Wethouder van Onderwijs en Dienstverlening Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie Ingrid van Engelshoven Henk Kool Gemeente Den Haag De voorzitter van Commissie Samenleving en de voorzitter van Commissie Bestuur BOW/2014.52 RIS 270666 070-3535364 3 4 maart 2014 Voortgang Geslaagd in het vak, over de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt in Haaglanden Bij brief van 30 augustus 2012 (RIS 25144) hebben wij u de Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden 2012-2015 toegezonden. Daarbij kondigden wij aan dat wij u in het najaar van 2013 zouden informeren over de voortgang en de resultaten, nadat een werkconferentie zou hebben plaats gevonden. Den Haag ontwikkelt zich tot een internationale stad van Vrede en Recht, zakenstad, toeristenstad en stad van kennis en innovatie. Naar onze mening moet de Actieagenda Geslaagd in het vak 2.0 bijdragen aan deze ontwikkeling en werken aan een sterke regionale economie, aan een goede loopbaanstart voor jongeren en aan baankansen voor volwassenen én jongeren. De gemeente Den Haag bevordert dit door het faciliteren van een intensieve regionale samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en hieraan verbonden instellingen. Binnen deze context bieden wij u, de geactualiseerde Actieagenda Geslaagd in het vak 2.0 aan. Actuele ontwikkelingen Er zijn drie redenen om een geactualiseerde Actieagenda Geslaagd in het vak 2.0 aan u te presenteren. Bij veel speerpunten zijn resultaten geboekt en vraagt de volgende fase om nieuwe acties; Door de economische crisis zijn verschillende speerpunten als het ware ingehaald door de realiteit: de werkgelegenheid krimpt en de (jeugd)werkloosheid stijgt. Binnen onze portefeuilles spelen we hier op in. Over de jeugdwerkloosheid heeft u op 16 januari 2014 een voortgangsrapportage (RIS 268822) ontvangen, en over de werkgelegenheidsontwikkeling in brede zin is de commissie Bestuur eerder geïnformeerd (8 december 2013,Transitie Haagse Economie - Werkgelegenheidsmonitor RIS 268841). R. Timmerman
BOW/2014.52 2 Ook voor de samenwerking in het kader van Geslaagd in het vak vormen deze ontwikkelingen een nieuwe opgave. Het Rijk biedt hiervoor met haar Regeling cofinanciering sectorplannen mogelijkheden. Met deze actualisatie wordt op beide ontwikkelingen ingespeeld; Op twee thema s doen zich kansrijke ontwikkelingen voor en blijkt het wenselijk om nieuwe speerpunten toe te voegen: Greenport en Informatie- en Communicatietechnologie. Nu snel actie Op korte termijn moeten de gevolgen van de crisis worden overbrugd. In 2013 heeft het kabinet na overleg met de sociale partners in de Stichting van de Arbeid de Regeling cofinanciering sectorplannen gelanceerd. Er wordt 590 miljoen (opgedeeld in aanvraagtijdvakken) beschikbaar gesteld over alle sectoren voor 2014 en 2015. De hoofdaanvrager is bij voorkeur een werknemersorganisatie, een werkgeversorganisatie, een O&O-fonds of een Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven. Ook is samenwerking van de sociale partners met sectorfondsen, kenniscentra voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven, (centrum)gemeenten van arbeidsmarktregio s en UWV voor het welslagen van sectorplannen belangrijk. Veel partijen binnen deze samenwerking doen nu ook al zaken binnen de Actieagenda Geslaagd in het vak. Voor de realisatie van het speerpunt Techniek en het speerpunt Zorg wordt in de samenwerking aansluiting gezocht op deze cofinanciering sectorplannen vanaf 2014. Waar mogelijk ook in de andere sectoren. Het werkgeversservicepunt Den Haag (WSP) investeert, ondanks de economisch zware tijden, in werkgelegenheidsarrangementen. Waar blijkt dat het ontbreekt aan voldoende vaardigheden wordt gebruik gemaakt van praktische arrangementen met bij voorkeur baangarantie en/of doorstroom naar vervolg onderwijs. Dit laatste geldt voornamelijk voor jongeren. Samen met werkgevers, branche organisaties en opleidingsinstituten wordt besproken wat de mogelijkheden zijn om de tekorten die op termijn ontstaan in te vullen. Hierbij wordt ook (waar mogelijk) gebruik gemaakt van de recent ontwikkelde (regionale) sectorplannen. De actualisering van de nieuwe Actieagenda is mede gebaseerd op de Monitor Geslaagd in het vak, op de factsheet met resultaten en op de opbrengsten van de werkconferentie Geslaagd in het vak 2.0 op 3 oktober 2013. Factsheet De factsheet Geslaagd in het vak, Resultaten 2012 2013 biedt per speerpunt een beknopt overzicht. Dit overzicht varieert van opgeleverde onderzoeken op basis waarvan (vervolg)acties zijn geformuleerd tot herziene lesprogramma s en nieuwe opleidingen die goed zijn afgestemd op de arbeidsmarkt in Haaglanden. De genoemde activiteiten zijn bekostigd door de partners zelf, soms met een bijdrage van één van de