandering van de dienstverlening De bibliotheek heeft sterk ingezet op de ontmoetingsfunctie. Mede dankzij de vele activiteiten die een bezoek aan De Cultuurfabriek de moeite waard maken, is De Cultuurfabriek uitgegroeid tot een place to be. De bibliotheek is een proactieve samenwerkingspartner, niet alleen voor de traditionele partners zoals onderwijs en welzijn, maar ook voor de vele verenigingen die Veenendaal rijk is alsmede het bedrijfsleven. Beleidsplan 2014/2017 4
Verbetering van de organisatie en bedrijfsvoering De mogelijkheden van een fusie met een regiobibliotheek zijn onderzocht, maar boden geen beter perspectief voor Bibliotheek Veenendaal. Door nieuwe inzichten in provinciaal beleid is fusie met een regiobibliotheek sinds 2013 geen voorwaarde meer voor deelname in het provinciale netwerk, een ontwikkeling waar we blij mee zijn. Naast samenwerking met de andere Utrechtse bibliotheken zoeken we naar mogelijkheden van samenwerking met de bibliotheken binnen Food Valley. Lokaal wordt steeds intensiever samengewerkt met de vier andere professionele, culturele instellingen: theater, muziekschool, volksuniversiteit en museum. Er zijn voornemens om deze samenwerking zowel inhoudelijk als bedrijfsmatig verder te intensiveren. In opdracht van de Stichting Beheer Cultuurcluster Veenendaal is de bibliotheek verantwoordelijk voor de uitvoering van het beheer van De Cultuurfabriek. Hieronder valt ook de incidentele verhuur van de beschikbare ruimtes. Er is sprake van een professionele, ondernemende organisatiecultuur. Op het gebied van HRM zijn stappen gezet: er is een actiever scholingsbeleid ontwikkeld en er werd een software pakket voor zelfroosteren als onderdeel van het nieuwe werken aangeschaft. Beleidsplan 2014/2017 5
Op weg naar 2017 Waar dromen we van? Wat voor bibliotheek willen wij zijn? Hoe sluiten wij onze dienstverlening aan op de vraag en de behoefte van de Veenendalers? De bibliotheekbranche zoekt naar antwoorden op de vergaande digitalisering en snelle maatschappelijke en economische veranderingen (inclusief een terugtredende overheid), maar de lokale invulling hiervan blijft onze eigen zaak. In januari 2014 verscheen het rapport van de Commissie Cohen onder de titel Bibliotheek van de toekomst: knooppunt voor kennis, contact en cultuur. Een doorkijk naar het jaar 2025, wanneer taken als verbinden, faciliteren en stimuleren het bestaansrecht van de fysieke en digitale bibliotheek zullen vormen. Wij werken hard aan een bibliotheek die een ontmoetingsplek is, zowel in cultureel als in sociaal opzicht. Wij willen dat onze bibliotheek in de setting van De Cultuurfabriek een dynamische plek is waar Veenendalers en bezoekers uit de regio zich gestimuleerd voelen in hun creativiteit en ondersteund in hun ontwikkeling. Een bibliotheek waar men zich kan verdiepen in nieuwe vormen van lezen en informatieverwerving en waar verbinding tussen mensen en uitwisseling van kennis op een vanzelfsprekende manier tot stand komt. Wij willen een vrolijke en gastvrije plek zijn, waar het aangenaam verblijven is, met welk doel je ook komt. De Cultuurfabriek als vanzelfsprekend trefpunt voor Veenendaal, waarvan het belang niet betwijfeld wordt. Deze ambitie kunnen wij als kleine organisatie niet alleen realiseren. Landelijk en provinciaal participeren wij in initiatieven die binnen het bibliotheekveld ontwikkeld worden. Maar: onze reden van bestaan ligt in de lokale verankering. Op welke manier wij die sterke verankering kunnen bestendigen en verbreden, onderzoeken wij in de komende periode samen met onze vier cultuurpartners. Mogelijk ligt het antwoord in de vorming van één cultuurbedrijf, waarvan wij als bibliotheek in en met De Cultuurfabriek in 2017 een aantrekkelijk en solide onderdeel vormen; een cultureel fundament dat zijn meerwaarde voor de samenleving dagelijks bewijst. Beleidsplan 2014/2017 6
Wat we gaan doen Om de bibliotheek te worden die we willen zijn, formuleren we voor de komende periode beleid op de centrale uitgangspunten uit het rapport Cohen: kennis, contact en cultuur. 1. Kennis Bibliotheek Veenendaal is een 21e-eeuwse voorziening die bijdraagt aan de kenniseconomie en als platform fungeert voor de ontwikkeling van kinderen en volwassenen zodat zij kunnen delen, lezen, leren en meedoen. Innovatie is daar onlosmakelijk mee verbonden. Indicatoren: We werken structureel samen met 95% van de basisscholen, kinderdagverblijven en andere voorschoolse organisaties. We werken structureel samen met partijen op het gebied van jeugd en opvoeding, gezamenlijk organiseren we o.a. 12 mamacafé s per jaar. We dragen het plezier in lezen uit voor zowel kinderen als volwassenen d.m.v. minimaal 10 activiteiten per jaar. We maken werk van de vermindering van laaggeletterdheid. We delen onze expertise op het gebied van mediawijsheid en leesbevordering met minimaal 30 groepsontvangsten per jaar. We informeren de inwoners van Veenendaal rondom actuele thema s. We introduceren minimaal 2 nieuwe producten/diensten per jaar. We maken de digitale omgeving in de fysieke bibliotheek op een aansprekende en toegankelijke manier zichtbaar. Beleidsplan 2014/2017 7
