Kinderen van 0-4 jaar

Kinderen van 0-4 jaar Algemene informatie Opvoeden met geloven - Voorleven en doorgeven Ontwikkeling Deze eerste fase van het leven heeft een kind nodig om rustig tot het volle bewustzijn te komen. Het oefent de zintuigen, past de reflexen aan en wordt langzamerhand vertrouwd met de omgeving. Daarbij past geen overmatige of langdurige prikkeling, want daardoor komt het kind niet toe aan de beleving van veiligheid en geborgenheid. Juist die beleving is nodig om later op een goede manier een eigen geloofsidentiteit te kunnen ontwikkelen. In de eerste levensjaren gaat het vooral om het ondergaan van de sfeer, afkijken en imiteren. Het gaat om basisvertrouwen, doordat ouders in de behoeften van het kind voorzien en er voor hem zijn als het ze nodig heeft. Kinderen zijn afhankelijk van liefde (hechting). Kinderen ontwikkelen een eigen wil. Wanneer peuters te veel of te weinig mogen bepalen, worden ze onzeker. Kinderen leren dingen zelf te doen. Onder ouder verstaan we in dit document ook opvoeder. Tips voor thuis: Een vier/kijktafel; een verhaal zonder woorden In de moderne geloofsopvoeding ligt het accent op communicatie tussen opvoeders en kinderen. Een vier- of kijktafel geeft de mogelijkheid om die wisselwerking op gang te houden en stimuleert het samen vieren van geloof en leven. In de ontwikkeling van hele jonge kinderen is het belangrijk om zoveel mogelijk zintuigen aan te spreken. Het gaat om dingen die je kind kan horen (door te vertellen), zien en voelen. Kinderen gevoelig maken voor de religieuze laag van het leven heeft ook te maken met het zien. Dingen die voor jou en je kind van betekenis zijn, kunnen een plekje krijgen op de vier- of kijktafel. Je kunt er een kaars of een waxinelichtje op zetten. Je kunt er ook een verhalenboek of kinderbijbel neerleggen waar je uit voorleest. Of misschien is er een mooie foto die voor jullie van bijzondere betekenis is. Een vier- of kijktafel is een plekje in je huis waar jij en je kinderen even stil kunnen zijn. Geloven wordt zo concreet zichtbaar en ervaarbaar. Het hoeft geen apart tafeltje te zijn. Je kunt ook een deel van de vensterbank, een boekenplank, of het bovenblad van een kastje gebruiken. Een vier- of kijktafel is een plek in huis waar je rustig kunt zitten met je kind, een kaars kunt opsteken of een verhaal kunt vertellen. Leg er een kleedje of een vel papier neer in de kleur van het seizoen of het kerkelijk jaar. Je kind kan binnen of buiten iets zoeken van dezelfde kleur. Bloemen in passende kleuren kunnen er in een vaasje bij gezet worden. Voorbeelden : http://www.geloventhuis.nl

