Inhoud Docentenhandleiding verwerkingsopdrachten Dit doe ik havo & vwo - Onderbouw Achtergrond... 1 Toelichting... 2 Werelden van bèta/techniek & ICT... 2 De verwerkingsopdrachten... 3 Aanvullende opdrachten... 3 Tijdschema... 3 Benodigdheden... 3 Aanwijzingen voor het Digibord... 4 Opdrachten... 4 Voorbereidende opdracht: Teken een Architect... 4 Opdracht: Oriëntatie... 5 Opdracht: Werelden en Beroepen... 6 Opdracht: Talenten en Beroepen... 7 Aanvullende opdracht: Reflectie... 8 Aanvullende opdracht: Portfolio... 9 Achtergrond Dit doe ik (www.ditdoeik.nl) is een initiatief van VHTO, Landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek en is tot stand gekomen met subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Dit doe ik beoogt een meer divers beeld te geven van beroepen in bètawetenschappen, techniek en ICT voor jongens en meisjes, hun ouders en docenten. Dit doe ik is een beeldenbank met beroepen in de bètawetenschappen, techniek en ICT. Op de site staan foto s, filmpjes en verhalen van vrouwen en mannen die werkzaam zijn in een bètawetenschappelijke, technische of ICT-functie in een (technisch) bedrijf of instelling, of als zelfstandig ondernemer. Alle foto s, filmpjes en verhalen zijn van echte mensen. Er zijn voor Dit doe ik geen modellen gebruikt. 1
Toelichting Het doel van deze verwerkingsopdrachten is tweeledig: 1) leerlingen (m/v) kunnen de diversiteit aan beroepen en functies in bèta/techniek & ICT leren kennen, en 2) leerlingen kunnen ervaren dat er in dit domein voor zowel voor jongens als meisjes interessante functies en beroepen te vinden zijn. Op de startpagina van www.ditdoeik.nl kun je kiezen voor havo & vwo. Op de havo & vwo-pagina vind je in de wolk beelden van beroepsbeoefenaars met een hbo- of wo opleiding. De leerlingen kunnen de beroepen aan de hand van de zeven werelden van bèta/techniek & ICT (zie toelichting hieronder) leren kennen, of aan de hand van talenten. Dit kunnen ze doen door links onderaan de pagina op talenten te klikken. Er komen dan talenten in beeld te staan. Wanneer je hierop klikt komen de beroepen in beeld waarbij deze talenten van belang zijn. Werelden van bèta/techniek & ICT Bij bèta/techniek & ICT denken veel mensen meteen aan schroevendraaiers, rokende schoorstenen en mannen in witte jassen of overalls. Maar, vernieuwing, avontuur, creativiteit en verbetering horen ook bij bèta/techniek & ICT. We hebben de beroepen/beroepsbeoefenaars in bèta/techniek & ICT onder andere ingedeeld naar de zeven werelden van bèta/techniek & ICT. Enerzijds om meer overzicht te creëren van de gebieden waarin je als bèta/technicus of ICT er terecht kun komen. Anderzijds omdat de werelden voor leerlingen wellicht meer inspirerend zijn dan bèta/techniek & ICT an sich. Aan de hand van de werelden kunnen leerlingen kennis maken met beroepen en functies in bèta/techniek & ICT die dichtbij hun interessegebied liggen. De werelden: Lifestyle & Design Market & Money Mens & Medisch Voeding & Vitaliteit Mobiliteit & Ruimte Science & Exploration Water, Energie & Natuur De meeste beroepen vallen onder meerdere werelden: Projectmanager Bouw valt bijvoorbeeld onder Mobiliteit & Ruimte, maar ook onder Market & Money. Afvalwatertechnoloog valt onder Water, Natuur & Energie, maar ook onder Science & Exploration. 2
