Gerechtelijke geneeskunde les 5 1 Les 5: asfyxie en waterlijken Wurggreep Dit kan gebeuren in ettelijke minuten maar ook in een twintigtal minuten door het lossen en terug dichtnijpen van de keel van het slachtoffer. Soms laat het slachtoffer zich niet doen dan moet de dader lossen en terug dichtnijpen wat de tekens van de mechanische asfyxie zeer uitgesproken maken. De kentekens van asfyxie zijn dan sterk uitgesproken: - stuwingsbloedingen op oogleden - blauwgekleurd, cyanose - neusbloeding - oorbloeding Bloeding uit oor en neus komt doordat het neusslijmvlies bloedt en doordat er barstjes komen in het trommelvlies, doordat de druk te hoog wordt door de wurging. Bij oude personen kan de druk op de baroreceptoren (in de splitsing van arteria caroti) heel groot zijn waardoor er een plotse harstilstand ontstaat en zo krijg je geen tekenen van asfyxie. Soms is er een accidentele wurging, zie het verhaal in Schotland, waarbij een man tijdens een tango naar de keel van de vrouw greep, maar ze overleed omdat hij te hard op haar baroreceptoren drukte: onder invloed van alcohol, emotie, kan dit tot hartstilstand leiden. Wanneer er gewurgd wordt, ziet men: schaafwonden, ecymose, duimafdrukken, nagels, Wurging wordt meestal gedaan op vrouwen en kinderen omdat hun fysieke weerbaarheid veel minder is. De dader is meestal een man, tenzij het kinderen zijn die worden gewurgd dan is het vaak een vrouw. Er moet een differentiaaldiagnose worden gemaakt met de erotische asfyxie. Dit is een sadomasochistisch spel die uit de hand loopt. Een auto-wurggreep is niet mogelijk, bij het bewustzijnsverlies lost men de handen. De afdruk van de duimen staan bij het strottenhoofd, als er weinig verzet is zullen deze duidelijk zichtbaar zijn op één plaats. Ook aan de binnenkant zie je letsels: er zijn bloedingen aan het strottenhoofd en de halsspieren (bij inwendige dissectie). Men merkt een breuk aan het keelskelet: het tongbeen en schildkraakbeen zijn afgebroken tegen de halswervels. Wurging is niet altijd dodelijk, het kan ook voorkomen als letsel. Soms zijn wurggrepen ook zelfverdedigingsmechanismen die worden aangeleerd in zelfverdediging bvb.: aan politie in opleiding: De carotisgreep: arm rond nek gekneld met elleboog vooraan, je drukt de carotis dicht waardoor er geen bloed meer doorkan en je flauw valt, en zo kan men de handboeien aan doen zonder probleem (risicovol). Soms mislukt deze greep (ongeveer één keer per jaar) en dan valt de persoon plots dood door harstilstand:
Gerechtelijke geneeskunde les 5 2 door druk op baroreceptoren (carotis). Meestal bij obese personen of personen die alcohol hebben ingenomen. Wurging is bijna steeds crimineel maar kan ook accidenteel zijn zoals bij wurgseks, autodestructie is uitgesloten. Meestal wordt wurging gebruikt in de maffiawereld of bij passionele of seksuele zaken: doordat iemand begint te roepen, Bij wurging is het belangrijk op de nek en hals op zoek te gaan nar DNA van de dader, het is van belang dit niet te contamineren: neem watte en fysiologisch water en schrob van de halsttreek, laat dit onderzoeken in het lab. Strangulatie Compressie van de hals door een voorwerp, meestal iets soepel zoals een riem, nylon, touw, elektrische kabel, halsdoek, hemd, laken, maar kan ook iets vast zijn zoals een stok, plank, Het verschil met wurging: Het is niet altijd crimineel en je kunt het ook bij jezelf doen. Meestal zijn het mannen die het bij vrouwen doen of vrouwen die het op kinderen uitvoeren (machtsverhoudingen!). Dikwijls is het ook het eindresultaat van seksuele aanranding of een passionele daad die niet werd voorbereid. Men zoekt alles ter plaatse dat men kan vinden om de persoon te doden: kabels, kousen, het is dan niet met voorbedachten rade. In andere milieus is het een typisch uitschakelingsmechanisme: voorbedachte rade: de subtiele strangulatie bij de maffia! De knoop vertelt ons veel over hoe iets is gebeurd: - ligt de knoop langs achter dan werd de persoon verrast - ligt de knoop vooraan dan lag de persoon op de grond - Autostrangulatie: binnen de tien seconden is het fataal omdat je dan het bewustzijn verliest en je dus niets meer kan doen om je te bevrijden. De sporen zitten vaker op het touw dan op de hals, knip het touw kapot tegenovergesteld aan de knoop. Laat het touw zoveel mogelijk gerust! Wurging in slaap van bvb.: kind (door moeder): Strangulatieplekken zijn oplopend, het is gebeurd in de slaap. Dit is net zoals bij eigen ophanging. Gaat knoop schuin omhoog rond nek dan is het zelfophanging. Hang de knoop gewoon rond de nek dan is het niet zelf gedaan. Differentiaaldiagnose dient gemaakt te worden met de onvolledige ophanging met de voeten niet van de grond, op knieën. Hier is er ook een verticale strangle, net zoals bij strangulatie.
