Vertrouwen in kwaliteit JAARVERSLAG 2010

Vertrouwen in kwaliteit JAARVERSLAG 2010

Woord vooraf Rond de verschijning van dit jaarverslag is het roerig in de wereld van het Nederlandse hoger beroepsonderwijs. Dankzij de dynamiek die ontstond door inspectieoordelen en de berichtgeving daarover, is de sector in een wat ongelukkig daglicht komen te staan. Grotendeels ten onrechte. Niettemin krijgt het vertrouwen, dat in de loop der jaren is verdiend door goede prestaties, wel plots een knauw. Dat is niet goed. Juist het hbo krijgt de komende jaren een steeds belangrijkere taak bij het verhogen van het niveau van de beroepsbevolking en studenten verdienen het dat ze zeker kunnen zijn van een diploma dat hen verder brengt in het leven. Dat vertrouwen behouden en waar nodig herstellen zal leidraad zijn voor het handelen van de HAN in 2011. In de regio waarvan de HAN het kenniscentrum is, is de stemming milder. Dat weten we door de signalen uit het professionele veld. En per slot van rekening is het de beroepspraktijk waaraan de HAN als kennisinstelling in hoge mate haar bestaansrecht ontleent. Wij komen graag onze verplichting na om ons voor die buitenwereld te verantwoorden. Daartoe ook dit jaarverslag over 2010. Elk jaar weer beschouwen we het verslag als een soort pièce de résistance voor de transparantie die we voor ogen hebben. Transparantie niet als doel op zich. Wel als middel om 2

uiteen te zetten hoe en waarom zaken goed of minder goed zijn gegaan. We doen dat ook om u een geloofwaardig en vertrouwen wekkend beeld van de HAN te geven. U zult dan ook geen louter positieve passages tegenkomen in dit verslag. Ook in de ondernemende en innovatieve omgeving die de HAN te bieden heeft, doen zich ontwikkelingen voor die om verbetering vragen. Natuurlijk zijn we verguld met een toegenomen tevredenheid onder onze studenten, de verbeterde roostering, met de financieel gezonde positie en met de groeiende kennisuitwisseling tussen lectoraten, docenten en bedrijven. Maar de groei van studenttevredenheid willen we doorzetten, het studierendement blijft te ver onder onze doelstellingen en ook op het punt van informatievoorziening aan studenten staat ons nog het nodige te doen. Grosso modo liggen we prima op koers. U kunt in dit jaarverslag lezen dat we in 2010 weer een groot aantal activiteiten hebben ontplooid dat past bij de ambitie van de HAN om tot de beste hogescholen in Nederland te behoren. En dat we dat volgens de Keuzegids 2011 al zijn waar het onze masteropleidingen betreft, vervult ons met trots. Al onze mensen die verantwoordelijk zijn voor de geboekte resultaten en iedereen in onze omgeving die met ons heeft meegedacht, willen we bij dezen bedanken. College van Bestuur, Ron Bormans en Kristel Baele Jaarverslag HAN 2010 Vertrouwen in kwaliteit 3

Facilitaire Zaken Financieel Economische Zaken Informatie Communicatie Technologie International Office Marketing Communicatie en Voorlichting Personeel en Organisatie Service Centrum Onderwijs Studentzaken Sensor Deelraad Service Bedrijf Service Bedrijf 1 Vanaf 1 januari 2011 zijn alle masteropleidingen samengevoegd in het instituut HAN Master Programma s. Bij de stichting HAN is eveneens HAN Holding BV ondergebracht. Deze bevat twee BV s waarin commerciële activiteiten zijn ondergebracht, namelijk Interstudie NDO BV en HAN Flex BV. De Stichting Hogeschool van Arnhem en Nijmegen is de enige aandeel houder van deze holding. Het College van Bestuur van de HAN is als directie belast met het bestuur van HAN Holding BV. de samenstelling van de Raad van Toezicht, het College van Bestuur, het Management en een overzicht van de opleidingen vindt u vanaf pagina 140. 4

Organogram HAN Instituut Pabo Arnhem en Nijmegen Instituut voor Leraar en School Instituut Paramedische Studies Instituut Verpleegkunde Instituut Sport- en Bewegingsstudies Instituut International Business and Education Instituut Bedrijfskunde Instituut Financieel Management en Rechten Instituut Engineering Instituut Automotive Instituut Applied Sciences Instituut Built Environment Instituut Sociale Studies Afdeling Mondzorgkunde Informatica Communicatie Academie Lectoraten Educatie Lectoraten Gezondheid Gedrag en Maatschappij Lectoraten Economie en Management Lectoraten Techniek VDO Opleidings- en Adviescentrum Expertisecentrum Economie en Management Cursussen en Post-hbo HAN Master Programma s 1 Faculteitsraad Faculteitsraad Faculteitsraad Faculteitsraad Faculteit Educatie Faculteit Gezondheid Gedrag en Maatschappij Faculteit Economie en Management Faculteit Techniek HAN Smart Business Center Centrum voor Ondernemerschap Concerncontrol Medezeggenschapsraad College van Bestuur Raad van Toezicht Jaarverslag HAN 2010 Vertrouwen in kwaliteit 5