Acties: We bieden jaarlijks een actueel programma gericht op leesplezier, taal-, lees- en informatievaardigheid voor kinderen van 0-12 jaar. We werken nauw samen met onze partners binnen het programma School & Cultuur. We zijn het eerste aanspreekpunt voor Taal in Veenendaal en zorgen voor adequate verwijzing naar de afzonderlijke aanbieders. We ondersteunen leerkrachten en ouders met onze kennis op het gebied van (voor)lezen. We ontwikkelen in provinciaal en/of regionaal verband een aanbod voor de scholen dat hen in staat stelt om de opbrengst van leesbevorderingsactiviteiten en leesonderwijs te monitoren (SchoolWise). We faciliteren leren en werken in de bibliotheek. We organiseren i.s.m. gespecialiseerde organisaties of deskundigen bijeenkomsten over opvoedingsvraagstukken. We faciliteren workshops van derden (ZZP Valley). We organiseren in samenwerking met lokale partijen workshops en informatiemarkten rondom actuele thema s als duurzaamheid, energiebesparing en gezondheidszorg. We werken verder aan onze transitie van boekenbedrijf naar een kennis- en informatiecentrum, waar naast kwaliteit ook speelsheid en sprankeling de bezoeker inspireren. We blijven bouwen aan een collectie die gedrukt en digitaal vraaggericht en actueel is. We maken gebruik van de landelijke dienstverlening op het gebied van collectioneren. We werken samen met o.a. Doklab Delft om met hun expertise de digitale omgeving van de bibliotheek naar een structureel hoger plan te tillen. We bevorderen de kennismaking van onze bezoekers met nieuwe digitale technieken zoals 3Dprinters. We zetten eigentijdse vormen van communicatie en marketing in om bestaande én potentiële klanten te informeren. We zoeken de samenwerking met lokale ICT-bedrijven waarmee Veenendaal als ICT-stad haar profilering ook sterker kan benadrukken. 2. Contact Bibliotheek Veenendaal stimuleert de persoonlijke ontwikkeling van mensen zodat zij in staat zijn tot een volwaardige deelname aan de samenleving. Indicatoren: Wij werken samen met uiteenlopende maatschappelijke partners, waaronder Humanitas en zorginstellingen. Wij betrekken de inwoners van Veenendaal bij de ontwikkeling van onze dienstverlening. 25% van de Veenendalers is lid van de bibliotheek. 50% van de leden onderhoudt digitaal contact met de bibliotheek via website, digitale nieuwsbrief of social media. De Cultuurfabriek is gastvrij en toegankelijk, zowel in openingsuren als in dienstverlening. We maken actief gebruik van lokale netwerken om het verhaal van de bibliotheek verder uit te dragen en het belang van onze voorziening zichtbaar te maken. Beleidsplan 2014/2017 8
Acties: We stimuleren verblijf en ontmoeting door het aanbieden van een aangename, laagdrempelige, plek. We bieden ondersteuning, hulp bij zoeken en vinden, zijn gastvrij en goed geoutilleerd zowel in technische als in personele zin. We geven samen met onze partners vorm aan de civil society door het organiseren van debat en discussie. Waar mogelijk zorgen we in samenwerking voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarbij betrekken we partijen als Reinaerde/De Bombardon en bieden we stageplaatsen aan mensen die vanwege hun beperking op een veilige werkplek ervaring moeten opdoen. We ontwikkelen ons aanbod met inzet van professionele en vrijwillige expertise en mankracht. We reageren op behoeften uit de samenleving met activiteiten als het breicafé, Café Doodgewoon en het trefpunt voor zzp-ers. We zorgen voor de oprichting van een klantenpanel waarin de diverse lezerscategorieën vertegenwoordigd zijn en organiseren hun input op een klantvriendelijke en efficiënte wijze. Beleidsplan 2014/2017 9
