Pijler Nummer 10 - november/ december 2012 Nieuwbouw Haags PKC-complex bijna klaar Het Nieuwe Werken: de stand van zaken
Colofon Inhoudsopgave Pijler is een uitgave van het Commando DienstenCentra, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensiemedia. Hoofdredactie Dave Coenen Eindredactie Jack Oosthoek Vormgeving Grafische Dienst, Audiovisuele Dienst Defensie, Den Haag Druk Deltahage, Den Haag Oplage: 10.500 Redactieadres: Dienstencentrum Defensiemedia Gebouw Binckhorsthof Binckhorstlaan 135 2516 BA Den Haag Telefoon 070.339.78.01/DSN *06-580-7801 Email: pijler@mindef.nl Redactionele bijdragen van: Dave Coenen (Communicatie CDC), Suzan van der Weij (Divisie Vastgoed en Beveiliging), Cynthia den Blanken (Divisie Defensie Gezondheidszorg Organisatie), Wouter Kalkman (Divisie Facilitair & Logistiek), Petra Huijser (Divisie Personeel & Organisatie Defensie), Ferry Robbers (Nederlandse Defensie Academie). Overname van artikelen en foto s is toegestaan na overleg met de redactie en onder bronvermelding. Aan artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. De inhoud van de Pijler weerspiegelt niet noodzakelijk de mening van het Ministerie van Defensie. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden artikelen in te korten, niet, gedeeltelijk of gewijzigd te plaatsen. 4 Het Nieuwe Werken Het Commando DienstenCentra vervult binnen Defensie een pioniersrol bij Het Nieuwe Werken. Een evaluatie van Gedragswetenschappen leert dat deze methode bij veel CDC ers nog moet inburgeren. 8 Mishandelde CDC-burger knokt voor herstel CDC-burger Willem Poulisse werd vorig jaar vlakbij zijn huis mishandeld. De Paresto-medewerker wil graag re-integreren, maar gezien zijn verwondingen is het de vraag of dat lukt. 10 Nieuwbouw Haags PKC-complex bijna klaar Het heeft door tegenslagen even geduurd, maar de renovatie van het Plein Kalvermarktcomplex in Den Haag is bijna klaar. Begin 2013 gaat waarschijnlijk de laatste spijker de muur in. 16 Succesvolle re-integratie Soldaat 1 Rahmon Zondervan raakte in de zomer van 2007 zwaar gewond bij een aanslag in Uruzgan. Met hulp van het CDC kwam hij er weer bovenop en werkt nu als kapitein-fysiotherapeut in Garderen. En verder: 3 Column commandant CDC, vice-admiraal Erik Kopp. 7 Kort Nieuws. 11 Integer Geregeld over ongewenst gedrag tegenover collega s. 20 In de rubriek Mijn werkplek komt sergeant-majoor Erik Laadstra (CLSK), hoofd Inwendige Dienst van de Staf van DVVO, aan het woord. 22 Dank zij het CDC kan het Veterinair Reddingshonden Team bij Defensie trainen. 24 In Op Uitzending aandacht voor de juridische missie van kolonel mr. Aart Jan de Haan inkaboel. 27 Kort Nieuws. 28 Foto van de maand. Voorpagina Blik in het futuristische trappenhuis van het gerenoveerde Plein Kalvermarktcomplex in Den Haag. Adreswijzigingen: Via intranet: P&O Selfservice Pijler Nummer 10 - november 2012 Nieuwbouw Haags PKC-complex bijna klaar Het Nieuwe Werken: de stand van zaken Foto: korporaal der mariniers Rob van Eerden (AVDD).
3 Van de commandant Licht De donkere dagen voor kerst zijn weer aangebroken. Terwijl ik dit schrijf is het pas drie uur s middags, maar begint de schemering alweer in te zetten. In de transparante kantoren van de Kromhout Kazerne gaan de lichten aan en dat ziet er sfeervol uit. Als het goed is bent u of is uw voertuig ook goed verlicht wanneer u straks naar huis toegaat, met de fiets, de auto of de trein; Daardoor kunnen andere mensen zien dat u er bent. U bent zichtbaar. Begin deze maand ontving minister Jeanine Hennis- Plasschaert de petitie Handen af van Defensie. Dat initiatief is ook als een licht in het donker. Steeds meer wil Defensie laten zien waar het voor staat en zichtbaar zijn. En wat zo mooi is aan dit initiatief: het is vanuit defensiepersoneel zelf gekomen. De minister zei hierover: Defensie doet er toe. Handelsland Nederland heeft een fitte krijgsmacht nodig. CDC draagt hier zijn steentje aan bij door de operationele onderdelen van cruciale producten en diensten te voorzien. Mede dankzij ons doet Defensie er toe. Ik wens zowel de minister als de nieuwe secretaris-generaal, dhr. Erik Akerboom, heel veel succes in hun nieuwe functie en bij het neerzetten van die sterke krijgsmacht. Inmiddels gloort er een licht aan het einde van de tunnel die reorganisatie heet. Begin deze maand heb ik weer verschillende Definitieve Reorganisatieplannen getekend en daarmee een stap gezet naar de definitieve reorganisatie die volgend jaar zijn beslag moet krijgen. Hoewel een aantal reorganisaties vertraging heeft opgelopen, ben ik erg blij te kunnen constateren dat er zo hard en constructief is gewerkt, dat de vertraging gering is en dat de implementatiefase nadert. Door de wens van de bonden om de reorganisaties van de staven van de Defensieonderdelen en de DPOD in tijd te synchroniseren, is de implementatie van de reorganisaties van OG&K en de DPOD enkele maanden vertraagd. Hoewel de wens begrijpelijk is, betekent het voor deze twee organisatiedelen een latere start. Ik hoop dat de flow om te vernieuwen en te verbeteren ondanks de vertraging blijft bestaan. Ik streef er naar degenen die zich hier in bevinden in 2013 zo snel mogelijk meer duidelijkheid te kunnen geven. U heeft daar gewoon recht op. Kerst is het feest van het licht. De Germanen hielden al rond het begin van onze jaartelling midwinterfeesten, waarbij het boze werd verjaagd en het licht werd begroet. Met zijn allen hebben we een jaar achter de rug dat nogal onstuimig was. Des te meer waardeer ik uw inzet voor het CDC van afgelopen jaar. Ik wens u en allen die u dierbaar zijn hele fijne feestdagen. Ik zie u graag in goede gezondheid terug in het nieuwe jaar. Erik Kopp Vice-admiraal Commandant CDC Ps. Oh ja. Kerst is ook een tijd van geven. Daarom krijgt u bij deze Pijler de Quest! Deze speciale editie van de Quest is gemaakt in samenwerking met Defensie. Dit kijkje achter de schermen biedt de lezer de mogelijkheid om de wereld van Defensie te leren kennen. Ik ben trots op het resultaat. Veel leesplezier!
4 Het Nieuwe Werken op de Kromhoutkazerne Wennen aan het kantoor van de toekomst Een kantoor wordt een plek waar creatieve oplossingen worden bedacht voor problemen.
