OWRS Jaarverslag 2014-2015 JAARVERSLAG
OWRS Colofon Tekst: Jolanda Reichard Willy Gerritsen Redactie: Peter Burgers Vormgeving: Marcel van Wilsem Vos Stichting PAS Beverweerdlaan 3 6825 AE Arnhem T 026-760 08 47 B info@stichtingpas.nl i www.stichtingpas.nl
VOORWOORD Voor u ligt het jaarverslag van het schooljaar 2014-2015, van het Project Onderwijs aan Woonwagen-, Roma- en Sinti kinderen (OWRS) regio Arnhem. Vanaf nu voeren wij de naam OWRS om elke specifieke groep tot zijn recht te kunnen laten komen. OWRS maakt deel uit van Stichting PAS, Primair onderwijs Arnhem in Samenwerking. In dit jaarverslag willen wij u graag duidelijk maken wat het belang is van de specifieke aandacht voor deze doelgroep. We vertellen u over de problemen van de Woonwagen-, Roma- en Sinti kinderen en hun ouders, de doelstellingen van OWRS en de taken van de consulent. Tevens geven we u inzicht in de uitgevoerde taken en de tijdsinvestering per deelnemende gemeente. 1 Oktober, 2015 De Consulenten Jolanda Reichard Arnhem Willy Gerritsen Renkum Neder-Betuwe Westervoort Overbetuwe Lingewaard
2 Jaarverslag 2014-2015
INHOUD VOORWOORD... 1 INHOUD... 3 1 INLEIDING... 5 2 OWRS Werkt... 7 2.1 OWRS 30 jaar... 7 2.2 Recente ontwikkelingen... 7 2.3 Samenwerking met de wijkteams... 8 3 3 PERIODE 0-4 JAAR... 9 3.1 Probleemschets... 9 3.2 VVE plan... 9 3.3 Doelstellingen... 10 3.4 Taken consulent... 10 3.5 Cijfers en trends... 10 3.6 Het project Spel aan de Wagen... 11 3.7 De Spelkoffer... 12 4 PERIODE 4 12 JAAR...15 4.1 Probleemschets... 15 4.2 Doelstellingen... 15 4.3 Taken consulent... 15 4.4 Cijfers en trends... 16 4.5 Het project Samen Leren... 17 5 PERIODE 12 18 JAAR...21 5.1 Probleemschets... 21 5.2 Doelstellingen... 21 5.3 Taken consulent... 21 5.4 Algemene Cijfers en trends... 22 6 PERIODE 18-23 JAAR...25 6.1 Probleemschets... 25 6.2 Doelstellingen... 25 6.3 Taken consulent... 25 6.4 Cijfers en trends... 26 7 ALGEMENE TRENDS...27
8 VERSLAG GEMEENTE ARNHEM 2014-2015...29 8.1 0-4 JAAR (totaal 43 kinderen)... 29 8.2 4 12 JAAR (totaal 67 leerlingen)... 29 8.3 12 18 JAAR... 31 4 9 VERSLAG GEMEENTE LINGEWAARD 2014-2015... 33 9.1 0 4 JAAR... 33 9.2 4 12 JAAR... 33 9.3 12 18 JAAR... 34 9.4 18 23 JAAR... 34 10 VERSLAG GEMEENTE NEDER-BETUWE 2014-2015... 37 10.1 0 4 JAAR... 38 10.2 4 12 JAAR... 38 10.3 12 18 JAAR... 39 10.4 18-23 JAAR... 39 11 VERSLAG GEMEENTE OVERBETUWE 2014-2015...43 11.1 0 4 JAAR... 43 11.2 4 12 JAAR... 43 11.3 12 18 JAAR... 44 11.4 18 23 JAAR... 44 12 VERSLAG GEMEENTE RENKUM 2014-2015...47 12.1 0-4 JAAR... 47 12.2 4 12 JAAR... 48 12.3 12 18 JAAR... 49 12.4 18 23 JAAR... 50 13 VERSLAG GEMEENTE WESTERVOORT 2014-2015... 53 13.1 0 4 JAAR... 53 13.2 4 12 JAAR... 53 13.3 12 18 JAAR... 53 13.4 18-23 JAAR... 53 Bijlage 1: Verantwoording uren... 55 Bijlage 2: Lijst met gebruikte afkortingen...57 Jaarverslag 2014-2015
1 INLEIDING Er zijn zes gemeenten die aan het project OWRS deelnemen, te weten de gemeenten Arnhem, Lingewaard, Neder-Betuwe, Overbetuwe, Renkum en Westervoort. De diverse regiogemeenten kopen uren in bij Stichting PAS voor de leeftijdsgroep 0 tot 23 jaar. Wij hebben het afgelopen schooljaar 237 Woonwagen-, Roma- en Sinti leerlingen begeleid. Wat de leerlingen uit deze culturen met elkaar gemeen hebben, is dat hun ouders een zeer korte onderwijstraditie hebben. Slechts enkele ouders hebben een afgeronde VMBO opleiding. Dit lage opleidingsniveau heeft veel gevolgen voor de leefwijze en de aansluiting in de maatschappij. In veel gezinnen is er sprake van laaggeletterdheid. De problematiek van de leerlingen kan echter per gemeente of familie verschillen. 5 Het OWRS project richt zich op de voor- en vroegschoolse educatie (VVE), het basis- en het voortgezet onderwijs en in sommige gevallen ook op arbeidsparticipatie. De centrale persoon binnen dit project is de onderwijsconsulent, die vooral een brugfunctie vervult tussen de leerlingen en de ouders aan de ene kant en de scholen aan de andere kant. De deelname aan het speciaal (basis) onderwijs in vergelijking met de landelijke percentages blijft hoog. In het basisonderwijs gaat 17% van de WRS-kinderen naar het SBO. In het voortgezet onderwijs ligt het percentage zorgleerlingen op 79% (VMBO LWOO/ PRO of SVO). In totaal zijn de kinderen verspreid over 65 scholen. U vindt in dit jaarverslag een korte probleemschets, de doelstellingen, de taken van de consulent en de cijfers en trends. Deze geven inzicht in de onderwijssituatie van de leerlingen. Deze informatie hebben we verdeeld in de volgende leeftijdscategorieën: Periode 0-4 jaar Periode 4-12 jaar Periode 12-18 jaar Periode 18-23 jaar Tabel 1: Totaal aantal leerlingen per gemeente 0-4 4-12 12-18 18-23 Totaal Arnhem 43 67 110 Renkum 6 19 17 14 56 Lingewaard 5 7 6 7 25 Overbetuwe 5 9 2 4 20 Neder-Betuwe 6 8 5 4 23 Westervoort 1 - - 2 3
Tabel 2: Totaal aantal leerlingen Arnhem en regio deze beleidsperiode 2011-2012 2012-2013 2013-2014 2014-2015 Arnhem* 96 95 103 110 Renkum 56 54 55 56 Lingewaard 22 20 26 25 Overbetuwe 6 4 3 20 Neder-Betuwe 29 30 25 23 Westervoort 3 4 3 3 6 * Gemeente Arnhem geeft alleen een bijdrage voor kinderen van 0-12 jaar. Naast dit algemene overzicht van de onderwijssituatie van de totale groep Woonwagen-, Roma- en Sinti leerlingen in Arnhem en Regio, vindt u in dit jaarverslag ook een overzicht van de situatie in uw eigen gemeente. Heeft u nog vragen naar aanleiding van het jaarverslag, dan zijn we graag bereid onze werkzaamheden mondeling toe te lichten. Jaarverslag 2014-2015
2 OWRS Werkt 2.1 OWRS 30 jaar Om inzicht te geven in de problematiek van de Woonwagen-, en Roma- en Sinti kinderen en het ontstaan van OWRS is de geschiedenis van belang. In de twintigste eeuw trokken woonwagenbewoners en zigeuners rond naar plekken waar werk was. Door het reizende bestaan kwam er van naar school gaan weinig terecht. Ouders zagen het nut van schoolbezoek ook niet in en vonden de leerplicht vaak ongewenste bemoeizucht van de overheid. Jongens leerden een vak van vader op zoon en meisjes werden al vroeg ingezet in de huishouding. Na de Tweede Wereldoorlog verdwenen de traditionele beroepen waarmee deze mensen toen hun brood verdienden. Ze raakten steeds meer aangewezen op een uitkering. Die werd in die jaren maar al te gemakkelijk gegeven, waardoor niet werken steeds meer vanzelfsprekend werd gevonden. De overheid begon begin jaren zestig met het inrichten van grote woonwagenkampen met eigen voorzieningen, waaronder ook kampscholen. Het gevolg was dat de onderwijsdeelname explosief steeg en veel ouders het belang van lezen en schrijven begonnen in te zien. Rond 1975 ging de overheid zich richten op integratie. De grote centra werden gesloten en vervangen door kleine. De kinderen van de woonwagenbewoners en zigeuners moesten voortaan naar reguliere scholen. Tien jaar later bleek dat er van onderwijsparticipatie nog weinig terecht kwam. In 1985 startten daarom drie experimentele projecten en dat mondde uit in een landelijk dekkend netwerk OWWZ-projecten. 