Informatiebijeenkomst gemeenteraden 25 januari 2011, Twello Gerard Sizoo
Waarom aandacht voor demografie? Demografische prognoses naar beneden bijgesteld Actualisering regionaal woningbouwprogramma Vergrijzing ervaring andere regio s met demografische veranderingen: tijdig anticiperen, regionaal aanpakken S3h: gemiddelde regio maar grote interne verschillen
Het proces 1. Verkenning: - waar praten we over (cijfers) - met welke beleidsvelden heeft het te maken 2. Bestuurlijke terugkoppeling bestuurlijke carrousel 3. Plan van aanpak vastgesteld door DB - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 4. Verdieping op deelonderwerpen 5. Rapportages; conclusies en aanbevelingen medio 2010 begin 2012
Regio Stedendriehoek ontwikkeling bevolking regio: verleden en toekomst inzoomen leeftijden: ontgroening, middengroep en vergrijzing ontwikkeling huishoudens woningbouw
Bevolkingsgroei regio Stedendriehoek loopt achter bij de landelijke ontwikkeling 102,0 Ontwikkeling bevolking 2005-2010 101,5 101,0 100,5 100,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010* Nederland Overijssel Gelderland Stedendriehoek indexcijfers (2005=100)
Prognoses tot 2040 Regionale PEARL prognoses (CBS/RPB) voor woningbouw: PRIMOS (VROM/BZK) Regionale prognoses 2009 Consistent met nationale prognose Resultaten gedetailleerd beschikbaar Aannames en veronderstellingen (externe deskundigen/klankbordgroep)
Bevolkingsontwikkeling Stedendriehoek 2005-2040 430000 425000 420000 415000 410000 405000
Bevolkingsontwikkeling 2005-2040 108 107 106 105 104 103 102 101 100 Nederland Overijssel Gelderland Stedendriehoek
Bevolkingsontwikkeling regiogemeenten 2010-2040 106 104 102 100 98 96 94 Stedendriehoek Apeldoorn Brummen Deventer Epe Lochem Voorst Zutphen
Bevolkingsontwikkeling blijft achterlopen bij landelijke ontwikkeling Bevolkingsontwikkeling 2009-2040: Nederland: +6.0 % Stedendriehoek: +3,1% (+ 12.600) Apeldoorn +2,3% Brummen - 3,9% Deventer +6,9% Epe -1,2% Lochem +4,4% Voorst - 2,5% Zutphen +5,8%
natuurlijke aanwas en migratie Stedendriehoek 1990-2040 2500 2000 1500 1000 500 0-500 -1000-1500 -2000 natuurlijke aanwas migratiesaldo
Kans op intergemeentelijke migratie naar leeftijd 0.18% 18 30 65 0.16% 0.14% 0.12% 0.10% 0.08% 0.06% 0.04% 0.02% 0.00% 0 7 14 21 28 35 42 49 56 63 70 77 84
Kans op intergemeentelijke migratie naar leeftijd 100 Saldo inkomende en uitgaande binnenlandse migranten 80 60 40 20 0-20 -40-60 -80-100 0 7 14 21 28 35 42 49 56 63 70 77 84 Apeldoorn Zwolle
Demografische veranderingen tot 2040 per leeftijdscategorie Minder jongeren daling 0 t/m 19 jarigen ruim 6% (landelijk -3,5%) (Veel) minder middengroep daling 20-64 jarigen ruim 11% (landelijk -9%) Veel meer ouderen toename 65-plussers bijna 70% (landelijk ruim 80%)
26% Ontgroening regiogemeenten Aandeel 0-19 jarigen 25% 24% 23% 22% 21% 20% 19% 18% Regio Stedendriehoek Apeldoorn Brummen Deventer Epe Lochem Voorst Zutphen
Ontwikkeling potentiële beroepsbevolking aandeel 20-64 jarigen 64% 62% 60% 58% 56% 54% 52% 50% 48% Regio Stedendriehoek Apeldoorn Brummen Deventer Epe Lochem Voorst Zutphen
Daling potentiële beroepsbevolking ontwikkeling aantal 20-64 jarigen 2009-2040: Nederland: - 8,8 % Stedendriehoek: -11,3% (- 27.600) Apeldoorn -12,9% Brummen -16,3% Deventer - 8,8% Epe -11,5% Lochem - 7,2% Voorst -13,2% Zutphen -10,6%
Vergrijzing regiogemeenten aandeel 65-plussers 30% 28% 26% 24% 22% 20% 18% 16% 14% 12% Regio Stedendriehoek Apeldoorn Brummen Deventer Epe Lochem Voorst Zutphen
Ontwikkeling aantal 65-plussers 2009-2040: Regio Stedendriehoek: + 68% ( + 46.000) Nederland + 81% Apeldoorn + 70% Brummen + 47% Deventer + 91% Epe + 43% Lochem + 39% Voorst + 56% Zutphen +101%
115 Prognose totaal aantal huishoudens 2010-2040 Deventer Zutphen Voorst 110 105 Brummen 100 Stedendriehoek Apeldoorn Brummen Deventer Epe Lochem Voorst Zutphen
150 Huishoudens regio Stedendriehoek naar soort 2005-2040 140 130 120 110 100 90 1pers hh paren 1 ouder totaal hh
180 Ontwikkeling 1 persoonshuishoudens 2005-2040 170 160 150 140 130 120 110 100 Stedendriehoek Apeldoorn Brummen Deventer Epe Lochem Voorst Zutphen
