Harlingen, juli 2011 Afdeling Vastgoed Geactualiseerd Capaciteitsonderzoek Gym- en Sportzalen in de Gemeente Harlingen 2011
Inhoudsopgave Samenvatting 3 1.0 Inleiding 4 2.0 Probleemstelling 3.0 Doelstelling 5 4.0 Uitgangspunten 5 4.1 Basisonderwijs 7 4.1.2 Voortgezet Onderwijs 7 4.1.3 (Sport)verenigingen 8 4.2 Huidige situatie 8 5.0 Analyse 10 5.1 Gebruik Overdag 10 5.1.1 Basisonderwijs 10 5.1.2 Voortgezet onderwijs 11 5.1.3 Overige gebruikers 12 5.1.4 Totaal gebruikers overdag 12 5.2 Gebruik Namiddag en Avond 13 5.3 Actualiteit 13 5.3.1 Exploitatie Harnehal 13 5.3.2 Mogelijke aankoop Harnehal 14 5.3.3 Verbouw openbare basisschool t Wad 14 5.3.4 Situatie sporthal Oud Jaagpad 14 5.3.5 Mogelijkheid tot aanpassing en/of uitbreiding van de Waddenhal 15 6.0 Conclusie en Aanbevelingen 15 Bijlagen: Bijlage 1: Ontwikkeling ruimtebehoefte basisonderwijs gemeente Harlingen Bijlage 2: Behoefte gebruik gymzalen basisonderwijs en voortgezet onderwijs Bijlage 3: Huidig gebruik van gym-/sportzalen overdag Bijlage 4: Exploitatielasten Harnehal versus Waddenhal Bijlage 5: Gebruik sportzalen voor onderwijs Bijlage 6: Gebruik sportzalen voor verenigingen e.d. Bijlage 7: Huidige situatie Waddenhal versus mogelijke uitbreiding Waddenhal 2
Samenvatting In de gemeente Harlingen worden de gymnastiek- en sportaccommodaties gebruikt door het regulier basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en diverse (sport-)verenigingen. Op de Harnehal na, zijn alle sportaccommodaties in bezit van de gemeente Harlingen. Vanaf 2005 is sportaccommodatie de Harnehal door de Bouwvereniging aan de gemeente beschikbaar gesteld totdat herontwikkeling van het gebied plaatsvindt. De Bouwvereniging is in principe bereid tot verkoop. In 2007/2008 is onderzoek gedaan naar de capaciteitsbehoefte naar gym- en sportzalen in de gemeente Harlingen en is op basis daarvan in principe een besluit genomen tot de bouw van een tweede Waddenhal. De financiële situatie van de gemeente vraagt tot herbezinning en daarnaast vragen recente ontwikkelingen om een actueel onderzoek. De centrale vraag van het capaciteitsonderzoek luidt: Komt het aanbod aan sporthalfaciliteiten in de gemeente Harlingen overeen met de behoefte naar deze faciliteiten? Omdat over het voortbestaan van De Harnehal nog geen definitief besluit is genomen zijn hiertoe verschillende varianten uitgewerkt, die ertoe kunnen bijdragen om de juiste afweging te maken. Dat de actualiteit vraagt om herbezinning blijkt uit het feit dat openbare basisschool t Wad wordt verbouwd en ondermeer uitgebreid met een multifunctionele ruimte die gebruikt kan worden voor gymnastieklessen voor het basisonderwijs. De bouw van deze accommodatie leidt ertoe dat de zaal aan het Oud Jaagpad 28 overbodig raakt waardoor het gehele pand, na gebruik als tijdelijke huisvesting voor t Wad, in zijn geheel kan worden afgestoten, tenzij er door de gemeente een alternatieve bestemming voor wordt gevonden. Met dit onderzoek zijn de consequenties van het beëindigen van het gebruik en die van verwerving van De Harnehal inzichtelijk gemaakt. De exploitatielasten van De Harnehal zijn hierin een belangrijke factor. In het capaciteitsonderzoek is geanalyseerd welke ontwikkelingen ten aanzien van de behoefte te verwachten zijn in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Daarnaast is het gebruik door (sport-)verenigingen bekeken. Uit dit onderzoek blijkt dat de bezetting overdag (8.00-16.00 uur) tijdens schoolgebruik het meest kritisch is. Er is op dit moment, met de 8 zaaldelen die beschikbaar zijn, voldoende ruimte beschikbaar. Indien gelet wordt op ondermeer de lestijden zoals die nu gehanteerd worden in de roosters van zowel het basis- als het voortgezet onderwijs en de ontwikkelingen in leerlingaantallen dan komen behoefte en aanbod grotendeels met elkaar overeen. Dit betekent dat met het wegvallen van zaaldelen in een van de accommodaties elders compensatie moet worden gezocht. Op basis van de leerlingenprognoses zal er de komende twintig jaren in het onderwijs behoefte blijven bestaan naar 8 zaaldelen. De compensatie voor het wegvallen van accommodaties kan vanwege de exploitatie en het beheer het beste worden gerealiseerd bij een bestaande accommodatie en dan bij voorkeur bij de Waddenhal. Nader onderzoek moet uitwijzen of de Waddenhal zodanig kan worden uitgebreid naar 4 zaaldelen (nu: 2 delen) en wat deze aanpassing/uitbreiding exact kost. 3