30 jaar later bestaat het OWWZ project, nu OWRS, in Arnhem en de regio nog steeds. Naam en werkzaamheden zijn veranderd. 7 2.2 Recente ontwikkelingen Er is een grote verschuiving van aandachtsgebieden binnen onze werkzaamheden. Deelname aan peuterspeelzalen en basisonderwijs is met name in Arnhem algemeen geaccepteerd. De meeste kinderen gaan naar het voortgezet onderwijs. Het verzuim in het basis- en voortgezet onderwijs is drastisch gedaald. Aandacht gaat nu vooral uit naar het verbeteren van het niveau; met name de taalontwikkeling, de ouderbetrokkenheid, de uitstroom naar een hogere vorm van onderwijs en het behalen van een startkwalificatie. We zijn sterk gericht op Voor- en Vroegschoolse educatie, voeren veel gezinsgerichte programma s uit en werken waar mogelijk preventief. Daarnaast signaleren we zeer regelmatig complexe problemen en richten ons op de samenwerking met andere organisaties om deze zo effectief mogelijk aan te pakken. In het voorjaar is de monitor voortgezet onderwijs uitgezet in samenwerking met het KPC. De resultaten worden medio november verwacht. Vanaf augustus 2015 begeleiden we voor een half jaar een stagiaire van de HAN Pedagogiek. De opdracht is dat zij veel kinderen uit het VVE plan extra gaat ondersteunen en individuele trajecten rondom de sociaal emotionele ontwikkeling gaat uitvoeren. We hebben kennisgemaakt met de Vereniging Sinti, Roma en Woonwagenbewoners Nederland, VSRWN. Deze vereniging komt op voor de belangen van Roma-, Sinti- en Woonwagenbewoners en wil een spreekbuis vormen voor de achterban met de diverse overheden. Wij willen onderzoeken waar we aan kunnen sluiten bij deze vereniging en hoe we elkaar kunnen versterken.
2.3 Samenwerking met de wijkteams We hebben al met een groot aantal gebiedsteams/kernteams/wijkteams in Arnhem en Regio kennisgemaakt en samengewerkt. Deze samenwerking willen we in de komende periode verbeteren. Dit doen we door middel van het delen van kennis over onze doelgroep en het geven van voorlichting. Onze kracht is het signaleren van problemen in de gezinnen (0 e lijns werken) en deze verwijzen naar de wijkteams. We zijn op zoek gezinnen naar vaste contactpersonen binnen de wijkteams om snel goede en passende hulp voor onze doelgroep te kunnen bieden. 8 Een belangrijk speerpunt is onze pilot: Het oprichten van een expertise team van samenwerkende gespecialiseerde hulpverleners/generalisten vanuit diverse organisaties uit Arnhem en Regio. De bijzondere doelgroep met een complexe problematiek vraagt om een specifieke en deskundige aanpak. We hebben hiervoor een innovatiebudget aanvraag ingediend bij Arnhem en Regio. Het blijft belangrijk dat gemeenten binnen hun eigen beleid ruimte vrijmaken om de intermediaire functie die de OWRS consulenten vervullen in stand te houden. Dat is geen overbodige luxe, want de deelname van de Woonwagen-, Roma- en Sinti kinderen aan het onderwijs is nog steeds problematisch, zeker in het voortgezet onderwijs. Jaarverslag 2014-2015
3 PERIODE 0-4 JAAR 3.1 Probleemschets Uit de praktijk blijkt dat de meeste 4-jarige Woonwagen-, Roma- en Sinti leerlingen hun schoolloopbaan beginnen met een achterstand in hun ontwikkeling. Vooral de taal- en sociaal emotionele ontwikkeling blijven achter. Een achterstand die zij later niet meer inlopen. De bagage die deze kinderen in de eerste jaren van hun leven meekrijgen, sluit onvoldoende aan bij het niveau van de peuterspeelzaal en de onderbouw van de basisschool. De thuissituatie speelt hierbij een cruciale rol; de woonomgeving is anders, normen en waarden in de opvoeding zijn anders en de omgangstaal is anders dan de schooltaal. De meeste ouders hebben alleen (enkele jaren) basisonderwijs gehad. Zij zien ook dat hun kinderen vaak achterblijven op school, maar zijn zich niet altijd bewust van hun eigen rol als opvoeder in de (taal)ontwikkeling van hun kind. Het heeft daarom hoge prioriteit om zo vroeg mogelijk te beginnen met activiteiten die de ontwikkeling van de kinderen stimuleert. Hier spelen we op in met het uitvoeren van ons VVE plan. 9 3.2 VVE plan Leeftijd Aanbod Activiteit Frequentie 0-1 Huisbezoek Alle baby s worden thuis bezocht; kennismakingsgesprek. Gespreksonderwerp is in ieder geval het belang van het deelnemen aan de VVE voorzieningen voor de ontwikkeling van het kind. Het aanbod van OWRS wordt besproken. Folder. Minimaal 1 keer, indien gewenst vaker. 1-2 ½ Spelkoffer Speelse vaardigheidstraining voor ouders, om de meervoudige ontwikkeling van jongen kinderen te stimuleren. De methodiek is voornamelijk gericht op opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsondersteuning voor ouders en kinderen. 2 ½ -4 Spel aan de Wagen +Logo 3000 Speelzaal/Spelkoffer +Logo 3000 4-6 Samen Leren +Logo 3000 Speciaal voor zorgleerlingen met een grote achterstand in de (taal)ontwikkeling, die géén VVE voorziening bezoeken. Bij deze complexe problematiek worden ouders en kinderen zeer intensief begeleid. Kinderen die wèl een VVE voorziening bezoeken gaan door met de Spelkoffer. Deze wordt aangevuld met materialen en activiteiten van Logo 3000 of andere gebruikte VVE-methode. Kinderen uit groep 1, 2 en 3 werken thuis samen met de ouders, in overleg met school aan het verminderen van de leerachterstanden. Indien nodig voeren de consulenten de activiteiten met het kind zelf uit. Het aanbod is met name gericht op de woordenschat en taalontwikkeling. In groep 3 is er veel aandacht voor het aanvankelijk leesproces. 7-12 Huiswerkbegeleiding Kinderen krijgen op verzoek van school of ouders extra ondersteuning thuis. 20 maal per jaar/om de week Duur: ongeveer 30 minuten Wekelijks Duur: 60 minuten 20 maal per jaar/om de week Duur: 30 minuten 20 maal per jaar/om de week Duur: 30 minuten Blok van 8 keer Duur: 30 minuten
