wint landelijke prijs

NR. 1 2011 NIJMEGEN E.O. Slagvaardige ondernemersvereniging wint landelijke prijs MILIEUVRIENDELIJKE RECLAME IS HOT Zichtbaarheid als sleutelwoord Bouwgroep Koenen zet met ThermoHouse nieuwe norm voor snel én duurzaam bouwen Met hardlopen werk je aan teambuilding en conditie Vrijwel geen loonstijging in 2011

Inhoud Het Ondernemersbelang Nijmegen verschijnt vijf keer per jaar. Negende jaargang, nummer1, 2011 OPLAGE 5.000 exemplaren COVERFOTO V.l.n.r.: Peter van der Velden, Arjan van den Broek, Stefan Nooijens & Chérie Bochen van TPN-West Fotografie: Kees van Welzenis UITGEVER Novema Postbus 30 9860 AA Grootegast Weegbree 1 9861 ES Grootegast Telefoon 0594-51 03 03 Fax 0594-61 18 63 E-mail info@novema.nl Internet www.novema.nl EINDREDACTIE Femke Hut f.hut@novema.nl Telefoon 0594-51 03 03 WEBSITE www.ondernemersbelang.nl BLADMANAGER Johannes Swieringa j.swieringa@novema.nl Telefoon 0594-69 56 17 VORMGEVING KijfWitte, Leek DRUK Scholma Druk, Bedum REDACTIE Jeroen Kuypers Mathilde Lentjes Huub Luijten Jelmer van Nimwegen Astrid Potters - Maer TexxT Henk Roede (strip) Joep Smaling Frank Thooft Niek Ulrich André Vermeulen Pam van Vliet (column) Sylvia de Witt FOTOGRAFIE Nico de Beer Martin Droog Marco Magielse Jacques Kok Huub Luijten Kees van Welzenis Ruud Voest Yuri Willems MILIEUVRIENDELIJKE RECLAME IS HOT 6 8 11 31 ZICHTBAARHEID ALS SLEUTELWOORD Om wat voor soort onderneming het ook gaat, goede reclame is van enorm belang. En reclame begint pas te werken zodra deze zichtbaar is. Voor het bedenken hiervan kan men terecht bij reclamebureaus of ontwerpafdelingen, maar voor het fysieke product staat Plus Reclame garant. Van promotiedoeken in frame en autoreclame tot spetterende gevel- en lichtreclame, eigenlijk is alles wel mogelijk. Klein of supergroot, zwart wit of full colour. En alles wordt in eigen huis gemaakt! Oprichter en eigenaar Tim Merks: Ons succes schuilt in enthousiasme en flexibiliteit. SLAGVAARDIGE ONDERNEMERSVERENIGING WINT LANDELIJKE PRIJS Het blad Bedrijventerrein en Menzis organiseerden voor de tweede keer de voortaan jaarlijkse verkiezing van de beste ondernemersvereniging. Op 7 oktober, tijdens het Nationale Bedrijventerrein Congres in Rotterdam, werd TPN-West tot winnaar uitgeroepen. De vakjury ging uit van zes criteria: visie en strategie, professionele communicatie, resultaten, interne organisatie, externe relaties en de band tussen de eigen leden. Bestuursvoorzitter Arjan van den Broek (directeur van Electrabel) ziet deze 'award' vooral als erkenning voor de ingeslagen weg, die hij kortweg karakteriseert als 'terug naar de basis'. BOUWGROEP KOENEN ZET MET THERMOHOUSE NIEUWE NORM VOOR SNEL ÉN DUURZAAM BOUWEN Het huis dat u hier op een artist impression ziet, kunt u nu al in het echt in Cuijk bewonderen. Op het moment van het interview werden de eerste muren opgetrokken; en drie (!) dagen later zou het huis casco-gereed zijn. En de bewoner kan er al binnen twee maanden in wonen. MET HARDLOPEN WERK JE AAN TEAMBUILDING EN CONDITIE Op 10 april vindt voor de zesde keer op rij de HAN-KAN estafette & marathon plaats. Dit unieke hardloopevenement van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) verbindt als enige in Nederland twee grote steden met elkaar. Over de dijken van de Lingewaard loop je van de HAN Campus in Arnhem naar de HAN Campus in Nijmegen. ADRESWIJZIGINGEN Adreswijzigingen, veranderingen van contactpersoon of afmeldingen kunt u per mail doorgeven aan Tiny Klunder, t.klunder@novema.nl. Vermeldt svp ook de editie er bij, die vindt u bovenaan in het colofon. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van de advertenties. 02 het ONDERNEMERS BELANG

En verder 04 Nieuws 13 'Deze bus rijdt schoon op úw GFT-afval' 14 De filosofie van een familiebedrijf en de professionaliteit van een groot concern 17 De grafische industrie maakt nog steeds verschrikkelijk mooie dingen 19 Mooischoon.nl: Een passie voor grote panden 20 Ondernemers moeten nú handelen 21 Hoefsloot Wonen betrekt nieuw pand in Elst 23 Incassokosten: gewogen, en te zwaar bevonden? 25 Twee dagen netwerken in de Rijnhal 26 Ondernemerspanel: 2011 wordt een veel beter jaar! 29 2011! 32 Verzeker uzelf ervan dat u niet te veel betaalt

Nieuws Column HERE PROJECTEN VESTIGT ZICH IN NIJMEGEN Integrale aanpak van bouwmanagement leidt tot klimaatneutraal vastgoedbeheer De crisis laat in de bouwwereld diepe sporen na. Toch werd op 1 mei 2010 de opstart gemaakt van HeRe Projecten als zusteronderneming van HeRe Bouwmanagement. HeRe Projecten is niet alleen een kwestie van durf, maar ook van doordacht ondernemerschap. Of zoals algemeen directeur Mart van den Heuvel zegt: 'Dankzij onze unieke bedrijfsfilosofie en specifieke kennis weten wij in deze moeilijke tijden klanten aan ons te binden. Nijmegen is niet een toevallige keuze, ligt Geert Heesakkers vestigingsdirecteur van HeRe Projecten toe. Ons klantenbestand Algemeen directeur Mart van den Heuvel DOCENTEN POSITIEF OVER NIEUW SCHOOLVAK ONDERNEMEN Steeds meer scholen zien meer-waarde in het aanleren van onderne-mersvaardigheden bij leerlingen. Kinderen die onder begeleiding zelf een bedrijfje opzetten blijken beter te scoren op belangrijke kwaliteiten als samenwerken, afspraken nakomen, klantgericht denken en zelf initiatief en verantwoordelijkheid nemen. Dit valt op te maken uit het jaarverslag over 2010 van de Stichting Jong Ondernemen. Vroeg beginnen met leren ondernemen is goed voor kinderen. Door kinderen op jonge leeftijd kennis te laten maken met het ondernemerschap leren ze omgaan met geld en risico s, krijgen ze meer zelfvertrouwen en is de kans groter dat ze later zelf een eigen bedrijf opzetten. Steeds meer Nederlandse scholen maken dan ook gebruik van één van de speciale scholenprogramma s die de Stichting Jong Ondernemen aanbiedt. De toekomst van onze economie ligt in handen van de huidige jongerengeneratie. Zij moeten straks de kar gaan trekken. Hoe eerder zij kennis maken met de grondbeginselen van het ondernemen, hoe beter. Vestigingsdirecteur Geert Heesakkers breidt zich steeds verder uit. Met name in de regio Nijmegen zien we een gezonde aanwas. Wij staan graag kort bij onze opdrachtgevers (woningcorporaties, zorginstellingen, VVE beheerders, scholen en zelfontwikkelende aannemers) en zijn op zoek gegaan naar een geschikte locatie in Nijmegen. Daarnaast zijn er een aantal opvallende overeenkomsten tussen regio Nijmegen en Eindhoven. De bouwwijze vertoont grote gelijkenis en de problematiek rondom het beheer van gebouwen zijn bijna identiek. Onze ruimschoots opgedane ervaring kunnen we weer inzetten in ons nieuwe werkgebied. Daarnaast is er nagenoeg geen sprake van cultuurverschil. Bouwmanagement in de breedste zin van het woord is erg geschikt om uit te besteden. Zeker als je het bij een kundige partner onderbrengt, stelt Mart van den Heuvel. Onze kracht is dat opdrachtgevers bij ons terecht kunnen voor alle facetten van bouwbeheer, ook in technisch en financieel opzicht. ONDERNEMERS... GEBRUIK SOCIAL MEDIA!! De ontwikkelingen in Social Media gaan erg snel, dat bewijst het sterk groeiend aantal gebruikers en het aantal ondernemingen dat hierop inspeelt. Wie niet snel op de Social Media trein stapt mist de kans om op een professionele wijze het imago te versterken en klantgerichtheid uit te stralen. Natuurlijk is het interessant voor bedrijven om een graantje mee te kunnen pikken van het succes dat Social Media heet, echter kan de hausse rondom Social Media misleidend zijn. Organisaties Alleen al het feit dat je voor een redelijke prijs een beroep kunt doen op een deskundige betaalt zich terug. Het dienstenaanbod van HeRe Projecten is zeer breed. HeRe verstaat de kunst om op alle niveaus oog te hebben en te houden voor de eindgebruiker, van ontwerp tot en met beheer. Een bijkomende uitdaging is de omgang met energielabels en energetische maatregelen die getroffen kunnen worden. Hiervoor zijn modellen ontwikkeld die niet alleen de theoretisch kant belichten maar met name de praktische invulling daarvan. Eindhoven Boschdijk 732 5624CL Eindhoven Tel: 040-2902510 www.herebouw.nl UW NIEUWS Nijmegen Graafseweg 247 6532ZV Nijmegen Tel: 024-3791819 www.here-projecten.nl Is er een nieuwe directie aangetreden? Heeft u productnieuws? Gaat u verhuizen, een nieuwe vestiging openen of fuseren? Uw persberichten, bij voorkeur met foto, kunt u sturen naar Novema, t.a.v. Femke Hut, f.hut@novema.nl beginnen met het gebruik van Social Media zonder vooraf een helder doel en marktbereik te bepalen, vandaar dat Het Ondernemersbelang is gestart met een belangrijk deel binnen de social media; het tonen van videopresentaties op de website welke gelijk viraal worden verspreid richting YouTube, Linkedin, Twitter, Facebook en overige mediakanalen. Video's van adverteerders zijn dan ook te bekijken op ondernemersbelang.nl >> kader Bedrijfsvideo s of op YouTube via youtube.com/hetondernemersbelang. EXCELLENT Het is vrijdagmiddag 17.30 uur en ik heb net een biertje opengetrokken op de 'vrijmibo'. Dan belt er een klant met een dringende vraag, hij zit erg omhoog en moet iets nog vóór het weekend geregeld hebben. Natuurlijk stel ik alles - mensen, tijd, apparatuur - in het werk om die klant te helpen. Dat is immers service. Twee weken later belt dezelfde klant weer op vrijdag. Om 17.55 uur dit keer. Nu is het allemaal minder urgent. Toch verwacht hij dezelfde snelheid als twee weken daarvoor. Mijn eerdere snelle reactie en uitstekende service hadden gezorgd voor een verandering in het verwachtingspatroon van de klant; hij was gewend geraakt aan het hoger dan normale serviceniveau. Een interessant fenomeen dat ik, in navolging van een artikel dat ik eens las in een ondernemersmagazine, de paradox van de excellente service noem. Het is niet zo dat ik de enige ben die te maken heeft met deze paradox. Geregeld hoor ik het probleem ook van mijn eigen klanten terug, vaak gevolgd door een vraag om advies. Dat geef ik ze graag, want de sleutel tot oplossing van dit vraagstuk over de omgang met - overigens terecht - kritische en veeleisende klanten is, jawel: communicatie. Op basis van mijn uitgebreide klantervaring - ik ben zelf een klant, ik bedien klanten en richt me daarbij op de klanten van mijn klanten - kan ik u op het hart drukken dat het niet slim is elke keer hoger te springen als de klant dat vraagt. Veel beter dan de lat steeds hoger te leggen, laat u de klant namelijk weten hoe hoog de lat nú al ligt en vooral hoe bijzonder dat is. Een constant kwaliteitsniveau en een regelmatige maar subtiele herinnering aan wat u zo goed doet, voorkomen dat klanten uw excellente service als de gewoonste zaak van de wereld zien. Doe wat u doet structureel goed en noem het excellent; uw klanten zullen niet anders kunnen dan beamen. David Bloemendal Product Plus Reclamebureau Nijmegen david@productplus.nl 04 het ONDERNEMERS BELANG

