Briefadvies. Landschap. Liereman. Datum

Transcriptie

1 Erkenning van het privaat natuurreservaat E-024 Landschap De Lierema an te Arendon nk en Oud- Turnhout (Antwerpen) Briefadvies Erkenning natuurreservaat Landschap De Liereman Datum van goedkeuring Volgnummer Coördinator 5 juli 51 Sofie Ruysschaert Co-auteur

2 Mevrouw Marleen Evenepoel Administrateur-generaal Agentschap voor Natuur en Bos Koning Albert II-laan Brussel Datum 5 juli Uw referentie Onze referentie Betreft BL-GGB/ENR/E024uit07/ /L14//0637 Erkenning van het natuurreservaat Landschap De Liereman te Arendonk en Oud-Turnhout (Antwerpen) Mevrouw de administrateur-generaal, Op 27 april ontving de Minaraad de adviesvraag betreffende de erkenning van het reservaat Landschap De Liereman, op grond van art. 10 en art. 11 van het besluit van de Vlaamse regering van 27 juni 2003 tot vaststelling van de voorwaarden voor de erkenning van natuurreservaten en van terreinbeherende natuurverenigingen en houdende toekenning van subsidies ( Reservatenbesluit ). Het advies dient binnen een termijn van 60 kalenderdagen na ontvangst van het dossier te worden overgemaakt aan het Agentschap voor Natuur en Bos, i.e. 27 juni. Er werd uitstel gevraagd tot de zitting van de Minaraad op 5 juli. Hieronder kunt u het advies terugvinden, gekoppeld aan een bondige beschrijving van het dossier. 1 Algemene situering Het reservaatproject Landschap De Liereman, ingediend door Natuurpunt Beheer vzw, is gelegen in de gemeenten Arendonk en Oud-Turnhout (Antwerpen). Er worden 68 percelen met een totale oppervlakte van 55,7774 ha ter erkenning voorgelegd. Het aanvraagdossier betreft een zevende uitbreiding. 2 Minaraad Erkenning natuurreservaat Landschap De Liereman 5 juli

3 2 Visiegebied van het beheerplan en uitbreidingszone Het visiegebied is opgedeeld in acht deelgebieden, waarvan er drie (Braekeleer, Hoge Mierdse Heide-Korhaan en Laksheide) ten opzichte van het vorige erkenningsdossier uitgebreid worden. Het aangeleverde kaartmateriaal toont echter niet aan waar deze uitbreiding zich precies situeert. Om de goede verstandhouding met de verschillende lokale actoren te behouden is het algemeen raadzaam om de uitlijning en visie van het visiegebied en de eraan gekoppelde uitbreidingszone af te toetsen met eventuele andere visies en doelstellingen in de directe omgeving (bv. beheerplannen). In het dossier, dat dateert van december 2010, wordt verwezen naar een raamakkoord tussen Natuurpunt en de landbouwsector als resultaat van overleg onder begeleiding van het kabinet. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) meldt in haar advies dat dit raamakkoord afgesloten en ondertekend werd door de bevoegde ministers op 19 september De Minaraad vraagt algemeen om voldoende lokaal te communiceren over het visiegebied en de uitbreidingszone. Dit zal de transparantie(perceptie) en de haalbaarheid van de doelstellingen ten goede komen. Het raamakkoord kan hiervoor als basis dienen. ANB stelt in haar advies vast dat het erkenningsdossier goed onderbouwd is met gebruik van veel historische gegevens. De Minaraad bevestigt dit. Een degelijke onderbouwing maakt het mogelijk om de visie en de doelstellingen voor het gebied in een breder perspectief te kaderen. Anderzijds merkt ANB in haar advies op dat het dossier veel meer bespreekt dan de ter erkenning voorgedragen percelen, waardoor het complex wordt. In het licht van een goede onderbouwing en situering in een ruimer kader staat de Minaraad wel positief ten opzichte van een uitgebreide bespreking. Het gebied heeft namelijk een grote oppervlakte en een complexe (a)biotiek. Het kent ook een lange voorgeschiedenis met veel verschillende actoren, die de waarde van het gebied erkennen en samen willen werken aan een gedragen ontwikkelingsvisie (cf. raamakkoord en het eraan gekoppeld overleg). 3 Beschermende statuten en lopende projecten als prioritaire factoren voor erkenning Het grootste deel van het visiegebied (respectievelijk 50 en 60 van de voorgedragen percelen) ligt in het VEN-gebied Liereman-Korhaan en het habitatrichtlijngebied Vennen, heiden en moerassen rond Turnhout 3 Minaraad Erkenning natuurreservaat Landschap De Liereman 5 juli