Voordelen van deze manier van werken: Vertrouwensband tussen gezin en consulent wordt verbeterd. De continuïteit is gewaarborgd. De consulenten kunnen vraaggerichter en effectiever handelen. De huisbezoeken worden gecombineerd en dat werkt (reis)tijdbesparend. 10 3.3 Doelstellingen Zoveel mogelijk kinderen bezoeken een voorschoolse voorziening. Kinderen nemen deel aan het project Spel aan de Wagen/Spelkoffer. Alle kinderen bezoeken vanaf 4 jaar de basisschool. 3.4 Taken consulent Het bezoeken van ouders met kinderen van 1 2 jaar. Gespreksonderwerp is in elk geval het belang van het deelnemen aan een voorschoolse voorziening voor de ontwikkeling van het kind. Het bieden van ondersteuning bij de aanmelding bij een voorschoolse voorziening en de basisschool als de ouders hierom vragen. Het begeleiden van ouders bij problemen en verwijzingen tijdens de voorschoolse periode. Doordat we ouders in de wagen bezoeken ontstaat er een vertrouwenssfeer en komen soms andere problemen aan de orde. In veel gevallen kunnen we een toeleidende rol spelen als het gaat om een vraag voor andere hulpverlenende instanties en zorgen we ervoor dat de eerste contacten met de wijkteams worden gelegd. 3.5 Cijfers en trends Er waren in augustus 2015 66 kinderen in Arnhem en de Regio in de leeftijd van 0-4 jaar. Dit is weer een toename ten opzichte van de afgelopen jaren. Bijna alle kinderen gaan vanaf 4 jaar naar de basisschool.1 Roma meisje staat wel ingeschreven op een school, maar bezoekt deze niet. Een ander kind gaat alleen de ochtenden. 79 % van de WRS-kinderen neemt deel aan een voorschoolse voorziening. Dit percentage is de laatste jaren gelijk gebleven. Er blijven verschillen in deelname tussen de diverse regio s. Hier gaan we aan komend jaar meer aandacht geven om alle kinderen op een VVE voorziening te krijgen. Jaarverslag 2014-2015
Tabel 3: Cijfers trends 0-4 jaar 2011 2012 2013 2014 2010-2011- 2012-2013- 2014-2015 Totaal aantal kinderen 0-4 jaar start schooljaar Aantal kinderen naar voorschoolse 32% (14) 34% 30% voorziening (16) (17) Aantal kinderen te jong voor 36% ( 16) 42% peuterspeelzaal (20) Aantal kinderen op de wachtlijst 16% ( 7) 13,5% (6) 19% (11) Aantal kinderen niet naar 44 47 57 64 66 31% (20) 33% (22) 40,5% (23) 49% (31) 41% (27) 9% (6) 12% (8) 33% ( 7) 20% (4) 23% ( 4) 26% (7) 24% (7) voorschoolse voorziening Onbekend (2) Aantal gezinnen deelname project 13 10 14 17 14 Spel aan de Wagen Aantal gezinnen deelname project 5 2 De spelkoffer Aantal baby s geboren 8 11 9 16 9 Aantal kinderen 4 jaar geworden 10 13 7 6 6 en start B.O. Aantal kinderen 4 jaar geworden niet naar B.O. - 1 - - 1 11 3.6 Het project Spel aan de Wagen Waarom Spel aan de Wagen? Woonwagen-, Roma- en Sinti kinderen hebben zoals genoemd vaak een grote achterstand in de (taal)ontwikkeling als zij op de basisschool beginnen. Hun woordenschat is beperkt. Enkele oorzaken zijn: Thuissituatie; woonomgeving Normen en waarden Andere omgangstaal Korte onderwijstraditie Geringe opleiding ouders Het is een complexe problematiek, die vraagt om intensieve aandacht. Vanuit deze gedachte bieden wij de ouders en hun kinderen al op zeer jonge leeftijd een intensief gezinsgericht programma aan, te weten Spel aan de Wagen. Dit programma is speciaal ontwikkeld voor Woonwagen-, en Roma- en Sinti kinderen van 2 tot 4 jaar. Doel van het project Het verbeteren van de interactie tussen ouder en kind; ouders een actieve rol geven en er direct bij betrekken. Het stimuleren van de ondersteunende rol van de ouder; voorbeeldrol. Het geven van inzicht aan de ouder in de spelbehoeften van het kind. Het aangeven van mogelijkheden binnen een verscheidenheid aan speelmateriaal.
Het geven van voorlichting in de voorwaardelijke sfeer; tv uit, werken aan tafel, het leren opbouwen van concentratie. Het stimuleren van tal van ontwikkelingsterreinen van het kind. (Taal, motoriek, spraak, concentratie en werkhouding, sociaal-emotionele en cognitieve vaardigheden.) Keuze van de gezinnen In onderling overleg wordt bekeken welke ouders gevraagd worden om mee te doen met het project. Er is dit jaar met 14 kinderen gespeeld; 2 uit Renkum, 1 uit Overbetuwe 2 uit de gemeente Neder-Betuwe en 9 uit Arnhem. 12 Tabel 4: Spel aan de Wagen 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014 2014-2015 Arnhem 9 7 11 12 9 Renkum 1 1 2 4 2 Neder- Betuwe 2 2 1 1 2 Westervoort Lingewaard 1 Overbetuwe 1 Totaal 13 10 14 17 14 Accenten voor het volgend schooljaar Er zijn de afgelopen twee jaar veel kinderen geboren. Dit betekent dat de consulenten de kinderen onderling kunnen verdelen. We zullen gedifferentieerd gaan werken volgens het VVE plan. Ouders activeren in het gebruik van, en het toeleiden naar, collectieve voorzieningen die relevant zijn voor de opvoeding en ontwikkeling van hun kind, zoals bibliotheek, peuterspeelzaal en opvoedspreekuren. We gaan verder met het integreren van Logo 3000 bij het project Spel aan de Wagen. De consulent zal de contacten met de leidsters van de diverse peuterspeelzalen onderhouden om gerichter te kunnen spelen en om ouders nog beter te kunnen begeleiden. 3.7 De Spelkoffer Waarom de Spelkoffer? Veel Woonwagen-, en Roma- en Sinti kinderen beginnen met een achterstand, voornamelijk op taalgebied, op de peuterspeelzaal en de basisschool. Deze achterstand willen wij gericht aanpakken. Om een gedifferentieerd aanbod aan te kunnen bieden maken we gebruik van de Spelkoffer. Het grote verschil tussen Spel aan de Wagen en Spelkoffer is dat bij de Spelkoffer ouders zelf met hun kind moeten spelen. De Spelkoffer bevat speelgoed dat gericht is op de interactie tussen moeder en kind. De onderwijsconsulent introduceert het speelgoed aan de moeder, legt daarbij de doelen van het speelgoed uit, geeft de moeder een aantal spelsuggesties en speelt samen met het kind (rolmodel). De moeder leent het speelgoed voor een bepaalde tijd. Jaarverslag 2014-2015
Tijdens het huisbezoek dat de onderwijsconsulent iedere twee weken aflegt, geven de moeders hun ervaringen weer over het speelgoed en vertellen over de ervaringen van hun kinderen. Doel van de Spelkoffer De Spelkoffer is een speelse vaardigheidstraining voor ouders, om de meervoudige ontwikkeling van jonge kinderen (6 maanden- 6 jaar) te stimuleren. Het is een praktische, laagdrempelige in-de-wagen- gebrachte training, gericht op het trainen van speelse vaardigheden van ouders. De methodiek is voornamelijk gericht op opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsondersteuning voor ouders en kinderen. Dat wordt aan ouders uitgelegd door de volgende subdoelen: Stimuleren van de ondersteunende rol van de ouder Ontwikkelen van inzicht bij de ouder in spelbehoeften van het kind Aangeven van mogelijkheden binnen een verscheidenheid van spelmateriaal Stimuleren van de algemene ontwikkeling Stimuleren van de doorstroming naar bestaande en geschikte projecten Voorbereiden op of ondersteunen bij peuterspeelzalen en de basisschool 13 Keuze van de gezinnen In onderling overleg hebben we gekeken welke gezinnen er geschikt waren voor ons project. Dit jaar hebben 4 gezinnen deelgenomen aan de Spelkoffer: 1 uit Lingewaard 1 uit Overbetuwe, 1 uit Renkum en 1 uit Arnhem. Accenten voor volgend schooljaar Het speelgoed raakt regelmatig kwijt of is niet meer compleet. We willen daarom onze voorraad kritisch bekijken en weer nieuw uitdagend speelgoed gaan aanschaffen. Sommige ouders hebben liever geen duur speelgoed maar hebben liever iets wat ze kunnen houden, zoals: Klei, knutselspullen, papieren puzzels, en kleurplaten.