1.0 Inleiding Algemeen De gemeente Harlingen is verantwoordelijk voor de gymnastiekvoorzieningen voor het onderwijs. Daarnaast faciliteert de gemeente in de voorzieningen voor de sportverenigingen. In 2007/2008 is door Partners & Van Heun een capaciteitsonderzoek gym- en sportzalen uitgevoerd. In dat onderzoek is rekening gehouden met een aantal ontwikkelingen en factoren die inmiddels deels achterhaald is, waardoor een actualisatie van dat onderzoek wenselijk is. Ontwikkelingen In 2008 leek alles erop dat de Bouwvereniging als eigenaar van de Harnehal het pand wilde slopen om het gebied (voormalig AZC-terrein) te ontwikkelen. Sinds het einde van 2010 staat de Bouwvereniging ook open voor behoud van de hal en is zij bereid om deze een nog nader te bepalen periode aan de gemeente Harlingen ter beschikking te stellen. Er wordt zelfs nagedacht over de mogelijkheid tot vervreemding van het gebouw. In 2008 is het gymnastieklokaal aan de Klipperstraat gesloten en is ter vervanging van deze accommodatie bij de nieuwbouw van obs Het Noorderlicht een nieuw gymnastieklokaal gerealiseerd. Deze wordt overdag gebruikt door het basisonderwijs en s avonds door sportverenigingen. Vanwege de realisatie van een multifunctionele ruimte bij obs t Wad is onderzocht of deze de sportzaal aan het Oud Jaagpad kan vervangen. Deze situatie kan van invloed zijn op de totale capaciteitsbehoefte aan gymnastieklokalen. In de laatste plaats, maar niet het minst belangrijk, vraagt de financiële situatie van de gemeente Harlingen tot herbezinning. 4
2.0 Probleemstelling Naast de actualisatie van het rapport van Partners & Van Heun moet een antwoord worden gegeven op de vraag of de behoefte naar sportfaciliteiten en het huidige aanbod met elkaar overeenkomen. Bij een ontoereikende capaciteit zal het tekort moeten worden gekwantificeerd. Leidend hierbij is de vereiste capaciteit aan bewegingsonderwijs voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Deze hoofdvraag wordt beantwoord aan de hand van de volgende deelvragen. - Vergelijk de behoefte met de beschikbare ruimte, rekening houdend met de toekomstige multifunctionele ruimte bij obs het Wad - Werk 2 varianten uit om in de toekomstige huisvestingbehoefte te voorzien, namelijk; - de aankoop en verbouw van de Harnehal (incl. exploitatie-, beheer-, energie- en schoonmaakkosten) - een eventueel noodzakelijke nieuwbouw van een gymlokaal a.) als de Harnehal niet geschikt is te maken of de Bouwvereniging andere plannen heeft, en b.) alleen voor dat deel dat echt nodig is om in de huisvestingsbehoefte te voorzien (is 1/3 hal voldoende?) 3.0 Doelstelling Met dit geactualiseerde rapport wordt antwoord gegeven op de vraag of behoefte en aanbod van binnensportaccommodaties met elkaar overeenkomen en wordt geadviseerd hoe op de beste manier in de huisvestingsbehoefte voor bewegingsonderwijs voor basis- en voortgezet onderwijs kan worden voorzien. 4.0 Uitgangspunten voor het onderzoek Algemeen Alle gym- en sportzalen die in bezit zijn van de gemeente Harlingen en momenteel in gebruik zijn verkeren in goede staat van onderhoud en beschikken over een goede functionaliteit, zodanig dat alle scholen en sportverenigingen er gebruik van kunnen maken. Hiernaar is echter geen specifiek onderzoek gedaan. De onderhoudstoestand van de Harnehal, eigendom van de Bouwvereniging, is matig te noemen. Onlangs heeft RSG Simon Vestdijk, als hoofdgebruiker van het pand, een lijst opgemaakt van kleine en grotere gebreken aan het pand, die deels door de school zelf en deels door de gemeente opgelost moeten worden. Bezettingsgraad In theorie is een sportaccommodatie na aftrek van reguliere feestdagen gedurende ca. 50 weken per jaar te gebruiken. Dit betekent echter geenszins dat de accommodatie in de praktijk gedurende deze tijd wordt gebruikt. Zo zullen de accommodaties gedurende de schoolvakanties niet gebruikt worden voor de scholen en telt een volledig sportseizoen maar 40 weken. Kortom, in de praktijk is het niet mogelijk om van een sportaccommodatie alle uren daadwerkelijk te verhuren. Om die reden wordt een maximale bezettingsgraad aangehouden die als volgt wordt gespecificeerd. 5
