BRIEFADVIES van 19 januari 2012 over de erkenningsaanvraag van het natuurreservaat Hof ten Berg te Galmaarden (Vlaams-Brabant) en Geraadsbergen (Oost-Vlaanderen) 12 11
Mevrouw Marleen Evenepoel Administrateur-generaal Agentschap voor Natuur en Bos Koning Albert II-laan 20 1000 Brussel datum 19 januari 2012 BL-GGB/ENR/E216uit025/11-07954 01/L14/2012/0078 betreft Briefadvies over de erkenningsaanvraag van natuurreservaat Hof ten Berg te Galmaarden (Vlaams-Brabant) en Geraardsbergen (Oost- Vlaanderen) uw referentie onze referentie Mevrouw de administrateur-generaal, Op 23 augustus 2011 ontving de Minaraad de adviesvraag betreffende de erkenning van het reservaat Hof ten Berg te Galmaarden (Vlaams-Brabant) en Geraadsbergen (Oost- Vlaanderen). Het advies dient binnen een termijn van 60 kalenderdagen na ontvangst van het dossier te worden overgemaakt aan het Agentschap voor Natuur en Bos. Er werd uitstel gevraagd tot de Raadszitting van 19 januari 2012. Hieronder kunt u het advies terugvinden, gekoppeld aan een bondige beschrijving van het dossier. 1. Juridische situering De adviesvraag gebeurt als onderdeel van de erkenningsprocedure beschreven in het besluit van de Vlaamse regering van 27 juni 2003 tot vaststelling van de voorwaarden voor de erkenning van natuurreservaten en van terreinbeherende natuurverenigingen en houdende toekenning van subsidies ( Reservatenbesluit ). Dit besluit bepaalt dat er, bij de erkenning van een privaat natuurreservaat, advies dient gevraagd te worden aan de Minaraad indien het aanvraagdossier ofwel een eerste erkenning is van het gebied, ofwel wijzigingen in de erkenning bevat van de beheervisie, de toegankelijkheidsregeling of het visiegebied. 2. Algemene situering Het reservaatproject Hof ten berg, ingediend door Natuurpunt Beheer vzw, is gelegen in de gemeenten Galmaarden en Geraadsbergen. Er worden 29 percelen met een totale oppervlakte van 5,5060 ha ter erkenning voorgelegd. Het aanvraagdossier betreft een tweede erkenning. 3. Visiegebied van het beheerplan en uitbreidingszone Het visiegebied bestaat uit twee deelgebieden: Hof ten Berg en Waarbeek. Ten opzichte van het vorige erkenningsdossier wordt het visiegebied beperkt uitgebreid in het noordoosten op de valleirand, omdat er een aantal percelen in die zone aangekocht werden. Op termijn wil men hier bos ontwikkelen om de bosstructuur in de regio te versterken. De valleibodems van het visiegebied zijn aangeduid als Natuurgebied op het gewestplan. De rest is (Landschappelijk waardevol) Agrarisch gebied, bestaande uit
populierenaanplanten en natte weilanden. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) stelt in haar advies vast dat een groot deel van de voorgestelde uitbreiding van het visiegebied gelegen is in Herbevestigd agrarisch gebied. Hetzelfde geldt ondertussen voor een aantal landbouwpercelen in het reeds goedgekeurde visiegebied. ANB stelt dan ook dat het visiegebied in die zin aangepast moet worden. De Minaraad sluit zich hierbij aan. Om de goede verstandhouding met de verschillende lokale actoren te behouden is het raadzaam om de uitlijning en visie van het visiegebied af te toetsen met eventuele andere visies en doelstellingen in de directe omgeving (bv. beheerplannen). Volgens het dossier is er een GNOP en een GRSP (in opmaak) voor de gemeente Geraadsbergen. In deze plannen zouden er echter geen specifieke maatregelen voorzien zijn voor Hof ten Berg. Om deze reden achtte de terreinbeherende vereniging het waarschijnlijk niet nodig om een mogelijke afstemming te vermelden in hun beheerplan. De uitbreidingszone van het erkend natuurreservaat bevat alle VEN-, groen-, natuur-, reservaat-, bos- en bosuitbreidingsgebieden gelegen in delen van de gemeenten Geraadsbergen en Galmaarden, die gespecifieerd worden in het beheerplan. De Minaraad merkt op dat een gedetailleerde omschrijving (bv. via aanduiding van wegen) van de perimeter van de uitbreidingszone ontbreekt in het dossier, alsook een overzichtskaart. Dit laatste ontbrak tot op heden ook altijd in de erkenningsdossiers die in het verleden voorgelegd werden aan de Minaraad. Hierdoor is het niet mogelijk om de afbakening van het visiegebied en de uitbreidingszone op kaart met elkaar te vergelijken. Een dergelijke visuele voorstelling is nuttig voor de verschillende actoren in het gebied, omdat het duidelijk de zones aangeeft waar het voorkooprecht van het Vlaamse Gewest en de erkende terreinbeherende vereniging van toepassing is conform art. 37, 1, lid 2 en art. 40 van het Natuurdecreet. De Minaraad beveelt algemeen aan om voldoende lokaal te communiceren over het visiegebied en de uitbreidingszone. Dit zal de transparantie(perceptie) en de haalbaarheid van de doelstellingen ten goede komen. 