5 Met loungeplekken, concentratieruimten en gedeelde archiefkasten is Het Nieuwe Werken de toekomst. Defensie doet mee aan dit werkconcept, dus ook het Commando DienstenCentra op de Kromhoutkazerne in Utrecht. Volgens een onderzoek van Gedragswetenschappen zijn de CDC-medewerkers gematigd positief. Tekst: tweede luitenant Rosalien van Damme Foto s: archief AVDD Het nieuwe kantorencomplex op de Kromhoutkazerne is volgens de eisen van HNW ingericht. In theorie zijn er minder werkplekken dan werknemers aanwezig. Dankzij Het Nieuwe Werken (HNW) kunnen werknemers waar dat mogelijk is in overleg met hun leidinggevende hun eigen rooster indelen en zo efficiënter met hun tijd omgaan. Via internet en mobiele telefonie blijven ze in contact met hun leidinggevende en collega s. Het resultaat is dat er productiever gewerkt wordt met minder stress en verspilde tijd. Een werknemer voelt zich geen gevangene van het kantoor, maar een kantoor wordt een plek waar creatieve oplossingen worden bedacht voor problemen. Samenwerking en productiviteit komen op een hoger niveau te liggen. Een win-winsituatie. Essentieel is de rol van de leidinggevende. Die maakt duidelijke afspraken met medewerkers om het beoogde doel en de deadlines te halen. HNW toolkit Om het concept van Het Nieuwe Werken te laten slagen, is er een verandering nodig in denken, doen en laten. HNW is geen recht, maar gebaseerd op duidelijke afspraken tussen medewerker en leidinggevende. Om daar samen uit te komen heeft het CDC een toolkit HNW ontwikkeld. Daar zitten onder andere cursussen in om personeel te begeleiden in het maken van de overstap. Sinds de verhuizing van het CDC naar Utrecht begin dit jaar, is de gedragsverandering nog weifelend op gang gekomen, blijkt uit een onlangs door Gedragswetenschappen (GW) opgestelde evaluatie. Het Nieuwe Werken is nog niet helemaal ingeburgerd. Het personeel van het CDC is gematigd positief. Maar er zijn ook medewerkers die de omschakeling al toejuichen. Petra de Koster, werkzaam op de Kromhoutkazerne als stafmedewerker van de directie Personeel en Organisatie (CDC), is zeer enthousiast. Als ik Om het concept van Het Nieuwe Werken te laten slagen is een verandering nodig in denken, doen en laten naar Den Haag moet voor een vergadering, kan ik er nu voor kiezen om daar verder te werken in plaats van terug te reizen naar Utrecht. Dat scheelt tijd, vertelt ze. Het gaat in Het Nieuwe Werken om het op tijd leveren van producten en voldoen aan kwaliteitseisen. Er is meer vrijheid, maar dat betekent niet vrijblijvendheid. Mijn werkweek bestaat uit twee vaste dagen in Utrecht op de Kromhoutkazerne. Aanlanden op de kazerne in Den Haag of thuiswerken kan niet zomaar, daar moeten goede afspraken over gemaakt worden met de leidinggevende. Zoals gezegd speelt die een cruciale rol in de uitvoering van HNW. De Koster volgde met het hele team een cursus output-gericht werken uit de HNWtoolkit. Het hielp haar de omslag naar het nieuwe systeem te maken. HNW betekent werken, onafhankelijk van tijd en plaats. De cursus hielp mij bij het stellen en behalen van doelen in deze nieuwe werkcontext. Eigen werkplek Het nieuwe kantorencomplex op de Kromhoutkazerne is volgens de eisen van Het Nieuwe Werken ingericht. Dat betekent dat er in theorie minder werkplekken beschikbaar zijn, dan er werknemers aanwezig zijn. Mensen zijn namelijk niet meer gebonden aan een vast kantoor. Toch houden veel werknemers in de praktijk vast aan een eigen werkplek, blijkt uit de evaluatie van Gedragswetenschappen. Er is genoeg ruimte beschikbaar, zodat iedereen een eigen vaste werkplek kan bemachtigen. De Koster: Het is handig om bij de collega s te zitten met wie je samen bepaalde werkzaamheden uitvoert of dossiers deelt. In praktijk gaat iedereen bij zijn persoonlijke archiefkast zitten, omdat dit nu eenmaal handiger is. Communicatie Een heldere en soepele communicatie tussen werknemers onderling en met de werkgever is in het concept van Het Nieuwe Werken essentieel. Mensen werken namelijk in een dynamische omgeving waarin ze elkaar minder zien. Dat heeft consequenties voor saamhorigheid en overleg. Om HNW te laten slagen is daarom een goed
6 Aanlanden op een kazerne of thuiswerken kan niet zomaar, daar moeten afspraken over gemaakt worden met de leidinggevende. gebruik van nieuwe ICT-middelen een belangrijke voorwaarde. Je kunt niet naar Den Haag rijden en verwachten dat je daar collega s aantreft, vertelt De Koster. Bij ons is iedereen verplicht de outlook-agenda bij te houden. Zo weet je waar collega s zich bevinden en wanneer mensen tijd hebben Het gaat in Het Nieuwe Werken om het op tijd leveren van producten en voldoen aan kwaliteitseisen voor overleg. Op die manier kun je altijd prima (telefonisch) afstemmen. Een gevaar van Het Nieuwe Werken is wel dat je collega s minder ziet, wat samenwerking en saamhorigheid in de weg kan staan. Dit kun je opvangen door met elkaar in contact te blijven en op de hoogte te zijn van elkaars werkzaamheden. Thuiswerken Dat flexibiliteit en werken zonder gebonden te zijn aan tijd en plaats als een rode draad door HNW lopen, betekent ook dat medewerkers makkelijker thuis kunnen werken en zo files ontwijken en kantoorkosten besparen. Er wordt dan wel een beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid. Het kan ook moeilijk zijn voor thuiswerkers om werk en privéaangelegenheden te scheiden. De Koster heeft daar geen last van, ze vindt thuiswerken ideaal. Behalve dat je geen last hebt van files, kun je tussen het werk door bijvoorbeeld even een privéafspraak plannen en daarna eenvoudig weer aan de slag gaan. Belangrijk is wel dat je je werk doet en het op tijd af hebt. Thuiswerken is niet voor iedereen weggelegd. Het werk moet zich lenen om op verschillende plekken mee bezig te zijn en sommige mensen zijn meer gebonden aan locatie dan anderen. Ook de persoonlijke werkstijl en de omstandigheden thuis spelen een rol bij de keuze om thuis te werken of op kantoor. Duidelijke afspraken over HNW Om Het Nieuwe Werken een kans van slagen te geven, zijn er drie aandachtspunten. Ten eerste is HNW gebaseerd op duidelijke afspraken tussen medewerker en leidinggevende. Ten tweede ligt bij HNW de nadruk op resultaat. De leidinggevende stuurt daar dus op. Ten derde moet er goed nagedacht worden over het effect van HNW op de saamhorigheid en de overlegmomenten. Er zijn minder vanzelfsprekende contactmomenten, omdat mensen minder vaak op de werkplek zijn. Dit kan opgevangen worden door het maken van duidelijke afspraken. ICT-ontwikkelingen Het Nieuwe Werken wordt mogelijk gemaakt door recente ontwikkelingen in de informatietechnologie en nieuwe ICT-mogelijkheden. Door hun smartcard, mulan-account, laptop en uiteraard mobiele telefonie zijn defensiemedewerkers flexibel als het gaat om de plek waar zij hun werk doen. Ze blijven dan toch in contact met hun collega s. Verder is bij het Het Nieuwe Werken de telestick onmisbaar, een USB-stick met software van Defensie. Met behulp van je smartcard en een smartcardreader kun je op elke gewenste plek inloggen en aan de slag gaan. Ook kunnen medewerkers thuis inloggen op intranet, de gezamenlijke schijf en outlook-berichten openen. Tot slot vraagt HNW om een nieuwe vorm van leiding geven: meer eigen verantwoordelijkheid, minder hiërarchie, delegeren en oplossingsgericht werken.