Lees- en spelletjestips Moments (deel 3) Een inspirerend magazine om te lezen en door te kijken, met waardevolle artikelen, interviews en praktische ideeën voor de geloofsopvoeding. Je wilt je kind graag opvoeden met geloven, maar wanneer begin je daarmee? Welke kinderbijbel past bij jou en je kind? En wat kun je nog meer doen om geloven een goede plek te geven in je drukke gezinsleven? Moments (deel 3) helpt ouders van kinderen van 0-8 jaar op weg en biedt hun inspiratie voor het vormgeven aan de geloofsopvoeding in de verschillende leeftijdsfasen van je kind. Het bevat ervaringsverhalen, praktische ideeën voor alledaagse en speciale momenten in het leven en waardevolle handvatten voor de opvoeding van jonge kinderen. Bestellen kan via www.boekencentrum.nl Materialenkoffer: Beginnen maar! De koffer zit vol teksten, liedjes, spelletjes en decoraties afgestemd op gezinnen met kinderen van ongeveer 1-5 jaar. Wil je meer weten over de uitgangspunten, ga dan naar de website www.geloventhuis.nl. Daar vind je ook elke maand creatieve ideeën om met het geloof bezig te zijn. ISBN: 9061739209 Mini-kinderbijbel Beginnen maar! Plafondhanger Scheppingsmobile Memoryspel Vloerpuzzel 4 dubbele Tekstonderzetters 5 dubbelzijdige gebedskaarten massief houten kaarthouder Handleiding Geloven thuis, hoe doe je dat? Filmpjes bij de Prentenbijbel Alle filmpjes die gemaakt zijn bij de Prentenbijbel staan nu op een dvd. In totaal 10 filmpjes, goed voor meer dan 30 minuten kijkplezier voor jonge kinderen. ISBN: 9789089120496 www.prentenbijbel.nl Apps In de App Store zijn drie prachtige verhalen uit de Prentenbijbel beschikbaar voor de ipad. De apps Pasen, Daniël en David en Goliat zijn bedoeld voor jonge kinderen van 2 7 jaar en bevatten animatiefilmpjes, waarin het Bijbelverhaal tot leven komt met muziek, beweging en geluidseffecten. Zo vormen deze apps met Bijbelverhalen een waardevolle toevoeging op de bestaande papieren kinderbijbels. In de komende maanden zal een serie Prentenbijbelapps verschijnen, met bekende verhalen als Noach, Abraham en Ruth. http://www.prentenbijbel.nl/apps/ Krummel DVD Collection van Max Lucado De dvd serie Krummel is een leuke serie van afleveringen die kinderen meenemen naar de tuin waarin de rups Krummel avonturen beleeft. Een vermakelijke serie die kinderen op een leuke manier (christelijke) normen en waarden bevat. Bijvoorbeeld via: www.gospel.nl Ark van Noach, vloerpuzzel, dominospel, play mobile Verkrijgbaar via diverse winkels, te vinden op internet. Balanceer Ark Paren van dieren moeten zorgvuldig gestapeld worden. Zodat de ark in balans blijft en de passagiers niet vallen. Gemaakt van kleurrijk gelakt hout. Een kleine dobbelsteen met symbolen geeft aan welk dier op de ark gezet moet worden. http://www.geloofshop.com/index.php?route=product/product&path=163_176&product_id=67904

Noach blikkenverhaal Blok voor blok, met de nummers 1-10, met simpele woorden en prachtige illustraties, bouwen kinderen aan het verhaal van Noach. Een speelse en leerzame ervaring voor jonge kinderen (peuters)! Door het stapelen van de blokken van groot naar klein ontwikkelen ze hun motoriek, hun telvaardigheden, vergroten ze hun woordenschat, leren ze het verhaal van Noach en denken ze na over het benoemen van kleuren. De blokken zijn gemaakt van stevig karton, zijn goed bestand tegen kinderhandjes (en mondjes) en beschadigen de tafel of de vloer niet. De gestapelde blokken vormen een toren van ongeveer 1 meter. http://www.geloofshop.com/index.php?route=product/search&search=noah Prentenbijbel Doeboek Marijke ten Cate Bestelling via de mail naar: info@bijbelgenootschap.nl Activiteit voor ouders en kinderen - Een weg van verwondering Introductie Deze bijeenkomst is voor ouders met kinderen van 0-4 jaar. Onder ouder verstaan we ook opvoeder. Optie 1: individueel Ouders kunnen met hun kinderen op elk gewenst moment een wandeling maken. Op 10 plekken tijdens die route staan ze stil bij een stukje uit de Bijbel. Deze teksten met opdrachten krijgen de ouders mee op papier. Een wandeling in een park of bosachtige omgeving is het meest geschikt voor deze wandeling, maar is niet essentieel. Optie 2: met andere ouders en kinderen samen op afgesproken moment Het is ook mogelijk om te kiezen voor een gezamenlijke start. Ouders kunnen elkaar dan ontmoeten en ervaringen uitwisselen na afloop. Benodigdheden - kaartjes met de opdrachten - eventueel stoepkrijt Info vooraf voor de deelnemers Deze bijeenkomst is voor ouders en kinderen, omdat het deze week De Week van de Opvoeding is. Opvoeden heeft veel raakvlakken met geloofs-opvoeding. En natuurlijk met regels, grenzen stellen, je kinderen dingen willen leren. Als thema heeft De Week van de Opvoeding gekozen voor Ik tel tot tien. De meest bekende regels in de Bijbel, dat zijn er ook 10, namelijk de Tien Geboden. Ook wel de Tien Woorden van God genoemd. Deze wandeltocht voert langs de 10 Geboden en zal jullie als ouders helpen om samen met je kinderen dingen te ontdekken, te ervaren, te doen. Bepaal van tevoren hoe lang je wilt doen over de wandeling en verdeel die tijd een beetje gelijkmatig over de opdrachten. Een korte picknickstop tussendoor is natuurlijk ook altijd leuk. De teksten van de Tien Geboden komen uit de kinderbijbel Woord voor Woord van Karel Eijkman en Bert Bouman. De tekst uit Genesis komt uit de Nieuwe Bijbelvertaling.