DTZ ZADELHOFF BEGELEIDT STATE OF ART BIJ GROEI TRIPLE S ONDERSCHEIDEN MET EEN GOLD STAR AWARD DTZ Zadelhoff begeleidt het modemerk State of Art als exclusief vastgoedadviseur bij de uitbreiding naar nieuwe locaties. Het komende jaar wil State of Art winkels openen op A1- of A2-locaties met een gewenste oppervlakte van 130 m 2 tot 170 m 2. 55 MAN OP STRAAT BIJ DKC TOTAALTECHNIEK Op 9 december jl. stonden 55 mensen van DKC Service & Onderhoud op straat. Dit op uitnodiging van hun collega André Spekschoor die op een ludieke wijze zijn vriendin Angela ten huwelijk wilde vragen. Triple S heeft in 2010 zo'n hoge omzetgroei gerealiseerd dat de Japanse printerfabrikant OKI de printerleverancier uit Wijchen heeft onderscheiden met een Gold Star Award 2010. Ondanks de moeilijke economische tijden wisten we tóch flink te groeien, zegt directeur/- eigenaar Peter Schook van Triple S. We zijn natuurlijk verheugd met deze fraaie onderscheiding, die een bevestiging is dat wij op de goede weg zijn. Het mannenmodemerk State of Art ontwerpt collecties voor mannen die stijlvol willen genieten van een actieve leefstijl. Dit wordt gesymboliseerd door het nauwe verwantschap dat het merk heeft met (klassieke) autosport. Al vanaf de lancering van het merk in 1987 loopt de dynamiek van dit thema, tot op de dag van vandaag, als een rode draad door alle collecties. State of Art is comfortabel, oogt en voelt mannelijk, is trouw aan authenticiteit en echtheid en heeft een eigenwijze opvatting over plezier in het leven. Na de recente succesvolle opening van State of Art brandstores in Groningen en Nijmegen is het merk van plan het aantal brandstores uit te breiden. Potentiële locaties voor brandstores van State of Art zijn: Apeldoorn, Eindhoven, Haarlem, Hilversum, Maastricht, Zwolle, Rotterdam en Amsterdam. SAMENWERKING KONINGS & MEEUWISSEN, ACCOUNTANTS EN BELASTINGADVISEURS EN VOORMALIG EIGENAREN VAN HULSMAN & ROSSEN Met ingang van 1 januari jl. hebben Johan Wagener en Peter Rossen zich aangesloten bij Konings & Meeuwissen, accountants en belastingadviseurs. Wagener en Rossen zijn de voormalig eigenaren van Hulsman & Rossen, welk kantoor is overgenomen door Accon. Na een 'Ontvoerd' Alle collega-monteurs hadden hun bedrijfswagen langs Bijsterhuizen geparkeerd en Angela werd door een collega 'ontvoerd' naar het kantoor van DKC. Tijdens de tijdelijke afsluiting van de 30e straat op Bijsterhuizen is André door de knieën gegaan. Angela heeft vol overtuiging ja gezegd! AANDEELHOUDERS- EN DIRECTIEWIJZIGING POELMANN VAN DEN BROEK N.V. Rudi (R.J.H.) Minkhorst trad op 1 januari 2011 toe als aandeelhouder van Poelmann van den Broek N.V. De bestuursrechtspecialist is bijna negen jaar bij het Nijmeegse advocatenkantoor werkzaam. Directievoorzitter David (D.H.) Nas is ervan overtuigd dat de toetreding van Minkhorst een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit en de continuïteit van het kantoor zal leveren. Bij Poelmann van den Broek advocaten zijn op dit moment meer dan 60 advocaten werkzaam. Overigens heeft Nas zelf zijn taken als directievoorzitter van het Nijmeegse kantoor 1 januari jl. neergelegd. Twee jaar geleden nam ik de voorzittershamer over van Winfried Poelmann, die destijds om gezondheidsredenen als directievoorzitter terugtrad. Nu is het tijd om mij weer volledig op mijn advocatenpraktijk toe te leggen, aldus Nas. Collega Perry (P.J.) Willard blijft aan als directeur. Willard zal de directietaken samen met Coen (C.W.) Houtman, die zich in 1999 als advocaat ondernemings- en insolventierecht aan Poelmann van den Broek verbond invullen. aantal jaren voor zichzelf te hebben gewerkt, gaan zij vanaf 1 januari verder onder de vlag van Konings & Meeuwissen. Konings & Meeuwissen heeft al een gevestigde naam in de regio. Zij hebben 80 medewerkers verdeeld over acht kantoren en staan daarom letterlijk dichtbij de ondernemer. Onlangs heeft Harm Kersten, voormalig directeur van ING Nijmegen, zich ook aangesloten bij Konings & Meeuwissen. Wagener en Rossen gaan vanuit het kantoor in Bemmel werken. V.l.n.r.: Sales Manager Marinka Vierbergen en directeur Peter Schook van Triple S. Triple S is een onafhankelijk servicebedrijf voor praktisch alle printers, waaronder een groot assortiment OKI printers. We leggen ons als full servicebedrijf niet alleen toe op reparatie en onderhoud van printers, maar leveren ook alle onderdelen en de supplies. het ONDERNEMERS BELANG 05