gemeenten. Ook hebben samenwerkingsprojecten bijdragen van derden, zoals het Platform Bètatechniek, verworven. Wij zijn van mening dat er goede voortgang is geboekt in dit eerste jaar en dat dit een goede basis biedt voor een vervolg. Monitor De gemeente Den Haag heeft een monitor 2012 voor Geslaagd in het vak laten opstellen. Aan de hand van deze startmonitor zijn de resultaten afgezet tegen de ontwikkelingen. De monitor is bijgevoegd en de samenvatting geeft een goed beeld van de situatie in 2012. Werkconferentie Circa 260 deelnemers, onder wie enkele raadsleden, hebben op 3 oktober 2013 een uitgebreid programma gevolgd. Op de werkconferentie was er aandacht voor de gevolgen van de economische crisis en de mogelijkheden die partijen desondanks zien om de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verbeteren. De vele workshops hebben op alle speerpunten ideeën en suggesties voor een vervolg opgeleverd. De werkconferentie kreeg een internationaal tintje door de aanwezigheid van vertegenwoordigers van 12 gemeenten uit het netwerk van Eurocities. Zo reflecteerde Antwerpen op de Haagse aanpak en verzorgden München en Malmö workshops.
BOW/2014.52 3 Op www.geslaagdinhetvak.nl vindt u een sfeerimpressie, verslagen van de plenaire sessie, de workshops en het Economisch journaal Haaglanden en ook de factsheet en de monitor. Concept-Actieagenda Geslaagd in het vak 2.0 De beschreven ontwikkelingen leiden tot een concept-actieagenda met bestaande en nieuwe speerpunten: 1. Leren en werken in de techniek aantrekkelijker maken; 2. Leren en werken in de zorg aantrekkelijker maken; 3. Personeelstekorten in het onderwijs aanpakken; 4. Kansrijke clusters Vrede & Recht en Veiligheid versterken via onderwijs; 5. Ondernemerschap versterken via onderwijs; 6. Jongeren helpen met een goede loopbaanstart; 7. Greenport Horti Campus: leren en werken in de Greenport; 8. Leren en werken in de ICT aantrekkelijker maken. De speerpunten over techniek, Vrede & Recht en Veiligheid en de nieuwe speerpunten Greenport en ICT richten zich primair op voldoende personeel in de toekomst. Deze sectoren hebben de potentie om te groeien en hebben dan meer personeel (met mogelijk andere competenties) nodig. Het onderwijs en de zorgsector zien zich gesteld voor een kwaliteitsslag als gevolg van ingrijpende veranderingen respectievelijk kwaliteitseisen. Bij een goede loopbaanstart ligt het accent echter op het goed toerusten van jongeren voor hun entree op de arbeidsmarkt als werknemer of als startende ondernemer. Voor jongeren en volwassenen die zijn aangewezen op een uitkering is de kortste weg naar werk de beste oplossing. De acht speerpunten bestrijken dit spectrum. Ze worden aangevuld met acties over communicatie en monitoring. Samenvatting per speerpunt Bij de zes speerpunten uit de Actieagenda 1.0 zijn veel resultaten behaald. Hieronder is per speerpunt kort een aantal daarvan samengevat en worden de belangrijkste veranderingen toegelicht. Ad 1. Leren en werken in de techniek aantrekkelijker maken Door gerichte acties vanuit de Actieagenda 1.0 beschikt Haaglanden sinds januari 2013 over een Techniekagenda Haaglanden. Deze wordt gedragen door scholen, werkgevers en gemeenten en is inmiddels ondertekend door zestig partijen. De Techniekagenda moet leiden tot 10% meer instroom van leerlingen in vmbo en mbo. Dit moet bereikt worden door inzet op vijf acties, die u terugvindt in de Actieagenda 2.0. Hiervoor is een bijdrage van het Platform Bètatechniek verworven. In september 2014 start in de regio Haaglanden een aantal zogenoemde vakmanschapsroutes. Dit is het resultaat van intensieve samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. Overigens starten per die datum ook nieuwe technologische opleidingen op mbo-niveau. Haaglanden gaat meedoen aan de TechFinder die in de Brainport Eindhoven ontwikkeld is. Zo faciliteren we leerkrachten in onze regio om basisschoolleerlingen en jongeren kennis te laten maken met techniek. Op bestuurlijk niveau is een Regionaal Topoverleg Techniek Haaglanden opgezet. Eén van de doelstellingen is om in de komende periode te komen tot een goede spreiding van technisch vmbo in de regio. Hiertoe worden ook initiatieven rond techmavo s ondernomen. Tevens is in het Topoverleg de vraag aan de orde of wetenschap en technologie in de onderbouw van het voortgezet onderwijs aan bod moeten komen. Het landelijke Techniekpact (waarin de huidige Techniekagenda als bijlage is opgenomen) wordt uitgerold en leidt mogelijk tot nieuwe actiepunten de komende jaren. Voor het behoud van werkgelegenheid kunnen werkgevers sectorplannen maken en een beroep doen op middelen van het Ministerie van SZW. De sector Techniek van het werkgeversservicepunt Den Haag (WSP) investeert in werkgelegenheids-arrangementen.
