De bouwstenen van een geglobaliseerde economie BTC Informatiecyclus Lodewijk Smets (KUL, UA)
Overzicht KISS: de gesloten economie economische kringloop met huishoudens en ondernemingen Arbeidsverdeling en het coördinatieprobleem De rol van de overheid Van een gesloten naar een open economie Handel Buitenlandse investeringen
De gesloten economie
Eenvoudige economische kringloop Inkomensverdeling over productiefactoren factormarkt Ondernemingen huren productiefactoren huishoudens ondernemingen outputmarkt Huishoudens kopen goederen en diensten inkomensbesteding
Arbeidsverdeling en het coördinatieprobleem In België zijn er meer dan 4.600.000 huishoudens en meer dan 800.000 ondernemingen. Q: Hoe komt het dat er (zoveel) ondernemingen zijn? Q: Hoe kunnen de beslissingen van consumenten en producenten gecoördineerd worden?
Arbeidsverdeling autarkie= elk huishouden voorziet in zijn eigen behoeften arbeidsverdeling= individuen/groepen leggen zich toe op het produceren van één of een beperkt assortiment => specialisatie en arbeidsverdeling verhogen de productie t.o.v. autarkie
Het coördinatieprobleem: 3 zuivere oplossingen Traditionele systemen: productie en consumptie volgens traditionele regels en sociale normen Bevelsystemen: een centrale overheid bepaalt productie en de verdeling van goederen en diensten Marktsystemen: productie en verdeling gebeurt op basis van individuele beslissingen
Het coördinatieprobleem in de reële wereld elk bestaand economisch systeem bevat kenmerken van de drie zuivere systemen de meeste moderne economieën worden gekenmerkt door marktwerking mét een (belangrijke) rol voor de overheid
Marktwerking Wanneer in een markt van perfecte concurrentie de prijsvorming wordt vrijgelaten, leidt de evenwichtsprijs die tot stand komt tot een Pareto-efficiënte situatie
Rol van de overheid Publieke goederen: belangrijke goederen dat de markt niet of onvoldoende voorziet (defensie, rechtssysteem, schone lucht, ) => collectieve voorziening door de overheid Externe effecten: wanneer het gedrag van economische agenten rechtstreeks invloed heeft op andere agenten, zonder compensatie (milieuvervuiling, ) => regulering Herverdeling: marktwerking kan tot zeer ongelijke uitkomsten leiden => sociale zekerheid en belastingen
Economische kringloop mét overheid factormarkt Overheid koopt prod.factoren huishoudens belastingen overheid belastingen ondernemingen Overheid levert goederen en diensten outputmarkt
De open economie
De open economische kringloop BINNENLAND factormarkt huishoudens overheid ondernemingen outputmarkt FDI TRADE BUITENLAND
Handel
Handel: een historisch voorbeeld
Evolutie wereldhandel
Waarom handel? De theorie van comparatieve voordelen Elk land specialiseert zich in de productie van het goed waarvoor het over een comparatief kostenvoordeel beschikt Million roses Thousand tablets United States -10 +100 South America +10-30 Total 0 +70
Verklaringen voor comparatieve voordelen Technologische verschillen Relatieve beschikbaarheid van productiefactoren Toenemende schaalopbrengsten en Productdifferentiatie
Handel: fragment Bangladesh s Shrimp Boom
Handel: voor- en nadelen Voordelen: Verhoogde welvaart Efficiënte allocatie van productiefactoren verspreiding technologie en know-how Nadelen: Druk op het milieu? Aanpassingskosten Winnaars en verliezers Verhoogde afhankelijkheid protectionisme?
Handel: Protectionisme Quasi alle landen hanteren één of andere vorm van protectionisme Instrumenten: douanerechten, exportsubsidies, importquota s, vrijwillige exportbeperkingen, niettarifaire belemmeringen, invoervergunningen, Argumentatie: Diversificatie van de productie Strategische zelfvoorziening Bescherming tegen lage loonlanden Bescherming van de werkgelegenheid Bescherming van jonge nijverheden
Handel: conclusie Handel werkt welvaartsverhogend, maar er is nood aan een complementair beleid
Buitenlandse investeringen
FDI: centrale begrippen FDI: buitenlandse investeerder verwerft minstens 10% van de aandelen van een onderneming Greenfield vs. M&A Horizontaal vs. verticaal
FDI flows
FDI: fragment Around the World with Joe Stiglitz
FDI: voor- en nadelen Voordelen: Economische groei (door kapitaal en technologie) Jobcreatie met hogere lonen Spillovers? Belastinginkomsten Nadelen: Race to the bottom Verhoogde afhankelijkheid FDI in fragiele landen
FDI: Conclusie FDI zorgt voor jobcreatie en groei, maar er is nood aan good governance
Referenties Economie, een inleiding. Decoster, A. Economics, Krugman, P. en Wells, R. Rekeningen van de Overheid NBB Theory in Economic Anthropology Ensminger, J. (ed.) Traditional Production in Primitive African Economies, Dalton, G. Varieties of Capitalism: The Institutional Foundations of Comparative Advantage, Hall, P. and Soskice, D. The Globalization Paradox, Rodrik, D. In defense of globalisation, Baghwati, J. The evidence on Globalization, Potrafke, N. http://atlas.media.mit.edu/