INHOUD 1 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 9 1.1 Midden in de maatschappij 10 1.2 Het instellingsplan 12 1.3 Onderwijskwaliteit 14 1.4 De HAN als kennispoort 14 1.5 De medewerkers van de HAN 17 1.6 Operational excellence 18 1.7 Financiën 18 1.8 Een blik op de toekomst 20 1.9 Open en transparant 21 2 Onderwijskwaliteit 23 2.1 Studenten en onderwijskwaliteit 24 2.2 Studenttevredenheid 25 2.3 Studierendement 28 2.4 Zorg voor studenten 33 2.5 De kaders voor onderwijs 36 2.6 Kwaliteitszorg 36 2.7 Groei door kwaliteit 44 3 Kennispoort 47 3.1 De HAN als kennispoort 48 3.2 Marktactiviteiten 49 3.3 Lectoraten en onderzoek 50 3.4 Masteropleidingen 52 3.5 Ondernemerschap 53 3.6 De HAN in verbinding met de regio 58 3.7 Internationalisering 61 4 Organisatieontwikkeling 67 4.1 De HAN als werkgever 68 4.2 De tevredenheid van medewerkers 69 4.3 Betrokkenheid bij de strategie van de HAN 71 4.4 ombuiging faculteiten Techniek en Educatie 71 4.5 Strategisch HRM-beleid 71 4.6 Goed werkgeverschap 72 4.7 Professionalisering en professionele cultuur 75 4.8 de middelen voor decentrale arbeids voorwaarden 77 4.9 Kerngegevens medewerkers van de HAN 78 4.10 HAN steeds duurzamer 82 5 Operational excellence 87 5.1 optimale afstemming van voorzieningen en processen 88 5.2 Kwaliteitsindex tevredenheidsmetingen 89 5.2.1 Roostering 89 5.3 Het Service Bedrijf van de HAN 95 6 Organisatie en bestuur 97 6.1 De organisatie van de HAN 98 6.2 Bestuur en beheer van de HAN 101 6.3 College van Bestuur 103 6.4 Horizontale en verticale verantwoording 108 6.5 Medezeggenschap 111 6.6 Integraal risicomanagement 112 6.7 Publiek privaat 114 6.8 Notitie Helderheid 114 6

7 Verslag Raad van Toezicht 117 7.1 Samenstelling Raad van Toezicht 118 7.2 De kerncommissies 119 7.3 Vergoeding Raad van Toezicht 122 7.4 Bijeenkomsten Raad van Toezicht in 2010 122 8 Financiën 129 8.1 Financieel beleid 130 8.2 Doelstelling en begroting 130 8.3 Financiële prestaties 130 8.4 Financiële positie 132 8.5 Financiering 134 8.6 Toekomstige ontwikkelingen 137 Bijlagen 139 Onderzoek bij de HAN We geven de praktijk de kans de blauwdruk in te kleuren 10 Laat mensen hun verhaal vertellen 24 Leren met een U-bocht: resultaatgericht, maar niet resultaatgefixeerd 48 Onderzoek doen is meer dan een kunstje aanleren 68 Voor ondernemerschap heb je lef, intuïtie en creativiteit nodig 88 De leerlijn onderzoek doen is werk in uitvoering dat we samen oppakken 98 Steeds opnieuw vraag je je af of je waarde toevoegt of verspilt 118 Jaarverslag HAN 2010 Vertrouwen in kwaliteit 7