Gebruik sportzalen Overdag: 8.00 uur 16.00 uur Namiddag en avond: 16.00 uur 22.00 uur Weekend: 9.00 uur 22.00 uur In dit rapport is deze verdeling in overdag, namiddag en avond en het weekend aangehouden op basis van een gebruik van 40 weken per jaar. In het onderzoek wordt gekeken naar de capaciteit en de bezetting. De werkelijke invulling voor onderwijsinstellingen en (sport-)verenigingen wordt niet beschouwd in dit onderzoek. Over een andere (mogelijk betere) invulling worden dan ook geen aanbevelingen gedaan. Een dergelijke aanpak zou doorvoeren tot (een mogelijke wijziging in) de lesroosters van de scholen zelf. Daarnaast zorgt in het voortgezet onderwijs onder andere projectsport er voor dat niet zomaar elk lesuur in een willekeurige zaal kan worden gegeven. Gebruik Op dit moment is er een duidelijke scheiding aangebracht tussen de zalen waar het basisonderwijs gymt en de zalen die worden gebruikt door het voortgezet onderwijs. Incidenteel vinden gymnastieklessen van het basisonderwijs plaats in de gymzalen die door het voortgezet onderwijs gebruikt worden. Het bewegingsonderwijs voor het basisonderwijs is geconcentreerd in drie zalen: Sportzalen basisonderwijs - Noorderlicht 1 zaaldeel - Oud Jaagpad 1 zaaldeel - MFC Het Vierkant 1 zaaldeel Het voortgezet onderwijs maakt geen gebruik van deze zalen en gebruikt van de volgende zalen: Sportzalen voortgezet onderwijs - De Waddenhal 2 zaaldelen - De Harnehal 2 zaaldelen - RSG Simon Vestdijk 1 zaaldeel Uitgangspunt in het onderzoek is dat deze scheiding wenselijk is, onder andere in verband met het beheer, de faciliteiten (o.a. douches), de reisafstanden en vervoersmogelijkheden. Daarmee wordt het onderzoek feitelijk gesplitst in een capaciteitsberekening voor de zalen waarin het basisonderwijs sport en de zalen waar het voortgezet onderwijs sport. Als er overdag ruimte is, dan kan deze ruimte ook worden gebruikt door verenigingen. Het onderzoek beperkt zich niet alleen tot de capaciteitsvraag maar geeft ook antwoord op de vraag waar (op welke locatie) een eventueel aanvullend benodigde gym-/sportaccommodatie het beste kan worden gerealiseerd. Het vorige college van Burgemeester en Wethouders van Harlingen heeft hierover op basis van het onderzoek van Partners & Van Heun het besluit genomen dat uitbreiding plaats zal vinden bij de Waddenhal. 6
4.1.1 Basisonderwijs In dit onderzoek wordt voor het basisonderwijs gebruik gemaakt van de leerlingenprognoses zoals opgesteld in 2011 door Pronexus BV te Eindhoven. Op basis van deze leerlingenprognoses wordt de behoefte aan klokuren bewegingsonderwijs voor de komende jaren berekend. Bij deze berekening gelden de volgende uitgangspunten: - Het gymgebruik voor het basisonderwijs is door gemeente Harlingen bepaald op ca. 1,5 uur per week per groep 6-12 jarigen. - Alle scholen hebben minimaal 1 speellokaal voor bewegingsonderwijs ten behoeve van leerlingen tot 6 jaar. De oudere leerlingen volgen bewegingsonderwijs in gym-/sportzalen. - De dorpen Wijnaldum en Midlum hebben geen gymzaal. Leerlingen van de basisscholen EP de Boer en obs Middelstein worden op kosten van de gemeente Harlingen vervoerd naar gymzalen in Harlingen (zo mogelijk in combinatie met schoolzwemmen). - Het bewegingsonderwijs wordt op dit moment ingepland binnen de reguliere lestijden: - maandag, dinsdag, donderdag, vrijdag: 8.30-11.45 uur en 13.15 tot 15.30 uur - woensdag: 8.30-12.00 uur Cijfers basisonderwijs Totale lestijd per week Aantal klassen van groep 3 tot en met 8 van alle basisscholen over 2011 in de gemeente Harlingen (Bijlage 3) 25,5 klokuren 47 groepen 4.1.2 Voortgezet Onderwijs - De berekening van de behoefte aan bewegingsonderwijs is gebaseerd op de huidige situatie - Voor de RSG is voor de toekomstige behoefte gebruik gemaakt van de volgende leerlingaantallen: Schooljaar Aantal leerlingen 2011-2012 1276 2012-2013 1286 2013-2014 1318 2014-2015 1325 - Voor de Maritieme Academie is in dit onderzoek geen groei opgenomen. Volgens opgave van het team Welzijn, Onderwijs en Sport blijft het leerlingaantal van RSG Simon Vestdijk in de periode vanaf 2015 stabiel en blijft het leerlingaantal van de Maritieme Academie vanaf 2011 stabiel. Het bewegingsonderwijs wordt op dit moment ingepland binnen de reguliere lestijden. De lestijden van RSG Simon Vestdijk liggen tussen 8.30 uur en 16.00. Het gaat dan om 8 lesuren van 50 minuten. Op vrijdagmiddag wordt geen les gegeven. De lestijden van de Maritieme Academie liggen tussen 8.00 uur 16.45 uur. Het gaat dan om 9 lesuren van 45 minuten. Op maandagochtend en op vrijdagmiddag wordt geen les gegeven. 7