14 Jaarverslag 2014-2015
4 PERIODE 4 12 JAAR 4.1 Probleemschets Het percentage Woonwagen-, en Roma- en Sinti leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs is een belangrijke graadmeter voor de ernst van de onderwijsachterstand, momenteel is het percentage 17%. Dit percentage blijft veel hoger dan het landelijk percentage leerlingen in het speciaal (basis) onderwijs, namelijk 5,7% (2014-2015). Ook dit jaar is het aantal verwijzingen naar het speciaal(basis) onderwijs gedaald. Wel blijkt steeds opnieuw dat veel Woonwagen-, Roma- en Sinti kinderen baat hebben bij extra begeleiding in kleine groepen. Uit de monitor van de KPC Groep (2014) komt naar voren dat de OWRS doelgroep zowel op het gebied van taal als rekenen in de bovenbouw, significant zwakker presteert dan landelijk het geval is. Verder blijkt uit deze monitor dat naarmate ouders meer gemotiveerd zijn voor het onderwijs, hun kinderen minder verzuimen. Bij een geringe motivatie van de ouders verzuimt 67% van de kinderen. Interventies om tot een lager verzuim te komen, dienen zich dan ook vooral te richten op de ouders. Door het cultuurverschil tussen de thuissituatie en de school is de communicatie tussen school en ouders niet altijd optimaal, met als gevolg dat het kind emotioneel klem komt te zitten tussen deze twee werelden. 15 4.2 Doelstellingen Ouders worden bij het onderwijsproces betrokken. Schoolverzuim wordt adequaat aangepakt in samenwerking met school en leerplichtambtenaar. Zoveel mogelijk kinderen nemen deel aan het project Samen Leren. Uitstroom VO naar een hoger niveau brengen. 4.3 Taken consulent We onderhouden contacten met scholen, ouders en leerlingen. De frequentie is afhankelijk van de problematiek en het aantal leerlingen per school. Onderwerpen die aan de orde komen vindt u hieronder terug. We volgen het schoolverzuim en zo nodig ondernemen we acties naar de ouders en de scholen in samenwerking met de leerplichtambtenaar. Het project Samen Leren is uitgevoerd. We geven in enkele gevallen kortdurende bijles, dit ook om als voorbeeld te dienen voor ouders. We bieden ondersteuning op school. We begeleiden ouders en scholen bij het proces van doorverwijzen naar het speciaal (basis)onderwijs. We investeren in een goede communicatie tussen ouders en school, bijvoorbeeld door het tot stand brengen van contact tussen ouders en school en het geven van achtergrondinformatie. We bemiddelen bij conflicten en proberen direct ter plaatse te zijn, op school of in de wagen, om escalatie van problemen te voorkomen. We volgen globaal de prestaties van de leerlingen. Problemen worden op verzoek van de scholen of de ouders besproken. Onze expertise ligt voornamelijk daar waar de vraag te maken heeft met de groep typische kenmerken van de Woonwagen-, Roma- en Sinti leerlingen. We verwijzen zo nodig de ouders door naar wijkteams als er bijvoorbeeld problemen zijn bij de opvoeding, vaak middels een warme overdracht. Dit betekent dat we bij de eerste contacten zelf aanwezig zijn. We hebben regelmatig contacten met hulpverlenende instanties die al bij het gezin betrokken zijn. We begeleiden ouders en leerlingen tijdens de overgang naar het voortgezet onderwijs. Alle leerlingen van groep 8 en de eindklas van het speciaal (basis)onderwijs worden bezocht. We geven de ouders en leerlingen voorlichting over het voortgezet onderwijs en
zo nodig ondersteunen we bij allerlei regelzaken zoals aanmelden bij de school, aanvragen vervoer, aanvragen fiets/computer. 16 4.4 Cijfers en trends Er waren het afgelopen schooljaar 110 leerlingen in het primair onderwijs. Er zijn in totaal 12 leerlingen van het primair naar het voortgezet onderwijs gegaan; zie tabel 5. Er is veel vraag van ouders en scholen voor huiswerkbegeleiding en extra ondersteuning. Dit jaar gaat 40% van de kinderen uit groep 8 naar het praktijkonderwijs. Het aantal verwijzingen naar het SBO blijft dalen, dit heeft te maken met het Passend Onderwijs. Het gevolg is dat scholen ons om extra ondersteuning vragen voor de kinderen in de groep. Tabel 5: Cijfers trends 4-12 jaar 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014 2014-2015 Totaal aantal leerlingen 118 114 104 97 110 basisschool 4-12 jaar Aantal leerlingen in het reguliere 89 (75%) 81 (71%) 77 (74%) 77 (79%) 89 (84%) BO Aantal leerlingen in het S(B)O 29 (25%) 33 (29%) 27 (26%) 20 (21%) 17 (16%) Onbekend 4 Aantal deelnemende gezinnen 29 21 18 17 19 Samen Leren Aantal leerlingen verwijzing S(B)O 7 (6%) 8 (7%) 2 (2%) 1 (1%) 1 (1%) Aantal leerlingen extra ondersteuning op verzoek Aantal leerlingen naar voortgezet onderwijs 14 (12%) 12 (10,5%) 8 (8%) 16 20 (21%) (16,5%) 16 (13,5%) 16 (14%) 11 (10,5%) 11 (11%) 12 (12%) Tabel 6: Het percentage zorgleerlingen in het speciaal (basis)onderwijs van de Woonwagen-, Roma- en Sinti leerlingen in de Arnhem en Regio en landelijk, in vergelijking tot de afgelopen jaren schooljaar Arnhem en Regio Woonwagen-, Roma en Sinti leerlingen Landelijk algemeen 2008-2009 21,7% 5% 2009-2010 22,7% 5% 2010-2011 25% 6% 2011-2012 29% 6% 2012-2013 26% 5,9% 2013-2014 21% 5,7% 2014-2015 17% - Jaarverslag 2014-2015