Bedrijfsreportage Tekst: Joep Smaling Zichtbaarheid als sleutelwoord Plus Reclame maakt reclame-uitingen in alle soorten en maten Om wat voor soort onderneming het ook gaat, goede reclame is van enorm belang. En reclame begint pas te werken zodra deze zichtbaar is. Voor het bedenken hiervan kan men terecht bij reclamebureaus of ontwerpafdelingen, maar voor het fysieke product staat Plus Reclame garant. Van promotiedoeken in frame en autoreclame tot spetterende gevel- en lichtreclame, eigenlijk is alles wel mogelijk. Klein of supergroot, zwart wit of full colour. En alles wordt in eigen huis gemaakt! Oprichter en eigenaar Tim Merks: 'Ons succes schuilt in enthousiasme en flexibiliteit.' Plus Reclame bedient veel verschillende soorten bedrijven door het hele land, maar een ding hebben ze gemeen: ze willen gezien worden. Van bouwbedrijven tot evenementenbureaus: ondernemingen vragen aandacht, willen interesse wekken en prikkelen. Het ene bedrijf vraagt om een schreeuwende, overaanwezige benadering, het andere om een meer bescheiden aanpak. Wat de insteek ook is, Plus Reclame kan het produceren. Wat dat betreft biedt het bedrijf een breed pakket aan diensten en producten. Beheer, onderhoud en montage zijn daarbij inbegrepen. Creatieve oplossingen Merks: 'Wij verzorgen niet alleen de meer reguliere diensten zoals autoreclame, reclameborden en gevelbelettering, maar ook heel specifieke producten. Zo leveren wij ook bedrukte displayzuilen met daarin een flatscreen en dvd-speler verwerkt. Die zijn ideaal om bedrijfsfilms te vertonen. Of een reclame-uiting gemaakt van 8000 led-lampjes. Zoiets trekt absoluut de aandacht. Als een klant ons een verzoek doet, onderzoeken we altijd alle mogelijkheden, en het meeste is realiseerbaar. Vandaar dat we ook niet snel nee zullen verkopen aan een klant.' Als daar om wordt gevraagd kan Plus Reclame de hele huisstijl overnemen en die verwerken in de productie. Inclusief bewegwijzering, een tak van sport waarin ze al lang actief zijn. 'Alles natuurlijk haarscherp en van superkwaliteit.' Promotiedoek in frame: mooi, modern, overal toepasbaar en verrassend voordelig. Betrokken servicebureau Om de klant optimaal van dienst te kunnen zijn moet je de zaken goed op orde hebben, en dat hebben ze bij Plus Reclame. 'We zijn een enthousiast bedrijf en de zaken lopen goed. Omdat we niet zo groot zijn, zijn we ook wendbaar en flexibel. De klant staat centraal, wij staan graag voor hem of haar klaar. Deze houding wordt gewaardeerd, dat horen we terug van onze klanten. Om dat zo te houden is gemotiveerd personeel onontbeerlijk. Naast vakmanschap is de belangrijkste eigenschap van mijn medewerkers hun enthousiasme,' vertelt Merks, 'als het personeel zich prettig en geïnspireerd voelt, dan zie je dat terug in het werk.' Ook de omgeving kan op aandacht rekenen. Plus Reclame is het eerste reclamebedrijf in de regio dat met een milieuvriendelijke latex-printer werkt. 'Maatschappelijk verantwoord ondernemen hoort er gewoon bij,' aldus Merks. 'Als je topkwaliteit kan leveren en ondertussen ook nog je steentje bij kan dragen aan het milieu, dan moet je dat doen. En het past ook binnen de bedrijfscultuur. We zijn een sympathiek bedrijf, jong van geest, met veel aandacht voor de klant en de omgeving. Ja, dat is Plus Reclame in een notendop.' Plus Reclame B.V. Pascalweg 24 6662 NX Elst (Gld). Tel: 0481 361 611 Fax: 0481 361 610 info@plusreclame.nl www.plusreclame.nl Het nieuwste op printgebied: Latex inkten, 100% milieuvriendelijk, super scherpe prints en blijvend kleur echt. Fotografie: Yuri Willems 06 het ONDERNEMERS BELANG

Interview Tekst: Niek Ulrich Fotografie: Kees van Welzenis TPN-West Slagvaardige ondernemersvereniging wint landelijke prijs Het blad Bedrijventerrein en Menzis organiseerden voor de tweede keer de voortaan jaarlijkse verkiezing van de beste ondernemersvereniging. Op 7 oktober, tijdens het Nationale Bedrijventerrein Congres in Rotterdam, werd TPN-West tot winnaar uitgeroepen. De vakjury ging uit van zes criteria: visie en strategie, professionele communicatie, resultaten, interne organisatie, externe relaties en de band tussen de eigen leden. Bestuursvoorzitter Arjan van den Broek (directeur van Electrabel) ziet deze 'award' vooral als erkenning voor de ingeslagen weg, die hij kortweg karakteriseert als 'terug naar de basis'. Gesprekspartner Trade Point Nijmegen-West behartigt de belangen van alle ondernemers op de bedrijventerreinen Noord-Oost Kanaalhavens en Westkanaaldijk-Sluis. 'De vereniging bestaat nu twee jaar,' vertelt Arjan van den Broek. 'Zij is voortgekomen uit de samenvoeging van WKS en Onok. Ons ontmoetingscentrum, Facility Point, is er al wat langer. Ik denk ongeveer zeven jaar. Inmiddels zijn tweehonderd bedrijven lid van TPN-West. De aanleiding was destijds de prostitutiezone die de gemeente Nijmegen wilde instellen. Daar tekenden we gezamenlijk verzet tegen aan. Tegenwoordig liggen we veel meer op één lijn met de lokale overheid, die ons nu kennelijk ziet als volwaardige gesprekspartner. We hebben de Arjan van den Broek. ondernemersbelangen op de kaart kunnen zetten en de gemeente betrekt ons tijdig bij eventuele plannen. Niet dat we altijd onze zin krijgen, maar men ziet ons als volwaardige gesprekspartner. Als vereniging raak je nog eens met een wethouder in gesprek; als individuele ondernemer kom je daar niet zo makkelijk toe.' Back to basics Daarnaast noemt Van den Broek als belangrijke speerpunten: veiligheid, bereikbaarheid, milieu en de economische situatie waarin de ondernemers verkeren. 'Het punt van de bereikbaarheid is echt heel belangrijk,' zegt hij. 'Nijmegen is nu eenmaal een logistiek knooppunt. Vandaar dat hier ook veel logistieke ondernemers zitten. Voor hen is die bereikbaarheid van levensbelang en dan zijn de dagelijkse files op de omringende wegen uiterst hinderlijk. Verder is het ons vooral te doen om concrete, praktische zaken die ondernemers aanspreken omdat ze er dagelijks mee te maken hebben, zoals beveiliging en parkmanagement. Het 08 het ONDERNEMERS BELANG

Facility Point is een ontmoetingsplek, waar je niet alleen een hapje kunt eten, maar ook zaken kunt doen of kunt overleggen met vertegenwoordigers van de gemeente.' Convenant Bestuurslid Ivonne Boshoven is zeer te spreken over het convenant dat met de gemeente werd afgesloten: 'Daar staat duidelijk in wat er de komende jaren gaat gebeuren en welke verbeteringen zullen plaatsvinden. De gemeente stelt zich open en coöperatief op, maar heeft een omvangrijke organisatie, met verschillende soorten budgetten en gespreide verantwoordelijkheden. Daar hebben we begrip voor, maar we proberen wel structuur aan te brengen en grip te houden op de ontwikkelingen. Wij willen vooral successen boeken die dicht bij de ondernemer staan. Dan helpt het wel eens als je de juiste ambtenaren aan elkaar koppelt. Een gedeelte van ons gebied valt onder de gemeente Beuningen. Daar is dat veel makkelijker, vanwege de kleinere schaal en de meer rechtstreekse contacten.' V.l.n.r. Etienne Schiffelers, Ivonne Boshoven, Jasper Breurkens, Chérie Bochen & Peter van der Velden. Actiepunten Ivonne Boshoven vat de inhoud van het convenant als volgt samen: 'We inventariseerden een aantal problematische plekken op het terrein. De daaruit voortvloeiende actiepunten betreffen onder meer de verlichting, de veiligheid, gladheid in de winter, parkeervoorzieningen en het groenonderhoud. Ze hebben allemaal te maken met concrete, fysieke zaken en met de beeldkwaliteit van het gebied.' 'Overigens is er op deze punten toch al veel verbeterd,' vindt Arjan van den Broek. 'We maken hier over de gehele breedte een flinke professionaliseringsslag. Dat doen we onder meer door specifieke taken over de bestuursleden te verdelen. Ieder lid is verantwoordelijk voor zijn eigen onderdeel. Ivonne trekt bijvoorbeeld de portefeuille Parkmanagement. Deze aanpak is blijkbaar effectief, want het leidt tot concrete resultaten. In het juryrapport wordt dat dan ook als positief punt genoemd.' Zakelijke contacten Voor de nabije toekomst streeft TPN-West vooral naar continuïteit. Van den Broek: 'Wat we nu bereikt hebben, willen we borgen en financieel veiligstellen. Daarna gaan we op de ingeslagen weg verder. Liggen we goed op koers, dan bekijken we wat we verder willen, op basis van controleerbare feiten en cijfers. Voor de korte termijn denk ik in ieder geval aan de verkeersveiligheid in het gebied - op de Energieweg gebeuren relatief veel ongelukken - en nog meer criminaliteitsbestrijding. We hebben de helft van het terrein nu beveiligd door camera's en surveillances, wat tot een aantoonbare daling van het aantal inbraken heeft geleid.' TPN-West is er niet per se op gericht om opdrachten te 'gunnen' aan de eigen leden. Overigens heeft de vereniging daarvoor geen ruime budgetten beschikbaar. 'Als we al geld uitgeven, zoeken we weliswaar een partij dichtbij,' zegt Ivonne Boshoven. 'Maar altijd onder de conditie van het uitbrengen van offertes. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat het werk altijd naar hetzelfde lid gaat. Veel belangrijker zijn de contacten tussen ondernemers. Onderling wat vaker zaken doen is natuurlijk prima. Dat is één van onze speerpunten: een sterk netwerk.' het ONDERNEMERS BELANG 09

