Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Jeroen Basten 10 June 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/60887 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.
Inhoudsopgave Wat gaan jullie doen? De opdracht Hoe moet je het doen? Verdeling van de lessen De samenwerking (rolverdeling) Wat gaan jullie leren? Wat moet je al kennen en kunnen? Het begin Introductiefilmpje Tijdbalk De thema's Bronnen Kaarten Internetbronnen Video's Afbeeldingen Hunebedden in Nederland Meester-uitdaging Hoe wordt het cijfer berekend? Help! Over dit lesmateriaal Pagina 1
Wat gaan jullie doen? De tijd van jagers en boeren was een hele spannende tijd! De mens was veel meer 'één met de natuur' dan nu. Achter elke steen kon een wilde puma, leeuw, tijger of mammoet schuilen die je met huid en haar kon verslinden als je ook maar iets verkeerd naar het dier keek. De wereld was nog niet ontdekt en ijstijden heersten over de werelddelen. In deze ruige tijd was de mens bezig te vechten voor haar bestaan en een toekomst voor zichzelf veilig te stellen. In dit project gaan jullie je inleven in de levens van vroeger. Jullie maken namelijk een informatieboekje voor basisschoolleerlingen in groep 4. Jullie zijn straks experts en gaan deze kennis gebruiken om een mooi boekje te maken waarin met plaatjes en een beetje tekst wordt uitgelegd hoe de mensen leefden. (Je kunt op de tabbladen in het menu links klikken om de andere informatiekopjes te bekijken.) De opdracht De bedoeling van dit project is als volgt: We maken met de hele klas een informatieboekje over de tijd van Jagers en Boeren voor basisschoolleerlingen van groep 4. Jullie werken met groepjes van 2 leerlingen die door de leraar worden gekozen Ieder groepje maakt 2 bladzijden voor het informatieboekje door te werken met het programma Microsoft Publisher Pagina 2
De bladzijden moeten gaan over een bepaald thema. Dit thema krijg je toegewezen door de leraar De bladzijdes die jullie hebben gemaakt gaan jullie in de laatste les van dit onderwerp presenteren voor de klas Op deze pagina's vind je allemaal links naar handige bronnen die je kunt gebruiken om informatie op te zoeken! Jullie hebben in totaal 5 lesuren de tijd (4 voor de poster en 1 voor de presentaties) Hoe moet je het doen? Bij het maken van de bladzijden moeten jullie rekening houden met de volgende dingen: Jullie moeten minimaal 2 plaatjes op elke bladzijde hebben staan De plaatjes moeten worden uitgelegd door een tekstbalkje Op elke pagina moeten minimaal 2 tekstbalkjes staan met informatie over de tijd van de jagers en boeren die past bij het thema dat jullie toegewezen hebben gekregen. Na het maken van de twee bladzijden gaan jullie deze presenteren in de klas. Denk eraan dat het maar ongeveer 2 tot 3 minuten hoeft te duren. Jullie mogen de posters uitprinten en laten zien of er een PowerPoint-presentatie van maken en op het bord laten zien. Hieronder zie je een voorbeeld van een bladzijde uit een informatieboekje: Pagina 3
Verdeling van de lessen Voorbeeld van een bladzijde uit een informatieboekje Les 1: Introductie van het onderwerp en lezen + maken 'Het begin' Les 2: Werken aan bladzijde 1 voor het boekje Les 3: Werken aan bladzijde 2 voor het boekje Les 4: Werken aan bladzijde 1 & 2 voor het boekje Les 5: Presentaties van de bladzijdes voor de groep en het maken van het boekje De samenwerking (rolverdeling) Jullie gaan met z'n tweeën werken aan de twee bladzijdes voor het informatieboekje. Maar als je ieder aan één bladzijde werkt, dan is dat niet echt samenwerken! Daarom heeft ieder van jullie bij het maken van de bladzijde een aparte rol. Bij het maken van de bladzijdes hebben jullie één van deze twee rollen: De opzoeker: zoekt informatie over het onderwerp en geeft dit door aan de maker De maker: krijgt informatie van de opzoeker en maakt de bladzijde in MS Publisher Deze rollen worden omgedraaid bij het maken van de tweede bladzijde! Pagina 4