Kort & Krachtig 7 Bouw sportcomplex MRC Doorn op volle toeren Defensie Vaarschool verhuist naar KIM De bouw van het nieuwe sportcomplex van het Militair Revalidatie Centrum Aardenburg (MRC) in Doorn vordert gestaag. De staalconstructie is bijna gereed en onlangs werd het hoogste punt van het gebouw bereikt. Om dat te vieren bevestigde de commandant van het Commando DienstenCentra waaronder het MRC valt, viceadmiraal Erik Kopp, de vlag van het revalidatiecentrum aan de laatste stalen balk van de dakconstructie (foto). Door het nieuwe sportcomplex krijgt het MRC Aardenburg meer mogelijkheden om sport en bewegen tijdens en na het revalidatieproces te verbeteren. De nieuwe accommodatie is voorzien van een 25 meter revalidatiezwembad met een flexibele vloer, een multi functionele sportzaal en een sportzaal met fitness- en cardioapparatuur. Hoewel de naam anders doet vermoeden, kunnen in het MRC Aardenburg ook revalidanten uit de burgersector terecht. Het MRC had onlangs nog wat te vieren. Tijdens de European Game Awards in Amersfoort sleepte dat een nominatie in de wacht voor de applicatie Ticket to ride voor CAREN. CAREN is een virtuele omgeving waarin een (militaire) patiënt op een beweegbare console revalideert. Ticket to ride is een wedstrijd in spelapplicaties die in de zorgsector kunnen worden gebruikt. In de applicaties leren revalidanten omgaan met onverwachte situaties. Zo kunnen ze plaatsnemen in een virtuele bus, om vervolgens de snelheid en het rijgedrag ervan met hand- en armbewegingen te beïnvloeden. Dat komt het coördinatievermogen van de revalidant ten goede. Ook het CARENsysteem draait op de applicatie Ticket to ride. Om de samenwerking tussen het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM) en de Defensie Vaarschool (DVS) te optimaliseren, verhuist de DVS medio 2013 naar het KIM. De twee opleidingen gaan nauwer samenwerken op het gebied van militaire zeemanschappelijke en navigatorische opleidingen en trainingen. Vooruitlopend hierop ondertekenden de commandant Opleidingen KIM kapitein-ter-zee Kees Turnhout (op de foto links) en hoofd Opleidingen Koninklijke Marine kolonel der mariniers Peter Jan de Vin onlangs een overeenkomst. De partijen gaan samen de in aanbouw zijnde Ship Handling Simulator gebruiken. Deze vervangt de huidige, verouderde brugsimulator en de radarsimulatoren van de DVS. Op de nieuwe scheepssimulator kan het brugpersoneel zich voorbereiden op missies. Bovendien stelt het adelborsten in staat om al tijdens hun opleiding het varen te oefenen. Bijkomend voordeel is dat kennis, personeel en de schaarse dure opleidingsmiddelen en trainingsfaciliteiten nu efficiënter ingezet kunnen worden. Daarmee kan makkelijker aan de groeiende behoefte aan basisvaaropleidingen en militaire zeemanschappelijke en navigatorische trainingen worden voldaan. De DVS blijft echter onderdeel van de CZSK-onderwijsorganisatie. Nieuw boek helpt bij terugkeer van een missie Deze zomer is het boek Na de missie verschenen. Hoewel de meeste militairen geen last ondervinden van een uitzending, kost het tijd om te wennen aan de thuissituatie in Nederland. Een minderheid heeft moeite om de bijzondere ervaringen in het buitenland een plek te geven. Na de missie is bedoeld als wegwijzer voor militairen die na een uitzending het leven van alledag in Nederland weer oppakken. Het boek, met een voorwoord van oorlogsverslaggever Joeri Boom, staat vol met praktische tips en tools. Ook het thuisfront komt aan bod. Tevens helpt het boek om de overgang naar het dagelijks leven te plaveien. Auteurs luitenant-ter-zee 1 drs. Erwin Kamp en dr. Michaela Schok zijn deskundig op het gebied van veteranenzorg. Kamp is meerdere malen als humanistisch geestelijk verzorger op uitzending geweest. Over zijn eerdere ervaringen schreef hij het boek Raadsman, heeft u nog raad? Kamp werkt op dit moment als coördinator Geestelijke Verzorging bij het Veteraneninstituut. Schok, wetenschappelijk medewerker bij hetzelfde instituut, promoveerde in 2009 op het onderzoek Meaning as a mission. Ze onderzocht de uitzendervaring van circa 1500 veteranen. Na de missie is verkrijgbaar via www.eburon.nl Prijs: 15,00 euro
8 Paresto-medewerker Poulisse zwaar in lappenmand na mishandeling Zonder Defensie zou ik in een diep gat vallen Het leven van Paresto-medewerker Willem Poulisse (47) staat sinds mei 2011 volkomen op zijn kop. Die maand tuigde een jongeman hem in een park bij zijn huis in Apeldoorn af met een kruissleutel voor het verwisselen van een autoband. De gevolgen waren desastreus. Door zijn verwondingen is het de vraag of Poulisse zijn werk als restaurant- annex barmedewerker op de Generaal-majoor Kootkazerne in Garderen ooit weer kan hervatten. Tekst: Jack Oosthoek Foto's: Rob Gieling
9 < Poulisse (geheel rechts) met echtgenote Renske en zoon Dave voor hun woning in Apeldoorn. Poulisse knokt voor zijn herstel. Op rustige toon legt de nog steeds zichtbaar gehavende Poulisse uit dat hij de jongen alleen maar vroeg om te stoppen met het maken van lawaai en rommel. En om samen met zijn makkers weg te wezen. Dat was niet de eerste maal en ook Poulisse s echtgenote Renske had de heren al eens gevraagd te verdwijnen. Omdat het de zoveelste keer was, gedroeg ik me niet echt vriendelijk, vertelt Poulisse. Achttien maanden na het incident herinnert het slachtoffer zich nog weinig van het incident. De film start in het ziekenhuis, waar een ambulance hem (vrijwel) bewusteloos naartoe had gebracht. Zijn verwondingen logen er niet om. Een zware hoofdwond; een nagenoeg afgescheurd linkeroor; een scheur in een neusbijholte; Na een bezoek van vrienden of collega s ben ik dagenlang doodmoe kneuzingen in de hersenen; zwellingen. Later kwam daar geheugenverlies bij en bleek Poulisse s aangezichtszenuw kapot geslagen. Ondanks de kwetsuren mocht Poulisse het ziekenhuis s nachts verlaten. Echtgenote Renske werkt in de verpleging en kon een professioneel oogje op hem houden. Weinig vruchten In de weken na het incident zat Poulisse aan huis gekluisterd, tot niets in staat. Zelfs het kauwen van voedsel lukte moeilijk. Met hulp van zijn huisarts en zijn bedrijfsarts van Defensie begon hij na enige tijd met revalideren. De behandeling is afgelopen zomer