Tekst: Frank Thooft Bedrijfsreportage Bouwgroep Koenen zet met ThermoHouse nieuwe norm voor: Snel én duurzaam bouwen Het huis dat u hier op een artist impression ziet, kunt u nu al in het echt in Cuijk bewonderen. Op het moment van het interview werden de eerste muren opgetrokken; en drie (!) dagen later zou het huis casco-gereed zijn. En de bewoner kan er al binnen twee maanden in wonen. Het bouwsysteem dat Bouwgroep Koenen uit Nijmegen hierbij gebruikt, is door henzelf ontwikkeld en is een nieuwe norm in het snel én duurzaam bouwen. De techniek is gebaseerd op de houtskeletbouw, en de snelheid van realisatie is mogelijk doordat Koenen in eigen beheer alle onderdelen zoals wanden, vloeren en daken, prefab maakt in de volledig ingerichte timmerfabriek. Algemeen directeur Rob Koenen: Bij de reguliere bouwmethoden duurt de oplevering van een huis, zoals bekend, acht tot twaalf maanden. Je kunt hier dus enorm veel tijdwinst door boeken. Duurzaam: A-label Maar dat is niet het enige winstpunt. Ook het milieu is er bij gebaat, én: de portemonnee van de bewoner. De totale opbouw van de wanden en het toepassen van een installatiezone is dusdanig gecreëerd dat er volstrekt geen isolatielek zal ontstaan, zoals vaak bij de meer traditionele werkwijzen zoals met steenwol na verloop van tijd wel gebeurt. Een huis dat op deze wijze gemaakt is, komt zó in aanmerking voor een A-label, vult technisch directeur Mike Koenen aan. En levert later dus ook meer op in de verkoop doordat het rendement van de verwarming gunstiger is, en de stookkosten lager. Daarbij zijn de gebruikte materialen op een CO2-neutrale wijze vervaardigd, wat de duurzaamheid ook ten goede komt. Enkele van de voordelen van ThermoHouse zijn een hoge thermische isolatie, emissievrije productie, brandvertragende materialen en goede geluidswerende eigenschappen. Op de website www.thermohouse.nl vindt u het volledige overzicht. Architecten Koenen merkt dat de interesse voor energiezuinige woningen toeneemt, en ook het milieu staat hoog in het vaandel. Het grote voordeel van deze techniek is dat je zo groot en zo klein kunt bouwen als je wilt. Veel architecten zijn reeds geïnteresseerd in de nieuwe bouwtechniek omdat dat voor hen een belangrijke toegevoegde waarde geeft, en omdat het voor hun klanten een onderscheidend huis oplevert. Ook particulieren zelf komen trouwens met ideeën of bouwplannen, die wij dan voor ze kunnen omzetten in realistische bouwtekeningen. Daarnaast geeft een huis dat op basis van houtskeletbouw is vervaardigd, het wonen een extra prettige sfeer mee. In de zomer blijft het bovendien langer koel, terwijl het in de winter juist de warmte langer binnen houdt. De Rc-waarde (de isolatiewaarde) bij deze bouwtechniek is namelijk verdubbeld. Tevreden Bouwgroep Koenen is opgericht in 1989 en is sindsdien hét aanspreekpunt in heel Nederland voor houtskeletbouw, houtstapelbouw en andere duurzame wijzen van bouw. In de portfolio van het bedrijf vinden we zeer uiteenlopende projecten zoals hockeyclubhuizen, scholen, recreatiewoningen, een waterwoning en diverse particuliere huizen. Doordat Koenen een relatief klein bedrijf is, zijn de lijnen kort en kan er snel geschakeld worden. Het contact met de klant is daarbij steeds leidend. Rob Koenen: Onze filosofie is: wij zijn pas tevreden als ú dat bent. Daar bouwen we aan, constant. Bouwgroep Koenen Factorijweg 13c 6541 DM Nijmegen Tel: (024) 378 9201 www.koenenbouwgroep.nl www.thermohouse.nl het ONDERNEMERS BELANG 11

Tekst: Frank Thooft Fotografie: Jacques Kok Bedrijfsreportage Onderstaande tekst zou zo maar op de zijkant van de stads- en streekbussen kunnen komen te staan, in manshoge letters. Als het Arnoud Rozestraten ligt, is de toekomst aan de vergisting van Groente-, Fruit- en Tuinafval (GFT). Bij Afvalenergiecentrale ARN B.V. leidt hij een project dat na realisatie 70.000 ton GFT gaat vergisten en composteren. Met de gasopbrengst kan omgerekend 70 miljoen autokilometers gereden worden. 'Deze bus rijdt schoon op úw GFT-afval' Hij heeft het voorbeeld van de autokilometers genomen, omdat dat het meest aanspreekt. Maar even zo goed kan het vertaald worden naar bedrijfsauto's, machines en dergelijke. We fotograferen hem bij het immense weeggebouw van de ARN, waar de vuilniswagens met GFT-afval gewogen worden voordat ze hun lading kunnen lossen. Als die wagens meteen zouden kunnen tanken sla je twee vliegen in één klap. Businesscase Rozestraten heeft met zijn mensen bij de ARN een businesscase opgezet waarin hij vier scenario's heeft bepaald. Want hij kiest nog niet voor één variant. Bij het omzetten van biomassa naar energie kunnen vier doelen worden gediend: het opwekken van elektriciteit, het produceren van een gas met aardgaskwaliteit - voor de Nijmeegse bussen bijvoorbeeld -, het maken van gecomprimeerd methaangas en het vervaardigen van vloeibaar methaangas (dieselvervanger), de variant met de hoogste calorische waarde. De ARN gaat uit van een investering van 15 miljoen euro voor de installatie die een van deze varianten gaat fabriceren. De variant die gekozen gaat worden, hangt deels af van de marktontwikkelingen, vertelt Rozestraten. Nijmegen participeert namelijk in een Europese aanbesteding voor het openbaar vervoer. En omdat de Nijmeegse bussen immers al op aardgas rijden, ligt het voor de hand dat de aardgas-variant hoge ogen scoort bij de keuze voor de toepassing. Maatschappelijk Elke variant van het businessmodel heeft een specifieke opbrengst, maar ook een maatschappelijke waarde. Tot nog toe vond de verwerking van Nijmeegs GFT-afval buiten de regio plaats. Klimaatwethouder Jan van der Meer hierover: Vergisting is onderdeel van de groene hub. Het is goed dat we bij de ARN ons GFT-afval gaan vergisten en er groen gas van maken. Onze bussen zouden daar vanaf 2013 op kunnen rijden. Een kilo GFT is goed voor een kilometer busvervoer. Dat is een extra stimulans voor burgers om afval gescheiden in te zamelen. Er wordt namelijk iets nuttigs mee gedaan: onze bussen rijden op aardappelschillen. Economiewethouder Bert Jeene vult hem aan: Ik vind het een goede zaak dat de vergisting en compostering nu in onze regio zelf gaat plaatsvinden. Daarmee besparen we veel transportkilometers. Bovendien houden we natuurlijk graag de werkgelegenheid in de regio. Turgay Tankir, wethouder Werk en Inkomen, Openbare Ruimte en wijken, vindt: Het is een goede zaak dat de mensen zien wat de effecten zijn van hun gedrag op het gebied van afvalscheiding. Het is dan ook zeer positief dat Nijmegenaren met eigen ogen kunnen zien dat steeds meer voertuigen in hun stad rijden op biogas in plaats van op benzine of diesel. De moeite die mensen nemen wordt zo zichtbaar beloond! Truck van de Toekomst De ontwikkeling van de Truck van de Toekomst, hetgeen in deze regio bij distributeurs en transporteurs plaats vindt, speelt ook mee. Rozestraten: Dan kun je dieseltrucks ombouwen voor het gebruik van schone brandstof. Zoals Arnhem inzet op waterstof, zo zetten wij in de regio Nijmegen in op biomassa. Een en ander past ook helemaal in de positie die we in Nijmegen innemen als partner in het Nijmeegs Energie Convenant. Je realiseert een regionaal project waarbij je tot een sluitende keten komt. Ik verwacht dat dit project ook een spin-off zal krijgen naar aanverwante industrieën. Innovatieve ondernemers zullen hun kansen zien om hun kennis in te zetten voor het project. De komende maanden zullen wat dat betreft erg druk worden. ARN BV Postadres Postbus 7006, 6503GM Nijmegen Bezoekadres Nieuwe Pieckelaan 1, Weurt Telefoon: 024-371 71 71 Fax: 024-377 97 69 info@arnbv.nl www.arnbv.nl het ONDERNEMERS BELANG 13