Het 1 e Gebod Ik ben de Heer, jullie God. Ik heb jullie vrijgemaakt uit een onvrij land. Houd je dan ook aan je bevrijder. En zorg ervoor dat je vrij blijft van andere goden. Ga op weg, net zoals de Israëlieten op weg gingen uit Egypte, bevrijd van de slavernij. Geniet van je vrijheid. Probeer alle gedachten eens los te laten, alle zorgen, drukte van alle dag even een uurtje uit te zetten. Richt je op jezelf en elkaar en God. Voel je vrij! Schud alles maar eens even goed los. Je armen, benen, schouders, hoofd. Ja papa en mama, ook meedoen!!! Het 2 e Gebod Probeer mij niet uit te tekenen. Dat betekent dat je niet mag beweren dat je precies weet hoe God is en hoe Hij eruitziet. Kijk eens goed om je heen. Wat zie je allemaal? Maak er een spelletje van en probeer samen zo veel mogelijk dingen op te noemen die je om je heen ziet. vogel zon boom steen pissebed bankje water bloem wolken Wat vind jij het allermooist wat je daar op die plek ziet? Heeft God dat gemaakt? Bijzonder hè.

Het 3 e Gebod Noem mijn naam niet bij dingen waar ik niet mee te maken wil hebben. Dat betekent dat je voorzichtig moet zijn met dat woord God. Net hebben jullie al heel veel dingen om je heen benoemd en bekeken. En je hebt je verwonderd over alles wat God gemaakt heeft. Daar is ook een mooi liedje over, misschien ken je het wel. Zing het samen. Of lees het voor. God die alles maakte God die t gras gemaakt heeft God die alles maakte de lucht en t zonlicht blij de bloemen in de wei de maan, de sterrenrij de hemel en de aarde de bomen, vruchten, vogels als duist re wolken komen zorgt ook voor mij zorgt ook voor mij zorgt ook voor mij. Het 4 e Gebod Vier één dag van de week als mijn dag. Dat betekent dat het een vrije dag is. Op zo n dag moet je alle mensen die voor je werken vrij geven. Gen. 2: 2-3 2 Op de zevende dag had God zijn werk voltooid, op die dag rustte hij van het werk dat hij gedaan had. 3 God zegende de zevende dag en verklaarde die heilig, want op die dag rustte hij van heel zijn scheppingswerk. Bespreek met elkaar: wat maakt de zondag voor jullie anders dan de andere dagen van de week?

Het 5 e Gebod Houd je vader en je moeder in ere. Want als je dat niet doet, als je oudere mensen maar laat zitten, dan zorg je er niet voor dat ze vrij kunnen zijn. Vertellen jullie elkaar vaak genoeg dat je elkaar lief vindt / van elkaar houdt? Geef elkaar dan nu een dikke knuffel of zoen en zeg het eens hardop tegen elkaar. Het 6 e Gebod Sla niemand dood. Dat betekent ook dat je elkaar niet in de steek laat. God gaf ons de kans om te leven. Dus mag je elkaar het leven niet onmogelijk maken. Zoek een slak / worm / pissebed of een ander klein diertje waar je eens rustig samen naar kan kijken. Kijk eens hoe het diertje zich beweegt of juist niet. Zelfs dat kleinste beestje heeft God gemaakt. We mogen daarom weten dat we zuinig moeten zijn op het leven in de natuur en dat we moeten zorgen voor alle dieren en mensen in de wereld.