gestopt en werpt tot nu toe weinig vruchten af. Poulisse zit nog steeds zwaar in de lappenmand. Na een bezoek van vrienden of collega s ben ik dagenlang doodmoe. Ik slaap slecht en als dit wel lukt, droom ik over het incident. Dan zie ik rare beelden als een passerende brandweerauto. Ook mijn lichaamscoördinatie laat te wensen over. Ik leg mijn pakje shag in de koelkast en als ik de stofzuiger wil aanzetten, druk ik op een lichtknop. Een arts heeft een ernstige vorm van het Post Traumatisch Stressstoornis geconstateerd. Intussen heeft Poulisse bij het bedrijf LYTTON aan de hand van een psychologisch en fysiek onderzoek een belastbaarheidtest ondergaan. Hij wil namelijk uit de ziektewet en re-integreren bij Paresto. Het wachten is op de uitslag van het onderzoek. Poulisse wil een afkeuring per sé voorkomen. Ik werk sinds 1989 bij Defensie en heb het altijd naar mijn zin gehad. Ik houd stug vol dat het me lukt om te re-integreren. Dat moet ook wel, anders heb ik geen doel meer voor ogen. Volgens mijn huisarts is op termijn een verbetering in mijn toestand mogelijk. Daar houd ik me ook aan vast. Diep gat Welk onderzoeksresultaat er ook uit de bus komt, aan de begeleiding door Defensie ligt het niet, vertelt Poulisse. Het Dienstencentrum Re-integratie geeft me alle benodigde informatie en duidelijkheid. Mijn begeleider Frank Deenen steunt en stimuleert me enorm. Dat helpt bij mijn genezing. Zonder de hulp van Defensie zou ik in een diep gat vallen. De steun die ik krijg is een voorbeeld van goed werkgeverschap. Defensie is ondanks alle reorganisaties een uitstekend werkgever. Poulisse s collega s bij Paresto en kennissen elders bij de krijgsmacht laten zich evenmin onbetuigd. Zij zoeken hem op, bellen en sturen beterschapkaarten. Ik houd stug vol dat het me lukt om te re-integreren Omdat het bloed kruipt waar het niet gaan kan, meldt Poulisse zich af en toe in Garderen, waar hem telkens weer een warm welkom wacht. De saamhorigheid bij Defensie is óók een reden waarom ik weer wil werken. Hoger beroep De jongen van toen negentien jaar die Poulisse de klappen toediende is in een rechtszaak poging tot doodslag ten laste gelegd. De uitspraak luidde: zware mishandeling. De officier van justitie ging daar tegen in hoger beroep, een procedure die bij het ter perse gaan van deze Pijler nog liep.
10 Re-integratiebegeleider Frank Deenen: Willem heeft nog een hele lange weg te gaan Met de hulp van Frank Deenen probeert Willem Poulisse de weg omhoog weer te vinden. Het wordt heel moeilijk om hem weer in het arbeidsproces te krijgen. De begeleider van Willem Poulisse bij het Dienstencentrum Re-integratie, Frank Deenen, laat er geen misverstand over bestaan. Hoewel de mishandeling alweer meer dan een jaar geleden plaatsvond, verloopt het herstel van Poulisse uiterst moeizaam. Maar we halen er voor hem alles uit wat er in zit. Tekst: Jack Oosthoek Foto: Rob Gieling Poulisse kwam met Deenen in contact, nadat zijn leidinggevende hem na het incident voor de Interne Poortwachters Toets (IPT) bij het Dienstencentrum Re-integratie (DCR) van het Commando DienstenCentra had aangemeld. Daarbij maken een bedrijfsarts en de commandant van de persoon in kwestie een analyse van het probleem. En een plan van aanpak. Vervolgens gaat het expertisecentrum van het DCR op de Marinekazerne Amsterdam na of de cliënt in aanmerking komt voor begeleiding door Defensie. In het geval van Poulisse was het antwoord direct ja. Willem was ongeschikt voor het uitvoeren van zijn functie, vertelt Deenen. Vervolgens startte de re-integratie. Slechte dag Toen Deenen Poulisse voor het eerst bij hem thuis sprak, schrok hij. Poulisse had een slechte dag, kreeg hij van echtgenote Renske te horen. Gaandeweg het gesprek werd Poulisse inderdaad doodmoe en het kostte het hem moeite om alles op een rij te zetten. Ik dacht: hoe moet dit verder?, verzucht Deenen. Willem wil terug in zijn functie bij Paresto. Maar of dit lukt? Toen het wel kon deed de op de Oranjekazerne in Schaarsbergen werkzame Deenen Poulisse in een gesprek onder meer het reintegratiebeleid van Defensie uit de doeken. Maar ook wat het DCR van hem verwacht. Verder regelde Deenen de revalidatie van Poulisse in Apeldoorn. Die bestond uit verschillende therapieën en gesprekken met psychologen en maatschappelijk werkers. Willem maakte daarin kleine stapjes, weet de voormalige P&Ofunctionaris. Lange weg Inmiddels heeft Poulisse zoals al aangegeven een belastbaarheidonderzoek bij het bedrijf LYTTON achter de rug. Psychologische en fysieke testen moeten aantonen in hoeverre hij geschikt is om te werken. De uitslag komt begin 2013. Verder wacht Poulisse nog een neurologisch onderzoek. Zijn hersenen hebben immers een zware dreun gehad. Willem heeft een hele lange weg te gaan, maakt Deenen de balans op. Tot nu toe schiet het herstel niet erg op. In 2013 volgt meer duidelijkheid. In mei is Willem twee jaar arbeidsongeschikt. Dan bestaat wettelijk gezien de kans dat Defensie afscheid van hem moet nemen. Veel hangt af van het UWV. Verklaart dat Poulisse duurzaam arbeidsongeschikt of niet? Zo ja, dan krijgt Willem ontslag en komt hij in de wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) terecht. Goed werkgeverschap eindigt een keer. Hoe hard deze realiteit ook is. Het kwartje kan ook de goede kant op rollen, merkt Deenen op. Bijvoorbeeld als het UWV vaststelt dat Poulisse kans maakt op herstel. Dan krijgt hij weliswaar ook ontslag, maar begeleidt het DCR hem nog tien jaar. Geen oordeel Deenen hamert er in elk gesprek met Poulisse op dat hij arbeidsongeschikt kán raken en dat het defensieboek dan dichtklapt. Maar of mijn verhaal beklijft? Moeilijk te beoordelen. In elk geval ben ik zo duidelijk mogelijk. De re-integratiebegeleider wil als niet-medicus geen oordeel vellen over de toekomst van Poulisse. De bij de kwestie betrokken specialisten hakken de knopen door, benadrukt hij. Wel weet ik dat Willem op dit moment een goed sociaal vangnet heeft en dat hij vooruit wil. Ja, het is allemaal nogal wat, dat kun je wel stellen. Ik heb een geval als dit nog nooit meegemaakt. Willem was voor het incident een gezellige en sociale vent. Dat probeert hij nog steeds te zijn, maar het valt hem zwaar. Heel zwaar.