Wat gaan jullie leren? In dit project ga je een aantal dingen leren waarmee je je eigen kennis vergroot. Het komt er op neer dat jij na deze opdracht het volgende moet kennen en kunnen: 1. Je kan kennis over de leefwijze van jagers en boeren gebruiken om een informatieboekje te maken 2. Je kan internetbronnen gebruiken om kennis over de leefwijze van jagers en boeren te vinden 3. Door je in te leven begrijp je dat de jagers en boeren een moeilijk bestaan hadden 4. Je kan MS Publisher gebruiken om twee bladzijden van het informatieboekje mee te maken 5. Je weet de tijdsperiode van de jagers en boeren te noemen 6. Door samen te werken in duo's kunnen jullie een beter beeld vormen over de tijd van jagers en boeren Wat moet je al kennen en kunnen? Je moet weten: In welke tijd de tijd van Jagers en Boeren zich afspeelde Dat de wereld nog niet ontdekt was Waarom mensen vaker op één plek gingen wonen Hoe je het internet gebruikt om informatie op te zoeken Hoe het programma Microsoft Publisher werkt. Je moet kunnen: Samenwerken met een klasgenoot Bronnen gebruiken om dingen uit te leggen Meerdere lessen werken aan een project Pagina 5
Het begin Introductiefilmpje Voordat jullie aan dit project gaan beginnen, bekijken jullie eerst allebei het onderstaande introductiefilmpje. Je kunt daarna ook de tekst uit het filmpje bekijken door op het bestandje eronder te klikken. TIP: Gebruik de tekst uit het filmpje als informatiebron. Link naar filmpje "Mensen in de steentijd" kn.nu/ww.5c4103a (schooltv.nl) Tekst bij filmpje mensen in de steentijd.pdf kn.nu/ww.93b5b0b (pdf, maken.wikiwijs.nl) Tijdbalk Hieronder zie je een tijdbalk van de geschiedenis in de tien tijdvakken. Daarin zie je ook de periode die jullie gaan bestuderen binnen dit project. Er is alleen wel iets geks met deze tijdbalk, er klopt namelijk iets niet. Beantwoord in de vraag hieronder wat er volgens jou niet klopt. Wat klopt er niet aan de tijdbalk hierboven? a. De tijd van Jagers en Boeren moet op een andere plek staan b. De tijd van Jagers en Boeren duurde veel langer dan hier lijkt Pagina 6
De thema's De leraar wijst aan ieder groepje een thema toe. Op deze manier krijgen we straks niet alleen maar dezelfde bladzijdes in het boekje. Hier kun je lezen wat ieder thema inhoudt en wat dus in op de bladzijdes moet terugkomen. Thema 1: Kunst & Cultuur De mensen uit de tijd van jagers en boeren leefden wel lang geleden maar ook zij hadden al kunst! Ga op zoek naar dingen die deze mensen maakten en waarom zij dit maakten. Kunst werd bijvoorbeeld vaak gemaakt op muren van grotten waarin de mensen schuilden. In dit thema moet je ook kijken naar wat er gebeurde met de doden. Je kunt hiervoor Nederland in de steentijd gebruiken om het gemakkelijker te maken. Thema 2: Leven in het wild Je gaat op zoek naar de gewoonten en de gevaren van het leven in het wild. Hoe gingen de mensen van plek naar plek? Waar haalden zij hun eten vandaan? Hoe gingen zij om met wilde dieren die zij tegenkwamen? Dit soort vragen ga jij beantwoorden door informatie over te zoeken. Denk bijvoorbeeld ook nog aan hoe deze mensen omgingen met de natuur. Thema 3: Samenleving Bij dit thema is het belangrijk dat je op zoek gaat naar informatie over hoe mensen met elkaar omgingen. Wat deed de man en wat deed de vrouw (de rolverdeling), bijvoorbeeld. Je kan ook denken aan hoe de mensen van plek naar plek trokken: Was dat alleen of in grotere groepen? Deze informatie ga je laten zien op de bladzijdes. Thema 4: Landbouw Later in de tijd van jagers en boeren gingen mensen steeds meer wonen op één plek. Toen ontstond er landbouw. Ga op zoek naar informatie hierover. Hoe kwamen mensen aan eten in de late steentijd? Wat was er anders dan de vroege steentijd? Daar ga je antwoorden op zoeken. Pagina 7
Bronnen Kaarten Internetbronnen Pagina 8
Video's http://www.wikikids.nl/steentijd http://members.home.nl/keesdebrouwer/prehistorie/10_de_steentijd.htm http://www.rotskunst.nl/ http://www.museon.nl/nl/prehistorische-kunst http://www.verrijkingsstof.nl/95.html#sub5917 kn.nu/ww.980f725 (youtu.be) kn.nu/ww.46b9f8c (youtu.be) kn.nu/ww.0c0d82f (youtu.be) kn.nu/ww.a8ef979 (youtu.be) kn.nu/ww.a97adc7 (youtu.be) Afbeeldingen Pagina 9