BOW/2014.52 4 Hierbij wordt ook (waar mogelijk) gebruik gemaakt van de recent ontwikkelde (regionale) sectorplannen in de techniek en gemeentelijke middelen voor werkarrangementen. Ad 2. Leren en werken in de zorg aantrekkelijker maken Bij de ondertekening van de eerste Actieagenda, in juni 2012, voorzagen we nog tekorten van zorgpersoneel. Op dit moment verwachten de zorginstellingen door bezuinigingen, hervormingen en transities voor de komende jaren grote personeelsverschuivingen in de regio Haaglanden. Hierdoor zullen ongeveer 6.000 zorgmedewerkers te maken krijgen met extramuralisering van hun werkzaamheden en voor circa 2.500 mensen zal hun baan komen te vervallen. De komende jaren zullen tekorten en boventalligheid naast elkaar ontstaan. Toch zal de behoefte aan zorgverleners, vooral op de mbo-niveaus 3 en 4, blijven bestaan. De verwachting is dat vanaf 2017/18 de arbeidsmarkt in de zorg weer zal aantrekken. Het Studieroutenet Gezondheid blijft op al deze ontwikkelingen inspelen om zo het zorgonderwijs bij de tijd te houden. ZorgZijnWerkt heeft onlangs zijn eerste sectorplan met een omvang van 7 miljoen ingediend bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om zo cofinanciering te verwerven. De sector Zorg en Welzijn van het werkgeversservicepunt Den Haag (WSP) zal met bestaande en eventueel nieuwe werkgelegenheidsarrangementen aansluiten op de huidige en komende behoefte aan personeel in deze sterk aan verandering onderhevige sector. De gemeente Den Haag zal Zorgzijnwerkt en de werkgevers benaderen met de vraag of zij in een sectorplan aandacht kunnen besteden aan het van-werk-naar-werk brengen van ca. 1000 medewerkers (huishoudelijke hulpen) in de Thuiszorg Den Haag al dan niet in een combinatie van werken en leren. In de factsheet worden onder andere de volgende resultaten beschreven: Vanuit de Actieagenda 1.0 is onder andere ingezet op instroom van personeel, vooral in de ouderenzorg. Dit heeft vruchten afgeworpen. In 2012 zijn 166 deelnemers gestart in werkgelegenheidsprojecten, in 2013 startten 135 deelnemers. Ongeveer 100 kinderopvangmedewerkers zijn gestart met omscholing naar de ouderenzorg. De ontwikkeling van een excellentie-traject verbetert de doorstroom van jonge studenten. Ze stromen vanuit vmbo naar een versneld traject mbo niveau 2 waardoor ze in een kortere tijd de studie doorlopen. Samen met werkgevers wordt veel aandacht besteed aan de thema s behoud en doorstroom. Ad 3. Personeelstekorten in het onderwijs aanpakken Het meest in het oog springende resultaat in dit speerpunt is de instroom van 100 onbevoegde docenten in Den Haag die zijn gaan studeren aan een lerarenopleiding. Ook hebben 100 studenten in hbo-techniek een educatieve minor Ingenieur en Docent gevolgd, waardoor ze nu als technisch docent in het onderwijs kunnen werken. De Haagse Lerarenbeurs wordt voortgezet. De educatieve minor wordt verbreed, evenals de Opleidingsschool Haaglanden. Om tot de best presterende onderwijsstelsels ter wereld te gaan horen moeten we nog stevige stappen zetten met elkaar. Dat vergt vooral vertrouwen en investeringen in de capaciteiten van de onderwijsgevenden. De huidige situatie is kwetsbaar. In het licht van de dreigende tekorten in het primair onderwijs en tekortvakken in het voortgezet onderwijs vanaf 2015 moeten we aanhoudend inzetten op de kwaliteit en de aantrekkelijkheid van het beroep. Op 19 oktober 2013 is het Nationaal Onderwijsakkoord gepresenteerd door minister Bussemaker, staatssecretaris Dekker en vertegenwoordigers van de Stichting van het Onderwijs. Hiermee is rekening gehouden; de komende periode zijn er verschillende verbindingen te maken met het Haagse onderwijsbeleid. Verder gaan we inzetten op de invoering van het lerarenregister, de uitrol van de methode leerkracht over de stad en onderzoeken we Haagse opleidingsmogelijkheden voor docenten. Ad 4. Kansrijke clusters Vrede & Recht en Veiligheid versterken via onderwijs De veiligheidssector in Den Haag groeit en is van grote economische waarde. Dit speerpunt wordt dan ook actief opgepakt.
