December 2014 Van deeltijds naar voltijds met een duobaan ORGANISATORISCH ONDERZOEK Door Katholieke Hogeschool Limburg en Hogeschool PXL In opdracht van ERSV Limburg Met coördinatie van POM Limburg 106
POM-ERSV Limburg, KHLim en PXL, Hasselt (België) 2014 POM-ERSV Limburg, KHLim en PXL en hun bestuurders, directie, personeelsleden, aangestelden of lasthebbers aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor de correctheid, de volledigheid, de actualiteit en/of de nauwkeurigheid van de in deze publicatie opgenomen informatie, gegevens, cijfermateriaal en/of gegevensverwerking. POM-ERSV Limburg, KHLim en PXL en hun bestuurders, directie, personeelsleden, aangestelden of lasthebbers kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor rechtstreekse of onrechtstreekse schade, van welke aard ook, die de gebruiker of elke verdere gebruiker zou lijden, kan lijden of geleden heeft ten gevolge van de in deze publicatie opgenomen informatie, gegevens, cijfermateriaal en/of gegevensverwerking. Alle teksten en illustraties op deze website evenals de lay-out en de functionaliteit van deze website zijn auteursrechtelijk beschermd. U kan citeren op voorwaarde dat u steeds verwijst naar de authentieke bron. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van POM-ERSV Limburg, KHLim en PXL. 1
De tekst werd afgesloten in december 2014. Auteurs: Mevrouw Jessie Schrijvers Onderzoekster KHLim Mevrouw An Vandervoort Onderzoekster KHLim Promotors: Mevrouw Ingrid Dreessen Onderzoekster KHLim De heer Wouter Grommen Onderzoeker PXL De inhoud van dit rapport is afkomstig van de bovenaan vermelde auteurs en/of dienst en verbindt niet noodzakelijk POM-ERSV Limburg. Door de snelle evolutie van de wetgeving en onze omgeving, blijft het mogelijk dat de informatie niet volledig accuraat is. Dit rapport dient gebruikt te worden samen met de nodige ondersteuning van experten op het domein. 2
INHOUDSTAFEL 1. Inleidende beschouwingen 4 2. Opzet van het project 8 3. Overzicht proeftuinen 11 4. Draaiboeken per proeftuin 13 4.1 Proeftuin HBO5 Genk-ZOL 4.2 Proeftuin Flexpoint 4.3 Proeftuin Familiehulp 4.4 Proeftuin AAA care 4.5 Proeftuin KHLim-PXL 5. SWOT-analyse 98 6. Algemene beleidsaanbevelingen en mogelijkheden naar verder onderzoek 106 Referenties Bijlages 3
1. INLEIDENDE BESCHOUWINGEN Algemene tendensen: vergroening en vergrijzing Zowel de vergrijzing als de ontgroening stellen belangrijke uitdagingen voor onze maatschappij en de gezondheidszorg 12. Ontgroening, verwijzend naar het dalend aandeel jongeren in de bevolking, zal zich volgens prognoses van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Administratie Planning en Statistiek in het Vlaamse en Waalse Gewest blijven doorzetten. Bijkomend zal de vergrijzing, het stijgend aandeel 65 plussers in de totale bevolking, toenemen. In vergelijking met het Waalse en Brusselshoofdstedelijke Gewest zijn deze ontwikkelingen het meest markant in Vlaanderen. De Vlaamse leeftijdspiramide zal op termijn transformeren naar een beanpole ofwel een bonenstructuur met smalle basis en zware top. In 2020 zal amper 20% van de Vlaamse bevolking jonger zijn dan 20 jaar. In contrast zal het aandeel 65-plussers 25% van de Vlaamse bevolking uitmaken vóór 2030. Een bijkomend gegeven is de vergrijzing binnen de vergrijzing (intravergrijzing) waarbij het aandeel van de oudste ouderen (85 jaar en ouder) sterk groeit in Vlaanderen (van 23% nu naar 40% in 2050). FIGUUR: LEEFTIJDSPIRAMIDE VAN DE BEVOLKING PER GEWEST IN 2020(1) 1 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Administratie Planning en Statistiek. Ontgroening en vergrijzing Vlaanderen 1990-2050. 2005 2 World Health Organisation. Global Health and Ageing. 2011 4
Deze demografische evolutie heeft belangrijke gevolgen voor de gezondheidszorg. Enerzijds stijgt de zorgvraag door de toename aan ouderen. Ouderen doen meer beroep op medische, verpleegkundige en andere zorg en het toenemend aantal 80-plussers zal de zorgvraag sterk doen stijgen. Anderzijds neemt de behoefte naar zwaardere zorg ook steeds toe door een toenemend aantal (oudere) chronisch zieken. Zorgvragen worden complexer zowel in de acute als in de chronische zorg omwille van de polipathologie. Het aantal mensen met een matige tot ernstige zorgbehoefte zal volgens het planbureau toenemen met 600.000 in 2050 3. Dit komt neer op een nood aan 180.000 extra rusthuisbedden in de komende 40 jaar 3. Bijkomend zullen 150.000 extra mensen gebruik maken van thuisverpleging 3. Om in te spelen op deze stijgende zorgvragen, zal de zorgsector 120.000 professionele werkkrachten extra moeten aantrekken tegen 2050 3. Nochtans is nu al sprake van een structureel tekort aan inzetbaar personeel en tegelijkertijd leidt de naderende pensionering van de generatie babyboomers tot een sterke uitstroom van gekwalificeerde personeelsleden in de zorg. Zo is de gemiddelde leeftijd van verpleegkundigen in Europa 41 tot 45 jaar 4. Door deze demografische veranderingen kampt de zorgsector enerzijds met een toenemende zorgvraag en anderzijds met een groot tekort aan zorgverleners op de arbeidsmarkt. Het is dus van groot belang om een antwoord te bieden op deze toenemende zorgvraag en uitstroom van oudere personeelsleden. Problematiek deeltijds werkenden Naast deze algemene demografische wijzigingen, wordt vastgesteld dat werknemers in de zorgsector vaak tewerkgesteld worden via een deeltijdse arbeidsovereenkomst. Hoewel er een categorie van werknemers is dat deeltijds werken verkiest (bijvoorbeeld omwille van een betere combinatie werk-gezin), is er een grote groep van werknemers die ongewild deeltijds werken. Op basis van berekeningen van de FOD Economie rond de steek-proefenquête naar de arbeidskrachten bij de Belgische huishoudens (EAK) van 2013 blijkt dat 54% van de Vlamingen uit de sector van de menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke 3 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Administratie Planning en Statistiek. Ontgroening en vergrijzing Vlaanderen 1990-2050. 2005 4 Rapport Itinera. Het personeelsvraagstuk in de ouderenzorg in kaart gebracht, Itinera Institute, Pieter Van Herck, 11 oktober 2012, p.2. 5