11 Integer geregeld Elke maand stellen de Centrale Adviseurs Integriteit Defensie (CAID), Liesbeth de Stoppelaar en majoor Marcel Hendriksen, en de Functionaris Integriteitzorg (FIZ) mr. Nynke Wygman, een onderwerp over integriteit aan de kaak. Dit keer een stuk van Marcel Hendriksen over ongewenst gedrag tegen anderen. Tot zo ver en niet verder! Henk heeft een functie waarbij hij op tijdelijke basis het management van een eenheid of afdeling begeleidt en ondersteunt. Hij komt daardoor in contact met steeds weer andere collega s en managers. Henk is sinds een paar weken bezig met een nieuwe klus en heeft hiervoor een afspraak met Bob. Bob is het hoofd van een afdeling waar Henk nu werkt. In het gesprek met Bob komen de huidige directe collega s van Henk ter sprake. Bob vertelt ongevraagd over Marc en Tessa. Bob benoemt ze regelmatig erg negatief en hij gebruikt daarbij bewoordingen als: incompetent, lui, waardeloze medewerkers, onzelfstandig en zelfs onbetrouwbaar. Van zichzelf laat Bob weten dat hij nogal direct is en dat hij zegt wat hij denkt. Hij noemt dat recht door zee. Henk staat perplex van deze uitlatingen en geeft aan dat dit toch echt niet kan. Maar Bob vindt dat hij gelijk heeft en dat de waarheid mag worden gezegd. Ongemakkelijk Henk vindt het nogal schokkend dat er zo over Marc en Tessa wordt gesproken. Hij vindt de ongenuanceerde uitlatingen van Bob ronduit beschadigend voor hen. Henk voelt zich door de uitlatingen van Bob erg ongemakkelijk in zijn rol als collega. Henk slaapt er een nacht over en besluit een dag later om Marc en Tessa te informeren over de uitlatingen van Bob. Daarnaast wil Henk advies inwinnen wat hij er verder nog mee zou moeten. Hij maakt daarvoor een afspraak met een vertrouwenspersoon en bespreekt de situatie. Samen komen ze tot de conclusie dat er door Bob grenzen zijn overschreden. Het roddelen en de stemmingmakerij over deze collega s is een vorm van ongewenst gedrag. Henk wil hiermee niets van doen hebben en geeft aan dat hij dit wil vertellen aan Bob. Hij besluit om een afspraak te maken met Bob om hem mee te delen dat hij niet gediend is van dergelijke praktijken. Ook wil hij Bob laten weten dat hij niet meer met dergelijke uitlatingen geconfronteerd wenst te worden. Bovendien geeft hij aan dat hij Marc en Tessa heeft geïnformeerd. Een praktijkvoorbeeld waarbij een medewerker zijn verantwoordelijkheid neemt nadat hij werd geconfronteerd met ongewenst gedrag tegen anderen. Wegkijken en negeren was voor Henk geen optie. Hij trok een streep. Verstandig Er zijn geen standaardreacties. Elke situatie is anders en elk mens is anders. Zo had Henk ook melding kunnen maken van het voorval bij de leidinggevende van Bob, of via het Meldingssysteem Voorvallen in Peoplesoft, of via de meldtelefoon Integriteit van de COID (*06 733, optie 4). Ook had hij Bob gelegenheid kunnen geven om zelf naar Marc en Tessa te gaan. In elk geval is het verstandig om bij twijfel over zulke situaties eens te sparren met een vertrouwenspersoon. Marc en Tessa zijn overigens ook altijd welkom bij een vertrouwenspersoon. Vertrouwenspersonen CDC zijn te vinden via http:// intranet.mindef.nl/cdc/ service/welzijn/vertrouwenspersoon/lokale_vertrouwenspersonen.aspx
12 Opgefrist Plein Kalvermarktcomplex begint aan tweede jeugd Oplevering megaproject Een lik verf erover en ander behang. Dat was het motto toen er in 2006 voor het eerst werd gesproken over de opknapbeurt van het Plein Kalvermarktcomplex (PKC) van het Ministerie van Defensie in Den Haag. Strippen tot het casco en moderne, eigentijdse werkplekken is de nieuwe leus. Tijd voor een actuele situatieschets van de renovatie van het PKC. Tekst: eerste luitenant Jaap Wolting
13 bijna in zicht De toiletten zijn luxe hoor, maar ik vind het wel jammer dat er nog geen handdoekjes zijn. Mariëtte Poll, projectleider renovatie PKC, reageert met een glimlach op deze opmerking van een bewoner van het opgeknapte complex en vervolgt snel haar weg. De renovatie van het PKC heeft veel voeten in de aarde. Voordat het eerste busje bouwvakkers jaren terug het terrein op reed, was er al ontzettend veel gezegd en geanalyseerd, bekeken en geraamd. Neem de aanbestedingsprocedure. Iedereen dacht dat het project naar de Breijer Groep zou gaan, maar dat liep spaak. Reden: de Rijksgebouwendienst (als eigenaar verantwoordelijk voor de aanbesteding) beëindigde de onderhandelingen, omdat er een zeer hoge prijs op tafel kwam. Uiteindelijk kreeg de firma Heijmans Het toverwoord voor deze grootschalige klus is modern het bouwkundige en de firma Homij het installatietechnisch werk. Ondanks alle andere tegenslagen, zoals volgelopen kelderbakken en weerbarstige bouwdelen, lijkt de oplevering van het renovatieproject nu echt in zicht. Alle firma s, waaronder de Dienst Vastgoed Defensie, Paresto, het Facilitair Bedrijf Defensie, IVENT en de Defensie Bewakings- en Beveiligingsorganisatie, zetten alle zeilen bij. Transparant Het toverwoord voor deze grootschalige klus is modern, aldus Poll. Het PKC voldeed niet meer aan de huidige eisen. In opdracht van de Bestuursstaf, de hoofdgebruiker, creëren we daarom een transparante en eigentijdse huisvesting. De nieuwe ruimtes sluiten beter aan op de hedendaagse manier van werken. De gewenste nieuwe huisvesting is ingevuld door een combinatie te maken van open en gesloten werkplekken en kantoorwanden die deels van glas zijn. Voor de facilitaire ondersteuning zijn op centrale plaatsen in de kantooromgeving pantry s ingericht met koffiemachines, printers en kopieerapparaten. Op de werkverdiepingen zijn formele en informele overlegmogelijkheden gerealiseerd. Daarnaast zijn er ook nog eens zestien vergaderruimten in de kelder en op de begane grond. Hefplateau Defensie, vertelt Poll, gaf meteen bij de start van het project aan dat het PKC goed toegankelijk moest zijn voor mindervalide medewerkers. Daar hebben we rekening mee gehouden. Bij de hoofdingang van het C-gebouw is speciaal voor deze groep een hefplateau gerealiseerd. Alle werkverdiepingen in de gerenoveerde gebouwen zijn via liften bereikbaar. Uiteraard zijn er in het gerenoveerde PKC ook speciale toiletten. Restaurant Bijzonder is ook het restaurant. De één eet daar het oer-hollandse broodje kaas, de ander een frisse salade. Het nieuwe restaurant huist op de begane grond van het H-gebouw. De gevel daarvan is naar buiten geplaatst en in lijn gebracht met de bovengelegen etages. Daardoor ontstaat meer ruimte op de begane grond. Het leeuwendeel van de benodigde zitplaatsen ligt aan de kant van de Korte Houtstraat. Waar je ook zit, de essentie blijft hetzelfde. Lekker een hapje eten in een prettige omgeving. Verhuizing Wanneer de laatste spijker in het PKC wordt geslagen is niet bekend. Poll: De komende maanden wordt er hard gewerkt om de puntjes op de i te zetten. Het personeel dat tot nu toe in het E-gebouw zat, werkt in ieder geval al in het nieuwe complex, te weten in het H-gebouw. De kersverse minister van Defensie Janine Hennis-Plasschaert heeft ook al het goede voorbeeld gegeven. Meteen na haar beëdiging sprak ze het personeel van de Bestuursstaf voor de eerste keer toe in het nieuwe bedrijfsrestaurant in het H-gebouw. Langzaam maar zeker zal ook het personeel van de Binckhorsthof en de Julianakazerne naar het PKC verhuizen. En omdat in 2011 is besloten dat marechausseepersoneel van de Beatrixkazerne in Den Haag naar het PKC komt, zal dat voor een deel nogmaals verbouwd worden. < De renovatie van het PKC is groots aangepakt. Wat begon met een lik verf erover en ander behang werd strippen tot het casco. Foto: sergeant-majoor Gerben van Es (AVDD).
