Muziek in strips, Strips in muziek! Inleiding: In veel stripverhalen komt muziek voor. Sommige strips draaien volledig om muziek, in andere komt het, vaak in geparodieerde vorm, even langs. De strip kent zijn eigen muzikale idioom: de zogenaamde Onomatopeeën. Dit zijn fonetisch genoteerde klanken: bijv. kukelekuu..! Maar: kan het ook andersom? Dwz. Kunnen strips in de muziek een rol spelen? In dit betoog probeer ik aan te tonen Strips in de muziek een potentieel bieden dat nu nog deels onbenut blijft. Op dit moment zijn strips in beperkte mate terug te vinden in muziekmethoden, (lesboeken) en schoolmuziekmethodes. Vaak gebruikt als verklarende tekening. Wat voor waarde zou de strip aan de muziek kunnen toevoegen?
In mijn praktijk als musicus en docent ben ik in de loop der jaren verschillende waardevolle mogelijkheden van het stripverhaal in de muziekpraktijk tegengekomen. Hieronder zal ik pogen de belangrijkste weer te geven. Het vastleggen van beweging Het vastleggen van dans Het omschrijven van speelhouding Gedetailleerde instructies bij muziek. Het weergeven van een handeling Het stimuleren van de fantasie Het verlevendigen van theorieles Het aantrekkelijk maken van lesboeken Vooral de laatste vorm vindt men veel terug. De meeste lesboeken bedienen zich van strips waar het gaat om het attraktief maken van het geboden schriftelijk materiaal. De in mijn ogen meest waardevolle toepassing echter, het vastleggen van een handeling vindt men slechte zelden terug. Hieronder een aantal voorbeelden en suggesties voor het toepassen van strips in de muziekles.: Het vastleggen van beweging:
Een fraai voorbeeld komt uit deze engelse schoolmusical. Merk op hoe, zowel in docentenpartij als de leerlingentekst de beweging is ingetekend: In mijn ogen is deze aanpak geniaal in zijn eenvoud. Er is eigenlijk geen uitleg nodig, en er wordt meteen duidelijk welke beweging op welk moment gemaakt moet worden. Zelfs als je in een rolstoel zit, kun je op deze manier met een groep een dans instuderen.
Het vastleggen van dans: Onderstaand voorbeeld borduurt op deze aanpak voort. Hier wordt een dans uitgelegd, zonder dat een docent deze voor hoeft te doen:
Het omschrijven van een speelhouding: In veel methoden vindt men dit terug. Het zou wellicht een goed idee zijn dit nog iets gedetailleerder uit te werken, door bijv positiewissellingen, of grepen ook in te tekenen: onderstaand voorbeeld maakt gebruik van strips om de zanghouding uit te leggen
Het geven van gedetailleerde instructies: Ook kunnen op een speelse wijze gedetailleerde instructies worden gegeven. Het leuke is dat je door middel van deze aanpak alle tijd hebt om ze in je eigen tempo door te nemen. In het onderstaand voorbeeld heb ik dit uitgewerkt: The Cup Game: Op deze wijze kunnen complexe handelingen worden vastgelegd. Bijv. bewegingen bij kinderliedjes, dans bij musicals. Maar bijv. ook een instructie hoe een klarinet in elkaar te zetten, een hobo-riet te snijden of gitaar te stemmen
Het stimuleren van de fantasie: In het onderstaande voorbeeld worden de onomatopeeën uit strips gebruikt om de fantasie te prikkelen: v
Het verlevendigen van een theorieles: We leven in een beeldcultuur. Strips bieden een uitgelezen mogelijkheid om theoretische begrippen en kennis te koppelen aan plaatjes. Hierdoor kan het leren van onontbeerlijke theoretische begrippen een stuk feestelijker worden: In onderstaande voorbeelden wordt hier gebruik van gemaakt: uitleg over de onderdelen van het drumstel en speeltechniek:
Transponeren voor Bes instrumenten: Open stemming gitaar: (bovenstaande voorbeelden komen niet uit een lesboek. Soms kun je uit een strip ook iets leren) Op dergelijke wijze kunnen eenvoudig talloze complexe onderdelen van het instrumentaal spel worden uitgelegd. De leerling zal het bestuderen van de stof waarschijnlijk veel minder snel als saai ervaren.
De laatste, minst opwindende, maar wel meest voorkomende toepassing is het verlevendigen van de lesboeken. De strips hebben hier eerder een decoratieve dan een educatieve functie. Niemand zal echter kunnen ontkennen dat het waardevol is dat een lesboek er attractief uitziet.
Conclusie: Getekende instructie biedt de mogelijkheid om een beweging gedetailleerd op te schrijven. Door middel van tekeningen kunnen danspassen, gebaren en andere handelingen in een lesbrief worden gezet. Dansjes kunnen door middel van tekeningen worden onderwezen door mensen die de dans zelf niet uit kunnen voeren. De getekende figuren kunnen de rol van muziekdocent spelen, en in hun wereld van grenzeloze mogelijkheden lesstof op aantrekkelijke wijze aanbieden. Kinderen die dyslexie hebben, zullen met een getekende instructie makkelijker uit de voeten kunnen getekende instructies bieden de uitgelezen mogelijkheid dicht bij de belevingswereld van het kind nieuwe kennis naar voren te brengen. Kortom: Het is de moeite waard de tekenpen ter hand te pakken, en onze enthousiast musicerende stripfiguren mee te laten helpen bij het onderwijzen van muziek. Wellicht de beroemdste strip-musicus: Ernest Dobber
Bronvermelding: - muziek op maat lesmethode VMBO uitgever: EPN Muziek moet je doen, lesmethode basisschool: uitg. tienen meulenhoff De all-round basgitarist. Uitgever Wolters-noordhoff De kleine gitaar-starter. Uitgever: Alsbach-educa Jack and the beanstalk, schoolmusical. Uitgever: A&C black Londen Guust flater, uitgever: Dupuis Olivier blunder: uitgever Dargaud De als je maar bekend band: uitgever Oberon bv Asterix, uitgever dargaud Liedjesboek leerorkest Uitgever: St Leerorkest Vrouwen en kinderen eerst! Uitgever: Drukwerk Tekeningen cup game: Ernest Dobber