dienstverlening deeltijds aan de slag is. Op Limburgs niveau ligt dit cijfer op 63,6%. In 2012 lag dit cijfer nog op 60,9%, wat neerkomt op 24 988 mensen. Verschillende motieven liggen aan de basis van deeltijdse arbeid in de sector van de menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. Een belangrijk motief is dat deze werknemers geen voltijdse job kunnen vinden. Uit de bevraging van 2013 blijkt dat 3,55% van de Vlamingen deeltijds aangesteld is omdat hij of zij er niet in slaagt een voltijdse job te vinden. In 2012 was dit slechts 2,84%. Op basis van bovenstaande cijfers kan geraamd worden dat er in 2012 in Limburg 710 werknemers onvrijwillig deeltijds aangesteld waren in de verschillende organisaties actief in de menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. In werkelijkheid gaat het waarschijnlijk over meer werknemers omdat van velen de reden voor deeltijdwerk niet gekend is. De onvrijwillig deeltijds werkenden zijn vaak jonge zorgverleners die de voorkeur geven aan een voltijdse baan. Financiële motieven spelen hierbij vaak een rol. Een deeltijdse job biedt immers een beperkte financiële houvast. Verder kan vastgesteld worden dat een aantal deeltijdse zorgverleners geconfronteerd wordt met een eentonige jobinhoud waardoor men op zoek gaat naar een job met een meer gevarieerde functie-inhoud zowel in als buiten de zorgsector. Financiële verbetering is een belangrijke oorzaak van uitstroom uit de organisatie of van sector shift in de zorgsector (3). Deeltijds werken is echter inherent aan de noden binnen de zorgsector waardoor er voor bijvoorbeeld zorgkundig personeel weinig voltijdse jobs aangeboden worden. In de zorgsector is er namelijk nood aan tewerkstelling op piekmomenten die zich klassiek (bv in woon- en zorgcentra) s morgens (ochtendzorg) en s avonds voordoen. Bijkomend maakt de zware fysieke arbeid (mobiliseren van hulpbehoevende patiënten, schoonmaak etc.) een voltijdse job erg belastend. Om enerzijds de uitstroom vanuit de zorgsector te beperken en anderzijds zorgberoepen aantrekkelijk te maken, is er binnen de sector de wens om jobs aan te bieden met een breder en meer gevarieerd takenpakket en waar mogelijk met voltijdse tewerkstelling. 6
Leeswijzer Voorgelegd document is als organisatorische draaiboek een leidraad met een overzicht van knelpunten en oplossingen omtrent het thema DUObanen opgesteld op basis van de begeleiding van de proeftuinen in het kader van het project DUObanen met POM Limburg als opdrachtgever. Het organisatorische draaiboek is opgebouwd uit 5 grote luiken. In het eerste luik wordt het verloop van fase 2: implementatie van het project DUObanen in de proeftuinen geschetst. Het tweede luik omvat een bondig beschrijving van de deelnemende proeftuinen. De uitgebreide beschrijving van de begeleiding per proeftuin maakt deel uit van luik 3. In deel 4 worden overkoepelende zwakten, sterkten, kansen en bedreigingen beschreven aan de hand van een de SWOT-analyse met confrontatiematrix. Tot slot worden algemene beleidsaanbevelingen en mogelijkheden naar verder onderzoek meegegeven in het vijfde luik. 7
2. OPZET VAN HET PROJECT Om de uitstroom van personeel in de zorgsector tegen te gaan wenst de opdrachtgever ERSV Limburg samen met POM Limburg en partners uit de social profit, de mogelijkheden om twee deeltijdse betrekkingen te combineren tot één voltijdse betrekking te laten onderzoeken. Gedurende het project worden verschillende organisaties waaronder zorgorganisaties (thuisen gezinszorg, woonzorgcentra, ) opleidingspartners en kennisinstellingen betrokken. Samen met de zorgorganisaties wordt nagegaan wat organisatorisch en juridisch haalbaar is en waar de knelpunten en mogelijke oplossingen liggen. Om het project tot een goed einde te brengen, is er nood aan samenwerking met kenniscentra nl. UHasselt, PXL en KHLim. Zij bieden ondersteuning bij arbeidsrechtelijke zaken (contract, verlofregeling, loonberekeningen, enzovoort), financiering van de functies (bevoegdheidsverdeling) en begeleiden zorgorganisaties in het zoeken naar oplossingen voor praktische en organisatorische moeilijkheden bij de opstart of uitvoering van een DUObaan. POM Limburg zal als procesbegeleider een coördinerende rol opnemen en samen met alle partners op geregelde tijdstippen de vooruitgang van het project opvolgen en bijsturen waar nodig. Fasering van het project Fase 1: Juridisch onderzoek (UHasselt en PXL Business) In fase 1 werd onderzocht (1) hoe de combinatie van deeltijdse jobs juridisch georganiseerd kan worden en (2) op welke arbeids- en sociaalzekerheidsrechtelijke problemen de werknemer in een DUObaan kan stoten. Het juridische luik werd uitgewerkt door UHasselt en PXL Business. De onderzoeksvragen werden geanalyseerd aan de hand van relevante geldende wetgeving, rechtspraak en rechtsleer. Fase 2: Implementatie fase (PXL Healthcare en KHLim) 8
In fase 2 (implementatie) werd de voorbereiding van een DUObaan of de effectieve implementatie ervan gerealiseerd. De implementatie gebeurde via een proeftuin gedefinieerd als een testomgeving waarin twee zorgorganisaties samen en gaandeweg ontdekken wat praktisch en organisatorisch mogelijk is om een DUObaan te realiseren. In deze tweede fase werden proeftuinhouders begeleidt door KHLim of PXL. De begeleiding bestond uit zoeken naar combinatiemogelijkheden van functies, detecteren van vormingsnoden, ondersteuning bieden bij praktische organisatie, enzovoort. In de proeftuinen werden de aanbevelingen uit fase 1 van dit project naar de praktijk vertaald en werden tevens een aantal organisatorische aspecten en problemen ad hoc en in vivo uitgewerkt, zoals ondermeer: - Planning en uurrooster voor werknemers met een DUObaan - Benodigde bijkomende vorming om binnen twee verschillende zorgsettings te kunnen en (juridisch) mogen werken - HRM (onthaal nieuwe medewerkers, functionerings-en evaluatiegesprekken e.d.) Op basis van deze proeftuinen werd een leidraad met overzicht van mogelijke knelpunten en daarvoor aangereikte oplossingen opgesteld worden die als basis kan dienen voor verdere uitrol. Verloop van fase 2: implementatie fase Opstartmoment Na de afronding van het juridische luik, startte de implementatiefase van het project DUObanen. Hiertoe organiseerde POM Limburg samen met de betrokken kennisinstellingen een opstartmoment onder de vorm van een informatiesessie (na uitsturen persbericht en verspreiding informatie via websites etc). De 75 aanwezigen vertegenwoordigden een ruime groep sectoren o.a. kennisinstellingen (PXL, KHLim, UHasselt, HBO Genk), organisaties uit de zorgsector (ziekenhuizen, woonzorgcentra, OCMW, kinderdagverblijven, revalidatiecentra, dienstencheques, gehandicaptenvoorzieningen en thuiszorgorganisaties), 9