Bedrijfsreportage KC Business Solutions De filosofie van een familiebedrijf en de professionaliteit van een groot concern Vanuit hun woonhuis richtten Gerard Wijdeven en zijn vrouw Cisca vijfentwintig jaar geleden het bedrijf Rank Xerox Kantoor Centrum Beuningen op. Na diverse naamsveranderingen in de loop der jaren staat het huidige KC Business Solutions inmiddels stevig op de kaart. Sinds februari telt het bedrijf drie nieuwe directeuren: Jean-Louis van Aerle, Jeffrey Wijdeven en Ron van Lith. In 1986 had Xerox, een landelijke leverancier van copiers, schrijfmachines en faxapparaten in Amstelveen, behoefte aan kleinere filialen in het land. Gerard Wijdeven, toen nog servicemanager bij Xerox, had er wel oren naar om zelf iets op te zetten. Wij zijn toen begonnen als een concessionair. Dan maak je wel gebruik van de faciliteiten van Xerox, maar je bent zelf eigenaar van je bedrijf. Een jaar daarna konden we ons eerste personeelslid aannemen. Ons bedrijf telt inmiddels zo'n zestig personeelsleden. In vijfentwintig jaar is er veel veranderd Als je nu tegen kinderen zegt dat er vroeger gebruik werd gemaakt van een schrijfmachine, dan hebben ze geen idee waar je het over hebt. Toen kwamen ook de eerste computers met die heel grote floppy's. Dat hele traject hebben we meegemaakt. Een van onze kenmerken was: dicht bij onze klanten staan en met hen meedenken. En dat is nog steeds zo. Nu leveren we dus veel meer dan Xerox. Andere belangrijke partijen zijn onder meer HP en Fujitsu. In de loop der jaren hebben wij er ICT aan toegevoegd, omdat ik altijd van mening ben geweest dat die zaken gaan samenvloeien, dat Documenten en ICT één unit gaat worden. Eind jaren negentig zijn wij daarmee gestart en nu, jaren later, heeft dat grote vormen aangenomen. Klaar voor grotere delen van het land Twee jaar na de oprichting kwam de eerste uitbreiding van het bedrijf. In 1993 vond er opnieuw een forse uitbreiding plaats en in 2004 kwam er ook nog een pand voor de logistiek en de service op de Goudwerf in Beuningen bij. Vanuit het pand op Zonnebloemveld vinden de commerciële activiteiten plaats. Gerard Wijdeven heeft een stap terug gedaan, maar blijft nog twee dagen per week toezicht houden. De nieuwe directie bestaat nu uit drie personen: Zoon Jeffrey Wijdeven, 20 jaar werkzaam binnen de onderneming op diverse afdelingen en meer dan ruime ervaring in werkprocessen, gaat zich bezighouden met de afdeling Workflow Management, het digitaal afhandelen van werkprocessen. Ron van Lith, ook 20 jaar werkzaam binnen KC Business Solutions is directeur ICT Concepts. Jean-Louis van Aerle is directeur afdeling Document Systems. Daarnaast is Jean-Louis van Aerle algemeen directeur en aanspreekpunt voor alle werkzaamheden die niet onmiddellijk onder de business units Workflow Management en ICT Concepts vallen. Jean-Louis van Aerle begon tien jaar geleden als verkoper van copiers, printers en faxen. In die tien jaar doorliep hij allerlei fasen bij KC Business Solutions. Zo was hij onder anderen teamleider en teammanager van de business unit die verantwoordelijk is voor de verkoop van printers, copiers en faxen voor Venlo en omgeving. We hebben nog steeds de focus op dat gebied, vertelt Jean-Louis van Aerle, maar we merken dat dat nu ook wel een beetje begint uit te vloeien. Onze organisatie is ook wel klaar voor grotere delen. Bestaande klanten behouden Ik ben zelf nog steeds geïnteresseerd in nieuwe dingen en in nieuwe processen, vertelt Gerard Wijdeven enthousiast. Daarin moet ik vaak juist nog afgeremd worden. Ik vind dit een mooie gelegenheid om vanaf de zijlijn toe te kijken hoe dingen zich verder ontwikkelen. Je moet er wel realistisch in zijn, want in de praktijk zie je heel veel opvolgingen toch mislukken. Dan worden mensen gelijk in het diepe gegooid. Hier hebben we duidelijk gekozen voor de weg van de geleidelijkheid. De drie directeuren zijn hier al jarenlang werkzaam, ze komen dus niet van buitenaf. Het mooie is dat zij hier al hun ervaring in de loop der jaren hebben opgedaan. De betrokkenheid van het personeel is ook heel groot en ook de betrokkenheid met onze klanten hebben wij hoog in het vaandel staan. Jean-Louis van Aerle: Nieuwe klanten aanboren kost energie, dus we doen er alles aan om bestaande klanten te behouden. Stel je voor dat je alleen maar nieuwe klanten erbij Gerard Wijdeven Ron van Lith Jeffrey Wijdeven Jean-Louis van Aerle 14 het ONDERNEMERS BELANG

Tekst: Sylvia de Witt V.l.n.r. Jeffrey Wijdeven, Ron van Lith & Jean-Louis van Aerle krijgt, en dat de bestaande klanten blijven, dat zou geweldig zijn! Het mooie van dit bedrijf is dat we de filosofie van een familiebedrijf hebben, gecombineerd met de professionaliteit van een groot concern. Dit wordt als heel prettig ervaren door alle partijen. Zakendoen blijft mensenwerk Een van de doelstellingen voor de komende jaren is ook, dat klanten meerdere diensten gaan afnemen. De meeste klanten zitten bij Document Systems en wij willen dat zij ook een stuk ICT en workflow management bij ons gaan doen en daarbij ook nog eens de supplies bij ons gaan afnemen. De speerpunten liggen dus op het crossselling van deze producten. Ook wil KC Business Solutions de klanttevredenheid verder aanscherpen. Jean-Louis van Aerle: Iedereen die hier werkt weet dat zijn boterham belegd wordt door datgene wat onze klanten bij ons aanschaffen. Elke klant is ieders klant. Dat gevoel zit er hier wel in en dat is dan weer het voordeel van een familiebedrijf. Gerard Wijdeven: Tegenwoordig kunnen mensen alles op internet krijgen. Maar ons bestaansrecht is heel duidelijk, doordat wij kennis en producten van multinationals uiteindelijk bij de eindgebruiker aanbieden. Multinationals kennen hun klanten niet meer, die zijn te ver weg. Maar ze hebben wel heel veel kennis, die je als MKB-er nooit allemaal kunt opdoen. Daarom doen wij ook altijd zaken met A-spelers in de markt die heel veel geld steken in research en kennis. Die kennis pakken wij op en zetten die bij onze eindgebruikers neer. Zoiets lost internet nooit op. Een kleine printer kun je nog op internet kopen, maar zodra de integratie plaats vindt van kennis, systemen en producten, komt er meer bij kijken. Daar zijn wij heel sterk in en daar ligt ook onze toekomst. Van alles wat wij leveren, doen wij ook de service. Zakendoen blijft mensenwerk en dat kun je met geen enkele computer oplossen. Zonnebloemveld 3 6641 TA Beuningen T (024) 679 03 40 E info@kcbs.nl www.kcbs.nl Document Systems ICT Concepts Workfl ow Management Services & Supplies Daadkrachtig. het ONDERNEMERS BELANG 15

Tekst: Sylvia de Witt Fotografie: Kees van Welzenis Bedrijfsreportage Drukkerij Van der Weerd in Nijmegen (Oosterhout) is al 110 jaar een begrip in de regio Arnhem-Nijmegen. Dat wij er nog steeds zijn als zelfstandig bedrijf, komt mede door onze vaste klantenkring, legt Gerrit Jan van der Weerd uit. Wij hebben ook zeker geen acht tot vijf mentaliteit. Klanten kunnen ons altijd bellen, ook 's avonds. De grafische industrie maakt nog steeds verschrikkelijk mooie dingen Drukkerij van der Weerd verzorgt vrijwel alle soorten opdrachten die maar met de grafische industrie te maken hebben. Het is een echt allround familiebedrijf, dat in mei alweer 110 jaar bestaat en in de loop der jaren een enorm klantenbestand heeft weten op te bouwen. Directeur Gerrit Jan van der Weerd, inmiddels de vierde generatie: We hebben klanten, waar we echt al heel lang voor werken. Die kennen ons en die zijn tevreden. Dat is ook een van de redenen waarom wij er nog zijn als zelfstandig bedrijf na 110 jaar. We werken voornamelijk business tot business en onze clientèle is heel divers. Er is geen branche op te noemen, waarin wij niet vertegenwoordigd zijn. Maar dat kan ook niet anders, als je al zo lang bestaat. Drukkerij Van der Weerd is laagdrempelig, met heel korte lijnen. Iedereen kent iedereen. Over het algemeen wordt gewerkt met één vaste contactpersoon per klant. Wij kennen hier ook geen hiërarchieën. We zijn gewoon een prettig bedrijf waarmee je goed zaken kunt doen. Als een klant 's avonds ergens in een vergadering zit en hij krijgt plotsklaps een ingeving, dan moet hij mij kunnen bellen. Zo van: Gerrit Jan, we zitten nu met een idee, kunnen we daar morgen eens over praten? Wij hebben geen acht tot vijf mentaliteit, zo werkt dat niet meer tegenwoordig. Predicaat Hofleverancier Door de crisis heeft de hele grafische industrie behoorlijk wat tikken gehad. Er waren veel faillissementen en gedwongen fusies. Dit bracht ook onzekerheid teweeg bij veel ondernemers. Bij wie konden ze nou terecht voor hun grafische opdrachten? In die zin zijn wij een betrouwbaar adres. Wij kregen bij ons honderdjarig bestaan ook het predicaat Hofleverancier uitgereikt door de toenmalige burgemeester van Nijmegen, Guusje ter Horst. Dat was haar eerste officiële daad als burgemeester. Zo'n predicaat krijg je niet zomaar. Daarvoor moet je een goed en betrouwbaar bedrijf zijn. Centrale ligging Vanaf 1991 zit Van der Weerd op de huidige locatie in Oosterhout, het gedeelte dat nu bij Nijmegen hoort. We zitten hier gewoon op een prachtige locatie, waar straks nog veel meer bedrijvigheid komt. Hopelijk wordt de A15 straks ook doorgetrokken naar Zevenaar en Duiven. We zijn dan nog beter bereikbaar, terwijl we al heel erg centraal zitten. En als straks de A73 daar nog bij komt, dan zitten we hier helemaal perfect. 2009 was voor vrijwel iedereen een slecht jaar, 2010 werd een stuk beter en we hopen dat 2011 nóg veel beter gaat worden. De grafische industrie blijft een prachtige branche die verschrikkelijk mooie dingen maakt. Mensen moeten maar eens goed om zich heen kijken. Zij realiseren zich niet hoeveel er afkomstig is van deze industrie. Het pak hagelslag, het pakje sigaretten, de displays in de winkels, de billboards langs de weg, echt alles komt van deze industrie. En dit zal nog heel lang zo blijven, aldus Gerrit Jan van der Weerd. Drukkerij Van der Weerd Koopmansweg 2 6515 AL Nijmegen Tel: 024-34 88 310 Mob: 06-53 410 302 gerritjan@drukkerijvanderweerd.nl www.drukkerijvanderweerd.nl het ONDERNEMERS BELANG 17

