Protocol zittenblijven/doubleren Doel van dit protocol Kan een kind overgaan naar een volgende groep of blijft het zitten? Met dit protocol willen we ouder(s)/verzorger(s) informeren hoe wij als school omgaan met de beslissing om een leerling al dan niet naar een volgende groep te laten gaan. Inleiding Elk leerjaar kijken we of de leerlingen zich voldoende hebben ontwikkeld om over te kunnen gaan naar een volgende groep. Als een leerling te veel achterblijft blijft hij of zij zitten. Voor de leerling en zijn ouder(s)/verzorger(s) is dit een ingrijpende beslissing. Zittenblijven of doubleren betekent namelijk dat de normale ontwikkeling van een kind wordt onderbroken, want het oude lesprogramma moet opnieuw worden gedaan. Voor de beslissing een kind te laten doubleren, geldt daarom een heel zorgvuldige afweging. Als het kan bieden wij een leerling die zich anders ontwikkelt extra instructie of extra oefenstof aan. Uiteraard heeft deze aanpak ook zijn grenzen. Er zullen kinderen zijn die ondanks de extra hulp niet naar een volgende groep over kunnen gaan. Uitgangspunten ten aanzien van het zittenblijven Zittenblijven moet zo min mogelijk voorkomen, het moet dus echt de beste oplossing zijn voor de problemen van het kind Wij laten een kind alleen dán zitten wanneer het onvoldoende vorderingen maakt, vergeleken met de algemene norm. Daarbij kijken we naar verschillende factoren, met name cognitieve ontwikkeling (kennis), sociaalemotionele ontwikkeling, werkhouding en tempo, en motorische ontwikkeling. Heel belangrijk: we laten een kind alleen doubleren als er meerdere factoren een rol spelen Een kind blijft maximaal één keer bij ons op school zitten (kleuterverlenging wordt niet als zittenblijven aangemerkt). Voordat besloten wordt dat een kind blijft zitten moet er eerst een periode met een handelingsplan gewerkt worden. Als een kind blijft zitten, moet er een handelingsplan worden gemaakt voor het kind: wat gaan we doen, wat willen we bereiken en hoe gaan we dat realiseren? Als een kind één keer is blijven zitten en vervolgens toch niet in staat blijkt te zijn om het programma van de nieuwe groep te volgen, wordt bekeken in hoeverre de school tegemoet kan komen aan de specifieke behoeften van het kind, of dat het kind voor verwijzing in aanmerking komt.
Verder mag het zittenblijven, voor zover te voorzien, geen uitstel tot verwijzing zijn. Er moet dus vooraf perspectief zijn op verbetering van de problematiek(en) na het jaar waarin de leerling is blijven zitten. Mocht die kans klein zijn, is een verwijzing meer op zijn plaats. Daarnaast kijken we ook naar de leeftijd van de leerling. Een leerling kan bij ons op school maar één leerjaar extra doen. Hierbij wordt een eventuele kleuterverlenging niet meegeteld. Bij het zittenblijven dient er onderscheid tussen de verschillende groepen gemaakt te worden: 1. Groep 3 t/m 6 In groep 3 t/m 6 is de mogelijkheid aanwezig om een leerling te laten doubleren. 2. Groep 7 en 8 We streven er naar om potentiële zittenblijvers in een zo vroeg mogelijk stadium te signaleren en te laten doubleren (groep 3 t/m 6). Hiermee willen we voorkomen dat in groep 7 en 8, bij de voorbereiding op het voortgezet onderwijs, leerlingen zitten die daar eigenlijk niet thuis horen. De overstap van groep 6 naar groep 7 is cruciaal. Zittenblijven of verwijzing naar het speciaal basisonderwijs is in groep 7 en 8 niet wenselijk. Wel is er de mogelijkheid om een kind dat een keer is blijven zitten, of dat kleuterschoolverlenging heeft gehad, na groep 7 aan te melden bij het O.P.D.C. (Ortho Pedagogisch en Didactisch Centrum). Criteria voor zittenblijven We kijken naar verschillende factoren. Enerzijds gaat het hierbij om objectieve gegevens uit testen, vragenlijsten en toetsen die bij de leerlingen afgenomen worden, anderzijds gaat het ook om subjectieve inschattingen van de leerkracht en de intern begeleider. Zo krijgen we een zo volledig mogelijk totaalbeeld van de leerling. De toetscriteria worden in een apart hoofdstuk verder uitgewerkt. Uitwerking Indien er ontwikkelingsproblemen zijn worden de ouder(s)/verzorger(s) hiervan op de hoogte gebracht door de groepsleerkracht. De school geeft aan welke acties er extra worden ondernomen om het kind te helpen. Als het gewenste resultaat onvoldoende is om met succes naar een volgende groep te gaan, wordt zittenblijven geadviseerd. Bij de beslissing wordt ook de intern begeleider betrokken. Tijdspad bij doubleren Uiterlijk in maart (n.a.v. de afgenomen CITO-toetsen en het eerste rapport) wordt, in overleg met de ouder(s)/verzorger(s) besproken of het zinvol is om een leerling te laten doubleren. Voorafgaand aan dit advies dient er al eerder aangegeven te zijn dat er zorgen zijn t.a.v. het kind en is er een periode met een handelingsplan gewerkt. Bij het advies kan het zorgteam 1 van de school betrokken worden. In mei moet het vervolgens voor beide partijen duidelijk zijn of een leerling gaat doubleren. 1 Het zorgteam bestaat uit een klinisch psycholoog, een ambulant begeleider van de school voor speciaal basisonderwijs, een schoolmaatschappelijk werker, de directeur van de basisschool en de intern begeleider. De groepsleerkracht van het kind dat ingebracht is in de bespreking is ook aanwezig. Het zorgteam is een voorziening van het samenwerkingsverband Hoorn 2. 2