opleidingscentra (syntra, VDAB), werkgeversorganisaties en vertegenwoordigers vanuit het beleid. Tijdens deze sessie werd de problematiek rond ontgroening, vergrijzing, stijgende zorgvraag, hoge uitstroom en onvrijwillig deeltijdswerkende toegelicht. Het project DUObanen werd voorgesteld en aanwezig zorgorganisaties konden zich solo of in duo aanbieden en zich kandidaat stellen om als proeftuin te fungeren. Voorwaarden: - Bereidwilligheid van organisaties: een intentieverklaring tussen de organisaties of een engagementsverklaring voor samenwerkingen rond DUObanen. - Continuïteit en medewerking: vaste aanspreekpersoon, aanwezig op overlegmomenten, - Verankering: de proeftuin leidt tot blijvende DUObanen (zolang organisatorisch nodig). - Haalbaarheid/ realistisch: realistische planning, realistisch aantal werknemers in proeftuin, - Timing: Uiterlijke startdatum is 15/08/2013. De begeleidingsperiode van de proeftuinen door KHLIM en PXL is 6 maanden. Voorkeurscriteria: - Differentiatie naar zorgorganisaties, zorgberoepen en persoonlijke kenmerken medewerkers (geslacht, leeftijd, origine, ) - Noodzaak: proeftuinen waarbij DUObanen gecreëerd worden of zullen gecreëerd worden waardoor meer knelpuntberoepen of beroepen met een groot tekort (zorgkundigen) ingevuld worden. In een volgende fase werden deelnemende proeftuinen toegewezen aan de proeftuinbegeleiders, het resultaat hiervan zijn de individuele draaiboeken. Tussentijds werd op regelmatige basis een juridisch spreekuur georganiseerd waarbij proeftuinhouders en begeleiders juridische knelpunten konden voorleggen aan de juristen uit fase 1 (juridische fase met als resultaat het juridisch draaiboek). Minstens maandelijks werd overlegd met de onderzoekscoördinator POM Limburg voor verdere afstemming. 10
3. OVERZICHT PROEFTUINEN Volgende 5 proeftuinen stelden zich kandidaat en werden geselecteerd als deelnemende proeftuinen. Proeftuin HBO Verpleegkunde Genk-ZOL HBO Verpleegkunde Genk is een kennisinstelling die de opleiding gegradueerde verpleegkundige organiseert. Het Ziekenhuis Oost-Limburg wil de samenwerking tussen onderwijs de zorgsector uitwerken. De proeftuinhouders willen een duidelijk zicht krijgen op de praktische problemen in een gedeelde tewerkstelling tussen onderwijs en zorgsector. De focus ligt op het in beeld brengen van deze organisatorische problemen, het formuleren van mogelijke oplossingen en deze in de vorm van beleidsadviezen formuleren naar het beleid. Gezien de complexiteit van de samenwerking tussen onderwijs en zorgsector is bijkomend juridisch onderzoek (fase 1) noodzakelijk om verdere praktische en organisatorische problemen uit te diepen. We verwijzen hierbij graag naar het bijkomend juridisch onderzoek van DUObanen II. Proeftuin vzw Home Care & Personal Services Vzw Home Care & Personal Services is een nieuwe Dienst voor Gezinszorg en Aanvullende Thuishulp en biedt zijn diensten aan onder de naam Flexpoint Thuiszorg. De opstartende dienst wil inspelen op zorgvragen door medewerkers van Flexpoint Personal Services (dienstencheques) die een diploma zorgkundige bezitten in te zetten in de gezinszorg via een DUObaan. Op die manier is er voor de werknemers meer werkzekerheid (via vzw Flexpoint Thuiszorg ofwel via Flexpoint Personal Services) en het perspectief om op termijn voltijds te presteren als zorgkundige. Proeftuin Familiehulp-Bessemerberg Familiehulp is dienst voor thuiszorg. Familiehulp heeft een samenwerking met WZC Bessemerberg. Via deze samenwerking willen de organisaties enerzijds voltijdse jobs 11
creëren over de 2 organisaties heen, anders willen ze door middel van DUObanen over organisaties heen ontschotting tussen een WZC en een thuiszorgdienst creëren. Binnen de proeftuin zullen twee zorgkundigen hun deeltijdse job in het woon-en zorgcentrum combineren met een deeltijdse job als verzorgende bij Familiehulp. Het betreft een project met een duur van 2-3 maanden. Proeftuin Familiehulp-Tevona Familiehulp en Tevona, een organisatie die opvang en begeleiding biedt aan volwassen personen met een verstandelijke beperking in de provincie Limburg, maken plannen voor een project DUObanen. Tijdens deze proeftuin zou Familiehulp en Tevona de eerste proeftuin willen volgen en kijken waar de verschilpunten liggen tussen diensten gezinszorg & woon-en zorgcentra en diensten gezinszorg & diensten gehandicaptenzorg. Proeftuin AAA care en Patrivelm Woon- en zorgcentrum AAA care wil in het kader van het project DUObanen samenwerken met de (aanliggende) flats Patrivelm. Beide instellingen vallen onder het bestuur van Triamant. Vanuit Patrivelm (flats) is er regelmatig de vraag naar extra zorg voor bewoners met een (tijdelijke) zorgvraag. Tevens is er vanuit AAA care (woon-zorgcentrum) de vraag van het zorgkundig personeel om meer uren te werken. AAA care (woon-en zorgcentrum) wil dus tegemoet komen aan de vraag naar meer uren door zorgkundig personeel in te zetten voor (tijdelijk) verhoogde zorgvragen in Patrivelm (flats). Proeftuin KHLim-PXL Zowel de Katholieke Hogeschool Limburg (KHLim) als de hogeschool PXL zijn een instellingen voor hoger onderwijs, onderzoek en dienstverlening. In deze concrete proeftuin willen we bestaande DUObanen tussen de hogescholen KHLim/PXL en een zorginstelling bekijken. Door middel van een focusgroep zullen sleutelconcepten van de DUObaan toegelicht worden waaronder de motivatie van de werknemers, de opstart van de DUObaan, de samenwerking tussen de werkgevers, praktische en organisatorische problemen en aanbevelingen naar de toekomst. 12
4. DRAAIBOEK PER PROEFTUIN 4.1 PROEFTUIN HBO5 GENK ZOL SITUATIESCHETS BETROKKEN PARTIJEN Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Limburg Provinciale Hogeschool Limburg (PHL) Katholieke Hogeschool Limburg (KHLim) Ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL) HBO Verpleegkunde Genk (Kasog VZW) PROEFTUINHOUDERS Ziekenhuis Oost-Limburg 5 Het Ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL) is het resultaat van de fusie tussen het A. Dumontziekenhuis in Waterschei, het St.-Barbaraziekenhuis in Lanaken en het St.- Jansziekenhuis in Genk. Het Ziekenhuis Oost-Limburg is een autonome verzorgingsinstelling, opgericht overeenkomstig titel VIII, hoofdstuk I artikel 219-235 van het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. Als "vereniging onderworpen aan het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn" is het Ziekenhuis Oost- Limburg dus een openbare verzorgingsinstelling. Het ZOL telt 811 bedden en 230 dagklinische bedden. In 2012 werden er 34.602 patiënten opgenomen en werden er 50.786 dagklinische behandelingen uitgevoerd. Gemiddeld verblijft de patiënt 6,81 dagen in het ziekenhuis. De poliklinieken registreerden 491.212 consulten van 5 http://www.zol.be/internet/algemeen/historiek.aspx 13