8

1 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Je bent nooit te oud om te leren: tot diep in de vorige eeuw een vrijblijvende uitspraak. De laatste decennia laten zien dat een leven lang leren eerder een must dan een keuze is. Zeker voor professionals. Nog maar weinig mensen werken veertig jaar lang voor dezelfde baas. Overstappen naar een nieuwe werkgever of aanpalend werkveld vraagt meestal om verdieping of verbreding van kennis. Bovendien gaan de ontwikkelingen snel, op tal van gebieden. Innovaties kun je alleen bijbenen als je een leven lang leert. Dr. ir. René Bakker, lector Networked Applications, onderzocht online mogelijkheden voor onderwijs aan IT-professionals die zich verder willen ontwikkelen. 1.1 Midden in de maatschappij In onze regio is de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) hét opleidingscentrum voor hoger beroepsonderwijs. Onze organisatie biedt een breed aanbod van opleidingen van goede kwaliteit in zeer diverse richtingen. Het is onze maatschappelijke opdracht om met deze opleidingen de studenten uit te laten groeien tot capabele, innovatieve en zelfstandige medewerkers of ondernemers. Wij vinden dat een beroepsbeoefenaar niet alleen moet denken aan zijn eigen belang, het belang van de organisatie waar hij of zij werkt, maar ook invulling moet geven aan een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Daarom nemen in ons onderwijs de thema s duurzaamheid en innovatie een belangrijke plaats in. 10 René Bakker: We geven de praktijk de kans de blauwdruk in te kleuren Als het gaat om de kwaliteit van onze opleidingen hechten we aan het oordeel van deskundigen, zoals de NVAO die eens in de zes jaar accreditaties verleent. Tussentijds houden alle opleidingen interne audits met professionele begeleiding. Daarnaast hechten wij sterk aan het oordeel van studenten zelf en meten hun tevredenheid dan ook ieder jaar. Zo weten we het goede te behouden en op welke punten we moeten verbeteren. Hoe docenten, onderzoekers en ondersteunende medewerkers denken over onze organisatie, brengen we eveneens jaarlijks in kaart. De kwaliteit van het onderzoek bij de HAN houden we ook nauwlettend in de gaten. Immers, onderzoek vervult een steeds belangrijker rol in het op inhoudelijk hoog en inspirerend niveau houden van ons onderwijs.

Hbo-instellingen leiden niet langer alleen jongeren op tot startende professionals, ze zorgen ook dat ervaren professionals zich kunnen door - ontwikkelen. Het project Leven Lang Leren richt zich op die laatste groep: de werkende. Een voltijdopleiding is voor hen geen haalbare kaart. En ook het gangbare deeltijdonderwijs is soms niet aantrekkelijk genoeg voor professionals met jarenlange werkervaring. Zij willen hun kennis verdiepen, maar de opleiding moet geen herhaling zijn van wat ze al weten. Specifieke verdieping of verbreding, zoveel mogelijk gericht op hun persoonlijke (nieuwe) werksituatie: daar zoeken ze naar, net als hun werkgevers. Een korte schets van onze organisatie In 2010 bood de HAN 63 verschillende bacheloropleidingen aan voor 29.520 studenten. Het grootste deel (79%) van onze studenten volgde een fulltime-opleiding. Daarnaast zijn ook de deeltijdopleidingen (18%) populair. De HAN verzorgt naast de bacheloropleidingen, masteropleidingen en associate degree programma s. We onderzoeken voortdurend actief de mogelijkheden en wensen van studenten en organisaties tot passend onderwijs. Onderwijs is voor ons een dynamisch iets, aansluitend op de meest actuele inzichten, en met een voortdurende drive dát te bieden waar studenten, in al hun verschillen, behoefte aan hebben. In nauwe samenwerking met maatschappelijke organisaties in de regio willen we kennis ontwikkelen en overdragen. Mede daardoor kunnen onze eigen mensen verder groeien in hun vakgebied. We steken dan ook veel energie in marktactiviteiten zoals toegepast onderzoek, masteropleidingen, maatwerktrainingen en advies. Kerncijfers HAN 2010 Aantal bachelorstudenten waarvan voltijd waarvan deeltijd waarvan duaal 29.520 23.255 5.401 864 Studenttevredenheid* 81,2% Aantal medewerkers 2.984 Aantal fte 2.283 Medewerkertevredenheid 7,7 Aantal bacheloropleidingen 63 Aantal masteropleidingen 20 Aantal lectoraten 38 Omzet 248,9 mln waarvan uit marktactiviteiten 27,8 mln * aandeel studenten dat positief of neutraal oordeelt over het geboden onderwijs. Jaarverslag HAN 2010 Vertrouwen in kwaliteit 11