De beroepen/beroepsbeoefenaars hebben ook allemaal een traditionele tag, zoals installatietechniek of biomedisch. Het is daardoor mogelijk om linksonder in het zoekveld uiteenlopende zoektermen in te vullen. De verwerkingsopdrachten Er zijn meerdere verwerkingsopdrachten, verdeeld over meerdere thema s. De opdrachten en thema s kunnen los van elkaar worden gebruikt. Het basisdeel bestaat uit verschillende opdrachten. Deze kunnen in twee aaneengesloten lesuren worden uitgevoerd. De opdrachten kunnen ook los van elkaar of in combinatie met de aanvullende opdracht worden uitgevoerd. Aanvullende opdrachten Het is mogelijk een aanvullende opdracht te doen waarbij de leerlingen een beroep/functie uit Dit doe ik aan elkaar presenteren. Het is handig hiervoor een apart lesuur in te plannen. Leerlingen kunnen met behulp van Dit doe ik een beroepen-portfolio samenstellen. Het portfolio kan gebruikt worden voor oriëntatie op (hbo en wo)-opleidingen en ondersteunen bij de keuze van een profiel. Tijdschema Voorbereidende opdracht Teken een architect 15 tot 20 minuten (onderbouw) Oriëntatie-opdracht Sterren en Harten 10 minuten Werelden & Beroepen Ontdek de werelden en 15 tot 25 minuten beroepen Talenten Ontdek je talenten 20 tot 30 minuten Aanvullende opdracht: Reflectie Aanvullende opdracht: Portfolio Totaal Bespreek met je klasgenoot Beroepen bewaren in het portfolio 10 minuten 15 minuten 85 tot 105 minuten Benodigdheden Voor iedere leerling een computer met internetverbinding Geluid (oordopjes) om filmpjes te bekijken Talentenvellen Werkbladen havo & vwo (http://www.ditdoeik.nl/docenten/gebruik-inhavo-vwo/gebruik-in-de-klas/) Eventueel: beamer/digibord voor toelichting Dit doe ik. Pennen en (kleur)potloden/stiften 3
Aanwijzingen voor het Digibord De digibord-toepassing Dit doe ik is geschikt voor de volgende browsers: Internet Explorer 8 en hoger, Firefox, Safari en Google Chrome. De minimale schermresolutie is 1024*768. In oudere versies van Internet Explorer zijn de beelden niet goed zichtbaar. Bij digiborden met een lage schermresolutie (1024*768) is het noodzakelijk om fullscreen te werken (zie hieronder) en de statusbalk uit te zetten (Internet Explorer: bij toolbars/werkbalken). Scherm fullscreen zetten: Windows (IE, FireFox, Chrome): F11 Apple (Firefox, Chrome): Command (Apple) + shift + F Navigeren: Je kunt op verschillende manieren door de wolk navigeren: Met de muis. Door op de wolk te klikken en over het scherm te slepen verplaatst de wolk. Via het paarse navigatieveld links onderin de wolk. Sleep het witte vlakje heen en weer en zie de foto s in de wolk meebewegen. Tip voor de leerlingen: Ook op standaard PC s is het aan te raden in de Full screen versie van Dit doe ik te werken en geen andere applicaties aan te hebben staan (Hyves, Facebook, Twitter, MSN, et cetera). Opdrachten Voorbereidende opdracht: Teken een Architect Duur: 15 tot 20 minuten (10 minuten tekenen, 5 tot 10 minuten nabespreken) Doel: Bewustwording: leerlingen hebben vaak een eenzijdig beeld van technische beroepen en beroepsbeoefenaars in deze sector. Aan de hand van deze opdrachten kunnen eventuele vooroordelen en stereotiepe beelden worden besproken. Benodigdheden: 4
Verwerkingsopdrachten havo-vwo (http://www.ditdoeik.nl/docenten/gebruik-in-havo-vwo/gebruik-in-deklas/) Digibord/Computer met internetverbinding (geschikt voor klassikale toelichting) Lees het verhaal van de architect voor (zie ook verwerkingsopdracht oriëntatieopdracht ) Een architect heeft een hele dag nagedacht over een nieuwe brug die gebouwd moet worden. Via de brug moet het verkeer, ook zware vrachtwagens, over een brede rivier kunnen rijden. De architect wil de brug groot, veilig en mooi maken. Zie de architect voor je die na een lange dag nadenken ineens een geweldig idee heeft voor de brug. Bedenk hoe blij en enthousiast de architect eruit ziet. Hardop roepend: dit wordt een geweldige brug! Maak een tekening van deze architect. Uit het verhaal blijkt niet of het om een man of om een vrouw gaat. De leerlingen krijgen de opdracht hun eigen architect te tekenen. Vergelijk en bespreek de tekeningen. Vraag de leerlingen of hun architect een vrouw of een man is en wat zijn/haar leeftijd is. Wat heb je volgens de leerlingen nodig om een