In dit onderzoek wordt als basis uitgegaan van het kunnen inplannen van het bewegingsonderwijs voor het voortgezet onderwijs van maandag tot en met vrijdag van 8.00-16.00 uur (beschikbare zaalcapaciteit = 40 klokuren). 4.1.3 (Sport)verenigingen - Er wordt gebruik gemaakt van het weekrooster van Gemeente Harlingen voor seizoen 2010 2011. - Het gebruik van de hallen voor sport wordt in dit onderzoek bevroren naar huidig gebruik. Er wordt geen onderzoek gedaan naar wijzigingen in vraag naar voorzieningen. - De gemeente Harlingen streeft in het kader van beheer en exploitatie naar het concentreren van de sportactiviteiten. - De activiteiten van (sport-)verenigingen vinden zowel overdag (beperkte mate), in de namiddag en avond als ook in het weekend plaats. Er vinden activiteiten plaats buiten de reguliere tijden waarin de zalen beschikbaar zijn (bijvoorbeeld tot 22.30 uur in plaats van 22.00 uur). Deze extra bezetting heeft geen invloed op de beschouwde periode van beschikbaarheid en leidt niet tot een verhoging van de bezettingsgraad tijdens deze periode. Voor een overzicht van het gebruik van sportaccommodaties wordt verwezen naar de bijlagen. 4.2 Huidige situatie Onderwijs Gemeente Harlingen kent 8 basisscholen en 2 scholen voor voortgezet onderwijs. Basisscholen: - Obs Het Noorderlicht, Domela Nieuwenhuisstraat 81, Harlingen - Obs t Wad, Midlumerlaan 13, Harlingen - Gereformeerde basisschool, Het Kompas, Vierkantsdijk 5, Harlingen - PC Basisschool Prins Johan Frisoschool, Grettingalaan 43, Harlingen - RK St. Michaëlschool, Schritsen 52, Harlingen - PC Basisschool Het Baken, Johan van Oldenbarneveldstraat 4, Harlingen - E.P. de Boer, Buorren 10, Wijnaldum - Obs Middelstein, Fonteinstraat 1, Midlum Voortgezet onderwijs: - Regionale Scholengemeenschap Simon Vestdijk (Atheneum, Havo, VMBO en LWOO), Koningin Julianalaan 3, Harlingen - Maritieme Academie Harlingen (school voor Rijn-, Binnen- en Kustvaart, VMBO/LWOO), Almenumerweg 1, Harlingen Gym-/sportzalen Er wordt gebruik gemaakt van de volgende gym-/sportzalen: - Sporthal De Waddenhal, Westerzeedijk 15, Harlingen 2 zaaldelen * - Gymzaal Oud Jaagpad, Oud Jaagpad 28, Harlingen 1 zaaldeel - Gymzaal MFC Het Vierkant, Johan van Oldenbarneveltstraat 2, Harlingen 1 zaaldeel - Sportzaal De Harne, Willem de Zwijgerstraat 2, Harlingen 2 zaaldelen - Gymzaal van RSG Simon Vestdijk 1 zaaldeel - Gymzaal bij obs Noorderlicht, Domelas Nieuwenhuisstraat 81, Harlingen 1 zaaldeel 8
* De Waddenhal beschikt qua oppervlakte over drie zaaldelen. De zaal kan echter slechts worden gesplitst in 2 delen (1/3 respectievelijk 2/3 deel). Er zijn voor twee zaaldelen kleedkamers aanwezig. Voor het onderwijs (overdag) kunnen 8 zaaldelen worden gebruikt. De gymzaal van RSG wordt niet gebruikt door (sport)verenigingen in de avonduren en het weekend. Dan resteren er 7 zaaldelen. Locaties Op de onderstaande afbeelding zijn de locaties van de onderwijsinstellingen en de gym- /sportzalen weergegeven. De locaties van gym-/sportzalen zijn met cijfers aangegeven. Afbeelding 1: Locatie Onderwijsinstellingen en gym-/sportzalen De gymzaal aan de Klipperstraat is gesloten. 0. Harnehal 1. De Waddenhal 2. Gymzaal Oud Jaagpad 3. Gymzaal MFC Het Vierkant 4. Gymzaal RSG Simon Vestdijk 5. Gymzaal Het Noorderlicht 9
5.0 Analyse De analyse vindt plaats op basis van beschikbaarheid van de zalen gedurende de volgende uren: Gebruik sportzalen Overdag: 8.00 uur 16.00 uur Namiddag en avond: 16.00 uur 22.00 uur Weekend: 9.00 uur 22.00 uur In dit rapport is deze verdeling in overdag, namiddag en avond en tot slot het weekend aangehouden. 5.1 Gebruik Overdag 5.1.1 Basisonderwijs De leerlingen jonger dan 6 jaar krijgen bewegingsonderwijs in de aanwezige speellokalen van de school. Leerlingen uit de groepen 3 tot en met 8 krijgen gymnastiekles in een gym-/sportzaal. In de huidige situatie wordt De Harnehal niet gebruikt voor het bewegingsonderwijs in het basisonderwijs. Op basis van de leerlingenprognoses die door Pronexus BV te Eindhoven begin 2011 zijn uitgevoerd, is de behoefte aan ruimte voor bewegingsonderwijs voor het basisonderwijs in kaart gebracht. Het bewegingsonderwijs voor de basisscholen vindt momenteel plaats in de gymzalen van MFC Het Vierkant, Het Noorderlicht en Oud Jaagpad. Deze zalen worden op dit moment tijdens de reguliere lesuren van het basisonderwijs uitsluitend voor het basisonderwijs