[ René Bakker] Mijn lectoraat onderzoekt hoe networked applications (internettoepassingen) kunnen bijdragen aan een efficiënte invulling van een dergelijk specifiek onderwijsprogramma en welke ICTomgeving je daarvoor nodig hebt. Dankzij internet ligt de wereld aan je voeten, maar welke componenten kun je gericht inzetten? Hoe maak je gebruik van social media en wat heeft het intelligente web aan oplossingen te bieden? Hoe richt je de ICT-omgeving veilig en doelgericht in? Ter voorbereiding spraken we met het beroepenveld: welke obstakels weerhouden werkende IT-professionals van deeltijdopleidingen? Niet specifiek genoeg, te grote tijdsinvestering, De missie van de HAN De HAN biedt studenten en cursisten onder wijs van hoog niveau in een inspirerende, ondernemende en innovatieve omgeving die afgestemd is op hun wensen en rekening houdt met een grote diversiteit in achtergrond, talenten en leerstijlen. De HAN verschaft jonge mensen een uitstekende startpositie op de arbeidsmarkt en stelt werkenden in staat zich verder te ontwikkelen. Ons onderwijs is van hoogwaardige kwaliteit en getoetst op betekenis voor het beroepenveld. Wij leggen ons erop toe het beste uit onze studenten te halen door hen een uitstekende opleiding te bieden, gecombineerd met intensieve begeleiding van deskundige medewerkers. Voor bedrijven, instellingen en individuen in de regio is de HAN hét opleidingscentrum en één van de belangrijkste kennispartners. Voor studenten en medewerkers is de HAN een aantrekkelijke en professionele omgeving die ontwikkeling, ondernemerschap en innovatie hoog in het vaandel heeft staan. De HAN wil in Nederland tot de beste hogescholen behoren. 1.2 Het instellingsplan Om een stabiele koers te bepalen hebben we doelen geformuleerd op een termijn van vier jaar. Deze staan in het HAN Instellingsplan 2008-2012. Elke vier maanden evalueren we de resultaten. Ons beleid is in de eerste plaats gericht op kwalitatief goed onderwijs. Om dat te bereiken stellen we ons ten doel om de gezamenlijke HAN-identiteit te versterken. Tegelijkertijd willen we ruimte geven aan de diverse opleidingen om in het onderwijs goed aan te sluiten bij het beroepenveld. Daarom geven we - binnen de HAN-kaders - ruimte voor een eigen invulling. Het jaar 2010 was het derde jaar van de vier. Dat is een goed moment om met elkaar na te denken over de ontwikkelingen in de organisatie en de realisatie van ons instellingsplan. In de zogeheten midterm review hebben we zo n momentopname gemaakt. Uiteraard hebben we het beeld dat we hieruit kregen vergeleken met het gewenste beeld van de HAN. In de volgende tabel staan de doelstellingen voor 2012, de behaalde resultaten in 2010 en ter vergelijking de resultaten in 2009. 12

onvoldoende mogelijkheid om werkervaring in te brengen en we willen onze werkplek benutten voor het leerproces, vertelden ze. En we vroegen de werkgevers welke kennis, houding en vaardigheden ze bij hun medewerkers misten. Daarnaast inventariseerden we welke ervaring de HAN en andere hbo-instellingen al in huis hebben op het gebied van online education en verrichtten we literatuuronderzoek. Op basis van die informatie ontwierpen we een samenspel van verschillende networked applications die studenten, docenten en organisaties efficiënt en effectief laten samenwerken. Dat klinkt tamelijk abstract, maar als ik concretiseer wordt het duidelijk. Je kunt bijvoorbeeld Doelstellingen en resultaten Onderwijskwaliteit Gerealiseerd in 2009 Gerealiseerd in 2010 Propedeuserendement na 2 jaar 56,2% 58,9% 70% Hoofdfaserendement na 4 jaar 81,2% 78,1% 90% Studenttevredenheid 1 76,8% 81,2% 90% 2 Kennispoort Doel in 2012 Omzet onderzoeksactiviteiten 2,5% van de omzet (omzet 5,8 miljoen) 3,1% van de omzet (omzet 7,8 miljoen) 3% van de omzet 3 Groei marktactiviteiten -2% ( 28,9 miljoen) -3,8% ( 27,8 miljoen) 2% omzetgroei per jaar 4 Organisatieontwikkeling Betrokkenheid medewerkers Medewerkers voelen zich verbonden met de doelstellingen 5 48% van de medewerkers voelt zich verbonden met de doelstellingen 75% voelt zich verbonden met de doelstellingen van de HAN van opleiding of subunit 85% van de HAN van instituut of service unit 70% van faculteit of Service Bedrijf 54% uit instellingsplan 2008-2012 48% Medewerkertevredenheid 7,7 7,7 7,8 Ziekteverzuim 4,1% 4,1% Maximaal 4,0% Operational excellence oordeel van oordeel van oordeel van oordeel van (volgens kwaliteitsindex) studenten docenten studenten docenten ICT-voorzieningen 64,8% 69,7% 80,6% 79,3% Hoge tevredenheid van Roosters 69,7% 72,6%, 73,8% 78,6% medewerkers en studenten Huisvesting en faciliteiten 65,8% 77,5% 72,4% 81,3% Interne informatievoorziening 75,9% 64,3% 78,8% 65,5% 1 Percentage dat neutraal of positief oordeelt 2 Naar boven bijgesteld, dit was 80% 4 Naar beneden bijgesteld, dit was 5% 5 In 2010 is de vraag naar de betrokkenheid van medewerkers nader gedifferentieerd 3 Naar beneden bijgesteld, dit was 10% Jaarverslag HAN 2010 Vertrouwen in kwaliteit 13