BOW/2014.52 5 Door de Haagse Hogeschool en ROC Mondriaan wordt binnen het project Stepping Stones 4 Safety gewerkt aan verdere verbreding van het veiligheidsonderwijs. Op de manifeste vraag naar gespecialiseerd cybersecurity-personeel is door de gemeente Den Haag geanticipeerd met de oprichting van de Cyber Security Academy. Deze gaat in 2014 van start met een executive master voor professionals. De Academy is mede mogelijk gemaakt door de gemeente en is een gezamenlijk initiatief van Haagse Hogeschool, TU Delft en Campus Den Haag. In 2013 is een begin gemaakt met het verbinden van internationale werkgevers en studenten in de sector Vrede en Recht. Maar de aanpak is inmiddels breder. Het International Community Platform (een platform van internationale werkgevers) heeft in 2012 een onderzoek uitgevoerd naar de wijze waarop internationale werkgevers (internationale organisaties, non-gouvernementele organisaties en bedrijven) hun talent recruitment organiseren. Vervolgens hebben diverse activiteiten plaatsgevonden waarbij studenten, stagecoördinatoren, HR-managers en andere betrokkenen op de internationale arbeidsmarkt van Den Haag met elkaar in contact zijn gekomen. In 2014 wordt dit initiatief verder uitgebouwd met de actie Access to talent. Niet alleen voor organisaties en studenten op het terrein van Vrede en Recht worden (stage)matches gemaakt, maar internationale organisaties hebben ook behoefte aan stagiairs die andere opleidingen volgen. Daarbij valt te denken aan communicatie, financiën, business en PR. Met het nieuwe digitale platform www.studyinthehague.com hebben studenten die bezig zijn met de domeinen Vrede en Recht nu zicht op het onderwijsaanbod. Ad 5. Ondernemerschap versterken via onderwijs Dit speerpunt is bedoeld om jongeren actief te informeren over het belang van ondernemersvaardigheden als werknemer en natuurlijk over de mogelijkheden die ondernemerschap te bieden heeft. De afgelopen periode is een goede samenwerking tot stand gekomen tussen ROC Mondriaan, Inholland, de Haagse Hogeschool, de Haagse Campus van de Universiteit Leiden en Spirit4you. Deze samenwerking heeft geleid tot een groot gezamenlijk evenement voor leerlingen en studenten waarin het ondernemerschap in al zijn facetten centraal stond: de Ondernemersdagen. Voor docenten in Haaglanden is een masterclass Ondernemenderwijs verzorgd. Deze was bedoeld om docenten aan te zetten tot contact met bedrijfsleven en ondernemers. Met de Actieagenda 2.0 gaan we door op de ingeslagen weg. Hierbij zullen we ook het onderwijs uit de regiogemeenten betrekken. Daarnaast wordt de digitale community voor jongeren die ondernemer willen worden verder uitgewerkt. Ad 6. Jongeren helpen met een goede loopbaanstart De stijgende jeugdwerkloosheid noodzaakt tot verhoogde inzet. Sinds de start van de eerste Actieagenda zijn veel acties in gang gezet, die in de nieuwe Actieagenda worden gecontinueerd. In het vmbo is vooruitgang geboekt met de loopbaanoriëntatie en zicht op de arbeidsmarkt. Hiervoor werd goed voorlichtingsmateriaal ontwikkeld en zijn ouders erbij betrokken. Zo gebruiken steeds meer scholen de LOB-toolbox, om jongeren te ondersteunen bij hun studiekeuze. In september 2012 is een campagne gestart om ouders van vmbo-scholieren meer te betrekken bij de studiekeuze van hun kind. De site www.bekijkjetoekomst.nl geeft sinds 2013 inzicht in kansen op werk na afloop van een bepaalde opleiding. In 2012 hebben duizenden scholieren in Haaglanden hier gebruik van gemaakt. Aansprekende projecten zijn opgestart, zoals de inzet van stagiairs bij de renovatie van de wijk Rode Dorp en het project Pimp your house, een samenwerking van Vestia en ROC Mondriaan. Kenniscentra voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven maken slagen met de beschikbaarheid van stageplaatsen. In het afgelopen jaar hebben zo n 250 jongeren gebruik gemaakt van het Haagse netwerk Nazorg Plus, waarin praktijkscholen en scholen voor speciaal voortgezet onderwijs samenwerken. Zo krijgen zij extra ondersteuning bij hun entree op de arbeidsmarkt.