gebruikt. Op dit moment zijn 69,75 klokuren bewegingsonderwijs ingeroosterd. Met als uitgangspunt 1,5 klokuur gym voor leerlingen ouder dan 6 jaar is er per jaar recht op 60 klokuren bewegingsonderwijs. In tabel 1 treft u de behoefte aan gymruimte aan voor het basisonderwijs. Dit is de behoefte tijdens de reguliere lestijden. De meer gedetailleerde overzichten zijn opgenomen in bijlage 2. Ontwikkeling ruimtebehoefte basisonderwijs 2011 gemeente Harlingen 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 alle groepen basisonderwijs Harlingen (zie bijlage 2) 62 63 64 64 62 64 61 63 65 65 65 65 64 64 63 62 61 60 60 59 59 totaal aantal groepen 3 t/m 8 van de basisscholen (6/8 van alle groepen) 46,5 47,25 48 48 46,5 48 45,75 47,25 48,75 48,75 48,75 48,75 48 48 47,25 46,5 45,75 45 45 44,25 44,25 Behoefte-raming aantal uren gymanstiek per week voor basisscholen op basis van 1,5 klokuur per week 69,75 70,88 72,00 72,00 69,75 72,00 68,63 70,88 73,13 73,13 73,13 73,13 72,00 72,00 70,88 69,75 68,63 67,50 67,50 66,38 66,38 Aantal zaaldelen basisonderwijs 2,74 2,78 2,82 2,82 2,74 2,82 2,69 2,78 2,87 2,87 2,87 2,87 2,82 2,82 2,78 2,74 2,69 2,65 2,65 2,60 2,60 Aantal zaaldelen basisonderwijs (afgerond) 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 Tabel 1: Ontwikkeling in ruimtebehoefte voor bewegingsonderwijs in het Basisonderwijs 10
Het benodigd aantal klokuren voor bewegingsonderwijs loopt op van 69,75 uur in 2011 naar maximaal 73,13 uur in de periode 2020 t/m 2022. Daarna loopt de behoefte terug naar 66,38 uur in 2030 en 2031. De zalen zijn samen overdag 120 uur per week beschikbaar hetgeen een bezettingsgraad van 66,5 % oplevert. De niet gebruikte capaciteit bevindt zich met name tussen: 8.00-8.30 uur (voor aanvang school) 11.45-13.15 uur (middagpauze school) 15.30-16.00 uur (na schooltijd) Daarnaast wordt 1 gymzaal (Oud Jaagpad) op woensdagmiddag niet gebruikt. 5.1.2 Voortgezet onderwijs Het huidige gebruik door RSG Simon Vestdijk en Maritieme Academie is weergegeven in bijlage 3. RSG Simon Vestdijk RSG Simon Vestdijk heeft een rooster met mogelijkheden voor 8 lesuren per dag van 50 minuten. Indien uitgegaan wordt van 5 volledig lesdagen betekent dit maximaal 40 lesuren ofwel 33,33 klokuren. Zonder verandering in lestijden zal maximaal 33,33 van de 40 klokuren gebruikt kunnen worden (=83,3 %). Dit percentage is opgenomen als efficiencyfactor (maximale benuttingscapaciteit). (Zonder les op vrijdagmiddag na 13.00 uur vervallen 3 klokuren en daalt het percentage naar 75,8%) Indien RSG een zaaldeel een gehele dag gebruikt wordt netto 8 * 50 minuten les gegeven. De resterende tijd (voor aanvang 8.00-8.30 uur, pauze van 20 minuten, pauze van 30 minuten) is zodanig versnipperd dat een hogere bezettingsgraad dan 75,8 % niet haalbaar is. Maritieme Academie De Maritieme Academie kan maximaal 5 dagen* 9 lesuren/dag * 45 minuten/lesuur= 33,75 klokuren (=84,4%) behalen. Zonder les op maandag tot 12.00 uur en vrijdagmiddag na 12.45 uur vervallen 7,25 klokuren en daalt het percentage naar 66,3%. Indien de Maritieme Academie een zaaldeel een gehele dag gebruikt wordt netto 9 * 45 minuten les gegeven. De resterende tijd (pauze van 15 minuten, pauze van 45 minuten, pauze van 15 minuten) is zodanig versnipperd dat een hogere bezettingsgraad ook hier niet haalbaar is. 11
Ontwikkeling ruimtebehoefte voortgezet onderwijs 2011 gemeente Harlingen 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 RSG Simon Vestdijk (leerlingaantal staibiseert na 2015) Verwachte leerlingaantallen 1276 1286 1318 1325 1325 1325 Groei per jaar 1,01 1,02 1,01 1,00 1,00 Netto klokuren benodigd 122,83 123,79 126,87 127,55 127,55 127,55 Bruto klokuren benodigd 147,45 148,61 152,31 153,12 153,12 153,12 Maritieme Academie Klokuren bewegingsonderwijs (per 2010/2011) 19,25 Groei per jaar 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Netto klokuren benodigd 19,25 19,25 19,25 19,25 19,25 19,25 Bruto klokuren benodigd 22,81 22,81 22,81 22,81 22,81 22,81 Totaal aantal klokuren (RSG Simon vestdijk en Maritieme Academie) 170,26 171,42 175,12 175,93 175,93 175,93 Aantal zaaldelen voortgezet onderwijs 4,26 4,29 4,38 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 4,40 Aantal zaaldelen voortgezet onderwijs (afgerond) 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 Tabel 2: Ontwikkeling in ruimtebehoefte voor bewegingsonderwijs in het Voortgezet Onderwijs 5.1.3 Overige gebruikers Het gebruik overdag door overige gebruikers, naast het onderwijs, beperkt zich tot 8 klokuren per week en concentreert zich op de woensdagmiddag in de zalen waar met name het basisonderwijs gebruik van maakt en op de maandagochtend in de Waddenhal. Het gaat om de gebruikers Sport Overdag, Meer bewegen voor Ouderen, Kinderopvang en V&K Stenen Man) Deze gebruiken de sportaccommodaties gezamenlijk 9,75 uren per week. Het gebruik treft u aan in bijlage 3. 