Tekst: Niek Ulrich Fotografie: Yuri Willems Bedrijfsreportage Veel schoonmaakbedrijven vechten zich in de markt met lage prijzen. Dat gebeurt onder meer bij aanbestedingen voor grote opdrachtgevers bij de overheid. Maar ook bedrijven bezwijken soms voor de verleiding van de goedkoopste oplossing. Vroeg of laat keert de wal het schip, want wie nauwelijks boven kostprijs offreert, of zelfs daaronder blijft, zal na verloop van tijd beknibbelen op mankracht, kwaliteit en service. Lucia Marneef, directeur van Mooischoon.nl ziet nu dat het tij keert: veel organisaties ontdekken dat goedkoop vaak duurkoop is, juist bij schoonmaakwerk. Toch kan ook Mooischoon.nl een concurrerende prijs aanbieden. Naast een eerlijke prijs bieden wij transparantie,' zegt Lucia Marneef: 'Wij zetten een controleerbaar kwaliteitslabel in de markt. De klant ziet precies wat hij voor zijn geld krijgt, inclusief een verantwoording van de gebruikte schoonmaakmiddelen. Dat laatste is erg belangrijk, naast het feit dat een pand goed wordt schoongemaakt. Daarmee voorkom je gezondheidsklachten bij werknemers. Op de lange termijn overwint de kwaliteit, daar ben ik van overtuigd.' Met enige voldoening verhaalt zij over een grote klant, die zij aanvankelijk verloor aan een goedkopere aanbieder, maar die op zijn schreden terugkeerde: 'Ik dacht destijds al: voor die prijs kan het nooit! Dat bleek ook en nu werken wij er weer.' Reputatie Het schoonmaken zit Lucia Marneef in het bloed: 'Het heeft me van jongs af aan geboeid. Na een periode waarin ik eerst als secretaresse werkte en later thuis belandde vanwege mijn zoontje, ging ik werken in het schoonmaakbedrijf van mijn oom. Al snel werd ik daar bedrijfsleider. Helaas kon ik het bedrijf niet kopen toen mijn oom ermee stopte. Een aantal klanten wilde echter met mij blijven werken. Zij hebben me toen geholpen bij de opstart van mijn eigen bedrijf.' Inmiddels heeft Mooischoon.nl 25 mensen in dienst. Er rijden drie bedrijfswagens rond, sommige werknemers komen op de locaties met eigen auto's. Mooischoon.nl Een passie voor grote panden Vertrouwen Lucia Marneef: 'We bedienen zeer verschillende klanten in de regio Nijmegen, waaronder fabrieken, scholen, horecabedrijven, kantoren en zorginstellingen. Er werken altijd minimaal twee mensen in een pand, vanwege de veiligheid en het vier-ogen-principe. Eén van de twee weet alles over zo'n gebouw. Dat is mogelijk doordat veel medewerkers al langere tijd bij mij in dienst zijn. Met klanten onderhoud ik trouwens ook meestal langdurige relaties. In mijn branche is een vertrouwensrelatie met de opdrachtgever erg belangrijk. Per slot van rekening lopen er in zijn bedrijf - op ongebruikelijke, soms nachtelijke uren - betrekkelijke vreemden rond. Om die reden selecteer ik mijn personeel uiterst zorgvuldig en verlang ik altijd een bewijs van goed gedrag.' Groei Mooischoon.nl wil groeien. Dat betekent dat de directie zich meer zal terugtrekken in de coördinerende taken en minder op de werkvloer aanwezig zal zijn. Aan de andere kant ziet Lucia Marneef meer kansen om haar specialismen uit te bouwen: 'Ik ben bijvoorbeeld een echte vloerenspecialist. Op dat gebied wil ik me verder ontplooien. Nu al moet ik vaak de problemen oplossen die door de fouten van anderen zijn veroorzaakt. Verder wil ik me meer toeleggen op grote panden, daar ligt echt mijn hart. Het is een uitdaging om daar binnen de kortste keren je weg te vinden en de zaken op de juiste manier te organiseren.' Mooischoon.nl Wezenlaan 1 6531 MJ Nijmegen Telefoon: 024-3731721 Fax: 024-3883939 www.mooischoon.nl het ONDERNEMERS BELANG 19

Bedrijfsreportage Tekort aan gekwalificeerd personeel? De krapte wordt nog veel erger. Hoog tijd voor ondernemers te zorgen dat ze met hun huidige personeelsbestand straks ook nog uit de voeten kunnen. Door hun mensen om- en bij te scholen. Eerste stap: de competenties in kaart brengen. HAN Ondernemersdesk: ontgroening en vergrijzing nopen tot actie Ondernemers moeten nú handelen Nog niet elke ondernemer is voldoende doordrongen van de ontgroening en vergrijzing waar alle sectoren binnen afzienbare tijd mee te maken krijgen. Om dit moment, constateren Marion Keiren en Femke van Eyk in hun praktijk, wordt het personeelprobleem nog niet als zo heel urgent ervaren. 'Veel bedrijven steken het geld liever in het primaire proces dan in het ontwikkelen van een toekomstgericht HR-beleid', aldus Keiren, leider van het Leven Lang Leren-project van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). Onvoldoende Toch zullen bedrijven die investering wel moeten gaan doen, om te voorkomen dat ze straks onvoldoende competenties in huis hebben om de klant goed te kunnen blijven bedienen. Temeer daar die klant in deze globaliserende wereld met gemak z'n heil elders zoekt. 'In India bijvoorbeeld als het om ICT gaat', illustreert Van Eyk van de HAN Ondernemersdesk en lid van de projectgroep Leven Lang Leren. 'En het is ook zeker niet zo dat die aanstaande schaarste alleen de technische beroepen betreft. Ook in het onderwijs en de zorg, eigenlijk in vrijwel alle sectoren, gaan die problemen ontstaan.' Gat Onderdeel van dat HR-beleid moet zijn een inventarisatie van de competenties die een bedrijf in huis heeft. Want zo wordt duidelijk wat een onderneming al heeft, maar ook wat zij nog mist om het werk in de toekomst goed te blijven doen. Voor die 'blauwdruk' kan de HAN zorgen, vertelt Van Eyk. 'Vaak blijkt er een groot gat tussen wat een bedrijf in de toekomst nodig heeft en waarover het momenteel daadwerkelijk beschikt.' 'Dat komt onder meer doordat de omloopsnelheid van kennis flink is toegenomen. Kennis raakt snel verouderd en dan heb je hoger opgeleid personeel nodig dat voortdurend op verandering kan inspelen, vult Marion Keiren aan. Vrijstelling Het maken van die blauwdruk houdt in het per medewerker in kaart brengen van de competenties via een traject EVC (Erkenning Verworven Competenties). Eerst wordt samen met de medewerker bepaald welk doel hij of zij wil bereiken. Vervolgens verzamelt de medewerker in een portfoliomap zoveel mogelijk bewijzen voor de competenties die hij of zij in zijn carrière allemaal heeft verworven, door opleidingen te volgen of werkervaringen op te doen. Dan volgt er een beoordelend gesprek. 'Het oordeel leggen we vast in een Ervaringscertificaat, erkend door werkgevers- en werknemersverenigingen en onderwijsinstellingen. Voor wat in dit certificaat als verworven competenties is bewezen en erkend, kan de medewerker in kwestie vrijgesteld worden bij om- of bijscholing', aldus Keiren. Flexibel De HAN biedt erkende EVC-procedures aan voor 36 opleidingen. 'Mogelijkheden voor daarop volgende scholingstrajecten zijn talrijk bij de HAN. In company, kortere cursussen, diplomatrajecten, het is allemaal bespreekbaar', geeft Femke van Eyk aan. Omdat het hier veelal gaat om mensen met een baan en een gezin, werkt de HAN eraan om de leertrajecten zo flexibel als mogelijk is in te richten. 'Zodat je de opleiding bijvoorbeeld in korte stukken kunt volgen, of via e-learning van huis uit. Of we zorgen dat bepaalde leeropdrachten op het werk kunnen worden uitgevoerd.' Een volledig EVC-traject inclusief certificering kost 1300 euro inclusief BTW. Kosten van scholingstrajecten zijn divers, afhankelijk van de vraag. Meer informatie: tel. 024 3530500, optie 2 info@han.nl. Of kijk op: www.han.nl/evc 20 het ONDERNEMERS BELANG