4. Beschermende statuten van het terrein Een deel van het visiegebied overlapt met het VEN-gebied Kongoberg en Zavelberg. Drie van de voor erkenning voorgedragen percelen situeren zich erin. In het gebied is geen Europese beschermingszone aanwezig. Drie percelen zijn gelegen in de goedgekeurde ankerplaats Kongoberg. Het eerste officieel erkende stiltegebied in Vlaanderen Dender-Mark overlapt ook met het visiegebied. 5. Situering voorgedragen percelen Natuurpunt Beheer vzw heeft 25 van de ter erkenning voorgedragen percelen in eigendom (4,9460 ha) en beheert ze ook. De overige percelen (4) worden door hen gehuurd van de Kerkfabriek Waarbeke (1) en de Vlaamse Landmaatschappij (3). De percelen hebben (deels) een bestemming als Natuurgebied/Reservaatsgebied (18) en Landschappelijk waardevol agrarisch gebied (15). De 15 percelen met een Landschappelijk waardevolle agrarische bestemming liggen buiten een Europese Beschermingszone, waardoor ze volgens art. 36, 2 van het Natuurdecreet, aan de volgende voorwaarden moeten voldoen om erkend te worden: (a) een actuele hoge natuurwaarde hebben, (b) weinig geschikt zijn voor normaal landbouwgebruik in de betrokken landbouwstreek en (c) de erkenning mag de Minaraad - briefadvies erkenning reservaat Hof ten Berg p. 2
agrarische structuur niet aantasten. Volgens het aangeleverde kaartmateriaal zijn zes van deze percelen biologisch (zeer) waardevol, al dan niet met waardevolle elementen. Ze beslaan grotendeels (vochtige) bossen en graslanden. De overige vormen een voormalige akker (die deels ingeplant is met struwelen) en worden op de biologische waarderingskaart als minder waardevol bestempeld. Op de akker hebben zich reeds verschillende ruigtekruiden gevestigd, omdat hij al drie jaar braak ligt. De huidige natuurwaarde is nu wel nog relatief beperkt, waardoor minder voldaan wordt aan de eerste voorwaarde. De percelen van deze akker zijn echter niet meer in landbouwgebruik en zijn op één na alle eigendom van Natuurpunt vzw. Op de voormalige akker plant men een nulbeheer om spontane ontwikkeling tot eikenhaagbeukenbos toe te laten. Bij afweging van de voorwaarden is de Minaraad dan ook van mening dat de percelen in principe wel erkend kunnen worden. 6. Actuele natuurwaarden en natuurstreefbeeld De valleibossen, moerasspirearuigtes en grote zeggenvegetaties in het visiegebied zijn als biologisch (zeer) waardevol beschreven op de biologische waarderingskaart. Lokaal komen ook verschillende types graslanden, populierenaanplanten en drogere bossen voor. In het beheerplan ontbreekt echter een overzichtstabel met de biologische waardering van de ter erkenning voorgedragen percelen. De Minaraad vraagt om deze toe te voegen. In het gebied wenst men voornamelijk de nog bestaande oude boskernen te behouden en verder te ontwikkelen. Er wordt ook gestreefd naar grotere eenheden van soortenrijke graslanden en plaatselijk een dicht netwerk van kleine landschapselementen. 7. Beheer Het vooropgestelde beheer bestaat voornamelijk uit het kappen van populierenaanplanten en nulbeheer met aandacht voor veiligheid, zodat spontane vegetatieontwikkeling alle kansen krijgt. De Minaraad vraagt om bij de uitvoering van dit beheer voldoende rekening te houden met de voortplantingsperiodes van de fauna in het gebied. 8. Openstelling De openstelling van Hof Ten Berg is momenteel zeer beperkt volgens het dossier. Er zijn wel veel wandelmogelijkheden in de directe omgeving, waaronder bv. een stiltepad dat langs het reservaatsproject loopt. Van daaruit kunnen de percelen bezichtigd worden. 9. Afwijkingen van de verbodsbepalingen De afwijkingen die gevraagd worden zijn in overeenstemming met de beleidsdoelen. Voorwaarde is wel dat ze met terughoudendheid worden toegepast. 10. Conclusie De Minaraad heeft geen (bijkomende) opmerkingen m.b.t. hoger genoemde punten en adviseert in principe gunstig over de erkenning van het natuurreservaat Hof ten berg gunstig. De Minaraad vraagt wel om de afbakening van het visiegebied aan te passen aan het Herbevestigd agrarisch gebied. Minaraad - briefadvies erkenning reservaat Hof ten Berg p. 3
De Boerenbond en Landelijk Vlaanderen/Landelijke Gilden onthouden zich bij dit advies. Met de meeste hoogachting, Walter Roggeman, Voorzitter Minaraad Minaraad - briefadvies erkenning reservaat Hof ten Berg p. 4