Elke stap telt Wandelen met Delta geeft energie! Evaluatie 2014
INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 2 VOORBEREIDING... 2 Materialen... 2 Scholing vrijwiliggers... 3 PR en werving... 3 Samenwerkingspartners... 5 UITVOERING VAN HET PROJECT... 6 Start groepen... 6 vrijwilligers... 6 Evaluatie organisatoren... 7 Evaluatie deelnemers... 7 RESULTATEN... 8 Resultaten stap niveus deelnemers... 8 Erkende interventie... 8 tips en tops... 9 Vervolg 2015... 10 BIJLAGEN... 11 Januari 2015 SportZeeland, M. Reijnders s-heer Elsdorpweg 12, 4461 WK Goes Postbus 310, 4460 AS Goes telefoon: 0113-277 133 website: www.sportzeeland.nl email: m.reijnders@sportzeeland.nl
INLEIDING Door de financiële ondersteuning van DELTA N.V. heeft SportZeeland in 2014 met het wandelproject Elke stap telt in Zeeland een doorstart kunnen maken. In nauwe samenwerking met medewerkers van DELTA N.V. zijn in de eerste maanden nieuwe materialen ontwikkeld. Vrijwilligers hebben scholing gevolgd en in samenwerking met de Zeeuwse Vereniging Welzijn Ouderen en de Zeeuwse gemeenten, zijn zowel in het voorjaar als in het najaar in veel Zeeuwse gemeenten nieuwe groepen opgestart. Ook heeft SportZeeland geïnvesteerd in het beschrijven van de interventie, zodat Elke Stap Telt kon worden toegevoegd aan de landelijke menukaart Sportimpuls, waarin alleen erkende interventies zijn opgenomen. VOORBEREIDING In de maanden januari tot en met maart 2014 is hard gewerkt aan de voorbereidingen om in april de groepen te kunnen starten. In de voorbereiding zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: MATERIALEN In de eerste maanden van 2014 is hard gewerkt aan het vernieuwen van de materialen. In overleg met de ontwikkelaar van het project, OKRA (België), zijn afspraken gemaakt over het gebruik van de teksten en materialen. In overleg zijn de rechten afgekocht door SportZeeland. De teksten zijn bijgesteld en aangepast aan de Nederlandse (Zeeuwse) situatie. En de opbouwplannen kregen een frisse nieuwe uitstraling. Daarnaast is gekeken naar welke stappentellers qua prijs- kwaliteit verhouding het meest geschikt waren. Er is een flyer ontwikkeld voor de werving van deelnemers. Er is een draaiboek voor organisatoren opgesteld waarin alle te nemen stappen binnen het project duidelijk omschreven staan. Daarnaast zijn alle standaarddocumenten voorzien van een logo balk met de logo s van de partners.
Ten slotte is de inhoud van de wandelbox samengesteld. De wandelbox beschikt over alle benodigdheden om een groep met 15 deelnemers te kunnen starten. Alle coördinatoren hebben in het voorjaar een wandelbox met de nieuwe materialen ontvangen. Ook heeft iedereen de standaarddocumenten ontvangen. SCHOLING VRIJWILIGGERS Gedurende het jaar heeft SportZeeland een aantal scholingsmomenten voor vrijwilligers en organisatoren verzorgd. Tijdens de scholing maken deelnemers kennis met de achtergronden van Elke Stap Telt. Wat ingegaan op de organisatie van het project, leren deelnemers hoe zij de wandeltest organiseren en afnemen en de stappentellers instellen. Daarnaast is er aandacht voor motiverende gespreksvoering, zodat vrijwilligers deelnemers kunnen motiveren om vol te houden. In totaal hebben 6 scholingen plaatsgevonden en zijn ongeveer 60 vrijwilligers geschoold. Bij CIOS Goes is instructie gegeven aan alle leerlingen die het keuzevak sport en bewegen voor senioren volgen. PR EN WERVING In samenwerking met Delta N.V. is PR materiaal ontwikkeld. Er is briefpapier, een flyer en affiche ontwikkeld om de lokale organisatoren te ondersteunen bij hun publiciteit. Daarnaast zijn basis persberichten aangeleverd. SportZeeland heeft tijdens een aantal bijeenkomsten voorlichting gegeven over het project. Uit een tussenevaluatie in juli, bleek dat de wervingsflyer niet geschikt was voor de wat jongere senioren. In het najaar zijn in twee nieuwe wervingsfolders ontwikkeld en beschikbaar gesteld.