Tekst: Mathilde Lentjes Fotografie: Kees van Welzenis Bedrijfsreportage Hoefsloot Wonen. Zowel voor inwoners van Arnhem als Nijmegen een begrip. In Nijmegen was de winkel sinds 1958 onveranderd gevestigd aan de Burchtstraat. In Arnhem verhuisde Hoefsloot met de stad mee. Ooit gestart in de Kerkstraat, vervolgens naar de Bakkerstraat, Gele Rijdersplein om te eindigen op het Velperplein. Sinds oktober 2010 zijn de beide steden twee markante stadswinkels armer. Niet getreurd: er is een prachtige, ruime winkel op het industrieterrein De Aam in Elst Gld. voor in de plaats gekomen, voor Hoefsloot de stadsregio Arnhem-Nijmegen. Hoefsloot Wonen betrekt nieuw pand in Elst Van knapzak tot snoepjes Bij Hoefsloot Wonen kunt u terecht voor: Interieuradvies Kasten Woningtextiel Zitmeubelen Verlichting Accessoires Knapzak Bart en zijn broer Paul zijn de vierde generatie Hoefsloot. Onze overgrootvader Petrus liep vanaf 1881 letterlijk met een knapzak vol lakens en manufacturen als een marskramer langs de deuren. Grootvader Piet zette de lijn door. Vader Piet opende net na de Tweede Wereldoorlog de winkel aan het Gele Rijdersplein. Daarna hebben wij de leiding op ons genomen. Wij zijn een echt familiebedrijf met een behoorlijke geschiedenis. Wij zijn een bij de tijdse zaak met tijdloze meubelen. En dat hopen wij nog lang zo te houden. Bart Hoefsloot (zittend) & Paul Hoefsloot. Als je mij tien jaar geleden had gezegd dat wij zowel uit Arnhem als uit Nijmegen zouden vertrekken, had ik je voor gek verklaard, vertelt Bart Hoefsloot. Samen met zijn broer Paul is hij eigenaar van Hoefsloot Wonen. Wij hebben de stap toch genomen en wij hebben er geen moment spijt van gehad. In Arnhem zijn wij een paar jaar geleden van het Gele Rijdersplein naar het Velperplein verhuisd omdat de vrije parkeerplaatsen wegvielen en werden omgezet naar vergunninghouderplaatsen. De winkel aan het Velperplein bleek te klein, wij konden onze volledige collectie niet kwijt. Dat was het laatste duwtje in onze rug om naar Elst te vertrekken. Onze showroomoppervlakte is ruim verdubbeld: van 700 vierkante meter naar 1750. Bovendien liggen wij zeer centraal: de afslag Elst ligt naast de deur. En naast dezelfde deur is er volop ruimte voor gratis parkeren. Snoepjes De nieuwe winkel is groot, maar je voelt je er geen moment verloren. Integendeel, het geheel straalt een bepaalde intimiteit uit. Wij hebben veel aandacht besteed aan de routing en inrichting. De winkel heeft een open sfeer. Het is zo ingericht dat de verschillende stijlen in relatie tot de directe omgeving tot hun recht komen. Bart vergelijkt de winkel gekscherend met een snoepjespot. De goedlachse winkelier legt uit: Wij werken veel met kleuren, zowel in de meubels als bij de schilderijen aan de muur en de kleden op de vloer. Niet te overdadig, maar wel lekker kleurrijk, daar houden wij van. Daarnaast komen onze klanten hier om meubels uit te zoeken die bij hen passen, altijd weer iets speciaals want je koopt nu eenmaal niet elke week nieuw meubilair. Dat voelt ook als het kiezen van een lekker snoepje uit de snoepjespot, het geeft een bepaald gevoel van geluk waar wij graag aan bijdragen. Hoefsloot Wonen Pascalweg 4, Elst T 0481-350 850 I www.hoefsloot.nl het ONDERNEMERS BELANG 21

Advies Tekst: mr. I. van Bekkum Wie de rekening niet op tijd betaalt, zal vrijwel altijd door de ondernemer worden aangemaand. Als betaling ondanks (vriendelijke) aanmaning uitblijft, zullen veelal wat 'hardere' maatregelen moeten volgen. Dit brengt voor een ondernemer extra kosten mee, om nog maar te zwijgen over het renteverlies op de gefactureerde bedragen. Zo moet een ondernemer tijd die aan andere activiteiten kan worden besteed, aanwenden om de wanbetalende klant tot betaling te bewegen, zeker als de zaak uit handen moet worden gegeven aan een derde (advocaat, incassobureau). In hoeverre zijn die kosten op de wanbetaler te verhalen? Incassokosten: gewogen, en te zwaar bevonden? De wet geeft de crediteur de mogelijkheid om de kosten die hij maakt om betaling te verkrijgen op de debiteur te verhalen, ook als in de overeenkomst of algemene voorwaarden niets geregeld is over de hoogte van de incassokosten. Lang niet altijd kunnen de gemaakte kosten echter volledig ten laste van de wanbetaler worden gebracht. De kosten moeten namelijk in twee opzichten redelijk zijn: zowel het maken van de kosten als de hoogte van de kosten moet redelijk zijn. Rechters hebben zelf een aantal regels opgesteld over incassokosten. Deze zijn opgenomen in het zogenoemde Rapport Voorwerk II, waarbij de incassokosten aan een maximum worden gebonden (ook als de debiteur zich niet op matiging van de incassokosten beroept). In de meeste incassozaken wordt dit Rapport gehanteerd voor de berekening van de hoogte van de incassokosten, hoewel in bepaalde uitzonderlijke gevallen wel hogere kosten in rekening mogen worden gebracht als dat in de overeenkomst is opgenomen en die hogere kosten ook daadwerkelijk zijn gemaakt. Dit betekent dat de incassokosten die aan de wanbetaler in rekening worden gebracht, lang niet in alle gevallen door hem hoeven te worden betaald. Als bijvoorbeeld op een factuur van nog geen 50,- een bedrag aan incassokosten van 100,- in rekening wordt gebracht, hoeven die relatief hoge incassokosten niet (volledig) te worden voldaan. Volgens het Rapport Voorwerk II zou een bedrag 37,- aan incassokosten in rekening mogen worden gebracht, zodat de wanbetaler per saldo (wettelijke rente buiten beschouwing gelaten) een bedrag van 87,- zou dienen te voldoen. Soms kunnen incassokosten in het geheel niet in rekening worden gebracht, omdat het maken van die kosten niet redelijk is. Een aantal voorbeelden uit de rechtspraak zijn de volgende: wanneer van meet af aan duidelijk is dat de debiteur niet wil betalen (hij is het met de factuur niet eens), is het maken van incassokosten niet redelijk. Het sturen van meerdere aanmaningen is in zo'n geval zinloos, omdat de crediteur onmiddellijk tot dagvaarding had kunnen overgaan. Een ander voorbeeld: als debiteur en crediteur over en weer wat van elkaar te vorderen hebben, kan verrekening plaatsvinden; gebeurt dit niet, dan kunnen de incassokosten niet voor rekening van de andere partij worden gebracht. Ook om andere redenen dan hiervóór genoemd kunnen de incassokosten worden gematigd omdat de hoogte niet redelijk is. Een sprekend voorbeeld uit de rechtspraak is een crediteur die een viertal facturen niet betaald kreeg. In plaats van die facturen in één dagvaarding op te nemen, bracht de crediteur vier afzonderlijke dagvaardingen uit. Om die reden matigde de rechter de incassokosten en de proceskosten tot het bedrag dat verschuldigd zou zijn wanneer de crediteur die facturen in één dagvaarding zou hebben opgenomen. het ONDERNEMERS BELANG 23

Tekst: Joep Smaling Fotografie: Kees van Welzenis Bedrijfsreportage De Rijnhal is een begrip in Nederland. Al sinds de jaren 70 worden er met grote regelmaat evenementen, popconcerten en beurzen gehouden. Op 29 en 30 maart staan de Regionale Bedrijven Kontakt Dagen gepland, voor alweer de zevenentwintigste keer. Veel presentatiemogelijkheden tijdens Regionale Bedrijven Kontakt Dagen Twee dagen netwerken in de Rijnhal Heel MKB Arnhem en omstreken noteert deze dagen in zijn agenda om weer eens bij te praten met oude bekenden, maar vooral om te netwerken en zichzelf te presenteren. Arenacum sprak met interim-directrice en beursorganisator Paulien van der Ven over de kracht van netwerken in tijden van economisch zwaar weer. Er zijn maar weinig mensen die nog nooit van de Rijnhal gehoord hebben. 'Een evenementenhal die het midden houdt tussen aan de ene kant het kleinschalige Musis Sacrum, en aan de andere kant het enorme Gelredome,' aldus Van der Ven. De Rijnhal is dan ook niet bepaald nieuw en viert dit jaar zijn veertigste verjaardag. Niet alleen verwelkomt de Rijnhal grote artiesten van internationale naam en faam, maar evengoed vinden er al jaren terugkerende evenementen plaats, zoals Holiday on Ice, honden- en kattententoonstellingen en vak- en overige beurzen. Onlangs was de Rijnhal nog decor van een historische gebeurtenis: het formatiecongres van het CDA, waar besloten moest worden of de partij zou gaan voor regeringsdeelname met de VVD, gedoogd door de PVV. Hotspot voor het MKB Maar wat maakt de Rijnhal tot een goede locatie? Van der Ven: 'We hebben ruimte voor 4500 bezoekers en daarmee is de Rijnhal uitermate geschikt voor concerten, bedrijfsfeesten en vakbeurzen. We zijn niet te groot maar zeker niet te klein.' Het is niet voor niets dat de Regionale Bedrijven Kontakt Dagen er al sinds 1985 worden gehouden. 'De beurs is langzaamaan steeds groter geworden,' legt Van der Ven uit. 'Aanvankelijk kwamen er vooral gemeentelijke instellingen, en later ook de Kamer van Koophandel. Zo ging het balletje rollen en anno 2011 is het evenement vaste prik voor heel het MKB in de regio. Afgelopen jaar waren er zo'n tweehonderd bedrijven vertegenwoordigd. Allemaal enthousiaste ondernemers die graag met elkaar kennismaken en willen weten of ze iets voor elkaar kunnen betekenen.' Persoonlijk contact Dat bedrijven elkaar opzoeken is niet zo vreemd volgens Van der Ven. 'Iedereen heeft het nog steeds moeilijk en moet hard werken om klanten te werven. Ondernemers kunnen natuurlijk dure advertentieruimte kopen en telefonisch acquireren, maar er gaat niets boven persoonlijk contact. Daarbij speelt de gun-factor een grote rol. We merken dat mensen eerder zaken doen met collega's waarmee ze persoonlijk gesproken hebben dan met totaal onbekenden. En omdat de beurs twee dagen duurt, hebben ondernemers ook de kans rustig met elkaar van gedachten te wisselen, en eventueel een samenwerking te beklinken in een informele sfeer. Het hoeft niet allemaal razendsnel in een pitch van maar tien minuten. Men heeft de gelegenheid om binding te creëren met potentiële klanten.' Jezelf laten zien Er is volop ruimte voor bedrijven om zich te presenteren. Van der Ven heeft nog wel wat tips: 'Zo goed als alles is in overleg mogelijk. Van vlaggen tot multimedia installaties, wij kunnen het faciliteren. Ik zou bedrijven willen adviseren zich ook te laten zien, maar dat is wel een kunst. Kom daarom met meerdere personen. Dan kan een iemand bij de stand blijven en de ander netwerken. Maar hoe meer vertegenwoordigers hoe beter. Dan kan je ook rouleren. Zo'n unieke gelegenheid als de Bedrijven Kontakt Dagen moet je benutten. Het is in deze tijd niet slim om stil te zitten en af te wachten. Stap in, ga ervoor en laat zien waar je voor staat.' REGIONALE BEDRIJVEN KONTAKT DAGEN, dinsdag 29 en woensdag 30 maart van 14:00 u. tot 22:00 u. Meer informatie over deelname en inschrijving op www.rijnhal.nl of via 026 3229111 het ONDERNEMERS BELANG 25