Tabel 7: Doorstroming van het primair onderwijs naar het voortgezet onderwijs 2010-2011-2012 2012-2013 2013-2014 2014-2015 2011 VWO 1(9%) 1(8,3%) HAVO 2 (14%) 1 (7%) - 2(18%) VMBO TL - - 1 (9%) 1(9%) VMBO GT 1 (7%) - - 1(9%) 1(8,3%) VMBO KBL - 4 (26%) 1 (9%) 3(25%) VMBO KBL-LWOO - 3 (20%) 2 (18%) VMBO BBL - 1 (7%) 2 (18%) VMBO BBL-LWOO 7 (50%) 3 (20%) 3 (28%) 1(9%) 2(16,6%) VMBO Kansklas 1(9%) Praktijkonderwijs 3 (22%) 2 (13%) 2 (18%) 3(28%) 5(41,5%) SVO 1 (7%) 1 (7%) - 1(9%) Totaal 14 15 11 11 12 17 4.5 Het project Samen Leren Waarom Samen Leren? Woonwagen-, Roma- en Sinti kinderen hebben zoals eerder beschreven meestal een grote achterstand in de (taal)ontwikkeling als zij op de basisschool beginnen, vooral de woordenschat is beperkt. De kloof tussen de thuissituatie en de school is vaak erg groot: de woonomgeving is anders, normen en waarden met betrekking tot de opvoeding zijn anders en de omgangstaal is anders dan de schooltaal. Ouders met een laag opleidingsniveau, en de vaak bijkomende lage sociaal- economische status, hebben vaak niet alleen beperkingen op het specifieke gebied van cognitieve stimulatie van hun kinderen. Ze zijn gemiddeld ook minder sensitief ten opzichte van hun kinderen, dan ouders uit de middenen bovenklasse (Mistry e.a. 2008). Ze hebben meer met dagelijkse stress te maken dan andere ouders. In deze groep komen werkeloosheid armoede, onveilige leefomgeving en lichamelijke en psychische problemen veel meer voor dan in andere lagen van de bevolking. Dit zorgt ervoor dat ouders moeite hebben sensitief te reageren en tijd te besteden aan de cognitieve ontwikkeling van hun kind. Sensitiviteit bevordert zelfregulatie, zelfvertrouwen en sociale vaardigheden van kinderen en deze zijn op hun beurt van belang voor het aanleren van nieuwe vaardigheden en het goed functioneren op school. Een complexe problematiek, die vraagt om intensieve aandacht. Vanuit deze gedachte hebben wij ervoor gekozen om deze ouders en hun kinderen al op jonge leeftijd een intensief gezinsgericht programma aan te bieden, te weten Samen Leren. De kracht van Samen Leren
Voorwaarden voor het succes van Samen Leren zijn dat de consulenten activiteiten uitvoeren die er op gericht zijn om: Bij ouders een positieve houding te ontwikkelen. De eigen effectiviteit van ouders te vergroten. Vaardigheden bij ouders aan te leren. Het contact tussen de driehoek; kind, ouder en school te verbeteren. Doel van het project 18 Stimuleren van de algemene ontwikkeling, vooral taal en woordenschat. Inhoud geven aan begrippen. Vergroten van de ondersteunende rol van moeder in de (leer)ontwikkeling van haar kind. Verbeteren van de pedagogische relatie tussen moeder en kind. Voorbereiden van het kind op groep 3, in overleg met de school werken we aan het verminderen van leerachterstanden. Het (aanvankelijk) leesproces in groep 3 en 4 ook thuis stimuleren en ouder/moeder inzicht geven in het (lees)onderwijs. Het verbeteren van de relatie tussen leerkracht, ouder en kind. Keuze van de gezinnen In eerste instantie is gekeken naar de gezinnen die in de afgelopen jaren meegedaan hebben met het project Spel aan de Wagen om zo de doorgaande lijn vast te kunnen houden. Er is gewerkt met 19 gezinnen, met kinderen in groep 1, 2, 3 en 4 van de basisschool. Er heeft 1 gezin uit Neder-Betuwe meegedaan, 1 gezin uit Lingewaard, 1 uit Overbetuwe, 12 gezinnen uit Arnhem en 4 gezinnen uit Renkum. Tabel 8: Deelname project Samen Leren 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014 2014-2015 Arnhem 16 14 13 11 12 Lingewaard 5 3 2 1 1 Neder-Betuwe 2 2 1 2 1 Overbetuwe 1 Renkum 4 2 2 4 4 Westervoort 1 Jaarverslag 2014-2015
Tabel 9: Overzicht deelname projecten schooljaar 2014-2015 Spelkoffer Spel aan Samen de Wagen Leren Huiswerk- Begeleiding Langdurig les aan huis Les op school Arnhem 1 9 12 5 1 Lingewaard 1 1 2 1 1 Neder- Betuwe 2 1 1 Overbetuwe 1 1 1 1 2 Renkum 1 2 4 2 2 2 Westervoort Accenten voor het nieuwe schooljaar 19 Aan de hand van onze ervaringen en cijfers kunnen we constateren dat het werk van OWRS noodzakelijk is. Zo is de ouderbetrokkenheid sterk toegenomen. Ouders hebben beter zicht op de vaardigheden en hiaten van hun kind. Hierdoor is het contact met school/leerkracht verbeterd. Dit heeft een positief effect op het kind. Soms kunnen we gezien onze beperkte middelen niet aan de vraag voldoen. Komend jaar blijven we gedifferentieerd en vraaggericht werken. Logo 3000 gaan we komend jaar nog verder integreren in het project Samen Leren, om zo de taalontwikkeling extra te kunnen stimuleren.