5.1.4 Totaal gebruikers overdag In bijlage 2 is een overzicht weergegeven waarin het huidige gebruik van de sportzalen, op basis van het benodigd aantal klokuren per week, is afgezet tegen de beschikbare capaciteit. Hierbij is rekening gehouden met: - het huidig zaalgebruik (behoefte) en de groei van het aantal leerlingen in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. - het maximaal aantal uren dat door basisonderwijs en voortgezet onderwijs kan worden ingepland (vertaald in efficiencyfactor) op basis van de huidige lestijden in het lesrooster. - het gescheiden gebruik van zalen door het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. - het huidige gebruik door de overige gebruikers. De wijze waarop de gegevens in bijlage 2 geïnterpreteerd dienen te worden, wordt in onderstaand voorbeeld toegelicht: Indien per week 51 klokuren voor het basisonderwijs ingepland moeten worden en er daarnaast overdag geen gebruik wordt gemaakt van betreffende zalen, dan zullen 51/25,5 = 2,0 zalen beschikbaar 12
moeten worden gesteld. De totale capaciteit van deze zalen bedraagt dan 80 klokuren. De maximale benuttingsgraad (efficiencyfactor) door het basisonderwijs = 51/80 = 63,75 %. Door het uitgangspunt dat er een gescheiden gebruik is van zalen door het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs zullen er voor het basisonderwijs 3 zalen benodigd zijn en blijven. Het voortgezet onderwijs heeft 5 zaaldelen nodig. Samen zijn, bij volledig gescheiden gebruik, 8 zaaldelen nodig om de behoefte aan bewegingsonderwijs te kunnen faciliteren. Uit de tabellen uit bijlage 3 blijkt dat het wegvallen van zaaldelen niet in andere sportaccommodaties gecompenseerd kan worden. Bij het bepalen van het totaal aantal benodigde zaaldelen is ervan uitgegaan dat Sport Overdag plaats kan vinden in de capaciteit die niet door het Basisonderwijs en het Voortgezet Onderwijs wordt gebruikt. In tabel 3 (eveneens weergegeven in bijlage 2) is de situatie weergegeven indien de sportzalen gecombineerd (basisonderwijs en voortgezet onderwijs samen) worden gebruikt. Totale ruimtebehoefte voor onderwijs in de gemeente Harlingen 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 Totaal aantal benodigde zaaldelen bij gescheiden gebruik van sportzalen door basisonderwijs en voortgezet onderwijs: 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 Totaal aantal benodigde zaaldelen bij gecombineerd gebruik van sportzalen door basisonderwijs en voortgezet onderwijs: 6,99 7,06 7,20 7,22 7,13 7,22 7,09 7,18 7,27 7,27 7,27 7,27 7,22 7,22 7,18 7,14 7,09 7,05 7,05 7,00 7,00 Afgerond: 7 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 7 7 Tabel 3: Totaal benodigde zaaldelen bij volledig gecombineerd gebruik Uit de tabel blijkt dat indien alle zalen gecombineerd worden gebruikt, door basisonderwijs en voortgezet onderwijs, er de komende 20 jaren 8 zaaldelen benodigd zullen blijven. 5.2 Gebruik Namiddag en Avond In bijlage 5 is het gebruik van de zalen in de namiddag en de avond weergegeven. Dit overzicht is gebaseerd op het weekrooster voor seizoen 2010-2011. Omdat niet elke gebruiker het volledige jaar gebruik maakt van de uren zoals in het weekrooster zijn opgenomen, zal de bezetting in specifieke perioden lager zijn dan in bijlage 5 is weergegeven. 5.3 Actualiteit 5.3.1 Exploitatie Harnehal De gemeente Harlingen gebruikt sinds een aantal jaren de Harnehal (twee zaaldelen) van de Bouwvereniging. Voor het gebruik van deze hal was tot 2011 geen tegenprestatie verschuldigd. Vanaf 2011 betaalt de gemeente Harlingen een huurprijs van 28.000,00 per jaar. Daarnaast kost het pand de gemeente aan gas, water, elektriciteit, schoonmaak en onderhoud jaarlijks 74.092,68 (peiljaar 2010). Per zaaldeel komt dit neer op 37.046,34. Ter vergelijking bedragen in de Waddenhal deze kosten per zaaldeel 8.099,44 (uitgaande van 3 zaaldelen) en 12.149,16 (uitgaande van 2 zaaldelen). 13