ambulante patiënten. In de operatiekamers werden er 33.181 ingrepen uitgevoerd en in de verloskamers noteerde men 2.213 bevallingen. De dienst Spoedgevallen telde 43.343 patiëntencontacten. Op 31 december 2012 waren er 230 geneesheren verbonden aan het ziekenhuis en werkten er 2.859 medewerkers of 2.038 voltijdse equivalenten (FTE s) Omwille van de schaalgrootte van het ziekenhuis werd een aangepaste organisatiestructuur uitgetekend. Het ziekenhuis werd opgedeeld in 7 divisies met aan het hoofd telkens een divisiemanager en een geneesheer-coördinator 6. 6 http://www.zol.be/internet/algemeen/divisiestructuur.aspx 14
HBO Verpleegkunde Genk 7 KASOG vzw is de Inrichtende Macht van HBO Verpleegkunde Genk en omvat verscheidene andere scholen o.a. het Technisch Instituut Sint-Lodewijk, de Kunstschool, Regina Mundi en het Sint-Jan Berchmanscollege in Genk. HBO Verpleegkunde Genk biedt een driejarige modulaire opleiding die opleidt tot het diploma van gegradueerde verpleegkundige. Het opleidingstraject bestaat uit 5 modules en het slagen op één module geeft recht op een deelcertificaat. Na het behalen van de deelcertificaten van de twee eerste modules, Initiatie Verpleegkunde en Verpleegkundige Basiszorg, kan men aan de slag als zorgkundige. Door het behalen van de 5 deelcertificaten wordt het diploma van gegradueerde verpleegkundige afgeleverd door de Vlaamse Gemeenschap. ACHTERGROND - MOTIVATIE Het verminderen van de kloof tussen onderwijs en werkveld was een belangrijke aanzet voor de proeftuinhouders om in te stappen in het project DUObanen. Vanuit de opleiding verpleegkunde georganiseerd door HBO Verpleegkunde Genk is er de mogelijk om medewerkers vanuit het onderwijs tijdelijk of gedeeltelijk een taak te laten opnemen in een zorginstelling met als doelstelling professionalisering en het leveren van een bijdrage aan kwaliteit van zorg op de afdeling. Anderzijds biedt de samenwerking tussen werkveld onderwijs een unieke kans om expertise van medewerkers in de zorginstelling binnen te brengen in het onderwijs door hen tijdelijk of gedeeltelijk in de onderwijssetting een rol te laten opnemen. In deze concrete proeftuin diende de samenwerking tussen de Katholieke Hogeschool Limburg en ZOL onder de vorm van een leerzorgcentrum als voorbeeld. Een leerzorgcentrum is een afdeling in een zorgvoorziening waar leren (onderwijs) en zorg (praktijkvoering) beter op elkaar worden afgestemd. De samenwerking legt de nadruk op het verbeteren van (1) de praktijkopleiding van studenten en (2) kwaliteitsvolle patiëntenzorg. Een leerzorgcentum biedt studenten de mogelijkheid om zorggerichte competenties te ontwikkelen met aandacht voor organiseren en coördineren van de zorg en het opnemen van verantwoordelijkheid. Lectoren 7 http://www.verpleegopleiding-genk.be/ 15
worden via een leerzorgcentrum dichter bij de praktijk gebracht zodat competenties en vaardigheden worden opgefrist. De afdeling op zijn beurt geniet van de kennis en kunde van de lector ter bevordering van de kwaliteit en de patiëntenzorg 8. Vanuit HBO Verpleegkunde Genk ZOL is er de vraag om een gelijkaardige samenwerking op te zetten in het kader van een leerzorgcentrum. Naast de samenwerking voor studenten en lectoren verpleegkunde is er nood aan het verdere uitdiepen van de samenwerking in de toekomstige campus LiZa. LiZa is een gezamenlijk project van de Katholieke Hogeschool Limburg (KHLim), HBO Verpleegkunde Genk en Ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL). Het gaat niet alleen om de bouw van een nieuwe campus voor HBO Verpleegkunde Genk en de KHLim departement Gezondheidszorg voor hun 1200 studenten, maar evenzeer om de verdere realisatie van een unieke, innovatieve visie op zorgopleidingen van de twee (hoge-) scholen samen met het ziekenhuis 9. In het kader van die nieuwe campus zullen heel wat functies gedeeld worden. DOELSTELLING De doelstelling van de proeftuin is het uitwerken van de samenwerking tussen onderwijs en werkveld, in dit geval de zorgsector. De proeftuinhouders willen een duidelijk zicht krijgen op de organisatorische en praktische problemen in een gedeelde tewerkstelling tussen onderwijs en zorgsector. De focus ligt op het in beeld brengen van de organisatorische problemen, het formuleren van mogelijke oplossingen en deze in de vorm van beleidsadviezen formuleren naar het beleid. 8 Corstjens, F., & Gommers, J. (2012). Leerzorgcentrum. Ontwikkeling, implementatie en evaluatie van een opleidingsconcept voor verpleegkundigen. Maklu. 9 http://www.khlim.be/nieuws/khlim-bouwt-nieuwe-campus-voor-gezondheidszorg-genk 16
VERLOOP PROEFTUIN BEGELEIDING De begeleiding voor de proeftuin bestond uit een startvergadering, enkele tussentijdse overlegmomenten en een eindevaluatie. STARTVERGADERING met projectaanvrager, POM Limburg, PHL en KHLim Verduidelijken vertreksituatie EN probleemstelling Verwachtingen naar afronding Plan van aanpak J u r i d i s c h s p r e e k u u r 2 de contactvergadering met proeftuinhouders, POM Limburg en KHLim 3 de contactvergadering met de proeftuinhouders,pom Limburg KHLim 4de contactvergadering met proeftuinhouders, POM Limburg, KHLim en UHasselt (juristen) 5 de contact: Vergadering met de proeftuinhouders, POM Limburg en KHLim 1. Scherp stellen van de doelstellingen 2. Inventariseren juridische knelpunten 3. Voorstel inhoud draaiboek opmaken Consensus begeleiding Inventariseren blijvende juridische knelpunten Afstemming doelstellingen: explorerend onderzoek naar gedeelde functies: wat is het ideaalbeeld? JURIDISCH DRAAIBOEK AANVULLINGEN Samenwerking onderwijs-werkveld Oplijsting van organisatorische praktische en juridische knelpunten: Wat is nodig om tot een samenwerking te komen? - Afronding duobanen I - Bespreking opstart duobanen II (mei 2014) DRAAIBOEK DUOBANEN I 17