14 Het C-gebouw van het Ministerie van Defensie aan de Kalvermarkt in 1968. Op de foto is goed te zien dat de voorgevel extra allure kreeg door de plaatsing van vier levensgrote betonnen beelden op hoge pylonen. Foto Nederlands Instituut voor Militaire Historie. Historie C-gebouw onder loep Het verleden van het Plein Kalvermarktcomplex (PKC), dat in de loop der decennia vele duizenden burgers en militairen heeft gehuisvest, is indrukwekkend. Een stukje historie van het C-gebouw. In 1746 liet de stad Rotterdam een pand in Den Haag neerzetten voor haar afgevaardigden bij de Staten van Holland. Tweeënhalve eeuwen later huist het Ministerie van Defensie er en is het gebouw flink uitgedijd. In 1938 viel het besluit om de Defensiegebouwen aan de Kalvermarkt te vervangen door nieuwbouw. De werkzaamheden aan het C-gebouw startten in 1940. Vanwege de Duitse inval waren de omstandigheden moeilijk. Toch lukte het de aannemer om het westelijke deel te voltooien, inclusief een deel van de voorgevel en de loopgang naar gebouw B. Tussen 1948 en 1950 gingen de bouwvakkers verder met de oostelijke vleugel van het gebouw. De straat waaraan het C-gebouw ligt, de Kalvermarkt, werd een belangrijke route naar het nieuwe regeringscentrum. Het C-gebouw werd daardoor niet meer gezien als een achtergebouw, maar als een voorgebouw. De architecten hadden echter beperkte financiële middelen. Ze konden niet anders dan de ene voorgevel van het gebouw kopiëren en de vleugels verbinden door een monumentale middenpartij. De gevel kreeg extra allure door de plaatsing van vier levensgrote betonnen beelden op hoge pylonen. Waakzaamheid, Vrede, Oorlog, en Bescherming. De beelden zijn inmiddels vervangen door replica s. Vanwege de slechte staat van het beton bestond gevaar voor vallend gesteente. De ingangen en doorritten van zowel het C- als het D-gebouw zijn uitgerust met gebeeldhouwde portretten van prins Willem III, prins Frederik Hendrik, Willem de Zwijger, prins Maurits en prins Willem II. Ornamenten van het tijdens het bombardement van 3 maart 1945 zwaar beschadigde gebouw van de Hogere Krijgschool werden naar de nieuwbouw overgebracht. Het Wapen van Holland werd boven de hoofdingang aangebracht als gevelbekroning. Onder dit ornament kwam een regel uit het Wilhelmus in archaïsche spelling te staan: Mijn schilt ende betrouwen sijt Ghij, o Godt mijn Heer.
15 Het nieuwe kantoorconcept sluit beter aan op de hedendaagse manier van werken. Foto korporaal Rob van Eerden (AVDD). Het splinternieuwe bedrijfsrestaurant: lekker een hapje eten in een prettige omgeving. De komende maanden wordt er hard gewerkt om de puntjes op de i te zetten. Voor de facilitaire ondersteuning zijn op centrale plaatsen in de kantooromgeving pantry s ingericht met koffiemachines, printers en kopieerapparaten. Foto korporaal Rob van Eerden (AVDD). De moderne overlegzuil is perfect voor werkoverleg tussen twee collega s. Foto korporaal Rob van Eerden (AVDD).
16 Gewonde infanterist aan de slag als fysiotherapeut Weer op eigen benen staan Zondervan heeft geen moment overwogen de krijgsmacht te verwisselen voor de burgermaatschappij. Hij is bij Defensie helemaal in zijn element. Rahmon Zondervan raakte in 2007 als pantserinfanterist zwaargewond in Uruzgan. Eind oktober is de voormalige soldaat 1 aan de slag gegaan als kapitein-fysiotherapeut op de Generaal-majoor Kootkazerne te Garderen. Met dank aan onder meer het Commando DienstenCentra. Als persoon denk ik wel iets mee te kunnen geven aan revaliderende militairen. Tekst: kapitein Klaas Daane Bolier Foto s: Robert Koelewijn, Studio Nijkerk 10 juli 2007. Op het marktplein van Deh Rhawod blaast een zelfmoordenaar zichzelf op. Bij de aanslag vallen acht Nederlandse gewonden. Onder hen eerste luitenant Tom Krist die op 12 juli alsnog aan zijn verwondingen bezwijkt in het Centraal Militair Hospitaal te Utrecht. Één van de andere gewonden is soldaat 1 Rahmon Zondervan. Er zijn uiteindelijk 260 hechtingen en dertien operaties voor nodig om hem weer op te lappen. Zijn rechteroog is onherstelbaar beschadigd en wordt vervangen door een kunststof exemplaar. Een jaar na de aanslag meldt Zondervan zich in 2008 aan de Hogeschool van Amsterdam voor de studie fysiotherapie.