goede architect te zijn? Maakt het uit of je een man of een vrouw bent. Eventueel worden de tekeningen opgehangen. U kunt het filmpje van de Projectmanager Bouw laten zien op Dit doe ik (Zoekterm: Fatos Projectmanager). Bespreek het filmpje kort. Hadden de leerlingen gedacht dat je dit met een aan Bouwkunde gerelateerde opleiding kon doen? Wat kun je allemaal nog meer met een aan Bouwkunde gerelateerde opleiding (voorbeelden op Dit doe ik, Vivian, Architect, Paula bouwkunde, Jules, Constructeur). Bespreek de overige opdrachten en vertel waarom de leerlingen met deze opdrachten aan de slag gaan. Opdracht: Oriëntatie Duur: 10 minuten Doel: Leren werken met Dit doe ik en in korte tijd verschillende beroepen/functies leren kennen. Benodigdheden: Computer met internetverbinding Werkblad Opdracht Oriëntatie Eventueel geluid (oordopjes) voor het bekijken van filmpjes 5
Individuele opdracht Sterren Links onderaan de havo & vwo-pagina kunnen de leerlingen klikken op sterren. Bij sterren krijg je steeds twee foto s van beroepsbeoefenaars te zien, met hun beroep en een quote. Het is de bedoeling dat je steeds het beroep dat je meer aanspreekt aanklikt. Op de achtergrond in de wolk veranderen de foto s en filmpjes dan van plek. Hoe langer je blijft sterren, hoe meer de foto s in het centrum van de wolk aansluiten bij je voorkeuren. Kiest een leerling bijvoorbeeld steeds voor een combinatie van techniek en zorg, dan zullen de foto s in het centrum daar steeds meer mee te maken hebben. Je kunt net zo lang sterren als je wil. Leerlingen leren zo vluchtig veel verschillende beroepen kennen. Daarna kunnen ze ook zelfstandig rondkijken in de wolk. Opdracht: Werelden en Beroepen Werelden van bèta/techniek & ICT Voor de meeste mensen is het inspirerend om bèta/techniek & ICT te plaatsen in een context of wereld waarin dit domein een belangrijke rol speelt. Bèta/techniek & ICT als geheel is zo breed en alomvattend dat kinderen/jongeren zich hier nauwelijks een beeld bij kunnen vormen. Traditionele namen voor sectoren/domeinen waar veel technici en ICT ers werken, zoals de metaalsector of de levensmiddelenindustrie roepen bij jongeren vaak negatieve associaties op. Ze denken aan zwaar, vies, en eenzaam werk. Neutrale en positieve benamingen van de verschillende werelden van bèta/techniek & ICT blijken beter aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen/jongeren. Voor Dit doe ik hebben we de indeling naar werelden ook gebruikt. Je kunt aan de hand van de werelden selecties van beelden maken die dicht bij het interessegebied van de leerlingen liggen. De meeste beroepen vallen onder meerdere werelden: Zo valt een Projectmanager Bouw onder Mobiliteit & Ruimte, maar ook onder Market & Money. Een Afvalwatertechnoloog valt onder Water, Natuur & Energie en onder Science & Exploration. Hieronder de werelden: Lifestyle & Design Market & Money Mens & Medisch Voeding & Vitaliteit Mobiliteit & Ruimte Science & Exploration Water, Energie & Natuur Voor meer informatie over de 7 werelden: www.betamentality.nl 6
Duur: 15 tot 25 minuten (5 minuten oriënteren, 10 minuten per wereld). Doel: Leerlingen ontdekken verschillende beroepen in bèta/techniek & ICT aan de hand van de zeven werelden. U kunt ervoor kiezen de leerlingen zelf te laten ontdekken wat de verschillende werelden inhouden aan de hand van de beroepen. U kunt de werelden ook van tevoren bespreken (zie kader werelden). Benodigdheden: Opdrachtenblad Werelden en Beroepen Optioneel extra werkbladen Werelden per leerling Computer en internet Individuele opdracht Leerlingen bekijken welke werelden er zijn. Vervolgens kiezen zij drie werelden die hen aanspreken. Ze noteren een of twee van die werelden op het antwoordenvel. We zijn uitgegaan van een of twee beroepen/werelden. Uiteraard