[ René Bakker] denken aan een leermaterialenwiki: een digitale encyclopedie, maar veel uitgebreider dan het welbekende Wikipedia. Hierop kunnen studenten op termijn al het leermateriaal vinden dat ze nodig hebben. Een ander voorbeeld van networked applications is de virtual classroom. Op ingeroosterde momenten verzorgen docenten een lesavond via een soort van videoconferencing, maar dan met uitgebreidere mogelijkheden. De studenten zien hun docent niet alleen, ze kunnen ook online vragen stellen. Zo kan de docent bijvoorbeeld een quiz organiseren, de student toetst zijn antwoord in en de docent ziet direct wat het kennisniveau per student is. De virtual classroom is een 1.3 Onderwijskwaliteit De studenttevredenheid is flink gestegen. Het oorspronkelijke doel uit 2008, 80% scoort neutraal of positief, is hiermee gerealiseerd. Dit hangt zeker samen met de verbeteringen die zijn gerealiseerd in de operational excellence (onderaan in de tabel). We zijn er echter van overtuigd dat het nóg beter kan en moet. 80% tevreden betekent 20% ontevreden en dat is een te hoog percentage. Daarom hebben we de lat voor 2012 hoger gelegd. Onze nieuwe doelstelling is dat dan minimaal 90% van de studenten neutraal of positief oordeelt over het geboden onderwijs. Een beter studierendement Studeren gaat niet vanzelf: het vraagt een voortdurende inzet en prioritering van de student. Als hogeschool hebben wij de verantwoordelijkheid om de student te helpen in het leerproces en te ondersteunen in zijn groei naar zelfstandigheid. Ook willen we studenten motiveren om zich te ontwikkelen tot professionele beroepsbeoefenaren. Deze inspanningen moeten zich vertalen in een goed propedeuse- en hoofdfaserendement. Onze doelstelling ligt daarbij op respectievelijk 70% en 90%. De resultaten van 2010, 58,9% in de propedeuse en 78,1% in de hoofdfase, liggen nog veel te laag. Dat moet dus beter. De HAN zet studieloopbaanbegeleiders in om de studenten in hun ontwikkeling te begeleiden. Zij ondersteunen de studenten bij het ontwikkelen van de benodigde studievaardigheden en om een goed studietempo te realiseren gedurende de opleiding. Voor studenten die extra zorg behoeven, helpt de studiebegeleider de student om de juiste hulp te vinden. Ook kunnen studenten terecht bij het decanaat. Het is voor studenten belangrijk dat zij een juiste keuze maken op het moment dat zij beginnen met een hbo-opleiding. Wij ondersteunen dit zeer actief. We dragen bij aan de ontwikkeling van verschillende hulpmiddelen voor studiekeuze; we zorgen voor goede en eerlijke voorlichting. We bieden een groot aantal kennismakingsactiviteiten voor studenten die een opleiding overwegen aan de HAN; we werken voortdurend aan een goede aansluiting tussen vooropleiding en hbo. Met ingang van 2010 voeren we bij een twaalftal richtingen studiestartgesprekken. Deze moeten er toe leiden dat studenten een betere studiekeuze maken. Met al deze inzet willen we ervoor zorgen dat het studierendement omhoog gaat. In hoofdstuk 2 geven we meer uitgebreide informatie over onze inzet voor een goede studiekeuze, de studenttevredenheid en de voor studenten beschikbare zorg. 1.4 De HAN als kennispoort De beroepspraktijk bepaalt de inhoud van het onderwijs. In onze visie moeten studenten daarbij niet alleen vaardigheden ontwikkelen maar ook op de hoogte zijn van de nieuwste technieken, handelswijzen en procedures. Zij zullen, als nieuwe generatie professionals, de motor zijn van innovatie en vernieuwing in hun beroep. Dit vraagt van de HAN en onze mensen dat ook wij zelf actief bezig zijn met het ontwikkelen en delen 14