17 voelt goed Waarom fysiotherapie? Had je die interesse al langer of is die ontstaan doordat je zelf gewond bent geraakt? Nee hoor, toen ik klaar was met de HAVO was het mijn tweede keus. Als ik niet door de keuring was gekomen zou ik dat toen al zijn gaan studeren. Het liefst was ik natuurlijk infanterist gebleven, maar dat zit er niet meer in. Hoe is je herstelperiode verlopen na de aanslag? Die heeft ongeveer een jaar geduurd. Afgezien van mijn rechteroog, gescheurde trommelvliezen en beschadigde pols, had ik heel veel oppervlakkige en wat diepere verwondingen. In de tweeënhalf jaar na de aanslag ben ik dertien keer geopereerd. Dat varieerde van operaties aan mijn oog tot het verwijderen van stukjes boxershort die door de klap mijn lichaam binnengedrongen waren. Tussendoor was ik gewoon thuis of in Oirschot waar ik nog een tijdje bij mijn oude peloton zat. Oefeningen in Nederland draaide ik bijvoorbeeld gewoon mee. Na een tijdje werd dat toch een beetje een vreemde situatie. Je zit niet echt thuis, maar je bent ook niet echt aan het werk. Je maakt niet meer volwaardig deel uit van het peloton, dat natuurlijk van samenstelling veranderde. Uiteindelijk was dat niet echt bevredigend, voor zowel mezelf als het peloton. Toen heb ik nog een half jaar bij Medische Keuringen in Amsterdam gewerkt. Vervolgens heb ik bij mijn re-integratie begeleider aangegeven dat ik fysiotherapie wilde gaan studeren. Toen is het balletje gaan rollen en ben ik aan het begin van het schooljaar begonnen aan de studie. Ik heb overigens veel te danken aan de reintegratiebegeleiders en de case-coördinatoren van het Commando DienstenCentra en van het Commando Landstrijdkrachten. Zij stelden mij op de hoogte van regelingen en hielpen mij de juiste wegen te bewandelen. Daarnaast is de re-integratiebegeleider het aanspreekpunt voor onder andere contractverlengingen, declaraties en heel veel andere praktische zaken. Ik kon altijd bij hen aankloppen met mijn vragen. Hoe was die overgang van infanterist naar student? Viel het je zwaar om zo opnieuw te moeten beginnen met allemaal nieuwe mensen die je geschiedenis niet kenden? Dat viel wel mee. Ik heb vanaf het begin open kaart gespeeld en gelijk verteld wat er met me gebeurd was. Dat is wel een voordeel van mijn soort verwondingen; iedereen ziet gelijk dat er iets met je gebeurd is. Veel mensen vragen daar dan ook naar en ik doe dus vaak mijn verhaaltje. Dat is makkelijker dan als je er geestelijk wat aan overgehouden hebt. Dat laatste was bij mij gelukkig niet het geval. In de tweeënhalf jaar na de aanslag ben ik dertien keer geopereerd Daarnaast zat ik natuurlijk ook gewoon voor mezelf in die opleiding. Ik wilde zo snel mogelijk dat diploma halen. Wat dat betreft had ik het dan weer makkelijker dan veel van mijn klasgenoten. Die moesten de studie combineren met bijbaantjes of vette leningen. Problemen die ik allemaal niet had, want Defensie betaalde mijn opleiding en ik kreeg mijn salaris gewoon doorbetaald. Daar ben ik erg dankbaar voor. Heb je nooit overwogen om je heil in de burgermaatschappij te zoeken nu je niet meer als infanterist kunt functioneren? Nee, geen moment, hoewel het wel een mooie bijkomstigheid is dat je met fysiotherapie zowel binnen als buiten Defensie aan de slag kan. Natuurlijk is dit niet de weg die ik gekozen zou hebben als ik niet gewond was geraakt. Dan was ik waarschijnlijk pelotonscommandant bij de infanterie geworden. In het kader van mijn studie heb ik stage gelopen in Roosendaal. En ja, als je het Korps Commandotroepen dan zo bezig ziet, dan begint het weleens te kriebelen hoor! Aan de andere kant heb ik ook stages gelopen buiten Defensie en dan weet ik weer zeker dat ik wil blijven. Ik heb gewoon meer met de doelgroep. Daarnaast kan ik door mijn ervaring ook wel wat zaken meegeven aan revaliderende militairen. Zoals? Trek niet bij voorbaat al een grens van je mogelijkheden. Ik heb gemerkt dat veel mensen de neiging hebben om gelijk uit gaan van het ergste. Oh, ik mis een oog dus ik kan dit niet meer en dat niet meer, enzovoort. Mijn advies is; probeer het gewoon! Kijk maar waar de grens ligt. Ik ben nu vijf jaar verder en ben er nog steeds niet tegen aangelopen. Ik kan autorijden, ben met de motor deze zomer door achttien landen getrokken en laatst heb ik weer geschoten. Daarvoor slaagde ik met vlag en wimpel. Je kunt dus vaak veel meer dan je denkt. Ook fysiotherapeuten gaan op uitzending, geldt dat ook voor jou? Dat is nog niet geheel zeker. Ik heb nog steeds geen eenduidig antwoord of dat verzekeringstechnisch en dergelijke wel mag of niet. Zou je het willen? Hmm, voor mezelf zeg ik volmondig ja. Afghanistan heeft niet direct de voorkeur, maar een uitzending naar bijvoorbeeld Afrika lijkt me ook een mooie uitdaging. Mijn familie heeft daarentegen natuurlijk ook genoeg meegemaakt door wat mij is overkomen. Dus ik denk niet dat ik snel vrijwillig mijn hand op zal steken. Ik moet wel zeggen dat ik daar ook nog niet mee bezig ben. Ik heb gewoon erg veel zin in mijn werk in Garderen; weer vol aan de bak te gaan en ervaring op te doen. De afgelopen vijf jaar voelde het alsof er een hand boven mijn hoofd werd gehouden. Aan die periode komt nu een eind. Nu moet ik het allemaal weer zelf doen. Ik sta weer op eigen benen en dat voelt goed!
18 Sourcing: zelf doen, samenwerken, uitbesteden of een mix? Terug naar de kern Wie is de beste, de goedkoopste en de meest flexibele leverancier? Dat is de kernvraag van sourcing, momenteel een hot item binnen het CDC. Blijven we dingen zelf doen of besteden we ze uit? Maken we een mix hiervan of gaan we intern efficiënter samenwerken? Sourcingadviseurs Frans Nederhof en Dave van den Berg vertellen dat Defensie niet over één nacht ijs gaat bij het maken van deze beslissing. Tekst: Jopke Rozenberg-van Lisdonk Foto: Wim Salis Sourcing is eigenlijk niets nieuws, vertelt Nederhof. Feitelijk weegt iedereen al eeuwenlang af of hij de dingen beter zelf kan doen of dat het slimmer is om ze uit te besteden. Zakelijk maar ook privé. In beide gevallen wil je het liefst het beste voor de laagst mogelijke prijs. En wie slim is lukt dat ook. Maar niet tegen élke prijs, vult Van den Berg aan. Zo mogen we de wet niet overtreden, niet tornen aan het geweldsmonopolie van de overheid en mag de veiligheid niet in het geding komen. Er komt ook nog een sociaal aspect bij kijken: we willen zo goed mogelijk omgaan met het personeel. Niet elke dienst leent zich hierdoor voor uitbesteding. Een voorbeeld is de dienstverlening van de vorig jaar opgerichte Defensie Bewakings- en Beveiligingsorganisatie (DBBO). Private bedrijven mogen alleen onbewapende taken uitvoeren, zoals de toegangscontrole bij Defensiecomplexen. De func- De sourcingsadviseurs Frans Nederhof (links) en Dave van den Berg.