kunt u ervoor kiezen om er minder of meer te laten bekijken. Met de gekozen werelden vullen de leerlingen de werkbladen Werelden in. N.B. De beroepen die de leerlingen hebben bekeken slaan ze op onder mijn beelden. Deze beelden blijven alleen bewaard totdat de site wordt afgesloten. Opdracht: Talenten en Beroepen Talenten Met talent bedoelen we bij Dit doe ik een (deels) tot ontwikkeling gebrachte begaafdheid of aanleg. Iedereen wordt geboren met een blauwdruk aan mogelijkheden. Die kunnen ontwikkelen onder invloed van de omgeving, namelijk mensen (met name ouders/gezin, leeftijdgenoten en leerkrachten) en omstandigheden (zoals meer of minder financiële middelen, een muzikaal milieu, of een technisch milieu). Als je weet wat je talenten of interesses zijn, kun je ze beter ontwikkelen. We gebruiken talent in Dit doe ik in relatie tot jezelf (zoals in: jij hebt talent voor voetbal, want dit doe je beter dan turnen of hoogspringen ) en niet in relatie tot anderen (dus niet jij hebt talent voor voetbal, want je speelt in het nationale elftal ). Een talent is hier dus iets waar je op dit moment ten opzichte van jezelf, goed in bent, of waar je beter in bent dan in andere dingen ( ik ben beter in regelen dan in luisteren ). Het kan zijn dat u de leerlingen of de leerlingen zichzelf over een aantal jaren andere talenten toewijzen. 7
Duur: 20 minuten (+10 minuten per extra talent). Doel: Tijdens deze opdracht gaan de leerlingen individueel op zoek naar beroepen waarbij hun talenten goed van pas komen. Ze zullen ontdekken dat hun talenten in uiteenlopende beroepen/functies van nut kunnen zijn. Ze ontdekken ook nieuwe beroepen, waar ze anders niet aan zouden denken. Benodigdheden: Opdracht: Talenten Optioneel extra werkbladen Talenten per leerling Vijf gekozen talenten Computer met internet Individuele opdracht Opdracht A: Leerlingen bekijken welke talenten er zijn Iedere leerling kiest 5 talenten en noteert deze op het werkblad. Opdracht B: Leerlingen kiezen ten minste 2 (of een aantal naar keuze van de leerkracht) talenten uit de 5 talenten van opdracht A en noteren deze op het antwoordenvel. Ze vullen het antwoordenvel in voor beroepen waarbij de gekozen talenten van pas komen. N.B. De beroepen die de leerlingen hebben bekeken slaan ze op onder mijn beelden. Deze beelden blijven alleen bewaard totdat de site wordt afgesloten. Opmerking: Het is belangrijk dat de nadruk ligt op de positieve kant van talenten. Leerlingen kiezen dus alleen talenten waarvan zij vinden dat zijzelf of de ander er goed/beter in is dan in andere dingen. Er worden geen talenten afgeschreven. Aanvullende opdracht: Reflectie Duur: 10 minuten Benodigdheden Antwoorden uit vorige opdrachten Doel: Leerlingen leren uitleggen aan elkaar wat zij interessant vinden aan een beroep en waarom. Groepsopdracht Groepjes van twee leerlingen Leerlingen kiezen een beroep uit de vorige opdracht en leggen uit wat het wel of niet aanspreekt aan dat beroep. 8
Aanvullende opdracht: Portfolio Duur: 20 minuten Benodigdheden Computer met internetverbinding Programma s Paint, Word en/of e-mail Doel: Leerlingen slaan de beroepen die zij bekeken hebben op in een (digitaal) portfolio. Individuele opdracht Leerlingen hebben nu ingevulde werkbladen Werelden en Talenten. Ze hebben beroepen bestudeerd en vragen beantwoord. Ze hebben beelden tijdelijk opgeslagen in mijn beelden. Het is niet mogelijk om deze beelden voor langere tijd op te slaan. Om de beelden toch te kunnen bewaren kun je de beelden met tekst (naar jezelf) e-mailen. De afbeeldingen kunnen worden opgeslagen in Word of Paint. Je kunt ook een printversie van de beelden (met tekst) bewaren. Leerlingen kunnen de beelden ook naar hun ouders e-mailen. Een manier om ouders bij keuzebegeleiding te betrekken. 9