Het 7 e Gebod Blijf trouw aan mensen van wie je houdt. Dat betekent ook dat mensen zuinig moeten zijn op mensen die van elkaar houden. Als God een God is die van mensen houdt, moeten de mensen ervoor zorgen dat mensen van elkaar kunnen houden. Maak elkaar aan het lachen!!! Bijvoorbeeld door elkaar eens lekker achterna te zitten of door kiekeboe te doen. Het 8 e Gebod Steel niet. Als de God, die ons in de woestijn genoeg te vinden geeft om van te leven, onze God is, dan mag je niet voor jezelf inpikken wat van iedereen is. Hebben jullie al vogels gezien? Of mooie bloemen? Zoek er maar eens een paar. Vertel: Jezus vertelt in de Bijbel een verhaal over de vogels in de lucht en de bloemen in het veld (Mat. 6: 25-34). Vogels, zo vertelt Jezus, hoeven zich voor hun eten nergens zorgen om te maken. Ze hoeven niet te zaaien of te oogsten of naar de winkel om boodschappen te doen. God zorgt voor de vogels. En God zorgt voor de bloemen in het veld. Ze hoeven geen dure merkkleding aan of een T-shirt met dat ene stripfiguur. Ze zijn mooi zoals ze zijn en hoeven daar niets voor te doen. Als God al zo voor de vogels en de bloemen zorgt, zo mogen wij er op vertrouwen dat God ook voor ons zal zorgen.

Het 9 e Gebod Spreek niet vals. Dat betekent dat je nooit een ander mag verraden door hem verdacht te maken. Als we God willen vertrouwen op zijn woord, maar we kunnen elkaar niet vertrouwen, dan worden we nooit vrij voor elkaar. Speel verstoppertje met elkaar. Het ultieme spel om kleine kinderen stapsgewijs te leren wat vertrouwen is. Je bent namelijk wel weg, maar niet echt weg. Het 10 e Gebod Wil niet altijd hetzelfde hebben wat bij een ander hoort. Dat betekent ook: je moet niet altijd zo willen zijn als een ander is. Zoek een plekje met een gladde ondergrond. Teken elkaars schaduw op de grond met een stok of met stoepkrijt op de stenen. Van jouw schaduw is er maar 1. Niemand heeft dezelfde schaduw. God heeft jou uniek gemaakt, zoals jij is er niemand. Met deze mooie gedachte is deze wandeling afgelopen. Ga in vrede, Ga met God.

Ontmoeting met ouders Thema: Geloven geef je door Centrale vraag: Wat heb ik van mijn ouders meegekregen rondom geloven en wat wil ik hiervan doorgeven aan mijn kinderen? Tijdsduur: 2 uur Opvoeden met geloven is allereerst: proberen je kind geborgenheid te geven. Door de aanvaarding en de onvoorwaardelijke liefde van zijn ouders kan het ontdekken dat de bron hiervan God is. Tegelijkertijd daag je het uit te groeien. Je moedigt hem aan zijn talenten te ontdekken en te gebruiken om zich te ontwikkelen tot een mens van God. Het gaat dus om overtuigingen, de manier waarop die in de praktijk worden gebracht en de wijze waarop deze worden beleefd door ouders. In deze bijeenkomst gaat het over de bronnen die de ouders gebruiken voor de geloofsopvoeding van hun kind, wordt stil gestaan bij de geloofsopvoeding die ze zelf hebben meegekregen en gaan de ouders op zoek naar een invulling van opvoeden en geloven die bij zichzelf en hun kinderen past. Voorbereiding Praktische voorbereiding Lees het materiaal voor deze bijeenkomst goed door, inclusief de bijlagen; Bepaal welke werkvormen je met jouw groep wilt gaan doen; Zoek de benodigdheden op; Kopieer BIJLAGE 1 vier keer en knip de kaartjes uit; Kopieer ook de andere bijlagen, voor iedere deelnemer een kopie; Teken op een flap-over een grote boom, met wortels, een stam en takken; Leg voor de bijeenkomst alle benodigdheden klaar. Persoonlijke voorbereiding Als voorbereiding is het goed om na te gaan wat jou eigen herinneringen en ervaringen zijn als het gaat om opvoeden en geloven. De onderstaande vragen kunnen je helpen om je persoonlijk voor te bereiden op de bijeenkomst. Wat zijn jouw eigen herinneringen uit je jeugd over geloof en kerk? Welke rol speelt geloof en kerk in je huidige leven? Wat vind jij in het geloof van grote waarde om door te geven aan ouders en hun kind(eren)? Wat zou je hierover kunnen en willen delen met de deelnemers? Benodigdheden Post-it-blaadjes; Flap-over; Grote vellen papier; Pennen; Kleurpotloden Tape om flappen te bevestigen aan de muur; Kopieën van de bijlagen; Iets te drinken en wat lekkers. Tips