20 Jaarverslag 2014-2015
5 PERIODE 12 18 JAAR 5.1 Probleemschets De meeste Woonwagen-, Roma- en Sinti leerlingen nemen deel aan het voortgezet onderwijs, dit blijft grotendeels beperkt tot VMBO BBL met LWOO. Het voortgezet onderwijs is voor de meeste ouders onbekend terrein. Veel ouders hebben alleen enkele jaren basisonderwijs genoten. Het ontbreekt hen dan ook aan eigen ervaringen om hun kinderen goed te kunnen begeleiden. Ouders zijn zich wel steeds meer bewust van het belang van onderwijs en het behalen van een diploma. De gemeente speelt hierin ook een belangrijke rol met het aanbod van een opleiding, baan of een combinatie van beiden. Een uitkering is eerder regel dan uitzondering. De deelname aan het beroepsonderwijs, Regionaal Opleidingen Centrum, komt de laatste jaren steeds beter op gang. Veel leerlingen stromen in op niveau 1 of 2. Slechts een enkeling behaalt daadwerkelijk een startkwalificatie. Zodra er problemen ontstaan zijn ouders en leerlingen veelal niet in staat om deze adequaat met school te bespreken en op te lossen. Dit roept op school en thuis veel spanningen op en geeft ruzies. Ouders hebben juist dan moeite om hun kind te motiveren en te begeleiden. Ouders kiezen dan vaak de kant van hun kind en nemen stelling tegen school. Veel ouders en kinderen voelen zich achtergesteld en benadeeld. Scholing wordt ervaren als een last, als iets wat moet; alhoewel hier een verschuiving zichtbaar is. Jongeren willen graag kiezen voor een Beroeps Begeleidende Leerweg (BBL). Hier ligt de nadruk op het leren in de praktijk. Het blijkt echter lastig om een BBL baan te vinden. 21 5.2 Doelstellingen Zoveel mogelijk leerlingen verlaten het voortgezet onderwijs met diploma, certificaten of werk. Zoveel mogelijk leerlingen behalen de startkwalificatie voor de arbeidsmarkt (HAVO of ROC-niveau 2). Het schoolverzuim wordt adequaat aangepakt in samenwerking met school en leerplichtambtenaar. Ouders worden bij het onderwijsproces betrokken. 5.3 Taken consulent De ouders/leerlingen en scholen worden regelmatig bezocht. De frequentie is afhankelijk van de problematiek en het aantal leerlingen per school. Gespreksonderwerpen vindt u hieronder terug. De ouders krijgen voorlichting over het voortgezet onderwijs en over hoe ze hun kind het beste kunnen opvangen thuis en ondersteunen bij het maken van huiswerk. We geven voor een afgebakende periode huiswerkbegeleiding en helpen bij de planning en organisatie. Als het nodig is helpen we de ouders met allerlei regelzaken zoals het aanvragen van bijzondere bijstand, beroep doen op Stichting Leergeld voor een fiets en/of computer, regelen van vervoer.. De consulent is intermediair naar de Informatie Beheer Groep. We begeleiden de ouders en de scholen bij verwijzingen naar andere vormen van voortgezet (speciaal) onderwijs, onderwijsprojecten of andere instellingen. We investeren in een goede communicatie tussen ouders en school, bijvoorbeeld door het tot stand brengen van contacten. Snel ter plaatse zijn als er een conflict is, heeft ook hier hoge prioriteit. Als er problemen zijn rond opvoeding, huisvesting of werkgelegenheid verwijzen we door. Zo nodig zorgen we voor een warme overdracht naar de instellingen. Dit betekent dat we zelf meegaan naar een eerste contact. We onderhouden regelmatig contacten met andere hulpverlenende instanties die al betrokken zijn bij het gezin.
We begeleiden de (voortijdig) schoolverlaters naar het beroepsonderwijs (ROC) en we houden contact gedurende de opleiding, vooral met de leerling en in enkele gevallen met de school. 5.4 Algemene Cijfers en trends De volgende gegevens hebben betrekking op de regiogemeenten. Er waren het afgelopen schooljaar 30 leerlingen in de leeftijd 12-18 jaar waarvan 27 leerlingen in het voortgezet onderwijs. 22 Tabel 10: Deelname Voortgezet onderwijs 2012-2013 2013-2014 2014-2015 VWO - 1 1 HAVO 1 2 MAVO - 1 2 VMBO GTL/TL 1 1 VMBO BBL/KBL/LWOO 12 12 14 PRAKTIJKONDERWIJS 4 4 2 Speciaal Onderwijs 2 4 6 Het percentage leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs is 20,8%.Een aantal leerlingen heeft aan het eind van het reguliere basisonderwijs een dermate grote leerachterstand dat zij geïndiceerd worden voor een vorm van voortgezet speciaal onderwijs of praktijkonderwijs. Van de overige 3 leerlingen bezoeken er 2 een privé opleiding, 1 leerling gaat nog naar het SBO. Het landelijk percentage zorgleerlingen: VSO/PRO/LWOO ligt op 36%. (onderwijs in cijfers.nl jaar 2013) Bij de WRS leerlingen ligt dat percentage dit schooljaar op 79%. Steeds meer jongeren blijven tot hun 18e de school bezoeken. Vervolgens verlaten de meeste leerlingen de school zodra ze jarig zijn geweest. Een klein probleem of conflict kan al de aanleiding geven om de opleiding te verlaten. Slecht enkele leerlingen behalen daadwerkelijk een startkwalificatie (HAVO of ROC niveau 2) voor de arbeidsmarkt. Woonwagen-, Roma, Sinti jongeren hebben moeite met het pedagogisch klimaat binnen het beroepsonderwijs, waar veel meer aan de eigen verantwoordelijkheid van de leerling wordt overgelaten, dan binnen de gezinssituatie. Opvallend is ook de toename van het computermisbruik onder de jongeren. Criminaliteit, agressie en bedreigingen gaan steeds meer via internet. Tabel 11: Overige leerlingen 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014 2014-2015 ROC 5 5 2 2 Gestopt/thuis 1 1 1 Basisschool 1 Privé Opleiding 2 SBO 1 Jaarverslag 2014-2015
Tabel 12: Examenkandidaten aantal geslaagd 2010-2011 3-2011- 2012 3-2012-2013 2-2013-2014 5 4 2014-2015 4 4 Alle eindexamenkandidaten (VMBO BB/LWOO) zijn geslaagd. 23
24 Jaarverslag 2014-2015
6 PERIODE 18-23 JAAR 6.1 Probleemschets Een trend van de afgelopen jaren is dat de jongeren tot hun achttiende bijna allemaal een vorm van onderwijs volgen. Dit is vergeleken met een aantal jaar geleden een verbetering. Echter, zodra de jongere voldaan heeft aan de leerplichtwet en de school tot zijn achttiende verjaardag heeft bezocht, stopt hij regelmatig met de opleiding. Daarmee vervalt vaak ook de begeleiding vanuit school naar werk en mist de jongere de aansluiting in de samenleving. Gelukkig pakken sommigen na een jaartje of wat thuis zitten de draad weer op en gaan weer terug naar school. Zeer weinig jongeren behaalden tot nu toe daadwerkelijk een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt: HAVO of ROC niveau 2 diploma. De motivatie om deze startkwalificatie voor de arbeidsmarkt te halen lijkt iets toegenomen. Veel jongeren hebben echter niet de capaciteiten. Deze jeugdigen ervaren weinig of geen toekomstperspectief. Enkele mogelijke andere oorzaken zouden kunnen zijn: Het ontbreekt de jongere aan een rolmodel. Ouders hebben vaak een uitkering of zijn via een re-integratieplek verplicht aan het werk gesteld. Dit levert veel gedoe en weinig geld op. Uitzicht op een baan is gering. Woonwagenjongeren voelen zich en worden vaak gediscrimineerd en gaan er bij voorbaat al vanuit dat zij geen werk zullen krijgen. Woonwagenbewoners hebben vaak vrije beroepen gehad zoals de handel in oud ijzer, scharen en messen slijpen, venten aan de deur. Door alle regelgeving is hier geen geld meer mee te verdienen en is hun bron van inkomsten en daarmee het beroep weggevallen. Woonwagenbewoners leven met de dag, morgen kan alles weer anders zijn. Veel jongeren komen uit een Multi probleemgezin en kampen met allerlei verschillende problemen. Toezicht op deze Jong volwassenen is er niet of nauwelijks. Ouders en jongeren ervaren de aanvraag van studiefinanciering bij DUO als een groot obstakel. Ze zien er tegenop om een lening aan te gaan. De schulden lopen in een rap tempo op en er zijn geen reserves. 25 6.2 Doelstellingen Zoveel mogelijk leerlingen verlaten het voortgezet onderwijs met diploma, certificaten of werk. Zoveel mogelijk leerlingen behalen de startkwalificatie voor de arbeidsmarkt (HAVO of ROC-niveau 2). Ouders worden bij het onderwijsproces betrokken. Jongeren begeleiden naar werk. Jongeren sociaal activeren. Eigen verantwoordelijkheid van de jongere vergroten. 6.3 Taken consulent Vertrouwensrelatie die in de loop der jaren is opgebouwd gebruiken om de jongere te (mogen) helpen. Helpen bij het solliciteren, regelmatig contact houden, snel reageren op verzuim. De jongere motiveren om de draad weer op te pakken. De jongere en ouders informeren over de scholingsmogelijkheden en leer/werk trajecten en begeleiden met de aanmelding, eventueel aanvragen van studiefinanciering. Jonge moeders helpen met kinderopvang, opvoedcursus of andere opleiding.