STARTVERGADERING - CONTACTMOMENTEN Tijdens de startvergadering en de eerste 3 contactmomenten werden mogelijke knelpunten en opportuniteiten van de proeftuin besproken. Juridisch knelpunten o Kan detachering tussen een onderwijsinstelling en de zorgsector? o Kan terbeschikkingstelling tussen een onderwijsinstelling en de zorgsector? Indien terbeschikkingstelling mogelijk is, kan er dan gezag uitgeoefend worden door de tweede werkgever? Dit is noodzakelijk zowel in de zorg als in het onderwijs om kort op de bal te spelen en bijsturing te geven waar nodig. o Kunnen juridisch gezien verschillende statuten gecombineerd worden? Hoe werkt het voor contractuele medewerkers versus vastbenoemde (statutaire) medewerkers? o Welke aspecten moeten juridisch gezien opgenomen worden in een samenwerkingsakkoord tussen werknemers? Vb. Wie is aansprakelijk voor ongevallen op de werkvloer? Is de werkgever die ter beschikking stelt altijd verantwoordelijk? Of is de plaats van het ongeval bepalend voor de aansprakelijkheid? o Welke aspecten moeten juridisch gezien opgenomen worden in een arbeidsovereenkomst in een DUObaan? Financiële knelpunten o Indien detachering mogelijk is: is dit zonder de BTW toeslag van 21%? Een BTW-toeslag van 21% is een grote extra kost die onmogelijk te betalen is. is dit op financieel vlak enkel mogelijk vanuit ZOL naar HBO Verpleegkunde Genk indien de werknemer van het ZOL onderwijsuren opneemt. Voor detachering van HBO Verpleegkunde Genk naar ZOL zijn er geen financieringsproblemen. 18
zal een personeelslid vanuit ZOL toeslagen voor onregelmatige uren verliezen. Zijn uurrooster wordt echter meer onregelmatig door afwisseling tussen dagritme (onderwijs), vroege, late en nachten. o Indien terbeschikkingstelling mogelijk zou zijn, zou dit in de gewenste situatie zowel van HBO Verpleegkunde Genk naar ZOL als van ZOL naar HBO Verpleegkunde Genk kunnen. Momenteel zijn er vanuit HBO Verpleegkunde Genk geen middelen beschikbaar om mensen in ter beschikkingstelling vanuit ZOL te financieren. Praktisch knelpunten o Vanuit HBO Verpleegkunde Genk worden er extra eisen gesteld voor het personeel. Zo zal iemand die vanuit ZOL tewerkgesteld wordt zo snel mogelijk een pedagogisch bekwaamheidsbewijs moeten halen om in het onderwijs benoemd te kunnen worden. Zonder pedagogisch bekwaamheidsbewijs ligt de wedde een stuk lager. Hoe kan dit vermeden worden? (Voor masters is het weddeverschil aanzienlijk voor bachelors eerder beperkt) o Vanuit ZOL worden extra eisen gesteld voor het personeel. Zo zal een diploma verpleegkunde geviseerd moeten zijn door de provincie Limburg alvorens te starten in de zorg. Kan in een detacheringsovereenkomst opgenomen worden dat de tweede werkgever (in dit geval HBO Verpleegkunde Genk) dit moet garanderen aangezien stagebegeleiders immers ook verpleegkundige handelingen stellen op de werkvloer? Bijkomend moet in het ZOL personeel medisch geschikt zijn om de functie uit te oefenen. Kan de arbeidsgeneesheer de geschiktheid beoordelen voor tewerkstelling in het ziekenhuis zonder kennis van de specifieke afdeling? Kan in een overeenkomst worden opgenomen dat dit steeds in overleg tussen arbeidsgeneesheren van de twee werkgevers moet gebeuren? Bij ZOL wordt een master verpleegkundige die geen leidinggevende taken opneemt ingeschaald op bachelorniveau terwijl deze bij HBO 19
Verpleegkunde Genk ingeschaald worden op masterniveau. ZOL zal nagaan of en hoe een inschaling op masterniveau mogelijk is. o Hoe wordt de verloning geregeld vb. in het kader van anciënniteit. Welke effect is er op fiscaliteit? Pensioenen zijn momenteel verschillend geregeld, hoe kan dat bij elkaar gebracht worden? o Aan welke werkgever moet persoon in DUObaan ziekte melden? Wat als je één van de functies wel kan uitoefenen maar voor de andere ziek bent (vb. bij rugproblemen wel kunnen lesgeven maar niet kunnen tillen)? o Wat met ziekte/afwezigheid bij één werkgever? Kan men bij de andere werkgever zijn job verder uitoefenen (vb. zwangerschap)? o Welke administratieve vereisten moeten opgenomen worden in het contract naar verzekering, gezonde roostering, arbeidsongevallen, Afstand tussen de werkplekken is beperkt en vormt dus geen knelpunt. Hoe wordt het uurrooster op elkaar afgestemd? o Hoe zit het met de vakantieregeling? (verschil onderwijs-zorgsector) o Hoe zal de evaluatie van een medewerker in DUObaan verlopen? Wat bij twee negatieve evaluaties? Wordt deze persoon ontslaan uit de DUObaan of uit 1 van de twee banen? o Hoe worden arbeidsvoorwaarden afgestemd? o Hoe zit het met de werkdruk voor de werknemers? Is er sprake van een kwaliteitsverbetering op alle niveaus indien gewerkt wordt met DUObanen? o.a. voor werknemer, diensthoofd, studenten, patiënten, Het combineren van verschillende functies is geen evidentie: een zorgfunctie met wisselende uren + onderwijsopdracht met daarbij horend het opnemen van verschillende rollen (coach van leerprocessen, inhoudelijk expert, stagebegeleider, studieloopbaanbegeleider,..) en verschillende taken (lesvoorbereiding, vergaderingen, klassenraden, ). Mogelijke opportuniteiten HBO Verpleegkunde Genk en ZOL werken reeds samen waardoor een aantal knelpunten gekend zijn. Deze kunnen opgelijst worden waarna een juridisch antwoord volgt. De oplossingen in deze specifieke situatie kunnen een voorbeeld zijn voor andere samenwerkingsverbanden tussen zorgorganisaties en onderwijs. 20
HBO Verpleegkunde Genk heeft met de KHLIM (Katholieke Hogeschool Limburg) de plannen opgevat om samen een nieuwe Campus te bouwen. Dit nieuwe schoolgebouw komt er in onderlinge samenwerking met Ziekenhuis Oost-Limburg op het terrein van het Sint-Jansziekenhuis in Genk. Ongeveer 1200 studenten zouden hier in eerste instantie hun intrek moeten kunnen nemen (800 bachelor studenten en 400 HBO studenten). Deze bouw maakt een verdere samenwerking in de toekomst noodzakelijk. Naast het beantwoorden van een reeks juridische vragen van toepassing voor alle samenwerkende organisaties in de besproken context zal er voor de specifieke situatie HBO Verpleegkunde Genk ZOL een voorbeeldcontract ontwikkeld worden dat de basis vormt voor verdere aanstellingen. De begeleiding omvat het faciliteren van de samenwerking tussen de werkgevers o.a. via het afstemmen van de verwachtingen, het organiseren van contactvergaderingen, het formuleren van beleidsadviezen, Bijkomend