Een boekentafel met boeken over (geloofs)opvoeding kan een leuke aanvulling zijn. Door het bladeren in boeken kunnen ouders ook met elkaar in gesprek komen; Denk ook aan de indeling van de ruimte. Stoelen in een halve cirkel en tafels aan de kant geeft meer ruimte voor gesprek dan een vergaderopstelling. PROGRAMMA Welkom en opening 10 minuten Heet iedereen welkom. Je kunt de avond openen met een van de volgende Bijbelteksten: Psalm 78: 1-8,Deut 6: 4-7 of Jozua 4: 1-7. Je kunt er ook voor kiezen een verhaal uit een kinderbijbel voor te lezen. Steek eventueel een kaars aan, als teken van Gods licht in jullie midden Stel vervolgens jezelf zelf kort voor en vertel iets over jezelf en je betrokkenheid bij het thema van vanavond. Nodig de deelnemers uit om hun eigen naam te noemen en de namen en leeftijd van hun kinderen 10 minuten Verkenning Leg de uitspraken van BIJLAGE 1 op tafel. Dezelfde uitspraken leg je op een stapeltje op elkaar. Laat ieder twee kaartjes uitzoeken die hem of haar aanspreken. Als een leeg kaartje gekozen wordt, kan men zelf een uitspraak bedenken. Bespreek vervolgens in de groep op welke manier zij thuis omgaan met deze uitspraak. Je noemt als coach een uitspraak en vraagt wie deze uitspraak gekozen heeft. Deze persoon noemt ook de andere uitspraak en vertelt daarna iets hierover. Daarna laat je iemand aan het woord die de tweede uitspraak gekozen heeft. Wanneer de groep groot is, kun je ervoor kiezen om dit in subgroepen te doen. Verdieping Vertel de deelnemers dat jullie aan de slag door middel van een beeld: het beeld van een boom. Bij opvoeden en geloven zijn de volgende drie dingen belangrijk: je eigen herinneringen uit het verleden over opvoeden en geloven: dat kun je de wortels noemen. hoe je nu in het geloof staat: daar staat de stam van de boom symbool voor; wat je van grote waarde vindt om door te geven aan je kind: de vruchten van de boom. Vraag of de deelnemers vragen hebben ter verheldering, voor jullie verder gaan met dit beeld. Geef vervolgens iedereen een groot vel papier en vraag of ieder zijn/haar eigen boom wil tekenen.