Actief op zoek gaan met de jongere naar alle mogelijkheden die er zijn en gebruik maken van o.a.: Team VSV, WWB, RMC, Job coach, Jongerencoach. 26 6.4 Cijfers en trends Er waren het afgelopen schooljaar 31 jongeren in de leeftijd van 18-23 jaar. Dit jaar hebben 2 studenten respectievelijk niveau 2 en 4 van het ROC goed afgerond en een diploma gehaald. 5 van de 8 werkende jongeren werken bij familie. Een grote groep jongeren heeft een Wajong uitkering. Een groot aantal van deze jongeren is niet gemotiveerd of in staat om aan het arbeidsproces deel te nemen. Dit is een opvallende ontwikkeling, redenen zouden kunnen zijn: - de motivatie van de jongere - rolmodel ouders ontbreekt - moederschap - discriminatie - het niveau van de jongere Vanaf hun 18 e jaar kunnen werkloze jongeren een beroep doen op de WWB wet. Deze wet verplicht de gemeente jongeren een aanbod te doen. Dit kan een baan zijn, een vorm van scholing of een combinatie van beiden, afgestemd op de situatie van de jongere. Het kabinet wil jongeren stimuleren hun school af te maken, werken en leren te combineren of een baan te aanvaarden. Deze regeling sluit niet aan bij de leerstijl van onze doelgroep. Jongeren zijn vaak niet in staat om aan alle voorwaarden te voldoen, regelen zaken te laat en worden niet positief gestimuleerd vanuit huis. Jongeren die het werk/leeraanbod van de gemeente weigeren krijgen geen uitkering. Traditiegetrouw worden meisjes vaak op jonge leeftijd moeder. Alle tijd gaat dan naar de kinderen. De meiden blijven thuis en zorgen voor de opvoeding en het huishouden. Het lijkt er op dat de leeftijdsgrens iets verschuift. Er worden onder de jongens veel verdovende middelen gebruikt; ze zijn verslavingsgevoelig. Veel jongeren en ouders hebben een laag verwachtingsniveau; Het wordt toch niets. Tabel 13: Overzicht leerlingen 18-23 jaar 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014 2014-2015 Werk 7 9 7 7 8 Werkzoekend 1 1 3 4 2 Wajong uitkering 10 10 10 10 10 ROC niveau 1 2 3 2 2 2 4 3 2 2 1 4 1 1 2 VMBO 1 HBO 1 Zorgtaken/moeder 2 TOTAAL 21 24 24 25 31 Jaarverslag 2014-2015
7 ALGEMENE TRENDS Het afgelopen jaar zien we weer een lichte daling in het percentage WRS leerlingen in het SBO. Het schoolverzuim blijft binnen een kleine groep een hardnekkig probleem, met name bij Roma en Sinti kinderen. We zien steeds grotere verschillen tussen de woonwagengezinnen die we bezoeken. Een groep lijkt meer te integreren en vindt langzaam meer aansluiting bij de maatschappij. Dit uit zich onder andere in: - Grotere deelname VVE projecten - Weinig schoolverzuim - Betrokkenheid bij schoolse activiteiten - Deelname sport/verenigingen - Halen van een diploma - Ouders hebben werk Daarnaast zien we een groep waarvan de problemen steeds complexer worden. Deze mensen leven geïsoleerd en letterlijk aan de rand van de samenleving. Dit uit zich onder andere in: - Weinig of geen deelname aan VVE projecten - Hoog schoolverzuim - Hoog percentage in het SBO, SVO en praktijkonderwijs - Verlaten voortijdig school - Veel schulden - Veel gezondheidsproblemen; lichamelijk en psychisch - Geen werk - Toename discriminatie De armoede blijft toenemen. - Steeds meer gezinnen hebben te maken met schulden. - Steeds meer gezinnen maken gebruik van de voedsel- en kledingbank. - Steeds meer gezinnen maken gebruik van Stichting Leergeld, Gelre Pas en van het Jeugdsportfonds. Veel leerlingen stoppen zodra ze 18 jaar zijn direct met hun opleiding. Laag niveau in het VO; bijna alle leerlingen volgen de Basis Beroepsgerichte Leerweg met LWOO, praktijkonderwijs of een vorm van SVO. Een toenemend aantal leerlingen in het VO behalen een diploma op BBL niveau en stromen door naar het ROC. Er zijn nog steeds veel jongeren met een Wajong uitkering. Veel jongeren krijgen na het praktijkonderwijs een Wajong uitkering. Uitzicht op werk is minimaal. Jongeren die werken, werken meestal bij familie. Scholen en hulpverleners/wijkcoaches hebben vaak de ernst van de problemen niet goed door. 27 Woonwagenbewoners zijn vaak laaggeletterd en ongeschoold. Ze hebben een laag (opleidings) niveau. Veelal kunnen ze gewoonweg niet een brief lezen of een formulier invullen. Laat staan zelf initiatief nemen. Dit veroorzaakt veel stress, met allerlei ernstige gevolgen.