3. Cultuur Bibliotheek Veenendaal wil met haar culturele aanbod bijdragen aan een Veenendaal waarin kennis, creativiteit en verbondenheid vanzelfsprekende waarden zijn. We zetten in op een divers aanbod van culturele activiteiten, voor verschillende leeftijdscategorieën en met een laagdrempelig karakter. Indicatoren: Wij werken samen met culturele partners binnen en buiten De Cultuurfabriek. Wij zorgen met onze partners binnen De Cultuurfabriek dat de centrale hal een plek van laagdrempelige, culturele verleiding is, zowel in sfeer als in tastbare cultuur (kunstwerken/vleugel). Wij organiseren 40 grote en kleine culturele activiteiten per jaar waarvan een substantieel aantal op zaterdagen. Wij maken cultuur in het centrum van Veenendaal vanzelfsprekend en zetten het in als instrument om contact en sociale cohesie te bevorderen en eenzaamheid te bestrijden. Acties : We bieden beleving en ontspanning door een groot aanbod van uiteenlopende activiteiten, waaronder exposities, kunstmarkten, lunchconcerten, lezingen en workshops. We streven met De Cultuurfabriek naar een plek in de top 3 van Veenendaal waardeert We inspireren met ons aanbod de Veenendalers tot co creatie en connectie. We werken samen met lokale kunstenaars en geven hen een podium voor hun producten o.a. in samenwerking met de Kunstroute en de Stadswinkel in oprichting. We werken samen met lokale auteurs en bevorderen een jaarlijkse ontmoeting tijdens de Veenendaalse schrijversmarkt. Beleidsplan 2014/2017 10
Gezond zijn, gezond blijven Alleen een financieel gezonde organisatie kan blijvend goed presteren. Met het oog op de nieuwe bezuinigingen vanaf 2015, stelt Bibliotheek Veenendaal zich daarom ten doel om de eigen inkomsten (exclusief de gemeentelijke subsidie) te verhogen met 2%. Om dit te bereiken, werken we - samen met de Stichting Beheer Cultuurcluster Veenendaal - aan een constante groei van de commerciële verhuur van daarvoor bestemde ruimtes. In 2014 ontwikkelen we twee nieuwe initiatieven: samen met de lokale VVV realiseren we een stadswinkel die met haar informatiefunctie en een mix aan galerie-, museum-, bibliotheek- en citymarketingartikelen naast meer bezoekers, ook inkomsten moet genereren. Met Theater De Lampegiet werken we aan een horecagelegenheid om het verblijf te veraangenamen, de verhuur te stimuleren en inkomsten te genereren. Daarnaast vergroten we de aantrekkelijkheid van het lidmaatschap d.m.v. marketingacties als Voordeel Met Je Biebpas en ontwikkelen we samen met de lokale cultuurpartners, binnen provinciaal verband of op eigen kracht een loyaliteitsprogramma. We streven, zo mogelijk in provinciaal verband, naar nieuwe verdienmodellen. Onze sponsors willen we koesteren en we willen participeren in landelijke en provinciale ontwikkelingen rondom sponsoring en fondsenwerving. Er is aandacht voor het ondernemerschap van de medewerkers; kostenbewustzijn, marktgerichtheid en innovatief denken worden actief gestimuleerd. Onze bedrijfsvoering wordt gekenmerkt door efficiency, ondersteund en uitgevoerd met gebruikmaking van adequate apparatuur en techniek. Aan het werk U ziet: aan plannen en ambities geen gebrek. Maar: de toekomst laat zich niet voorspellen. Wij kunnen als organisatie wel denken en willen dat we een rol van betekenis blijven spelen in een veranderende wereld, maar die erkenning ligt vooral bij de gebruikers van onze diensten. Die erkenning moeten we verdienen en dat vereist ondernemerschap. Waar ligt de komende jaren onze groei? De collectie zal in omvang afnemen; de mate waarin is sterk afhankelijk van het gebruik, maar ook van het aanbod. Komt er een Spotify voor boeken zoals de grote Nederlandse uitgevers voornemens zijn en wat zal dan de impact zijn op het leengedrag? Hoe ontwikkelt zich de behoefte aan face-to-face contact als digitale ontmoeting snel, goedkoop en 24/7 beschikbaar is? We blijven de ontwikkelingen op de voet volgen en zullen - óók met de gedrukte collectie - inspelen op veranderende omstandigheden. Als er door krimp van de collectie vierkante meters vrijkomen, gaan we op zoek naar herbestemming om zo de huisvestingskosten mee te laten krimpen. Het creëren van zoveel mogelijk functies (passend bij de doelstellingen van de organisatie) binnen de muren van De Cultuurfabriek, is onderweg naar 2017 een stellig voornemen. Veel vragen dus, naast de vele plannen en ambities. Één ding is zeker: afwachten is geen optie. Daarom gaan wij actief verder met de ontwikkeling van ons bedrijf, met open vizier werken wij aan verandering om op een eigentijdse wijze invulling te geven aan onze kernfuncties. Met die inzet hopen wij ook op de langere termijn ons bestaansrecht voor Veenendaal te bewijzen. Beleidsplan 2014/2017 11
Veenendaal In De Cultuurfabriek Kees Stipplein 74 3901 TP Veenendaal t (0318) 58 26 69 www.bibliotheekveenendaal.nl