oplossing voor de tijdrovende rit naar een onderwijsinstelling en maakt het ook mogelijk om (delen van) een les later nog eens terug te kijken: hoe zat het ook alweer precies? van kennis. Dat doen onze docenten door het begeleiden van afstudeerprojecten, door het uitvoeren van onderzoek in opdracht, en door te werken aan (advies)opdrachten en projecten voor bedrijven en instellingen. Docenten nemen steeds vaker deel aan de kenniskring van een lector en aan georganiseerde kennisuitwisseling met bedrijven. De doelstelling in het Instellingsplan 2008-2012 was om 10% van onze omzet voort te laten komen uit onderzoeksactiviteiten en onze marktactiviteiten met 5% per jaar te laten groeien. Door de economische recessie was dit te ambitieus. Daarom hebben we de doelstelling bijgesteld tot respectievelijk 3% en 2% per jaar. Bij de omzet uit onderzoeksactiviteiten behalen we de doelstelling: in 2010 vormen deze 3,1% van de omzet. Er waren in 2010 bij de HAN 38 lectoraten, waar 44 lectoren en 5 associate lectoren kennis delen en onderzoek doen. De activiteiten van deze lectoren zijn ondergebracht in zes kenniscentra. Dit zorgt voor meer onderlinge uitwisseling en een grotere synergie met de onderwijsorganisatie. De HAN stimuleert haar medewerkers om te promoveren. Ambitieuze medewerkers worden hierbij ondersteund. In 2010 waren er 27 medewerkers bezig met een promotietraject. Investeren in groei Door de economische crisis gaven bedrijven en instellingen minder prioriteit (tijd en geld) aan onderzoek en opleiding. Toch hebben we als HAN geïnvesteerd in een betere toegankelijkheid voor ondernemers. Via onze ondernemersdesk komen Jaarverslag HAN 2010 Vertrouwen in kwaliteit 15

[ René Bakker] Studenten, docenten en werkgevers moeten en willen ook bij elkaar over de schutting kunnen kijken: hoe pakt een ander het aan? Loopt alles naar verwachting? Daarom zorgen we ervoor dat ze elkaar online kunnen veel aanvragen binnen voor studie- en stageplaatsen en voor studentprojecten. Veel ondernemers stellen vragen over opleidingen en de erkenning van competenties. Daarnaast onderhouden de faculteiten zelf gericht contacten, onder andere vanuit hun afdeling contractactiviteiten. We zoeken actief organisaties op vanuit netwerken zoals het Smart Business Centre HAN en Zorgalliantie.nu!. In 2010 zijn er nieuwe initiatieven gestart in de vorm van het Fablab (hulp bij innovatie) en het Quick Response Manufacturing Centre (efficiënte logistiek). Ook zijn we gestart met een expertisecentrum op het gebied van Automotive. Onze verwachting is dat, als de economie weer aantrekt, ook de marktactiviteiten zullen toenemen. Het onderwerp ondernemerschap staat hoog op onze agenda. Onze afgestudeerden moeten een ondernemende houding hebben ontwikkeld: ze moeten nieuwsgierig zijn naar nieuwe ontwikkelingen, oog hebben voor kansen en initiatief nemen tot verandering. Om dit concreet te maken participeren we in het Gelderse project go!. Ook hebben we geïnvesteerd in een aansprekende minor Ondernemerschap, verzorgd door het Centrum voor Ondernemerschap van de HAN en in 2010 door veel studenten gevolgd. Mede dankzij de voortdurende aandacht voor ondernemerschap zijn er in 2010 enkele zeer succesvolle, prijswinnende initiatieven van studenten geweest. Prijzen voor innovatieve studenten Twee studenten Digitale Communicatie wonnen dit jaar de Pro Rail Battle of concepts. Zij bedachten de beste manier 16