zullen zowel juridische als organisatorische problemen beantwoord worden. Aan het einde van het project zal een evaluatie van de proeftuin plaatsvinden waarna een overzichtsdraaiboek voorgelegd wordt aan de proeftuinhouders. VERVOLGTRAJECT: DUOBANEN II Uitklaring juridische problemen Gezien de specifieke vraag in het kader van de samenwerking onderwijs-zorgsector- is bijkomend juridisch onderzoek nodig naar de mogelijkheden en beperkingen. Voor de uitwerking van het aanvullende juridische luik wordt er in twee fases gewerkt. - Fase 1: Hoe kan de samenwerking eruit zien gezien het bestaande juridische kader? Hoe worden daarin de knelpunt aangepakt? - Fase 2: Wat is de gewenste situatie? Waar blijven knelpunten bestaan? Welke beleidsadviezen worden meegegeven om deze knelpunten op te lossen en de samenwerking werkbaar te maken? Om deze onderzoeksvragen te beantwoorden, wordt DUObanen II opgestart vanaf 15 juli 2014. DUObanen II houdt een samenwerking in tussen UHasselt en KHLim in het kader van de proeftuin HBO-ZOL en dit onder begeleiding van POM Limburg. Vanuit dit aanvullend stuk worden beleidsaanbevelingen geformuleerd. Na het afronden van DUObanen II wordt een proces- en productevaluatie afgenomen bij de proeftuinhouders. 21
4.2 PROEFTUIN FLEXPOINT 4.2.1 SITUATIESCHETS BETROKKEN PARTIJEN Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Limburg Provinciale Hogeschool Limburg (PHL) Katholieke Hogeschool Limburg (KHLim) Vzw Home Care & Personal Services Flexpoint Thuiszorg PROEFTUINHOUDER Missie en waarden De arbeidsmarkt ondergaat grote veranderingen. De traditionele vaste baan staat onder druk. Steeds vaker wordt er gebruik gemaakt van vormen van flexibele arbeid. Naast het traditionele uitzendwerk is er steeds vaker sprake van andere vormen van flexibele arbeid. Een veranderende markt met veel initiatieven. Het kenmerk van relatief jonge markten met een sterke en fluctuerende groei. Dit doet Flexpoint enerzijds door voor bedrijven en particulieren medewerkers te vinden die het best aansluiten op de vraag. Anderzijds door medewerkers te voorzien van werk dat het best past bij hun capaciteiten en persoonlijke ontwikkeling mogelijk maakt. Kort en krachtig is het de missie om dé partner te zijn voor realisatie en behoud van werk door diensten te verlenen die constant de verwachtingen van onze partners overtreffen. Exceed expectations! 22
Flexpoint heeft een sterke bedrijfscultuur. Een cultuur die gevoed wordt door een drietal kernwaarden: Authenticiteit: het vermogen om in elke situatie te handelen vanuit de eigen persoonlijkheid, binnen de kaders zoals geschapen door het bedrijf of de particulier. Geen rol spelen, maar jezelf echt laten kennen en open staan voor de ander. Ondernemerschap: het inspelen op kansen in de markt, op een dusdanige wijze dat er waarde wordt gerealiseerd voor alle betrokken partijen. Relatiegerichtheid: het voorzien in de behoeften van onze klantpartijen op gebied van werk, op een dusdanige wijze dat we hun verwachtingen overtreffen. Flexpoint is van oorsprong een HR partner van Nederlandse origine. In 1995 werd in Heerlen (Nederlands Limburg) de eerste vestiging geopend. Intussen stelt Flexpoint Nederland wekelijks 3000 uitzendarbeiders te werk en telt zij 9 vestigingen. Flexpoint België werd in 2001 opgericht met hoofdzetel in Hasselt en uitzenddiensten als hoofdactiviteit. In 2003 werd ook van start gegaan met dienstencheque-activiteiten. Een gestage groeistrategie zorgde ervoor dat bijna elk jaar een vestiging geopend werd. De strategie van Flexpoint de voorbije jaren bestond er immers in enerzijds autonome groei na te streven en anderzijds door middel van overnames de groeidoelstellingen te realiseren. In 2005 werden naast Flexpoint bvba twee bijkomende vennootschappen opgericht, met name Flexpoint Personal Services bvba (FPS) en Flexpoint Wallonie sprl. Beide vennootschappen zijn dienstencheque-agentschappen waarbij FPS de regio Vlaanderen bedient en Flexpoint Wallonie het deel Brussel-Wallonië. FPS is tevens een invoegbedrijf waar werkzoekenden uit kansengroepen via een intensieve opleiding en continue begeleiding zich toch als volwaardige en gemotiveerde werknemers kunnen profileren op de arbeidsmarkt. De jaren daarna volgden vanuit het olievlekprincipe verschillende overnames van kleine dienstenchequebedrijven. Hierbij werd op een maatschappelijk verantwoorde manier omgegaan met de overnames: telkens nam Flexpoint alle werknemers over als volwaardige personeelsleden. In samenspraak met het Fonds voor Sluiting van Onderneming van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening ontwikkelde Flexpoint bovendien een systeem waarbij de overgenomen huishoudhulpen een voorschot ontvingen op de gederfde lonen, die Flexpoint dan achteraf bij het Sluitingsfonds kon recupereren. 23
Via overnames en eigen openingen kwamen er zo kantoren bij in onder meer Brussel, Antwerpen, Leuven, Hannuit en Waremme. Vandaag telt Flexpoint 22 vestigingen verspreid over heel België. Flexpoint heeft ondertussen 1.450 mensen in dienst die werken in het systeem van de dienstencheques. Flexpoint heeft dankzij een goed georganiseerd beleid en klantgerichte benadering een solide reputatie opgebouwd, zowel in de sector als bij de sociale partners. Om de omkadering verder uit te bouwen en kwalitatieve dienstverlening te blijven verlenen, wil Flexpoint in de toekomst verder groeien zonder daarbij de sterke bedrijfscultuur uit het oog te verliezen. Dat betekent verder inzetten op kwaliteit met het nodige respect voor mens en omgeving vanuit de drie kernwaarden. Bedrijfsstructuur Flexpoint België opereert onder verschillende juridische entiteiten: Flexpoint bvba (uitzendarbeid, HR, outplacement en dienstencheque-activiteiten over gans België), Flexpoint Personal Services bvba (dienstencheque-activiteiten Vlaanderen) en Flexpoint Wallonie bvba (dienstencheque-activiteiten Wallonië en Brussel). Vzw Home Care & Personal Services is een nieuwe Dienst voor Gezinszorg en Aanvullende Thuishulp en biedt zijn diensten aan onder de naam Flexpoint Thuiszorg. Deze vzw werd opgericht om een herkenning voor gezinszorg te bekomen. Deze structuur staat echter juridisch volledig los van Flexpoint Holding NL. In het eerste jaar van de werking (2013) beschikt Flexpoint Thuiszorg over een urencontingent van 4600 uren. Als nieuwe dienst voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg bieden zij: gezinszorg. Dat houdt in: o o o o persoonsverzorging (wassen, aankleden, verzorging, enz.); hulp in het huishouden (koken, wassen en strijken, enz.); psychosociale en pedagogische ondersteuning en begeleiding (gezelschap, aanspreekpunt, doorverwijzen naar andere zorgverleners, enz.); in beperkte mate ook hulp bij het schoonmaken van uw huis. aanvullende thuiszorg. Dat houdt in: 24