Pagina 10
Pagina 11
Hunebedden in Nederland Pagina 12
Hunebedden kn.nu/ww.066e4ae (docx, maken.wikiwijs.nl) Hunebed in Havelte Hunebed prent Pagina 13
Meester-uitdaging Treed in de voetsporen van een echte leraar op de basisschool! Deze opdracht is net wat moeilijker dan de basisopdracht en stimuleert je om meer uit jezelf te halen. Probeer deze opdracht erbij te doen als je de gewone opdracht net iets te makkelijk vind. De opdracht: Jullie kunnen het boekje geven aan een leraar van groep 4 op de basisschool maar dan is de vraag: wat kan hij of zij ermee in de klas? Jullie opdracht is dan ook om een handleiding te maken voor de leraar. In deze handleiding beschrijf je wat de leraar voor lessen kan geven met gebruik van het boekje. Bedenk: Een leuke manier om les te geven met het boekje Leuke opdrachten voor de leerlingen in de klas Tips voor de leraar Pagina 14
Hoe wordt het cijfer berekend? Jullie worden beoordeeld op: De informatie op de twee pagina's (kloppend en passend bij het thema) De gebruikte bronnen (heb je bijvoorbeeld zelf extra bronnen gevonden en toegevoegd) De vormgeving (ziet het er mooi uit?) De samenwerking met je partner Hieronder kun je klikken op het nakijkvel van de docent om meer informatie te zien. Nakijkmodel kn.nu/ww.4ac033d (doc, maken.wikiwijs.nl) Pagina 15
Help! Weet je niet goed hoe je kunt beginnen? Dit kan je misschien helpen: Stap 1 Lees de opdracht goed door. Daarbij kun je het beste beginnen met het goed lezen van alle deelkopjes onder 'Wat gaan jullie doen?', dan weet je precies wat je moet doen. Stap 2 Open op je computerscherm alle programma's die je nodig hebt, dit zijn: deze wikiwijs-pagina en het programma Microsoft Publisher. Stap 3 Verdeel de rollen 'opzoeker' en 'maker' alvast voor de eerste bladzijde die jullie gaan maken. Voor de tweede worden de rollen omgedraaid. Stap 4 Jullie hebben één van de vier thema's opgekregen van de leraar. Kijk bij het kopje 'thema's ' om bij jullie thema te lezen wat je allemaal voor informatie moet en kunt opzoeken. Lees het kopje dat bij jullie hoort dus goed door. Stap 5 Kijk waar je de informatie kunt vinden die je nodig hebt. Dit kun je doen door te kijken bij het kopje 'Bronnen'. Hier zie je verschillende bronnen die informatie geven over het onderwerp. De beste tip is om deze eerst even rustig door te nemen. Daarna ga je kijken welke jullie nodig hebben. Stap 6 De opzoeker zoekt informatie en geeft dit door aan de maker. De maker maakt dan de bladzijde in Publisher. Je kunt natuurlijk altijd hulp vragen aan de leraar! Pagina 16
Antwoorden Wat klopt er niet aan de tijdbalk hierboven? 1. De tijd van Jagers en Boeren moet op een andere plek staan 2. De tijd van Jagers en Boeren duurde veel langer dan hier lijkt Pagina 17
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Jeroen Basten Laatst gewijzigd 10 June 2015 om 12:49 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; Leerinhoud en Leven van boeren; Levenswijze van jagers en verzamelaars; Leven van jagers doelen in de prehistorie; De tijd van jagers en boeren (tot 3000 v C); Mens en maatschappij; Ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen; Geschiedenis; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Bronnen Bron Link naar filmpje "Mensen in de steentijd" http://schooltv.nl/video/jagers-en-verzamelaars-mensen-in-desteentijd/#q=jagers%20verzamelaars https://youtu.be/tqchloavot8 https://youtu.be/tqchloavot8 https://youtu.be/cmsfgtuds9a https://youtu.be/cmsfgtuds9a https://youtu.be/v1fpzs0-...fawxoqnhotxgg5gfyg1go-6or https://youtu.be/v1fpzs0-fci?list=pl55hnrvofawxoqnhotxgg5gfyg1go- 6oR https://youtu.be/8gyauqzk1ui https://youtu.be/8gyauqzk1ui Type Link Video Video Video Video Pagina 18
Bron https://youtu.be/lizhzfdvbzk https://youtu.be/lizhzfdvbzk Type Video Pagina 19