panel 2011 wordt een veel beter jaar! Lezers en adverteerders van het Ondernemersbelang geven in toenemende mate aan uiterst positief te zijn over de economische vooruitzichten voor het MKB in ons land. Een negatieve stemming omtrent het ondernemersvertrouwen is omgebogen naar een positieve stemming voor het nieuwe jaar. Deelt u die mening en zie u nieuwe kansen in 2011 of liggen er nog gevaren op de loer die de economische ontwikkelingen in 2011 kunnen beïnvloeden? De mening van ons panel. Lisette van Hout-Megens L.J.C. (Lisette) van Hout-Megens AA - WGNijhof accountants en belastingadviseurs B.V. In de afgelopen jaren is gebleken dat de economische ontwikkelingen in ons land niet los gezien kunnen worden van de politieke, economische en overige ontwikkelingen in het buitenland. We zien nog steeds dat er veel in de wereld aan het veranderen is, sommige veranderingen verlopen redelijk gecontroleerd, denk aan China (kan ook exploderen) en Brazilië, maar sommige veranderingen gaan ook erg snel, denk aan wat er in Egypte is gebeurd. Verder is er nog veel onzekerheid over de (toekomst van de) Euro. Ik denk dat het nog vijf jaar gaat duren voordat we weer in een stabiele situatie terecht gaan komen. Ook in mindere tijden zijn er uitdagingen en mogelijkheden voor ondernemers. Belangrijk is om altijd kritisch te blijven en te anticiperen op veranderingen en ik zie op dit moment positieve veranderingen. Ik daag u uit: kent U uw eigen bedrijf? Sjak van de Rijdt Sjak van de Rijdt - Golden Tulip Doorwerth Ik denk zeker dat we voor de gehele economie het dieptepunt hebben gehad. Dus er liggen weer mooie jaren voor ons. Maar zoals bekend ontwikkelen niet alle sectoren zich gelijktijdig en met een zelfde snelheid. En juist dat vind ik als ondernemer van belang. Wat betreft Hotel Golden Tulip Doorwerth richten we ons op 2 afzonderlijke doelgroepen: De markt van particulieren die een korte vakantie willen in een luxe hotel in de bossen heeft niet zo veel van de crisis gemerkt en deze markt komt dit jaar weer op het oude niveau. Maar vooral de zakelijke markt van vergaderingen, opleidingen, congressen en bedrijfsuitjes heeft in 2009 en 2010 een flinke klap gehad. Het herstel in deze markt zal niet zo snel gaan en het zal nog wel een paar jaar duren voor we weer op het niveau van 2007-2008 zitten. Wij hopen door een ingrijpende verbouwing in 2010 en met een geheel vernieuwde uitstraling versneld weer op het oude omzetniveau te komen. Dus: zeker positief maar met geduld. Frank Dekkers Frank Dekkers - DKC totaaltechniek Voor de bouw en installatiebranche zal 2011 nog een zwaar jaar worden. Hier is de recessie nog zichtbaar. Investeringen voor nieuwbouw blijven uit. Veel projecten worden uitgesteld. Dit geldt zowel voor de utiliteitsbouw als de woningbouw. Er is veel behoefte aan goedkopere woningen voor starters en mensen die net boven de huurgrens zitten. Helaas zijn deze er nauwelijks. Tevens is het voor starters met de nieuw ingegane eisen per 2011 moeilijk aan een hypotheek te komen. Hierdoor zal de huizenverkoop niet aantrekken. We zien nog wel groei in de zorginstellingen. Door de vergrijzing wordt er wel geïnvesteerd in betere en nieuwere voorzieningen voor de groeiende groep ouderen. Wij als DKC totaaltechniek hebben onze focus gelegd in het ontwerpen van energiezuinige installaties waarbij wij de laatste milieutechnieken toepassen. Hierdoor realiseren wij voor onze relaties een aanzienlijke kostenverlaging in de energiekosten. 26 het ONDERNEMERS BELANG

Gerrit-Jan van der Weerd Gerrit-Jan van der Weerd - Drukkerij Van der Weerd Een stelling waar ik heel graag JA op wil zeggen maar er blijven altijd vraagtekens. Tegenwoordig zijn de economische vooruitzichten afhankelijk geworden van allerlei randzaken. Als er, bij wijze van spreken, in het noorden van China wat meer koppels gaan scheiden, zakt of stijgt in Europa het ondernemersvertrouwen! Ik vind dat het jaar 2011 nog wat rustig begonnen is maar verwacht bij de intrede van de lente de ommekeer. Positief denken helpt zeker! Laurent Mostart Mr. Laurent C.M.J. Mostart - Mostart & Timmermans Netwerk Notarissen De vooruitzichten voor 2011 zijn naar mijn mening nog niet zo goed om daarover naar huis te schrijven. De huizenmarkt zit nog volledig op slot, de bouw in het slop, andere sectoren (vooral de export) doen het wat beter, maar veel hangt af van de internationale ontwikkelingen. De Nederlandse economie is een open economie. Wij zijn afhankelijk van de landen om ons heen. De financiële positie van Griekenland, Portugal, Ierland, Spanje, Italië en België baart zorgen. Het probleem van de euro is dat het een munteenheid is zonder politieke eenheid. Als de eurolanden uit elkaar vallen, en dat is niet ondenkbaar, zal dat grote gevolgen hebben voor onze economie. Op de ranglijst van innovatieve landen zakt Nederland naar een onbeduidende plaats, ook dat is zorgelijk. De regering denkt met een drastische bezuiniging in het hoger onderwijs Nederland naar een 5e plaats te kunnen brengen. Dat wordt aan ons verkocht als investeren in de kenniseconomie! Heidi Bessems Heidi Bessems - Univé Stad en Land Ondanks dat de premies in de verzekeringsbranche nog steeds onder druk staan, zien we een opwaartse lijn in onze resultaten. Univé is positief gestemd en gewapend voor de toekomst. Het is juist nu van belang om je positief te onderscheiden van de concurrent. Wij doen dit door te denken vanuit onze klanten en verder te kijken dan verzekeren alleen. De manier waarop je met de klant omgaat speelt hierbij een belangrijke rol. Gelukkig is ook het bedrijfsleven positief. We hebben nog wel te maken met een consument die voorzichtig is. Hij zal geleidelijk aan meer gaan uitgeven, maar hij heeft de afgelopen jaren zijn vermogen zien verdampen en veel mensen zijn hun baan kwijt geraakt. Het is nu vooral belangrijk dat het bedrijfsleven optimistisch blijft. Hierdoor wordt er meer geïnvesteerd en zijn bedrijven bereid meer personeel aan te nemen. Laten we het positieve beeld met zijn allen vasthouden. Wij zijn klaar voor 2011, we hebben er zin in! Raymond Klaassen Raymond Klaassen - ING Business Banking ING voorziet dat het economische herstel dit jaar doorzet, zij het met mate. De export groeit minder hard dan in 2010 en de koopkracht van consumenten zal lijden onder de hogere voedselprijzen. Waar komt dit ondermaatse herstel vandaan: 1. De wereldeconomie kan in 2011 minder leunen op overheidstimulering, zodat het herstel steeds meer op eigen benen zal moeten staan. Wij verwachten dat dit herstel zonder 'stimulerende middelen' minder krachtig zal zijn dan na eerdere recessies. 2. De export stijgt minder hard (5%) dan in 2010 (10%). De consumptie groeit naar verwachting slechts bescheiden (1,1%). Weliswaar verbetert de arbeidsmarkt zich verder ten opzichte van 2010. Gelukkig zien we in onze portefeuilles een aantal sectoren weer aantrekken waaronder de industrie, zakelijke dienstverlening en de handelsbedrijven. Alles wat bouw gerelateerd is, zal ook in 2011 nog een uitdagend jaar tegemoet zien. Al met al zijn we gematigd positief voor het jaar 2011. het ONDERNEMERS BELANG 27