o o o de schoonmaak van uw huis (poetsen, stof afnemen en stofzuigen, enz.); bij sommige diensten kunt u ook oppashulp krijgen (gezelschap, toezicht bij afwezigheid of ter ondersteuning van de mantelzorg); sommige diensten kunnen ook helpen bij het uitvoeren van karweitjes (kleine reparaties, schilderen of behangen, enz.). In het eerste jaar van de werking werd bij Flexpoint Thuiszorg geen aanvullende thuiszorg aangeboden. Bij uitbreiding van het urencontingent zal ook Aanvullende Thuiszorg aangeboden worden, conform de erkenningsvoorwaarden van het VAZG. Zorgklanten die nood hebben aan deze dienstverlening worden naargelang de hoogte van de gebruikersbijdrage doorverwezen naar ofwel een andere Dienst voor Aanvullende Thuiszorg, ofwel naar Flexpoint Dienstencheques. ACHTERGROND - MOTIVATIE Flexpoint Thuiszorg wil zich engageren om een hogere tewerkstellingsgraad te creëren via DUObanen in de zorgsector, op maat van alle betrokken stakeholders. Vanuit de gegevens omtrent onvrijwillige deeltijdse arbeid (zie inleiding), volgde een bevraging van de huishoudhulpen van Flexpoint Personal Services omtrent het thema. Dit leerde dat de interesse bij werknemers met het diploma van polyvalent zorgkundige bijzonder groot is. Zij stonden open om een geleidelijke overgang te maken van dienstencheques naar gezinszorg, wat mogelijk is gezien hun diploma. Een iets grotere groep heeft een zorggerelateerd diploma en komt in aanmerking voor de verkorte opleiding. Daarnaast is er ook heel wat interesse van een grote groep van huishoudhulpen, die een uitgesproken interesse hebben om als verzorgende aan de slag te gaan en die bovendien over de juiste competenties en arbeidsethiek beschikken maar die een lage scholingsgraad hebben en niet in aanmerking komen voor een verkort traject. In het kader van het retentiebeleid wil Flexpoint ook hen kansen geven om zich verder te ontwikkelen en toeleiden naar de juiste opleiding en meer werkbaar werk. UITGANGSPUNT 1. Bij opstart van de Dienst voor Gezinszorg is het de bedoeling om de groei van de nieuwe dienst in te vullen door medewerkers van Flexpoint Personal Services die een diploma 25
zorgkundige bezitten of via het verkort traject de opleiding tot polyvalent zorgkundige succesvol afronden. Op langere termijn kunnen bijkomende uren ingevuld worden door de medewerkers die het volledige traject tot polyvalent zorgkundige hebben afgelegd. Op die manier is er voor de werknemers werkzekerheid (via vzw Flexpoint Thuiszorg ofwel via Flexpoint Dienstencheques) en het perspectief om op termijn voltijds te presteren als zorgkundige. 2. Bijkomend wil Vzw Home Care & Personal Services onderzoeken welke rol het kan spelen voor andere stakeholders in de zorg. Als eerste werkgever zouden verzorgenden van de Dienst voor Gezinszorg of dienstenchequemedewerkers aanvullend prestaties leveren bij een WZC, als tweede werkgever zouden verzorgenden van een WZC aanvullende prestaties leveren bij vzw Home Care & Personal Services of Flexpoint Dienstencheques. 26
4.2.2 VERLOOP PROEFTUIN BEGELEIDING De begeleiding voor de proeftuin bestond uit een startvergadering, enkele tussentijdse overlegmomenten en een eindevaluatie. J u r i d i s c h s p r e e k u u r STARTVERGADERING met proeftuinaanvragers, POM Limburg, KHLim 2 de contactvergadering met proeftuinhouder, POM Limburg en KHLim 3 de contactvergadering met proeftuinhouder, POM Limburg en KHLim 4 de contact: Afsluitende vergadering met proeftuinhouder,,2 de WG, POM Limburg en KHLim Consensus over begeleiding - Zoeken 2 de werkgevers - Uitsluitsel vooropleiding polyvalent verzorgende (VDAB) - Juist aantal werknemers en opleidingsniveau - Juridische barrières detecteren - Invullen 4600 uren Home Care voor 2013(vraag en aanbod) - Bepalen opleidingstraject / WN - Juridische knelpunten oplossen m.b.t. tewerkstellingscontracten - Praktische knelpunten detecteren m.b.t. de samenwerking - Projectevaluatie - Procesevaluatie - Advies DRAAIBOEK DUOBANEN I 27
STARTVERGADERING Tijdens de startvergadering werden mogelijke knelpunten en opportuniteiten van de proeftuin besproken. Mogelijk knelpunten: Praktische/organisatorische knelpunten o Om te werken binnen de nieuwe dienst gezinszorg is een certificaat polyvalent verzorgende vereist. Niet alle medewerkers bezitten dit certificaat en dus komt niet iedereen in aanmerking als medewerker voor de dienst gezinszorg. o De twee gezinnen of werkplekken kunnen ver uit elkaar liggen, wat verplaatsingstijd verhoogt. Bij voorkeur wordt er gewerkt in een straal van 10 tot 15km. o Het samenvoegen van uurroosters kan moeilijk zijn wanneer er gewerkt wordt met een tweede werkgever. Flexpoint Thuiszorg is echter zeer flexibel in het inplannen van uurroosters. Intern worden geen problemen verwacht omdat afstemming mogelijk is en beide jobs (thuiszorg dienstencheques) vanuit een flexibel uurrooster gedaan kunnen worden op basis van de noden van de gezinnen. o Het kan moeilijk zijn om een langdurige tewerkstelling te garanderen in de regio s waar weinig gezinnen beroep doen op Flexpoint. Indien een gezin wegvalt, is er niet onmiddellijk vooruitzicht op aanvullende uren. Juridische knelpunten o Een arbeidscontract moet minimum 1/3 van de arbeidsduur van de voltijdse tewerkgestelde werknemer zijn (minimum 12 uur )omvatten. Daarnaast moet er een minimale arbeidsperiode van drie aaneensluitende uren zijn. Een arbeidsperiode van 1 of 2 uur per dag extra is niet voldoende (Zie juridisch draaiboek B2.1.2 arbeidsduurgrenzen) o Het KB Zorgkundige van 2006 schrijft voor dat bepaalde verpleegkundige taken in een woonzorgcentrum, die eerder in bepaalde gevallen werd verricht door een gediplomeerde polyvalent verzorgende, dienen verricht te worden door een zorgkundige. Bij een samenwerking tussen de thuiszorgdienst en een woonzorgcentrum dient de polyvalent verzorgende van de thuiszorgdienst ook over een diploma en attest van zorgkundige te beschikken. 28