Provinciaal startmoment Op 8 april heeft een Provinciaal startmoment plaatsgevonden, waarbij alle lokale coördinatoren, andere samenwerkingspartners en vrijwilligers waren uitgenodigd. Alle aanwezigen hebben op een actieve manier kennis gemaakt met het project. De wandeltest is afgenomen en onder begeleiding van vrijwilligers is een wandeling gemaakt. In dezelfde week zijn op verschillende locaties groepen gestart. SportZeeland heeft gezorgd voor de provinciale publiciteit en lokaal hebben de organisatoren de publiciteit zelf verzorgd. In het landelijk blad Oudfit is een uitgebreid artikel verschenen (zie bijlage) Lokale publiciteit Uit de evaluatie in juli is gebleken dat meer dan de helft (53%) een informatiebijeenkomst heeft georganiseerd voor potentiële deelnemers. De opkomst hierbij is zeer divers en loopt uiteen van 25 geïnteresseerden tot 4 geïnteresseerden. Na elke informatiebijeenkomst hebben zich een aantal mensen ingeschreven om deel te nemen aan Elke stap telt. Ook deze aantallen zijn zeer divers. Hieruit kunnen we concluderen dat een informatiebijeenkomst een goede basis vormt voor het starten van een groep. In het najaar heeft een algemene voorlichtingsbijeenkomst over wandelen een groep van 31 deelnemers voor Elke Stap Tel opgeleverd. Daarnaast is in dezelfde plaats een groep van 25 wandelaars gestart met het individueel lopen van uitgezette routes. Overige promotionele activiteiten die zijn gedaan, zijn het verspreiden van flyers (92%), pers benaderen (84%), persoonlijke benadering (77%), nieuwsbericht op de website (61%) en social media (38%). Daarnaast was men tevreden over de promotiematerialen die vanuit SportZeeland beschikbaar werden gesteld.
SAMENWERKINGSPARTNERS In 2014 zijn in de volgende gemeenten groepen gestart: Vlissingen. Middelburg, Veere, Goes, Borsele, Reimerswaal, Kapelle, Schouwen Duiveland, Tholen, Terneuzen, Hulst en Sluis. In de uitvoering is samengewerkt met Club Vief van Ter Reede Vlissingen, Sportdorp Oostkapelle en Welzijn Veere, SMWO Goes, Vrijwilligershuis Borsele, Cederhof welzijn Kapelle, SMWO Schouwen Duiveland, Ter Weel Goes, aanz Terneuzen, Hulst voor Elkaar, Porthos West Zeeuws Vlaanderen, gemeente Tholen, De Schutse en WIK St. Annaland en SVRZ ten Anker. Naast de gemeenten en de welzijnsorganisaties is de samenwerking met een aantal andere partners gezocht. Zo heeft de landelijke wandelbond KNBLO informatie verstrekt over allerlei wandeltochten en een mogelijk lidmaatschap voor een vervolg. Met IVN, het instituut voor natuureducatie en duurzaamheid zijn afspraken over samenwerking gemaakt. De natuurgidsen van IVN hebben informatiebijeenkomsten en wandelingen verzorgd met als thema natuurbeleving. Deze thema bijeenkomsten en wandelingen zijn goed ontvangen. Lokaal hebben organisatoren zelf met lokale partners gezorgd voor de invulling van themabijeenkomsten, waaronder gezonde voeding, omgaan met chronische aandoeningen, juiste schoeisel en kleding. Hiervoor is de samenwerking gezocht met fysiotherapeuten, diëtisten en lokale ondernemers. In sommige gemeenten is de samenwerking gezocht met zorgcentra voor ouderen en sportverenigingen.