20 minuten Wortels Nodig de deelnemers uit om bij zijn/haar wortels een aantal eigen ervaringen met betrekking tot hun geloofsopvoeding op te schrijven. De positieve ervaringen kunnen zij bij de wortels schrijven. Op postit-blaadjes kunnen ze hun belemmerende of negatieve herinneringen schrijven. Nodig de deelnemers uit om met de groep iets te delen van wat ze hebben opgeschreven. Ga hierbij niet het rijtje af, maar vraag wie als eerste wil beginnen. Schrijf in kernwoorden de herinneringen van de deelnemers bij de boom op de flap-over. Probeer steeds duidelijk te krijgen wat of wie nu precies zo belangrijk of belemmerend is geweest. Aanvullende vragen hierbij kunnen zijn: Wat raakte je zo in deze persoon en/of gebeurtenis? Wat maakte dat deze persoon of gebeurtenis belemmerend is geweest in je geloofsweg? Wat betekende deze gebeurtenis voor jouw geloof nu? Als de groep uit meer dan tien personen bestaat, kun je er beter voor kiezen dit onderdeel in kleinere groepen te doen. Daarna verzamel je weer in de grote groep en is er kort de gelegenheid om uit te wisselen. Vraag bijvoorbeeld: Wat heeft je verrast in het antwoord van de ander? Eén voorbeeld mag hierbij dan genoemd worden. 15 minuten Stam Bij de stam gaat het over jouw eigen huidige situatie. Hoe sta jij nu in het geloof? Wat betekent geloven voor jou in het leven van alledag? Geef iedere deelnemer een kopie mee van BIJLAGE 2. Nodig de deelnemers uit om in kernwoorden antwoord te geven op één of meerdere vragen van de bijlage. Deze steekwoorden kunnen zij in de stam schrijven. Verdeel de groep in kleinere groepjes van drie of vier deelnemers. Nodig iedereen uit aan elkaar te vertellen hoe de stam van hun boom eruit ziet. Is de stam dik, stevig of juist dun? Is de stam glad of zitten er deuken of ribbels in? Hoe zien zij dit terugkomen in de geloofsopvoeding die ze aan hun kind meegeven? 10 minuten Takken en vruchten Geef de deelnemers een kopie van BIJLAGE 3 en vraag hen in iedere appel iets te schrijven met betrekking tot het opvoeden met geloven dat zij van waarde vinden om door te geven aan hun kind(eren). De appels kunnen ze uitknippen en met tape op hun boom plakken. 20 minuten Pauze

30 minuten Verwerking Vertel dat er tijdens dit tweede deel van de bijeenkomst gelegenheid is om ervaringen uit te wisselen over hoe je dat nu doet in de praktijk: opvoeden met geloven. De deelnemers hebben in de appels opgeschreven wat ze van waarde vinden om door te geven aan hun kinderen. Maar hoe geef je daar nu vorm aan in het gewone leven van alledag? Verdeel de groep weer in kleinere groepjes van vier 0f vijf personen per groepje. Deel de kopieën van BIJLAGE 4 uit. Vertel de deelnemers dat ze de vragen die op deze bijlage staan, kunnen gebruiken als uitgangspunt voor het gesprek. Maar ook hun eigen vragen die op de vragenwand zijn aangebracht, kunnen ze inbrengen. En misschien zijn er ondertussen nog andere vragen bij gekomen? 5 minuten Afsluiting Vat kort samen wat jullie tijdens deze bijeenkomst hebben gedaan en vraag wat de deelnemers het meeste is bijgebleven of waar ze het meeste aan hebben gehad. Ga na of er behoefte aan is om nog eens bij elkaar te komen en verder in te gaan op het opvoeden met geloven. Bedankt tenslotte ieder voor zijn of haar inbreng.

BIJLAGE 1 Kaartjes met uitspraken Kopieer de bijlage vier maal en knip de kaartjes uit. Ik kan ontzettend genieten van de leuke momenten samen met mijn kind(eren). Het is eigenlijk een bizar beroep, opvoeden. Ik wil mijn kind graag meegeven dat zij van waarde is, dat ze geliefd en gewenst is zoals ze is. Ik wil graag vorm geven aan het geloof van mijn kind. Gesprekken met andere ouders helpen mij om vorm te geven aan opvoeden en geloof. Ik hoop dat mijn kind later voor zichzelf op kan komen en weerbaar is. Ik wil mijn kind graag opvoeden met de gedachte dat zij er niet alleen voor zichzelf is, maar aandacht heeft voor anderen. Ik vind opvoeden een hele verantwoordelijkheid. Ik ben onzeker hoe ik in de opvoeding gestalte kan geven aan wat ik belangrijk vindt. Ik wil graag op een natuurlijke manier benoemen dat God er voor mijn kind is.

