Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Lisanne Damsma ; ; 11 June 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/58645 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.
Inhoudsopgave Welkom Wat zijn vitamines? Waar zit vitamine C in? Hoeveel vitamine C heb ik nodig? Functies van vitamine C. Een teveel of een tekort aan vitamine C. Toets Spel Over dit lesmateriaal Pagina 1
Welkom Welkom bij het lesarrangement over vitamine C! Tijdens de lessen voeding hebben we het al over verschillende vitamines gehad, dit arrangement is een aanvulling daarvan. Na dit arrangement kunnen jullie uitleggen wat vitamine C is. Om dit de checken gaan we jullie toetsen, deze toets vinden jullie onder het kopje 'Toets'. Mochten jullie na deze toets nog niet genoeg hebben van vitamines dan kunnen jullie gebruik maken van het leerzame (online) spel. Veel plezier en succes! Voor vragen kunnen jullie altijd contact met ons opnemen (e-mailadres staat bij het kopje 'colofon') Wat zijn vitamines? Vitamines kn.nu/ww.593e999 (youtu.be) Vitamines zijn stoffen die voorkomen in eten en drinken. Het lichaam is in staat om bepaalde stoffen in het lichaam om te zetten in vitamines, dit zijn er heel weinig. Je kunt bijvoorbeeld denken aan vitamine D, dit kan worden aangemaakt wanneer onze huis zonlicht opvangt. Ook vitamine K wordt in kleine hoeveelheden aangemaakt in ons lichaam, dit gebeurt in de darm. Op bovenstaande kleine uitzonderingen na kan ons lichaam verder geen vitamines aanmaken. Vitamines kunnen we verdelen in twee groepen; in vet oplosbare vitamines en in water oplosbare vitamines. De in vet oplosbare vitamines zijn vitamine A, D, E, K. De in water oplosbare vitamines zijn B en C. In dit arrangement gaan we verder in op vitamine C ( Hartman, 2012). Pagina 2
is lang geleden ontdekt in de achttiende eeuw. Op schepen die lange zeereizen maakten kregen de matrozen scheurbuik, een ziekte met een dodelijke afloop. Als de matrozen op tijd het sap van citrusvruchten konden drinken, konden ze de ziekte genezen of zelfs voorkomen. zit in verschillende soorten fruit en groenten. Het is dus erg belangrijk om verschillende fruit en groenten te eten, ongeveer twee stukken fruit per dag, het kan helpen tegen een griepje. ( Hartman, 2012) Pagina 3
Waar zit vitamine C in? zit in fruit, groenten en aardappels, met name in koolsoorten, citrusfruit, kiwi's, bessen en aardbeien (voedingscentrum, z.j.). De volgende groenten en fruit bevatten veel vitamine C: Rozenbottel Een rozenbottel is de vrucht van een roos. Deze zit boordevol vitamine C en bevat dertig keer zoveel vitamine C als een sinaasappel. Als je rozenbottel rauw eet proeft deze erg zuur. Daarom wordt rozenbottel niet zo vaak rauw gegeten maar verwerkt in jam, gelei of compote. Rode paprika Als je paprika eet kan je het beste voor de rode kiezen. De rode paprika is namelijk niet alleen zoeter maar bevat ook veel vitamine C. Door alleen al een paar stukjes rauwe paprika te eten zit je zo op de aanbevolen hoeveelheid voor vitamine C. Witlof Niet iedereen vindt witlof lekker maar het is wel een vitamine C bom. Je kan witlof zowel warm als koud eten in bijvoorbeeld een salade. Vind je witlof nou te bitter? Eet dan de meest witte stukken. Kiwi Ook een kiwi bevat superveel vitamine C. Zo bevat een groene kiwi zelfs meer vitamine C dan een sinaasappel of 2 citroenen. De gele kiwi bevat zelfs meer vitamine C dan 3 citroenen bij elkaar. Naast vitamine C zit er in een kiwi ook veel vezels wat ook goed voor je lichaam is. Brocolli Tot slot kan je door het eten van brocolli ook veel vitamine C binnenkrijgen. Naast vitamine C bevat brocolli ook veel mineralen, vezels en vitamines A,B,K en E. Mocht je ooit brocolli maken is het wel belangrijk om te onthouden dat je deze niet te lang moet koken. Wanneer je het te lang kookt gaat namelijk veel vitamine C verloren ( gezondnu, 2013). Hoeveel vitamine C heb ik nodig? Het verschilt per persoon en leeftijd af hoeveel vitamine C iemand nodig heeft. Hieronder is een schema weergegeven waarbij te zien is hoeveel vitamine C iemand nodig heeft: Categorie/leeftijd: Dagelijkse hoeveelheid vitamine C: Kinderen 6-11 maanden 20 milligram 1-2 jaar 25 milligram 2-5 jaar 30 milligram 6-9 jaar 40 milligram Mannen 9-13 jaar 50 milligram 14-18 jaar 75 milligram 19-70 jaar 75 milligram > 70 jaar 75 milligram Vrouwen 9-13 jaar 50 milligram 14-18 jaar 75 milligram 19-70 jaar 75 milligram > 70 jaar 75 milligram Zwangere vrouwen Vrouwen die borstvoeding geven 85 milligram 100 milligram Pagina 4
(voedingscentrum, z.j.) Pagina 5