vinden, synchroon en a-synchroon. De gelijktijdige virtuele ontmoeting maken we onder andere mogelijk met gedeelde computers. Twee of meerdere mensen zitten op hetzelfde moment achter hun computer om een document of applicatie te bespreken en te bewerken. Alle deelnemers zien wat er op het scherm gebeurt. Bij een a-synchrone ontmoeting kun je denken aan forums. Iemand stelt daar een vraag, die op een later tijdstip beantwoord wordt door anderen. Op die manier helpen studenten elkaar en kunnen docenten de discussie volgen en er zo nodig op inspringen. Als je networked applications op de goede manier inzet, wordt de computer de persoonlijk assistent van alle om reizigers beter te informeren bij vertragingen op het spoor. Studenten Techniek bedachten een systeem om veel efficiënter met huishoudelijke energie om te gaan. Deze zogeheten Warmtebuddy kreeg de derde plaats in de jaarlijkse competitie voor de Gas Terra Transitieprijs. Drie studenten van de opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming ontvingen de 14e Burgemeester Dalesprijs. Zij ontwikkelden een zeer goede methode voor voorlichting over homo- en biseksualiteit aan leerlingen van de basisschool. Zes studenten van de Faculteit Economie en Management wonnen de Talentenprijs Financieel Management met een advies over de aanpak van de hypotheekaftrek. In hoofdstuk 3 geven we meer informatie over internationalisering, studentprojecten, ondernemerschap, de HAN-masteropleidingen en het onderzoek aan de HAN. 1.5 De medewerkers van de HAN Bij de HAN werkten in 2010 2.984 medewerkers in 2.283 fte. Deze groep bestaat voor 60,6% uit docenten en voor 39,4% uit ondersteunende functionarissen en management. Als werkgever zijn we verantwoordelijk voor goede arbeidsomstandigheden en een adequate aansturing van ons personeel. In het instellingsplan staan hiervoor twee doelstellingen: de gemiddelde medewerkertevredenheid van de HAN ligt in 2012 op of boven het cijfer 7,8; in 2012 voelt 75% van de medewerkers zich betrokken bij de strategie van de HAN. De HAN als geheel heeft in 2010 de eerste doelstelling bijna bereikt: de gemiddelde tevredenheidsscore bedroeg een 7,7. We namen ook deel aan een kleinschalig onderzoek van het bureau Effectory naar de tevredenheid van medewerkers bij verschillende werkgevers in Nederland. In de categorie organisaties met meer dan 1.000 werknemers namen 122 organisaties deel. De HAN behaalde hier de 13-e plaats met het rapportcijfer 7,8. Dat is goed, maar betekent niet dat we nu klaar zijn. Ook bij een hoge gemiddelde score zijn er punten die aandacht vragen. Bijvoorbeeld de roostering voldoet nog niet altijd aan wat men ervan mag verwachten. De tweede doelstelling (75% van de medewerkers voelt zich betrokken bij de strategie van de HAN) hebben we in 2010 nog niet gerealiseerd. 85% van de medewerkers voelt zich verbonden met de doelstellingen van de opleiding/subunit, 48% voelt zich betrokken bij de doelstellingen uit het HAN Instellingsplan 2008-2012. Hier lopen we dus achter. In 2012 gaan we meer communiceren om de bekendheid van de doelstellingen te vergroten en draagvlak te creëren voor onze strategie. Professionalisering De HAN besteedt jaarlijks ongeveer 2% van het personeelsbudget aan de professionalisering van haar medewerkers. Om het algehele kennisniveau van onze organisatie te waarborgen, willen we dat minimaal 70% van onze docenten over een mastertitel beschikt. Op dit moment heeft 54,9% van het onderwijzend personeel minimaal een mastertitel. In hoofdstuk 4 belichten we ons personeelsbeleid. Daar geven we cijfers over de samenstelling en ontwikkeling van ons gehele personeel. Jaarverslag HAN 2010 Vertrouwen in kwaliteit 17