Opvoeden met geloven is helemaal niet eng of ouderwets. Mijn kind mag steeds meer zelf uitmaken hoe zij in het leven staat en of geloof daarin een plek heeft. Als ouder geef je je kind een richting mee. Als ouder leef je het leven vóór. Alleen als je als ouder iets meegeeft valt er echt iets te kiezen.

BIJLAGE 2 De stam Beschrijf in kernwoorden in de stam op welke betekenis geloven heeft in jouw leven. Je kunt hiervoor de volgende vragen als richtlijn nemen: Welke plek of rol heeft geloven voor jou in het dagelijks leven? Wat of wie is God voor jou? Wat zijn voor jou dingen die je moeilijk vindt als het over geloven gaat? Hoe heeft jouw manier van geloven zich ontwikkeld in de loop van de jaren?

BIJLAGE 3 De vruchten Schrijf in iedere appel iets met betrekking tot het opvoeden met geloven dat je graag door wil geven aan je kind(eren).

BIJLAGE 4 Gespreksvragen 1. Wat was het laatste woord?, riepen wij als kinderen vroeger altijd in koor na het bijbellezen aan tafel. Het was gekscherend bedoeld om te testen of iedereen wel echt had geluisterd naar het bijbelverhaal of stiekem had zitten dromen. Is voorlezen uit de Bijbel na het eten nog steeds traditie? Of zijn er nieuwe vormen van geloofsopvoeding? Vraag: Welke tradities hebben jullie thuis opgebouwd? 2. Mijn vrouw en ik hebben qua geloofsopvoeding geen bepaalde strategie, of vaste manier van zo moet het. Ik zeg niet heel bewust tegen mijn kinderen: ik geef jullie zus of zo mee, omdat het bij het geloof hoort. Zolang we geduldig en liefdevol met onze kinderen omgaan, komt het geloof er vanzelf in mee. Als ik tijd neem om m'n dochter naar bed te brengen en luister naar wat ze op haar hart heeft, dan gaan die gesprekken af en toe vanzelf over onderwerpen die met geloven te maken hebben. En ook als het gesprek niet heel expliciet over geloof gaat dan zul je als ouder toch impliciet 'gelovige' vragen stellen of antwoorden geven. Vraag: Hoe impliciet of expliciet zijn bij jullie de gesprekken over geloof? 3. Met de term geloofsopvoeding heb ik weinig. Ik denk dat opvoeden op zich al zo heilig is dat je geloof daarin vanzelf naar voren komt. En zolang mijn vrouw en ik open zijn over onze eigen geloofsbeleving en zolang we geduldig en liefdevol met onze kinderen omgaan, komt het geloof er vanzelf in mee. Vraag: Wat betekent opvoeden en geloof voor jou? 4. Maar supertraditioneel zijn we ook weer niet, zoals dat er dingen niet mogen op zondag bijvoorbeeld. Als één van onze kinderen zijn of haar kinderfeestje op een zondag wil houden, dan is dat prima. Het is dan feest, maar we gaan vooraf wel even naar de kerk. Vraag: Hoe ziet jullie zondag eruit? 5. We leggen onze dochters en zoon geen bijbelteksten op. Wel leggen we bepaalde leefregels uit de Bijbel uit, als het ter sprake komt. Bijvoorbeeld waarom je niet mag vloeken. Vraag: Welke plaats heeft de Bijbel in jullie dagelijkse leven? 6. Mijn moeder heeft uit haar trouwjurk een doopjurk gemaakt. Daar zijn al onze kinderen in gedoopt. Wij vonden dat heel gewoon. Maar je kind laten dopen is natuurlijk helemaal niet meer vanzelfsprekend. Vraag: Zijn jouw kinderen gedoopt en zo ja, waarom heb je hiervoor gekozen? 7. Wat mij betreft: betrek de kinderen bij dingen die belangrijk voor je zijn als ouder, dat is mijn tip aan ouders. Of dat nu zingen is, naar een mooi verhaal luisteren of iets voor een ander doen. Wat ze er later zelf mee doen is aan henzelf. Vraag: Welke tip wil jij aan andere ouders meegeven?