Mogelijke opportuniteiten Binnen Flexpoint kunnen medewerkers met een certificaat polyvalent verzorgende vanuit de dienstcheques tewerkgesteld worden in de nieuwe dienst gezinszorg. Diegene zonder certificaat kunnen toegeleid worden naar opleidingstrajecten. Medewerkers van Flexpoint met een certificaat polyvalent verzorgende kunnen tewerkgesteld worden in WZC/Service Flats. Medewerkers vanuit WZC kunnen tewerkgesteld worden via Flexpoint. Bijkomend werd het opzet van de begeleiding de proeftuin verduidelijkt. De begeleiding omvat het faciliteren van de samenwerking met een tweede werkgever o.a. zoeken en contacteren van mogelijke geïnteresseerden, motiveren om samen te werken, onderhandelen over de uren op maat, Bijkomend omvat het faciliteren van de samenwerking tussen Flexpoint Thuiszorg en Flexpoint Dienstencheques via het beantwoorden van zowel juridische als organisatorische problemen. Aan het einde van het project zal er een evaluatie van de proeftuin plaatsvinden en wordt een draaiboek voorgelegd aan de proeftuinhouder waarin het volledige proces wordt besproken. TUSSENTIJDSE STAPPEN Uitgangspunt 1: Flexpoint thuiszorg Flexpoint dienstencheques Gezien de noodzaak aan een certificaat polyvalent verzorgende om tewerkgesteld te worden in de nieuwe dienst gezinszorg en/of in een WZC wordt er in samenwerking met VSPW een infosessie betreffende de modulaire opleiding tot zorgkundige georganiseerd. De modulaire opleiding tot zorgkundige loopt over 5 semesters, met (buiten de schoolvakanties) één dag les per week en één dag stage. Flexpoint kan als werkgever daarin een faciliterende rol spelen en samen met zijn medewerkers een uurrooster samenstellen dat aansluit bij de opleidingsmomenten. Op tijdstip van de infosessie waren de plaatsen voor de opleidingen quasi volzet. De nog beschikbare plaatsen voor de opleiding die startte in september zijn ingenomen door medewerkers van Flexpoint. 29
In september 2013 een vijftal huishoudhulpen de opleiding tot zorgkundige bij VSPW Hasselt opgestart, één huishoudhulp is (na inschaling door VDAB) de voltijdse opleiding tot verpleegkundige gestart. Vermits vzw Home Care & Personal Services voor de groei van zijn urencontingent afhankelijk is van het Vlaams Agentschap voor Zorg en Gezondheid, is het geen zekerheid dat iedereen die de opleiding tot zorgkundige volgt in combinatie met werken via Flexpoint Dienstenscheques, achteraf als zorgkundige aan de slag zal kunnen bij de Dienst voor Gezinszorg. Dat verandert echter niets aan het gegeven dat Flexpoint de faciliterende rol wil opnemen als werknemers ervoor kiezen om de opleiding tot zorgkundige te volgen. Uitgangspunt 2: Samenwerking WZC Uit de fiche personeelsbehoefte, die ingevuld werden door WZC in Sint-Truiden die mogelijks bereid zijn in te stappen in een collectief instroomproject, blijkt dat verschillende WZC onvrijwillig deeltijds verzorgden hebben o.a. Ocura Montenaken, Den Akker (Sint-Truiden), Berkenhof (Heers), Triamant (Sint-Truiden). In regio Bilzen is er een beperkte interesse vanuit Ark van Noë en Sint-Jozef om als tweede partner aan te sluiten bij de proeftuin van Flexpoint. Er werden geen verdere contacten gelegd met de WZC waardoor deze piste stilviel door wijziging in het aantal beschikbare uren thuiszorg. Door de halvering van het aantal beschikbare uren naar 4600 konen het urencontigent ingevuld worden door dienstenchequeswerknemers en spontane sollicitanten. DUOBANEN IN DE PRAKTIJK Begin september 2013 werden de 4600 beschikbare uren voor gezinszorg en aanvullende hulp ingevuld. Hierdoor is verdere uitbreiding van de DUObanen niet mogelijk. In totaal levert de Dienst voor Gezinszorg bij een 45-tal gezinnen, voornamelijk in de regio Genk-Hasselt-Zonhoven. Al bieden ze ook aan antwoord aan zorgvragen in Herk-De-Stad, Tongeren, Sint-Truiden,... Door het uitgebreide kantorennetwerk van Flexpoint Dienstencheques, bereikt zorgvragen van over de hele provincie de organisatie. 30
Op 15/11/2013 bestaat het personeelsbestand van de Dienst voor Gezinszorg uit 12 zorgkundigen die aangesteld zijn via een contract van onbepaalde duur (6,9 VTE). Doorheen de proeftuin werkten 5 mensen tijdens een bepaalde periode in een DUObaan. Drie zorgkundigen werken bij de eindevaluatie nog steeds in DUObaan. Slecht 1 werknemer van de dienst Gezinszorg komt uit de groep van Flexpoint Dienstencheque-medewerkers met diploma als zorgkundige. De anderen zijn in dienst gekomen na spontane sollicitatie. Onder de sollicitanten waren een aantal kandidaten die in een WZC werkten. De redenen om op zoek te gaan naar een bijkomende/andere job zijn: onvrijwillig deeltijds werken en de werkdruk binnen een woonzorgcentrum, en afwezigheid van voldoende kwalitatieve contactmomenten met de ouderen. Deze sollicitanten kiezen er bewust voor om deeltijds in de thuiszorg te werken waar een één-op- één relatie tussen zorgverlener en zorgbehoevende mogelijk is. Net zoals bij Flexpoint Dienstencheques wordt er bij het afsluiten van een contract voor Flexpoint Thuiszorg en het opstellen van het uurrooster, in de mate van het mogelijke en binnen het wettelijk kader, rekening gehouden met de sociale situatie en wensen van de zorgkundige. Profielen van de (tijdelijke) DUObaners: Eén persoon rijdt s morgens en s avonds met de schoolbus en werkt iedere week drie dagen als zorgkundige in een gezin voor de Dienst voor Gezinszorg (DUObaan na spontane sollicitatie). Twee medewerkers combineren een baan bij Flexpoint Dienstencheques en Flexpoint Thuiszorg. Zij heeft een contract van onbepaalde duur bij zowel de Dienst voor Gezinszorg, als Flexpoint Dienstencheques (DUObaan na spontane sollicitatie en DUObaan vanuit Flexpoint Dienstencheques) Eén medewerker startte in een DUObaan vanuit Flexpoint Dienstencheques Flexpoint thuiszorg. Ze heeft nu een contract van onbepaalde duur (21u) bij de Dienst voor Gezinszorg en is zelf geen vragende partij voor aanvullende uren of een DUObaan. Eén medewerker combineerde werken bij Flexpoint Dienstencheques met een halftijdse job als zorgkundige in een WZC. Zij is vervolgens overgestapt naar de Dienst voor Gezinszorg, en combineerde dit met de tewerkstelling als zorgkundige bij het WZC. De aanvragen en zorgklanten van de Dienst voor Gezinszorg bevonden zich quasi altijd buiten haar regio. Verplaatsingstijd werd te groot waardoor de combinatie in dat geval 31