Functies van vitamine C. wordt ook wel ascorbinezuur genoemd en is een wateroplosbare vitamine. Een wateroplosbare vitamine kan door het lichaam moeilijk worden opgeslagen. Wanneer je een teveel van deze vitamine inneemt verlaat deze het lichaam via de urine. Daardoor komt het bijna nooit voor dat je een teveel aan wateroplosbare vitamines kan innemen. Het innemen van vitamine is ten eerste vooral belangrijk voor een goede weerstand. Het kan ervoor zorgen dat je bijvoorbeeld minder snel ziek wordt. Daarnaast is vitamine C goed voor gezonde botten, tanden, huid en bloedvaten. Ook helpt het bij een goed functionerend zenuwstelsel en krijg je er meer energie van. Tot slot zorgt vitamine C ervoor dat ijzer in je bloed gemakkelijker opgenomen kan worden. Het ijzer zorgt er vervolgens voor dat er hemoglobine aangemaakt wordt in je bloed die weer nodig is voor het vervoeren van zuurstof in je bloed en stofwisseling ( vitamine informatie bureau, z.j.). Een teveel of een tekort aan vitamine C. Er zijn mensen die een teveel of een tekort aan vitamine C binnenkrijgen, hier zijn een aantal gevolgen aan verbonden. Deze gevolgen staan hieronder beschreven. Teveel aan vitamine C: Zoals we al eerder aangaven zal een teveel aan vitamine C via urine het lichaam verlaten. Dit heeft alleen wel een grote belasting van de nieren als gevolg die namelijk alle afvalstoffen in je bloed moeten filteren. Ook gaven we eerder aan dat vitamine C ervoor zorgt dat ijzer makkelijker in het bloed opgenomen kan worden. Wanneer je een teveel aan vitamine C inneemt zal dit weer het gevolg hebben dat je een teveel aan ijzer krijgt. Te kort aan vitamine C: Als je te weinig vitamine C binnenkrijgt heb je een verminderde weerstand, genezen wonden minder snel en bouwt het bindweefsel in je huid zich minder snel op. Vroeger waren er veel mensen die last hadden van scheurbuik, dit is de oorzaak van een vitamine C tekort. Als je scheurbuik hebt dan ben je erg moe, heb je een verminderde weerstand en verlies je veel gewicht. Wanneer er een ernstig tekort aan vitamine C was, ontstonden er bloedingen en vielen soms zelfs tanden uit (vitamine informatie bureau, z.j.). Pagina 6
Pagina 7
Toets Als het goed is weet je nu meer over vitamine C. Om dit te checken vragen wij je onderstaande toets te maken. Toets vitamine C kn.nu/jafs5 Als het goed is hebben jullie alles in dit arrangement goed doorgenomen, heb je dit niet; doe dit dan eerst nog even. Je kunt alleen een goed resultaat behalen als je alles goed bestudeerd hebt. Heb je minimaal 55% van de vragen goed beantwoord? Dan heb je een voldoende en heb je dit arrangement behaald. Veel succes! Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven hebben een grotere hoeveelheid vitamine c nodig Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven hebben een grotere hoeveelheid vitamine c nodig a. waar b. niet waar Vitamine c wordt ook wel... genoemd Vitamine c wordt ook wel... genoemd a. lipase b. endogastrine c. ascorbinezuur d. salicylzuur Voer het juiste antwoord in Voer het juiste antwoord in Als je vitamine c binnenkrijgt heb je een verminderde weerstand. Vitamine c is ontdekt in de... eeuw. Vitamine c is ontdekt in de... eeuw. Pagina 8
a. 16e b. 17e c. 18e d. 19e e. 20e Wat zijn de in vet oplosbare vitamines? a. A, D, E, K b. A, D, E, K, B c. C, B d. C, B, R Vitamine c krijg je ook door de zon Vitamine c krijg je ook door de zon a. waar b. niet waar c. alleen van de zonnebank Wat is niet een functie van vitamine C? Wat is niet een functie van vitamine C? a. Hij activeert foliumzuur b. Hij is nodig voor de aanmaak van witte bloedlichaampjes c. Het stimuleert de aanmaak van lipase Pagina 9
Spel Ben je al klaar en heb je nog niet genoeg van vitamines? Speel dan nog even dit onderstaande spel. Vic de vitaminevreter Pagina 10
Over dit lesmateriaal Colofon Bronnen: GezondNu (2013). De vitamine C- bommen top-5. Opgehaald op mei 30, 2015 van gezondnu: https://www.gezondnu.nl/dossiers/griep-vitaminetekort/de-vitamine-c-bommen-top-5 Hartman, E. (2012). Mens en voeding. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff Vitamine informatie bureau (z.j.).. Opgehaald op juni 6, 2015 van vitamine informatie bureau: http://www.vitamine-info.nl/alle-vitamines-en-mineralen-op-een-rij/vitamine-c/ Voedingscentrum (z.j.). Gezondheidseffecten. Opgehaald op juni 6, 2015 van voedingscentrum: http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vitamine-c.aspx Auteurs Lisanne Damsma ; ; Laatst gewijzigd 11 June 2015 om 09:22 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Pagina 11