In dit onderzoek wordt gerekend met de kosten waarbij voor de Waddenhal uitgegaan is van 3 zaaldelen. (vanwege de totale oppervlakte van de Waddenhal) In dat laatste geval kost de Harnehal jaarlijks per zaaldeel 28.946,90 meer dan een zaaldeel van de Waddenhal. Exploitatie Waddenhal en Harnehal over 2010 gas elektriciteit water onderhoud subtotaal schoonmaak totaal Harnehal 32.916,50 6.248,35 588,46 9.339,37 49.092,68 25.000,00 74.092,68 Waddenhal 6.555,22 8.736,59 879,80 8.126,70 24.298,31 in bestaande formatie 24.298,31 Kosten per zaaldeel (in oppervlakte): Bestaat uit: excl. Schoonmaak: incl. Schoonmaak: Harnehal 2 zaaldelen (oppervlakte) 24.546,34 37.046,34 Waddenhal 3 zaaldelen (oppervlakte) 8.099,44 8.099,44 Verschil: 28.946,90 Tabel 4: Vergelijking exploitatiekosten van de Waddenhal en de Harnehal 5.3.2 Mogelijke aankoop Harnehal De Bouwvereniging heeft aangegeven dat zij bereid is om de Harnehal aan de gemeente te verkopen. Verkoopprijs is de aankoopprijs van de Bouwvereniging uit 2005 met daarbij geteld de aan het pand toegeschreven kosten die sinds de aankoop van het pand zijn gemaakt. Een exacte prijs heeft de Bouwvereniging niet bekend gemaakt. Daarnaast wenst de Bouwvereniging bij verkoop de omliggende grond met een grootte van ca. 1,1 hectare mee te verkopen omdat woningbouw door de sporthal niet meer mogelijk is. De WOZ-waarde van de locatie bedraagt 439.000,00. De economische waarde ligt volgens een taxatatierapport dat in opdracht van de Bouwvereniging is opgesteld op 950.000,00. Dit is een waardering van de grond waarop een bestemming voor woningbouw ligt. Er wordt vanuit gegaan dat een eventuele aankoopprijs ca. 600.000,00 bedraagt. Een inschatting is dat de kosten om het gebouw aan te passen en te verbouwen minimaal 500.000,00 bedragen. Hiermee kan het pand aan de eisen van deze tijd voldoen en kunnen de kosten voor energie (gas en electriciteit) teruggebracht worden naar een aanvaardbaar niveau. De aankoop en de verbouwing vraagt om een investering van minimaal 1.100.000,00. De schoonmaakkosten blijven ook in een dergelijke situatie 25.000,00 per jaar bedragen. 5.3.3 Verbouw openbare basisschool t Wad Openbare basisschool t Wad wordt verbouwd en ondermeer uitgebreid met een multifunctionele ruimte die gebruikt kan worden voor gymnastieklessen voor het basisonderwijs. De extra ruimte komt overeen met één gymnastiekzaal. 5.3.4 Situatie sporthal Oud Jaagpad De sportzaal aan het Oud Jaagpad maakt onderdeel uit van een gebouw waarin ook huisvesting voor onderwijs plaatsvindt. Tot en met het jaar 2010 huurde het Friesland College die ruimte voor volwasseneneducatie. Binnenkort wordt het onderwijsgedeelte van het pand gebruikt als tijdelijke huisvesting door basisschool t Wad. Op dit moment is nog niet bekend welke invulling aan het pand kan worden gegeven als de verbouwing van basisschool t Wad gereed is. Mocht er vanuit de gemeente geen nieuwe invulling aan het pand worden gegeven, dan ligt verkoop voor de hand. Vanuit het oogpunt van exploitatie en beheer ligt het niet voor de hand om bij het afstoten van het onderwijsgedeelte van het pand, de gymnastiekzaal niet mee te verkopen en in eigendom te houden. 14
5.3.5 Mogelijkheid tot aanpassing en/of uitbreiding van de Waddenhal De Waddenhal is ingedeeld in 2 zaaldelen, maar beschikt qua oppervlakte over drie zaaldelen. Indien er behoefte bestaat om deze sporthal te verbouwen naar een hal met 3 of 4 zaaldelen. Eén zaaldeel kan gerealiseerd worden door een extra scheidingswand aan te brengen en een aantal kleedruimtes te creëren die benodigd zijn om het derde zaaldeel te kunnen gebruiken. Een ander zaaldeel kan met een uitbreiding worden gerealiseerd aan de oostzijde van het pand. Tekeningen met de huidige situatie en een voorbeeld van een mogelijke verbouwing/uitbreiding zijn opgenomen in bijlage 5. Een grove berekening van het onderdeel Openbare Werken/Bouwkunde geeft aan dat deze volledige aanpassing/uitbreiding ca. 1.500.000,00 zal bedragen. Bij de bezuinigingsmaatregelen die de gemeente Harlingen heeft genomen is de bouw van een tweede sporthal komen te vervallen. Wel zijn voor 2012 lasten gereserveerd voor het treffen van voorzieningen voor het gymnastiekonderwijs. Hiervoor is 35.000,-- gereserveerd. In het bedrag van 35.000,-- is een bedrag van 5.000,-- opgenomen voor exploitatielasten. Met ingang van 2012 