UITVOERING VAN HET PROJECT START GROEPEN Zowel in het voorjaar (april) als in het najaar (september) zijn de groepen lokaal gestart. In het voorjaar waren 15 startmomenten gepland in veel Zeeuwse gemeenten. Hiervan zijn er 8 groepen gestart. De aanmeldingen voor Elke stap telt waren zeer divers. De grootste groepen hadden 25 aanmeldingen en de kleinste groepen slechts 3. De groepen met 7 aanmeldingen of minder zijn uiteindelijk niet gestart wegens te weinig deelnemers. Uiteindelijk zijn 8 groepen daadwerkelijk gestart met in totaal 120 deelnemers. Van deze groepen zijn 3 groepen ook in het najaar door blijven wandelen. In het najaar zijn opnieuw 7 groepen gestart met in totaal 140 deelnemers. Alle geplande startmomenten zijn in het najaar doorgegaan. Uit een tussenevaluatie met de organisatoren blijkt dat op één na iedereen voorlichtingsbijeenkomsten heeft georganiseerd. De thema s die hierbij aan bod kwamen waren voeding, belang van bewegen, sport- en beweegmogelijkheden en natuurbeleving. Hiervoor werd onder andere samengewerkt met diëtisten, fysiotherapeuten, lokale ondernemers of sportverenigingen en IVN. De voorlichtingsbijeenkomsten worden als succesvol ervaren. VRIJWILLIGERS Het aantal vrijwilligers per groep is divers, zo blijkt uit de evaluatie. 75% van de groepen heeft 1 tot 3 vrijwilligers, de overige groepen hebben meer vrijwilligers. De belangrijkste taken die door de vrijwilligers worden opgepakt zijn wandelingen begeleiden (83%), deelnemers motiveren (75%), deelnemers werven (67%), afnemen van de wandeltest (67%) en wandelroutes uitstippelen (67%). Ook de achtergrond van de vrijwilligers is overal verschillend. Zo zijn er oud-deelnemers vrijwilliger geworden, maar zijn er ook activiteitenbegeleiders, mensen uit een vereniging of stagiaires vrijwilliger.
EVALUATIE ORGANISATOREN Bij de evaluatie in juli bleek dat slechts de helft van de organisatoren tijdens de laatste bijeenkomst nogmaals de wandeltest heeft afgenomen. Zo konden de deelnemers hun score vergelijken met de begintest om te achterhalen of zij vooruitgang hadden geboekt. Het project wordt door elke organisator anders ingevuld. Vaste onderwerpen zijn het afnemen van de wandeltest, evaluatie houden, hapje en drankje, certificaat overhandigen en doorstroom naar vervolgaanbod. Organisatoren zijn na de evaluatie in juli verzocht ook de laatste wandeltest af te nemen en registraties van resultaten aan SportZeeland door te geven. EVALUATIE DEELNEMERS Veel deelnemers geven aan dat het programma invloed heeft op de ervaren fitheid en dat het een goede manier is om de conditie te verbeteren. Ook geven deelnemers aan dat ze nieuwe sociale contacten hebben opgedaan. Het wandelen in een groep of met een maatje werkt stimulerend. Deelnemers zijn tevreden over het programma.