19 ties die daarbij horen geeft de DBBO dan ook veelal uit handen aan marktpartijen. Voor de bewapende taken, zoals de terreinbeveiliging van vliegbases en kazernes, werken de krijgsmachtdelen nu intern efficiënter samen door de oprichting van één organisatie, de DBBO. Door bepaalde taken uit te besteden kan Defensiepersoneel efficiënter ingezet worden voor operationele taken. Dit heeft voor Defensie de grootste prioriteit, vertelt Van den Berg. Alle ondersteunende functies kunnen we dus in principe ter discussie stellen om binnen- of buitenshuis te laten vervullen. Voors en tegens Voordat Defensie besluit een dienst al dan niet uit te besteden, weegt een projectgroep de financiële en niet-financiële voors en tegens tegen elkaar af. Dit gebeurt in een zogenaamde sourcingstoets. Die bestaat onder meer uit een beoordelingsinstrument van het Ministerie van Financiën en het horen van alle belanghebbenden. Denk aan de gebruiker, de leverancier, de beleidsverantwoordelijke, de afdelingen Financiën, P&O, Verwerving, maar ook het overkoepelende programmabureau Sourcing van de ministeries van Defensie en Financiën. De medezeggenschapscommissie let daarbij op de bedrijfsvoering, de bonden behartigen de belangen van het personeel dat het besluit mogelijk treft. Na de grondige afweging neemt de secretaris-generaal, na advies van de medezeggenschapsraad, een besluit. Bij uitbesteding gaat vervolgens een aanbestedingstraject van start om de meest geschikte marktpartij te selecteren. De overdracht, interne reorganisatie en het operationeel maken van de nieuwe bedrijfsvoering, neemt maanden of soms zelfs jaren in beslag. Van werk naar werk Voor defensiepersoneel hoeft het uitbesteden van hun takenpakket niet altijd ontslag of werkloosheid te betekenen. Nederhof: Sourcing geeft veel mensen een gevoel van onzekerheid. Dat begrijpen wij heel goed. Defensie helpt personeel bij uitbesteding van diensten echter zoveel mogelijk van werk naar werk. Behalve dat de mensen soms intern een andere baan vinden, probeert Defensie ze te laten overnemen door de nieuwe externe leverancier. Dat is ook aantrekkelijk voor de marktpartij, waar kennis en praktische ervaring van Defensie welkome aanvulling is op de al aanwezige kennis. Een dergelijke overname levert echter geen levenslange baangarantie op. Die hangt af van de ontwikkelingen binnen dat bedrijf. Maar dat geldt binnen Defensie intussen ook. De hele Nederlandse overheid gebruikt sourcing als managementinstrument. Onder druk van de markt- en economische ontwikkelingen lijkt het kostenaspect belangrijker dan ooit. Zelf doen, samenwerken of uitbesteden kan soms financieel verschil uitmaken. Ook helpt het organisaties zich te richten op hun kernactiviteiten en stimuleert uitbesteding de economie. Lopende CDC sourcingtrajectenp&o Het P&O-domein onderwerpt de komende twee jaar acht verschillende diensten en activiteiten aan een sourcingsonderzoek. Het betreft gedragswetenschappen, juridische dienstverlening, bedrijfsmaatschappelijk werk, integriteitzorg, formatieadvies, het contactcenter human resources, de personele instroomketen van werving, keuring en selectie en de door-/uitstroomketen. In november is het onderzoek naar gedragswetenschappen gestart. Naar verwachting wordt dat eind april 2013 afgerond. Aan de hand daarvan maakt de secretaris-generaal de afweging om de dienst al dan niet (gedeeltelijk) uit te besteden. Dienst Vastgoed Defensie Na een grondig sourcingsonderzoek blijkt een aantal activiteiten van de Dienst Vastgoed Defensie in aanmerking te komen voor uitbesteding. Het gaat om voorbereiding en uitvoering van bouw- en onderhoudsprojecten, het technisch toezicht daarop, inspectie en de 24-uurs service-/storingsdienst. Momenteel onderzoekt het CDC welke regietaken en risico s (kunnen) worden belegd bij Defensie en welke bij de markt. Een zorgvuldig proces dat tijd vergt. Defensie weegt hierbij zowel de organisatiebelangen als die van het personeel. Een daadwerkelijke uitbesteding is voor 2015 niet aan de orde. Defensie Bewakings- en Beveiligingsorganisatie De Defensie Bewakings- en Beveiligingsorganisatie (DBBO) voerde onlangs een sourcingsonderzoek uit naar het gehele takenpakket Bewaking en Beveiliging. Hieruit blijkt dat, rekening houdend met wetgeving, beheersbaarheid van taken en risico s, alleen het elektronische bewakings- en beveiligingssysteem met de daarbij behorende beheertaken kan worden uitbesteed. In de voorbereiding naar de daadwerkelijke uitbesteding loopt er momenteel een kwaliteitsonderzoek naar dergelijke systemen en bijbehorende ondersteuning van externe marktpartijen. Belangrijke aandachtspunten zijn een duidelijke taak- en risicoverdeling tussen Defensie en de betreffende leverancier. Het gaat ten slotte om de te beschermen belangen van Defensie (terreinen, gebouwen en objecten), toegang tot Defensielocaties en zorgvuldigheid naar het personeel. Medio 2014 vervangt het nieuwe Defensie Bewakings- en Beveiligingssysteem waarschijnlijk de huidige systemen. Paresto Al sinds de oprichting van de Paarse Restaurantorganisatie (Paresto) wordt nagedacht over een mogelijke uitbesteding van deze cateringdienst. Inmiddels is besloten om de groene operationele catering voor heel Defensie vanaf 2013 door het Commando Landstrijdkrachten te laten faciliteren. De zogenaamde witte reguliere catering wordt naar verwachting in de loop van 2014 uitbesteed. Hiervoor worden sinds 2011 voorbereidingen getroffen. De belangrijkste redenen om tot uitbesteding over te gaan zijn de volgens onderzoek lagere kosten en het meer vernieuwde karakter van de markt. Het financiële aspect is momenteel nog punt van discussie, daarom zal hierover opnieuw een analyse plaatsvinden. Een van de grootste uitdagingen bij uitbesteding is omgaan met de belangen van het personeel. Behalve het probleem van de huidige overcapaciteit door sluiting van locaties en het verkorten van openingstijden, zijn de arbeidsvoorwaarden van een catering-cao beduidend minder goed dan die voor ambtenaren. De reparatie van onder meer deze voorwaarden moet plaatsvinden op basis van het Sociaal Statuut Uitbesteding waarover de hoofddirecteur Personeel momenteel in gesprek is met de bonden.
20 Mijn werkplek Elke maand komt in de Pijler een CDC er aan het woord over zijn werk. Wat doet hij? Wat maakt hij mee en wat zijn de aantrekkelijke kanten van zijn baan? Deze maand sergeant-majoor Erik Laadstra van de Koninklijke Luchtmacht. Hij is hoofd Inwendige Dienst van de Staf van de Defensie- Verkeers- en Vervoersorganisatie op Camp New Amsterdam bij Huis ter Heide. Tekst: Jack Oosthoek Door de reorganisaties en inkrimpingen bij DVVO moet Laadstra het zonder hulptroepen stellen. Ik ben een soort Zelfstandige Zonder Personeel. Foto Wim Salis. Een gedreven man De symboliek kan nauwelijks beter. Tijdens het gesprek kloppen er regelmatig DVVO ers met een vraag bij Laadstra aan. Een HID van een militaire organisatie is een duizendpoot met vele taken. Dat de dagelijkse stapel verzoeken soms de spuigaten uitloopt laat Laadstra koud. Ik ben dienstbaar ingesteld. Aan het rijtje taken van Laadstra lijkt geen eind te komen. De ene keer regelt hij een request for visit voor een DVVO er die op reis moet. Dan weer is hij bezig met interne bedrijfsveiligheid en -hulpverlening en de screening van personeel. Of met de organisatie van een afscheidsbijeenkomst voor een vertrekkend personeelslid en het op poten zetten van een cursus. Door de reorganisaties en inkrimpingen moet Laadstra het zonder hulptroepen stellen. Hij kan voor hulp en advies echter altijd een beroep op collega s doen. Ik ben binnen de staf van DVVO een soort zelfstandige zonder personeel, lacht hij. Dat ik er taken bij heb gekregen komt trouwens ook omdat ik geen nee kan zeggen. Dat is mijn valkuil, maar ik wil de mensen nu eenmaal graag helpen. Sail Amsterdam Waarschijnlijk om deze reden krijgt Laadstra (veel) hulpverzoeken voor werk dat niet direct in zijn portefeuille hoort. Zo benaderde de commandant van DVVO hem eens om mee te helpen bij de logistiek voor Sail Amsterdam. Het verzoek kwam oorspronkelijk van de Koninklijke Marine, nauw betrokken bij de