komt hier nog 5.000,-- bij. (gereserveerde lasten voor exploitatie, samen 10.000,00). Uiteindelijk leveren de gereserveerde lasten van 30.000,-- een investering van 833.000,-- op, bij een afschrijving in 40 jaar. In relatie met de gereserveerde lasten is de investering redelijk hoog. Reden hiervan is dat uit het IHP ook 40% van de investering wordt bekostigd. Daarnaast is voor gas- en stroomverbruik in de Harnehal een structurele last op de begroting opgenomen van 25.000,00. Met het beëindigen van het gebruik van de Harnehal kan het grootste deel van deze lasten en het grootste deel van de schoonmaakkosten, eveneens 25.000,00, kunnen worden gebruikt voor de investering. Echter, deze schoonmaakkosten zijn niet geraamd in de begroting, omdat deze daarvoor niet zijn aangemeld. (Deze kosten worden door de afdeling Publiekszaken jaarlijks verrekend met de huurvergoeding die RSG Simon Vestdijk jaarlijks aan de gemeente verschuldigd is.) Voor wat betreft de schoonmaakkosten is er een uitgaaf gedaan zonder krediet, hetgeen het rekeningresultaat heeft verslechterd. Aangezien alleen geraamde bedragen kunnen vrijvallen, kan deze uitgaaf bij de vrijval niet meegenomen worden. Uitgaande van een extra exploitatielast van 16.000,00 dient van de vrijval van gas- en stroomverbruik in de Harnehal ( 25.000) nog 6.000 voor de exploitatie gereserveerd te worden. Van de resterende 19.000 kan nog een extra investering worden gedaan van 316.667. Totaal is er dus beschikbaar om te investeren: 1.150.000. Dit is inclusief 40% niet verrekenbare BTW en 1.069.000 excl. BTW. De voorlopige raming voor een uitbreiding van de Waddenhal past dus niet binnen de financiële middelen die inmiddels geraamd zijn. Bij een investering van 1.500.000,00 is er een tekort van 431.000,00. 6.0 Conclusie en Aanbevelingen Conclusie Uit dit onderzoek blijkt dat de huidige beschikbare ruimte voor gymnastiek/sport en de behoefte naar die ruimte vanaf 2011 tot en met 2031 met elkaar overeenkomen. Er is daarnaast geen sprake van overcapaciteit. Hierop geldt een aantal kleine uitzondering en: tussen 8.00 uur en 8.30 uur wordt geen les gegeven, op woensdagmiddag heeft het basisonderwijs geen les en op vrijdagmiddag geven ook niet alle scholen les. 15
Behoefte Het basisonderwijs heeft behoefte aan 3 zaaldelen, het voortgezet onderwijs heeft behoefte aan 5 zaaldelen. Gescheiden of gecombineerd gebruik van sportzalen door het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs maakt voor de totale behoefte geen verschil. Dit betekent dat de totale behoefte de komende jaren gelijk blijft aan de huidige behoefte. Oud Jaagpad en multifunctionele ruimte openbare basisschool t Wad Het pand aan het Oud Jaagpad 28 kan, tenzij er een andere gemeentelijke bestemming voor wordt gevonden, op termijn worden afgestoten. Het wegvallen van dit zaaldeel kan gecompenseerd worden met de multifunctionele ruimte bij t Wad. Deze relatie wordt gelegd vanwege de reisafstand van de scholen die gebruik maken van de sportzaal in het Oud Jaagpad 28. Harnehal en Waddenhal Met het eindigen van het gebruik van De Harnehal zal er overdag direct een tekort ontstaan van 2 zaaldelen. Deze ruimtebehoefte kan niet gecompenseerd worden in de bestaande sportaccommodaties. Een eventuele compensatie voor het wegvallen van deze zaaldelen kan het beste worden gerealiseerd bij de Waddenhal. Overige sportzalen Voor de overige accommodaties zijn geen ontwikkelingen te verwachten, waardoor die situaties kunnen blijven zoals die zijn. Aanbevelingen Harnehal - Gelet op de hoogte van de exploitatielasten van de Harnehal is aankoop van de sporthal niet aan te bevelen. Om diezelfde reden is het aan te bevelen om het gebruik van deze sporthal, zo spoedig als dat mogelijk is, te beëindigen. Waddenhal - Werk de mogelijkheden tot het aanpassen en verbouwen van de Waddenhal nader uit, onder meer door inzichtelijk te maken wat de kosten van de noodzakelijke aanpassing en verbouwing zijn zoals dat omschreven is bij de conclusie. Noodzakelijk willen zeggen exclusief zgn. dojoruimten. Bij die uitwerking zal een volledige financiële paragraaf moeten worden toegevoegd waarin wordt beschreven wat de financiële gevolgen zijn van deze verbouw voor het totaal aan sportaccommodaties in de gemeente Harlingen. Oud Jaagpad - Onderzoek de komende tijd of de accommodatie aan het Oud Jaagpad daadwerkelijk kan worden afgestoten. 16
17