BOW/2014.52 6 Dit is door de Raad erkend en heeft geleid tot amendementen die extra budget beschikbaar maken voor startersbeurzen en meer stageplaatsen. Naast deze inzet op loopbaanoriëntatie en stages en leerbanen zal worden ingezet op het realiseren van tijdelijke werkarrangementen met werkgevers. Zo krijgen jongeren de kans om werkervaring op te doen. Denk hierbij aan traineeprogramma s in allerlei varianten waarbij de startersbeurs de jongere èn de werkgever over de drempel kan helpen. Ad 7. Greenport Horti Campus: leren en werken in de Greenport De tuinbouwsector in Westland, Lansingerland en Barendrecht heeft een Human Capital Agenda opgesteld voor de topsector Greenport. Westland heeft dit speerpunt ingebracht om zo meer verbinding te krijgen met de overige regio s. Naast een betere afstemming van het groene onderwijs op de tuinbouw zal de groene sector aandacht krijgen in de loopbaanoriëntatie van jongeren. Ook wordt bekeken of Westlandse werkgevers een traineeprogramma voor jeugdige werkzoekenden willen opzetten. Ad 8. Leren en werken in de ICT aantrekkelijker maken De ambities voor de brede ICT-sector in de Telecomsector noodzaken tot de ontwikkeling van bijbehorend beroepsonderwijs. De partijen gaan om tafel en zullen hiervoor een meerjarig plan ontwikkelen. Ook worden werkgelegenheidsinitiatieven opgezet. Verbinding tussen betrokken partijen Om alle acties goed te volgen functioneert het platform Geslaagd in het vak als een community van circa 250 professionals in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Dit wordt gecontinueerd. Zo faciliteren we informatie-uitwisseling tussen en netwerken van de professionals die zich bezighouden met aspecten van onderwijs-arbeidsmarkt. Inmiddels zijn netwerken als Telecom Netwerk Den Haag, Spirit4You, het samenwerkingsverband van vmbo en mbo in Haaglanden, de samenwerkingsverbanden Onderwijs en Bedrijven in Delft, Westland, Oostland en Zoetermeer, het Platform Economie, Onderwijs en Arbeidsmarkt in Leidschendam-Voorburg en het Breed Stageoverleg in Den Haag actief. Voortgang en financiering Om zicht te houden op ontwikkelingen en resultaten wordt opnieuw een monitor uitgevoerd. Qua financiering handhaven we de werkwijze dat de gemeente Den Haag en ook de andere gemeenten per jaar bekijken of en hoeveel budget zij op activiteiten kunnen bijdragen. In de praktijk loopt dit via het Budgetoverzicht Onderwijsbeleid behorend bij de Haagse Educatieve Agenda en via de werkgelegenheidsarrangementen van de Diensten SZW in de regio Haaglanden. Andere partners werken op soortgelijke manier of leveren een bijdrage door hun inzet. Ook zijn er samenwerkingsverbanden die er in slagen elders financiering te verwerven. Het concept wordt door ons voorgelegd aan de partners met de vraag of wij mogen uitgaan van herbevestiging van hun commitment. Er zullen enkele nieuwe partners toetreden, zoals de gemeente Westland en anderen. De Kamer van Koophandel heeft besloten zich terug te trekken vanwege een gewijzigd takenpakket en het Hoofdbedrijfschap Ambachten is opgeheven. Met vriendelijke groeten, de wethouder van Onderwijs en Dienstverlening Ingrid van Engelshoven de wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie Henk Kool