Provincie Gelderland: woningbehoefte in KWP3 (2010 2020) - afnemende woningbehoefte in bijna alle regio s (90.500 in vorig KWP 68.900 woningen nu) - hoeveelheid plannen t.o.v. behoefte zeer ruim Voorbeeld Stedendriehoek (Gelders deel Stedendriehoek) - aantal woningen in plannen: 23.005 - woningbehoefte tot 2020 8.500 woningen (Primos 2007) (of: 6.200 volgens Primos 2009) Provincie Overijssel: 4.500 woningen voor Deventer (2010-2020)
Scenario s bevolkingsontwikkeling 430.000 Primos 2009 - Pearl 2009 425.000 420.000 415.000 410.000 405.000 400.000 2008 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 Primos 2009 Pearl 2009
Hardheid van de prognoses PEARL (prognosemodel CPB en CBS); regionale prognoses 2009 PRIMOS 2009 voor wonen (VROM, Gelderland) sommige aannames zijn zacht, onvoorspelbaar in beperkte mate kan beleid de trends bijbuigen
Bevolkingsontwikkeling regiogemeenten 2010-2040 106 104 102 100 98 96 94 Stedendriehoek Apeldoorn Brummen Deventer Epe Lochem Voorst Zutphen
Enkele conclusies uit deelsessies (1) sociaal: - bijdrage ouderen aan maatschappij wordt essentiëler. ouderen mobiliseren (o.a. vrijwilligerswerk) - zorgsector als economische kans? nadenken over verdienmodellen in de zorg. - prognoses voortgezet onderwijs nodig. Nadenken over optimale spreiding - aandacht voor dorpen en kernen (door innovatie oplossingen: voorzieningen naar mensen brengen) ruimtelijke ontwikkeling: - planning en ontwikkelstrategieën in onzekerheid; geen blauwdrukplanning - transformaties worden belangrijker - discussie over schrappen uitleglocaties nodig - aandacht voor dorpen en kernen (concentratie: mensen naar voorzieningen brengen)
Enkele conclusies uit deelsessies (2) wonen: - verdiepingsslag woningbouwprognoses noodzakelijk (maar: niet verzanden in cijfergevechten; geen alibi voor uitstellen keuzes) - hoge prioriteit voor regionale woningbouwprogrammering; dat is niet alleen kwantitatieve maar vooral ook kwalitatieve opgave - in scenario s en bandbreedtes denken grondbeleid: - herijking programmering en fasering programma s voor wonen en bedrijfsterreinen is onontkoombaar - winstafdracht naar Algemene Middelen is voltooid verleden tijd - commerciële instelling grondbedrijven benutten voor nieuwe financiële verdienmogelijkheden voor gemeenten
Enkele conclusies uit deelsessies (3) economie, arbeidsmarkt: - verhogen arbeidsparticipatie; werken naar vermogen stimuleren - verhouding betaalde niet betaalde arbeid verandert - senioren-arbeidsmarkt; meer aandacht voor de categorie 45+ gemeentefinanciën: - naast A.U. ook inkomsten uit grondbedrijf en WOZ structureel omlaag; vraagt om nieuwe financiële structuur en nieuwe verdienmogelijkheden. - regionale analyse van voorzieningen die onder druk staan; sterke punten per dorp/stad in kaart brengen; zoeken naar nieuwe rol gemeente en beheersconstructies - regionaal risicofonds? alle sessies: regionale afstemming is geboden
Plan van aanpak inzicht in ontwikkelingen verder aanscherpen inzicht in gevolgen, kansen en bedreigingen per thema verder aanscherpen oriëntatie bij regio s waar de krimphorizon dichterbij is pakket van maatregelen en afspraken communicatiestrategie
Plan van aanpak, deelonderzoeken (1) verkenning ontwikkelingen en ervaringen in andere regio s oriëntatie bij regio s waar de krimphorizon dichterbij is verdiepingsslag prognose woningbehoefte regionaal woningbouwprogramma opstellen arbeidsmarkt: analyse en aanbevelingen over de gevolgen van de afname van de beroepsbevolking
Plan van aanpak, deelonderzoeken (2) dorpen en kleine kernen: analyse en aanbevelingen over behoud van leefbaarheid en voorzieningen vergrijzing: analyse en aanbevelingen over de kansen van vergrijzing vergrijzing: analyse en aanbevelingen over de gevolgen voor de zorg
Plan van aanpak, deelonderzoeken (3) verkenning nieuwe verdienmogelijkheden en fondsvorming voor (samenwerkende) gemeenten profilering en branding van de regio communicatiestrategie opstellen eindrapportage Demografisch perspectief regio Stedendriehoek opstellen
Communicatiestrategie vermijden van het woord krimp benadrukken dat de regio Stedendriehoek proactief bezig is door nu al na te denken over en te anticiperen op de gevolgen van demografische veranderingen voor onze regio we benaderen de demografische ontwikkeling niet als probleem, maar als een ontwikkeling die naast bedreigingen ook kansen biedt we pakken dit onderwerp regionaal op
Informatiebijeenkomst gemeenteraden 25 januari 2011, Twello Gerard Sizoo