RESULTATEN RESULTATEN STAP NIVEUS DEELNEMERS Tot nu toe heeft SportZeeland een aantal resultaten kunnen berekenen. Deze gegevens zijn gebaseerd op de resultaten zoals deze aangeleverd zijn door de organisatoren van de Elke Stap Telt-groepen die in het voor- of najaar van 2014 gestart zijn. Alleen de groepen waarvan zowel de begin- als eindmeting bekend was zijn meegenomen. Van 10 groepen met in totaal 136 deelnemers is brekend dat de deelnemers zich 6 niveaus hebben verbeterd. Dit is een stijging van 137% Het gemiddelde instapniveau was 7, het gemiddelde eindniveau: 13 De deelnemers met instapniveau 1 t/m 5 verbeteren zichzelf gemiddeld 8 niveaus een stijging van 349% Slechts 16,5% maakt het programma niet af. De reden voor afhaken zijn onder andere: ziekte (van partner), blessure, geen tijd, vindt wandelen (in een groep) niet leuk, werk, te belastend, vakantie. Van de groepen die in 2014 gestart zijn, zijn 8 groepen zelfstandig door blijven wandelen na afloop van het project. ERKENDE INTERVENTIE Sport Zeeland heeft in 2014 geïnvesteerd in het goed beschrijven van de interventie Elke Stap Telt. Dit heeft ertoe geleid dat de interventie als goed beschreven is erkend en is opgenomen in de menukaart Sportimpuls. Sport aanbieder kunnen de interventie opnemen in een aanvraag voor financiële ondersteuning. In 2014 zijn drie aanvragen voor Elke Stap Telt goedgekeurd. Het betreft aanvragen in de provincies Noord Holland, Groningen en Zeeland. Voor meer informatie over de Sportimpuls kijk op www.sportindebuurt.nl/sportimpuls/sportimpuls-regulier
TIPS EN TOPS - Het werven van deelnemers blijft een aandachtspunt. Het is belangrijk in een vroeg stadium te starten met publiciteit. Het organiseren van een informatiebijeenkomst voor potentiële deelnemers lijkt een goede basis voor het starten van een groep. Ook de mogelijkheid om deelnemers te werven via de eerstelijnszorg wordt onderzocht. - Om zicht te krijgen op resultaten van de interventie is het van belang ook de afsluitende wandeltest te organiseren en registraties van het verloop per deelnemer goed te registreren. - - In de communicatie naar buiten moet naast het opbouwen van de conditie ook aandacht zijn voor het sociale aspect. Het opdoen van nieuwe contacten, wandelen in de buitenlucht, gezelligheid en natuur vinden de deelnemers minstens zo belangrijk. - De doorstroom naar reguliere beweegactiviteiten is nog beperkt. Dit blijft een aandachtspunt. Het is van belang gedurende de wekelijkse bijeenkomsten aandacht te blijven geven aan het belang van bewegen. - Veel deelnemers willen na afloop van de 12 weken in een groep blijven wandelen. Ondersteuning van een professional is hierbij van belang. Denk onder andere aan ondersteuning het vinden van een start locatie, publiciteit van de wandelgroep, zodat nieuwe deelnemers kunnen aansluiten. Ondersteuning van de vrijwilligers die de routes uitzetten en begeleiden. - Scholing van de vrijwilligers die ondersteunen bij het project is leuk en van belang voor een goede voortgang. Vrijwilligers die een affiniteit hebben met bewegen, die het leuk vinden anderen te motiveren en die van wandelen houden is een pree. - Voor het werven van nieuwe deelnemers is de eerstelijnszorg een mogelijkheid, maar dit vergt wel een investering. - Het werken met foto s naar de deelnemers toe, is succesvol. Deelnemers vinden het leuk om via de mail foto s van de vorige wandeling of bijeenkomst te ontvangen.
VERVOLG 2015 Ook in 2015 krijgt Elke Stap Telt een vervolg. Door de ondersteuning van Delta N.V. kan SportZeeland scholing voor vrijwilligers verzorgen en materialen tegen een gereduceerd tarief uitzetten. Daarnaast wordt in samenwerking met partner organisaties binnen zorg en welzijn bekeken hoe de interventie breder kan worden uitgezet. In de provincie Noord Holland is de welzijnsorganisatie Vita in Uithoorn gestart met een Elke Stap Telt groep voor senioren met lichte dementie. Het materiaal zal voor deze groep wat vereenvoudigd worden. SportZeeland is betrokken bij de doorontwikkeling en mogelijkheden voor implementatie in Zeeland onderzoeken. De startmomenten in 2015 zijn gepland in maart en september.
BIJLAGEN - artikel Oudfit - PR flyers - evaluatie verslag met coördinatoren