4 (BE ) en/of het vogelrichtlijngebied Arendonk, Merksplas, Oud- Turnhout, Ravels en Turnhout. Het merendeel van de percelen (44) situeert zich ook in een zone van beschermd erfgoed. Op 1 januari 2004 startte een LIFE-project, dat liep tot 30 september Een groot aantal Europees beschermde habitattypes werden in dit kader op grote schaal hersteld. 4 Situering voorgedragen percelen Al de percelen zijn eigendom van Natuurpunt Beheer vzw en worden ook door hem beheerd. De meeste percelen (50) hebben (deels) een bestemming als Natuurgebied met wetenschappelijke waarde of natuurreservaat. De overige liggen in Landschappelijk waardevol agrarisch gebied (22), Bosgebied (4) en Natuurgebied (1). De percelen met een agrarische bestemming liggen allemaal in habitat- en/of vogelrichtlijngebied. 5 Algemene natuurwaarden, streefbeelden en beheer Het visiegebied omvat verschillende bostypes, waaronder venig berkenbos, eiken-berkenbos en naaldbossen. Verder treft men droge en vochtige heide aan, alsook heischrale graslanden en oligo-tot mesotrofe oevervegetaties. De meeste van deze vegetaties zijn als biologisch (zeer) waardevol ingekleurd op de BWK (vnl. in het centrale en in noodwestelijk deel) en deels werden hersteld in kader van het LIFE-project. Een aantal voormalige graslanden en akkers zijn momenteel biologisch nog minder waardevol, maar worden via een gericht beheer verschraald. Als algemeen streefbeeld wordt gestreefd naar een gevarieerd heidelandschap met de verdere ontwikkeling van de reeds aanwezige waardevolle vegetaties en het behoud van cultuurhistorische waarden. Het beheer in het gebied zal o.a. bestaan uit het herstel van historische vennen en natte laagten, de omvorming van voormalige intensieve akkers en graslanden naar heischrale graslanden via o.a. aangepaste teelten en bemesting of het afgraven van de bouwvoor, de omvorming van naaldhout naar loofbos en heide via o.a. (selectief) kappen en plaggen, het verwijderen van exoten, het toelaten van spontane verbossing en begrazing. Een belangrijk deel van de inrichtingswerken zijn reeds uitgevoerd in kader van het LIFE-project, met goede resultaten tot gevolg. Een aantal akkerpercelen zullen beheerd worden in functie van weidevogels in samenwerking met lokale landbouwers. 4 Minaraad Erkenning natuurreservaat Landschap De Liereman 5 juli

5 ANB stelt in haar advies vast dat het beheerplan enkele uitspraken doet over het beheer in het nabijgelegen Vlaamse natuurreservaat De Echelkuil, waar ANB eigenaar van is. ANB vraagt om hierover geen uitspraken te doen, gezien dit reservaat zich buiten het visiegebied situeert. De Minaraad beaamt dat het onduidelijk is waar deze uitspraken hun oorsprong vinden: is het een algemeen gedragen visie van de terreinbeherende vereniging en ANB? De Minaraad staat wel positief tegenover een verwijzing naar het Vlaamse natuurreservaat, gezien dit kadert in een afstemming van doelen en visies (cf. punt 2). Het beheerplan gaat volgens de Minaraad echter nog te weinig in op de manier hoe deze afstemming concreet gebeurt/zal gebeuren. ANB formuleert in haar advies ook nog een aantal opmerkingen over (onduidelijkheden in) het beheer van kleine landschapselementen, het gebruik van pesticiden en de vooropgestelde ontbosing. Hij stelt ook de haalbaarheid van een aantal doelstellingen en inrichtingsmaatregelen in relatie tot de lokale abiotiek in vraag. Hiertoe dienen de resultaten van een lopende ecohydrologische studie nog afgewacht te worden. Volgens de Minaraad is het wel nuttig om dit reeds onder voorbehoud in het dossier op te nemen om de visie en de doelstellingen beter te kaderen. De Minaraad heeft van de terreinbeherende vereniging vernomen dat hij op 12 maart bijkomende informatie aan het ANB bezorgd heeft om aan een aantal opmerkingen tegemoet te komen. ANB heeft op zijn beurt bevestigd dat de aanpassingen goed uitgevoerd zijn. Zelf heeft de Minaraad hierover echter formeel geen informatie ontvangen van ANB. De Minaraad vraagt dan ook aan ANB om nieuwe informatie in het dossier in de toekomst rechtstreeks aan de adviserende instanties te bezorgen, zodat advies verleend kan worden over een zo volledige mogelijk en upgedate dossier. 6 Openstelling De terreinbeherende vereniging wil het gebeid toegankelijk maken via vier poorten met aangepast infrastructuur, waaronder een bezoekerscentrum. Vanuit die poorten vertrekken verschillende wandel- en fietspaden om het gebied te verkennen, gekoppeld aan een zoneringsplan. 7 Afwijkingen van de verbodsbepalingen De afwijkingen die gevraagd worden, zijn in overeenstemming met de beleidsdoelen. Voorwaarde is wel dat ze met terughoudendheid worden toegepast en dat er rekening gehouden wordt met de opmerkingen die ANB in haar advies formuleert. 5 Minaraad Erkenning natuurreservaat Landschap De Liereman 5 juli

6 8 Conclusie De Minaraad heeft geen (bijkomende) noemenswaardige opmerkingen m.b.t. hoger genoemde punten en adviseert de erkenning van het natuurreservaat Landschap De Liereman gunstig, op voorwaarde dat de opmerkingen in het advies van ANB in onderling overleg effectief afdoende in acht genomen worden. De Boerenbond onthoudt zich bij dit advies. Landelijk Vlaanderen/Landelijke Gilden stemmen tegen omwille van: (1) technische onduidelijkheden en gebreken; en (2) de erkenningsaanvraag wordt in een breder kader geplaatst, waarover geen volledige consensus bereikt is. Hoogachtend, Walter Roggeman Voorzitter SAR Minaraad 6 Minaraad Erkenning natuurreservaat Landschap De Liereman 5 juli