28 Jaarverslag 2014-2015
8 VERSLAG GEMEENTE ARNHEM 2014-2015 Totaal aantal leerlingen 0 12 jaar: 110 In de gemeente Arnhem wonen 99 geregistreerde Woonwagen-, 11 Roma en Sinti kinderen tussen de 0 en 12 jaar. Hiervan wonen 44 kinderen in een woonwagen, deze wagens staan verspreid over 14 woonwagenkampjes. De andere 66 kinderen wonen in een huis. Met beide groepen onderhoudt de OWRS consulent contact. De frequentie van het contact is afhankelijk van de problematiek van kind en ouders en varieert daarom van minimaal één maal per jaar tot wekelijks. De hulp die geboden wordt is heel divers, van meegaan naar gesprekken op school, bemiddelen bij conflicten, het geven van voorlichting, tot het invullen van formulieren en doorverwijzen en/of contacten onderhouden met de hulpverlening. Een opvallende ontwikkeling is dat de laatste twee jaar veel kinderen zijn geboren. Dit geeft een verschuiving in onze werkzaamheden. 29 Tabel 14: Aantal Woonwagen-, Roma en Sinti leerlingen in Arnhem 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014 2014-2015 0-4 25 25 34 45 43 4-12 70 71 61 58 67 Totaal 95 96 95 103 110 8.1 0-4 JAAR (totaal 43 kinderen) Alle ouders met kinderen van 1,5 jaar zijn bezocht om het belang van de peuterspeelzaal te bespreken. 8 Kinderen zijn aangemeld voor de peuterspeelzaal en staan op de wachtlijst. 2 Sinti-moeders willen hun kinderen niet aanmelden voor de peuterspeelzaal. 16 Kinderen bezochten het afgelopen schooljaar de peuterspeelzaal. 15 Kinderen zijn nog te jong om de peuterspeelzaal te bezoeken. 1 Kind ging naar een orthopedagogisch centrum. 1 Kind is opgenomen in een eetcentrum SeysCentra. 9 Kinderen namen deel aan het project Spel aan de Wagen. (zie hoofdstuk 2.5 voor beschrijving project). 1 Kind nam deel aan de Spelkoffer. 3 Kinderen zijn afgelopen schooljaar 4 jaar geworden en gestart op een basisschool. Er zijn 5 baby s geboren. 8.2 4 12 JAAR (totaal 67 leerlingen) 12 Gezinnen, hebben deelgenomen aan het programma Samen Leren (zie hoofdstuk 3.5 voor beschrijving project). 6 Leerlingen hebben op verzoek, school of thuis, extra ondersteuning gekregen van de consulent. 2 Roma meisjes gingen niet/nauwelijks naar school. Er waren 67 leerlingen in het primair onderwijs, verspreid over
30 18 scholen voor regulier basisonderwijs (59) - De Blinkert (2) - Lea Dasberg (1) - OLV Lourdes (8) - Johannes (4) - Pieter de Jong (9) - Burgemeester de Monchy (6) - De Laarhorst (7) - Anne Frank (1) - Margaretha (5) - Hugo de Groot (1) - Kennedyschool (2) - De Roncalli Velp (2) - Het JongLeren (1) - De Laarakker (3) - Het Drieluik Huissen (3) - Jan Ligthartschool (1) - Kringloop (2) - Arabesk (1) 4 Scholen voor speciaal (basis)onderwijs (8): - De Piramide (2) - Het Palet (1) - De Horizon (2) - Lichtenbeek (2) - Christoffel (1) Met de meeste scholen is het afgelopen jaar regelmatig contact onderhouden (2 tot 4 maal). Het volgende is aan de orde geweest: het aanmelden van nieuwe leerlingen, het volgen van individuele schoolprestaties, het bespreken van gedragsproblemen, verzuim, doorverwijzen naar speciaal onderwijs, leerlingenvervoer. De taken van de consulent staan beschreven in het algemene gedeelte van dit jaarverslag. Tabel 15: Percentage leerling in speciaal (basis)onderwijs schooljaar Arnhem Woonwagenleer lingen Landelijk algemeen 2008-2009 16,4% 5,0% 2009-2010 17,5% 5,0% 2010-2011 18,6% 5,0% 2011-2012 22,5 % 6,0% 2012-2013 19,6% 5,9% 2013-2014 2014-2015 17,2% 5,7 % 11,9% - Toelichting: Dit jaar is er een flinke daling te zien van het percentage leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs. De reden hiervoor is de invoering van het Passend Onderwijs. Het percentage Woonwagen-, Roma en Sinti leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs blijft een belangrijke graadmeter voor de ernst van de onderwijsachterstand. Dit percentage blijft veel hoger dan het landelijke gemiddelde voor de overige leerlingen (5,7 % in 2013-2014). Veel Woonwagen-, Roma en Sinti kinderen hebben baat bij extra begeleiding in kleine groepen. Dit schooljaar is er 1 leerling vanuit het speciaal onderwijs (Lichtenbeek) overgestapt vanwege diverse problemen naar de Christoffelschool in Didam. (SO) Jaarverslag 2014-2015
Er gingen in totaal 8 leerlingen naar het voortgezet onderwijs. 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014 2014-2015 VWO 1 HAVO 1 1 1 VMBO KBL 4 1 3 VMBO KBL met LWOO 2 2 VMBO BBL 1 VMBO BBL met 4 2 3 1 LWOO Praktijkonderwijs 2 1 2 3 SVO 1 1 1 Totaal 8 11 6 5 8 31 Tabel 16: Doorstroming van primair onderwijs naar het voortgezet onderwijs 8.3 12 18 JAAR De ondersteuning van de consulent in het voortgezet onderwijs is vervallen met ingang van schooljaar 2006-2007. De gevolgen die we ondervinden zijn: veel leerlingen zakken af naar een lager niveau en halen geen startkwalificatie. vragen van ouders blijven onbeantwoord. de continuïteit van consulentschap verdwijnt (groep verdwijnt uit ons zicht). ons doel diploma behalen is niet controleerbaar. Overige contacten Afdeling leerling-zaken gemeente Arnhem Afdeling leerlingenvervoer gemeente Arnhem Stichting Rijnstad Raad voor de kinderbescherming Siza-dorp groep Bureau Jeugdzorg Wijkgerichte Intensieve Gezinsbegeleiding Advies en Meldpunt Kindermishandeling/Veilig Thuis Politie/wijkagent Consultatiebureau Stichting Leergeld Centrum voor Jeugd en Gezin Voedselbank Dullertstichting De Driestroom en Driekracht Lindenhout Veiligheidshuis Stichting Peuterspeelzalen Arnhem Kledingbank Wijkteams
Terugblik op het afgelopen jaar 32 De interesse voor Spel aan de Wagen, Samen Leren en vooral huiswerkbegeleiding was het afgelopen jaar wederom groot. Twee netwerk bijeenkomsten van het KPC zijn bezocht. Onderwerp van gesprek was onder andere het uitvoeren van een nieuwe monitor voor het V.O., kwalitatieve bespreking van de monitor P.O., intervisie, multi-problematiek bij gezinnen met een Roma-achtergrond. De consulent heeft 6 intervisie bijeenkomsten gehad met de gedragsdeskundige van Lindenhout en een medewerker van het WIG. Het aantal woonwagenkinderen op het SBO daalt licht. De consulenten hebben beiden met succes deelgenomen aan cursus: Werken met een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Tevens hebben ze deelgenomen aan een training meldcode/gespreksvoering. Er zijn stappen gezet om tot een intensieve samenwerking te komen met enkele specialistische hulpverleners; een expertiseteam voor de Woonwagen-, Roma- en Sinti gezinnen. Er is een toename van het aantal Roma gezinnen in Arnhem en Regio. Deze bijzondere doelgroep vraagt om een zeer intensieve begeleiding door de grote en diverse problematiek. Dit vraagt zeer veel tijd van de consulenten. De consulenten hebben deelgenomen aan een symposium over multi-problematiek. De consulenten hebben deelgenomen aan de VVE conferentie van Stichting PAS. Accenten voor het nieuwe schooljaar Om op de hoogte te blijven van de nieuwe ontwikkelingen gaan we jaarlijks twee congressen bezoeken, bezoeken we de landelijke bijeenkomsten van het KPC en volgen we uiteraard de vakliteratuur. We gaan deelnemen aan een gebruikersbijeenkomst voor Logo 3000. Wij vinden het belangrijk dat ouders en scholen meer en beter gaan samenwerken. Ouderbetrokkenheid is zeer belangrijk voor de ontwikkeling van het kind. Wij willen het belang van een educatief partnerschap tussen ouder en school nadrukkelijk onder de aandacht brengen. We gaan meer tijd investeren om alle kinderen naar een voorschoolse voorziening toe te leiden. Veel (communicatie)problemen ontstaan door LVB problematiek (Licht Verstandelijke Beperking) waar veel Woonwagen-, Roma en Sinti kinderen en hun ouders mee te maken hebben. Deze problemen worden vaak onderschat en niet herkend. Door het op te richten expertiseteam: E-team, verwachten wij sneller hulp in te kunnen zetten met gespecialiseerde hulpverleners die deze complexe problematiek integraal kunnen aanpakken. We willen komende jaren aandacht blijven schenken aan sport, gezondheid en geestelijk welbevinden. OWRS blijft komend jaar investeren in een effectieve samenwerking met de wijkteams, onder andere door het delen van expertise en geven van voorlichting. We gaan alle scholen in Arnhem en Regio benaderen met een brief om de directie en IBers opnieuw te informeren over het project OWRS. Jaarverslag 2014-2015