[ René Bakker] betrokkenen, als belangrijke aanvulling op contact in persoon. De muren van online education staan inmiddels, didactisch en technisch. We hebben als het ware hamer en beitel in de hand, maar dat maakt je nog niet tot een goed timmerman. In september, als de opleiding van start gaat, moeten de docenten weten hoe ze dat gereedschap gebruiken. Hoe haal je het meeste rendement uit de virtual classroom, hoe gebruik je het principe van de gedeelde computers efficiënt en effectief en hoe vul je de leermaterialenwiki op een toegankelijke manier? Datzelfde geldt voor de studenten. Een aantal van hen krijgt intensieve begeleiding van het lectoraat om te 1.6 Operational excellence Een goede organisatie is nodig om tot prima prestaties te komen; de voorzieningen moeten op orde zijn. We maken ieder jaar afspraken met de betrokken partijen over de gewenste resultaten op vier indicatoren voor het organisatorische proces. Het gaat om de ICT-voorzieningen, de roosters, de huisvesting en de interne informatievoorziening. De metingen in het jaarlijkse studenttevredenheids- en medewerkertevredenheidsonderzoek geven een duidelijk beeld hoe we ervoor staan. Hier volgt een korte toelichting op de cijfers. De ICT-voorzieningen worden zowel door docenten als studenten goed gewaardeerd (79,3% respectievelijk 80,6%). Zowel studenten als docenten zijn veel meer tevreden dan vorig jaar. Op het punt van roostering zijn we vooruitgegaan. Van de docenten is nu 78,6% tevreden. Bij de studenten is dit 73,8 %. Er is veel geïnvesteerd in het verbeteren van onze processen, de kwaliteit van medewerkers en systemen. De huisvesting en onderwijsfaciliteiten worden in 2010 weer beter gewaardeerd dan in 2009. Inmiddels is 81,3% van de docenten en 72,4% van de studenten hierover tevreden. We werken verder aan innovatieve nieuwbouw, voldoende parkeerruimte en goede werkplekken. Ook is in 2010 gestart met video-conferencing zodat de reistijd kan worden beperkt. De interne informatievoorziening blijft het grootste punt van aandacht. Vooral de docenten zijn hierover ontevreden: slechts 65,5% oordeelt neutraal tot (zeer) tevreden. Studenten voelen zich over het algemeen wel goed geïnformeerd: 78,8% is tevreden. In hoofdstuk 5 gaan we dieper in op de ondersteunende diensten en de faciliteiten in onze organisatie. 1.7 Financiën De doelstelling van ons financiële beleid is in de eerste plaats dat we onze taak als onderwijsinstelling op een goede manier kunnen vervullen. Daarbij bewaken we onze financiële positie en zorgen we voor continuïteit. Om projecten voor onder andere nieuwbouw goed te kunnen bekostigen, hebben we een lening van 25 miljoen afgesloten bij het Ministerie van Financiën. Onze solvabiliteit is daardoor gedaald tot 37,2%. Dat is voldoende; hbo-breed geldt de norm van 35%. Winst maken is niet ons doel, maar we hebben wel een positief resultaat geboekt van 6,5 miljoen. Onze inkomsten uit de rijksbijdrage vielen hoger uit dan verwacht. Ook de collegegelden zorgden voor een meevaller. De personele lasten vielen la ger uit dan begroot. Tegenvallers waren de inkomsten uit markt ac tiviteiten. De HAN loopt, net zoals andere organisaties, financiële risico s. We moeten vooral rekening houden met tegenvallende inkomsten door dalende studentenaantallen en/of een te laag studierendement. Ook moeten we rekening houden met mogelijke bezuinigingen van overheidswege. Het is mogelijk dat de rijksbijdrage niet genoeg meegroeit met de kosten die we maken. 18

Meerjarenafspraken OCW - HBO-Raad 2008-2011 Met ons instellingsplan voor 2008-2012 sluiten we aan bij de meerjarenafspraken tussen de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de HBO-raad. In de strategische agenda Het Hoogste Goed staat onder meer dat de meerjarenafspraken zich richten op het vergroten van het studiesucces in het hoger beroepsonderwijs en het versterken van de kwaliteit van het hoger beroepsonderwijs. Ook is er voor de hogescholen een belangrijke rol weggelegd om bij te dragen aan de groei van het aantal hoger opgeleiden in Nederland. De vraag naar hoger opgeleiden op de arbeidsmarkt is groot en groeiende. Jaarverslag HAN 2010 Vertrouwen in kwaliteit 19

[ René Bakker] monitoren wat eventuele struikelblokken zijn en om te achterhalen welke digitale toepassingen prettig werken. Tegelijkertijd zullen zij de mogelijkheden ontdekken om networked applications Een deel van het personeel werkt op een flexibel contract: zo kunnen we de bezetting tijdig bijsturen als er sprake is van onvoldoende resultaat. In hoofdstuk 8 lichten we de financiële situatie nader toe. Daar gaan we in op de ontwikkeling van onze uitgaven 2009-2010. Ook lichten we de verschillen toe tussen de begroting en de werkelijke kosten in 2010. 1.8 Een blik op de toekomst De Commissie Veerman Nederland streeft naar duurzame welvaart. Een goed opgeleide beroepsbevolking is nodig om blijvend te concurreren in de mondiale economie. In 2010 heeft de Commissie Veerman op verzoek van de regering een antwoord gegeven op de vraag hoe toekomstbestendig het Nederlandse hoger onderwijs is. De commissie onderzocht hoe de instellingen kunnen bijdragen aan het economisch weerbaarder maken van ons land, in het besef dat er een mondiale competitie gaande is waarbij kennis wel eens van doorslaggevend belang zou kunnen zijn. Ron Bormans, voorzitter van het College van Bestuur van de HAN, nam op verzoek van de regering zitting in deze commissie. De conclusie was dat er in de toekomstige maatschappij een nog belangrijkere taak is weggelegd voor juist het hoger beroepsonderwijs. Juist dit type opleiding kan bijdragen aan een hoger niveau van de beroepsbevolking. Het is wenselijk dat instellingen zich differentiëren: zo ontstaat er voor verschillende groepen studenten een passend onderwijsaanbod. Ook kunnen de instellingen zich specialiseren in bepaalde kennisgebieden, 20