De uiteindelijke beslissing wordt op z n laatst in juni genomen. Deze beslissing wordt altijd genomen in overleg met de intern begeleider en de directeur van de school. Tenslotte De school heeft het laatste woord in de beslissing voor wat betreft zittenblijven. Dit gebeurt altijd na zorgvuldig overleg met de ouder(s)/verzorger(s) van het kind. Als het beeld van de school en het beeld van de ouder(s)/verzorger(s) met betrekking tot het kind erg verschilt en er geen overeenstemming bereikt wordt, kan een voor de school aanvaardbare deskundige geraadpleegd worden (b.v.het zorgteam van de school). Als het advies van de deskundige ook extra maatregelen met betrekking tot de zorg voor de leerling inhoudt, moeten deze maatregelen passen binnen het zorgbeleid van de school. Het besluit tot zittenblijven wordt vastgelegd in een verslag van het gesprek, dat ondertekend dient te worden door de oude(s)/verzorger(s) van de leerling. Communicatie Als een kind blijft zitten is de communicatie hierover naar het kind en de groep heel belangrijk. Hierover moeten zorgvuldige afspraken gemaakt worden tussen de leerkracht en de ouder(s)/verzorger(s): wie stelt het kind op de hoogte van de doublure en op welk moment? En hoe wordt de beslissing gecommuniceerd naar de groep? N.B. Voor alle gevallen waarin dit protocol niet voorziet, wordt getracht in goed overleg met elkaar -school en ouder(s)/verzorger(s)- tot een voor beide partijen aanvaardbare oplossing te komen. Groep 1 en 2: Voor groep 1 en 2 is een apart protocol gemaakt. 3
Uitwerking toetscriteria We besluiten tot zittenblijven wanneer: 1. Een leerling op cognitief gebied een duidelijke achterstand vertoont ten opzichte van de groep. Een leerling kan niet doubleren n.a.v. uitval op een enkel vakgebied. We kijken naar de methodegebonden toetsen en de toetsen van het CITO LVS van de onderstaande vakgebieden, waarvan begrijpend lezen de belangrijkste is en die, in combinatie met één van de andere vakken, sterk is achtergebleven: technisch lezen taal/spelling rekenen 2. In de midden/bovenbouw kan de sociaal-emotionele ontwikkeling wel van belang zijn, maar deze kan alleen in extreme gevallen aanleiding zijn om een leerling te laten doubleren (sterke faalangst b.v.). In de meeste gevallen zal er sprake zijn van een relatie met de cognitieve vaardigheden. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van de in het dossier aanwezige gegevens omtrent het onderdeel sociaal-emotionele ontwikkeling en het (in de toekomst aan te schaffen) sociaal-emotionele leerlingvolgsysteem. 3. Net als de sociaal-emotionele ontwikkeling kan de werkhouding een medebepalende factor zijn om een leerling te laten doubleren. Dit kan in combinatie zijn met de cognitieve vaardigheden en/of een sociaal-emotioneel probleem. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van de in het dossier aanwezige gegevens (observaties b.v.) omtrent het onderdeel werkhouding. 4. In de groepen 3-4 en 5 kan de motorische ontwikkeling een reden zijn om een leerling te laten doubleren. Dit betekent wel dat deze leerling door een MRT-er (Motorische Remedial Teacher) moet worden onderzocht om het niveau van de motorische vaardigheden te laten vaststellen. Ook hier zal de motorische ontwikkeling een medebepalende factor zijn om een leerling te laten doubleren, nooit een reden op zich. Dit zal altijd in combinatie zijn met de cognitieve vaardigheden en/of een sociaal-emotioneel probleem. De Bavoschool hanteert de profielen voldoende, twijfelachtig en onvoldoende. Een onvoldoende profiel kan aanleiding zijn om zittenblijven te overwegen. Per groep staat aangegeven wat de inhoud van de verschillende profielen is. Groep 3: Cito A - B - C-score Beheerst AVI 2 of meer AVI 1/AVI 2 + lage C-scores in combinatie met één D of E- score Meerdere D en/of E-scores in combinatie met AVI 1 of lager. EXTRA: 4
Een belangrijke factor bij de overgang van 3 naar 4 is de letterkennis van het kind. Die wordt meegewogen bij het twijfelachtige profiel. Groep 4: Cito A - B - C-score Beheerst AVI 5 of meer AVI 4 of lager + lage C-scores in combinatie met één D of E-score Meerdere D - E-scores in combinatie met AVI 4 of lager. Groep 5: Cito A - B - C-score Beheerst AVI 7 of meer AVI 6 of lager + lage C-scores in combinatie met één D of E-score Meerdere D - E-scores in combinatie met AVI 6 of lager. Groep 6 t/m 8: Cito A - B - C-scores lage C-scores in combinatie met één D of E-score Meerdere D - E-scores. EXTRA: Bij het twijfelachtige profiel kunnen de volgende factoren meewegen: Leeftijd Lichamelijke conditie (o.a. snel moe?) Schoolloopbaan Relaties (heeft de leerling vriendjes in de groep, komt hij bij doublure bij een jonger broertje/zusje) Sociaal emotionele ontwikkeling Motorische ontwikkeling Werkhouding ( w.o. ook motivatie en faalangst) Verstandelijke begaafdheid Interesse Gezinssituatie Schoolorganisatie (combinatieklas, grote/kleine groep, rustige/drukke groep e.d.) Onderzoeksgegevens Mening van de ouders Rapport Postuur 5