Gerechtelijke geneeskunde les 5 3 Diffentiaaldiagnose met strangulatie in de slaap van kind door moeder: een naar bovengaande knoop, druk op koord verhogen door het kind op te heffen uit zijn bedje! Wurging: - met nylon: nylon kan heel klein worden, rolt op, de vezels verdichten helemaal, la signature de lien, de afdruk van texiel in de huid, dikwijls wordt het touw meegenomen en gedumpt, zeker in de maffiawereld - windingen van henneptouw (ouderwetse koord) Bij verschillende windingen heb je de schwichenkammblüdungen. Tussen de verschillende windingen zitten bloedingen: deze kunnen duiden op een wurging tijdens het in leven zijn (en geen simmulatie!), er zal ook cyanose zijn op gezicht en oren (blauw!). Soms is het heel moeilijk of differentiaaldiagnose te stellen met infarct: hiervoor inwendige autopsie doen: breuk tongbeen en schildkraakbeen! Soms is er geen letsel, bij zachte strangulatie. Soms is de strangulatie over de volledige hals: door brede doek, brede riem. Autostrangulatie is mogelijk, autowurging niet! Dit is van belang tijdens het politioneel onderzoek! Kijk na of er getuigen zijn, afscheidsbrief is, wurgseks een optie is, Af en toe kan er wel een partiële cataleptische rigor ontstaan waardoor men aan het touw blijf trekken na de dood en het niet uit de handen glipt. Strangulatie kan accidenteel zijn: het ongeval van Isidora Duncan in Nice. Een lange sjaal raakte vast in het bugati-wiel. Af en toe gebeurt dit ook met een kind op de fiets. Maar meestal is strangulatie crimineel! Smoring/suffocatie Afsluiten van mond en neus door één of twee handen of door een voorwerp zoals een kussen, plastiek zak, Suffocatie is het sterven door gebrek aan zuurstof in de lucht, het is eigenlijk geen asfyxie, Suffocatie kan ook door CO2-vergifitiging. Environmentele suffocatie 1) Hoge hoogtes, boven de 8000 meter, vandaar dat je zuurstoffles nodig hebt. 2) Niet geventileerde roestende ruimtes, ijzer dat roest oxideert eigenlijk en dus daalt de zuurstofconcentratie in de lucht van 21% naar een veel te lage 10% bvb.: scheepsruimtes, tanks, 3) Kalkgroeven, daar is de CO2 veel hoger en de zuurstof lager want door het re genwater wordt CO2 gevormd en verdringt dit de zuurstof. CO2 is een asfyxerend gas en bovendien is het zuurstofgehalte er te laag. 4) Niet goed afgesloten graansilo s. Bij suffocatie zijn er geen sporen van verstikking, met wordt niet blauw enzo Het is een zeer snelle dood, door gebrek aan zuurstof, men ziet wit en niet blauw. Bij
Gerechtelijke geneeskunde les 5 4 een uitwendig zuurstof tekort is er geen uitwendige druk of de halt, vandaar dat men wit ziet! Smoring classificatie Wordt bekeken van buiten naar binnen. Een kussen kan heel oppervlakkig smoren maar er kunnen ook voorwerpen: brok, zakdoek, in de luchtwegen geduwd worden, dit is de Bolusdood. Doordat zuurstof niet binnenkan in de luchtwegen hoeft er geen enkele druk op de hals te zijn, dit is anders bij ophanging, strangulatie en wurging. Smoringssymptomen zijn niet zoals wurging/asfyxie-symptomen. Zachte smoring wordt niet gemakkelijk herkend. Smoringsdood wordt dan over het hoofd gezien en gerekend onder de natuurlijke dood. Er moet tevens differentiaaldiagnose gemaakt worden met wiegendood en Muchausen By Proxi. Smoring door een plastiek zak - al of niet afgesloten met een koord - gewoon toegedrukt of niet Kan zijn: - zelfmoord - accident - crimineel feit Er was een epidemie door een aantal boeken en de media tussen 1991 en 1997 steeg deze smoring enorm. Het is de zachte suïcide, meestal gepaard met washandje om de luchtvochtigheid te verhogen en etherdampen. Het voordeel is dat het een zeer effectieve methode is, de zuurstof daalt heel snel en je ademt steeds meer CO2 in, in de plaats, je asfyxeert, er zijn dus geen verstikkingssymptomen. Vaak gaat de plastiek zak smoring gepaard met ophangen, bij suïcide worden vaak combinaties van methodes gebruikt om de effectiviteit te verhogen. Vaak worden ook spanriempjes gebruikt om handen en voeten samen te houden, om te vermijden dat ze zichzelf nog kunnen redden. Wanneer je in een crime scene komt, verwijder je heel vaak nog de zak om te kijken of de persoon nog leeft of niet. Later, indien overleden, wordt de zaak gereconstrueerd en de zak weer over het hoofd getroken. Plastiek zakken kunnen ook voorkomen in het milieu van het auto-erotisme, vaak gepaard met lachgas of inbinden van lichaamsdelen. Let natuurlijk op voor simulaties van reeds overleden en vermoorde personen, die na hun dood worden opgehangen om de moord te verdoezelen! In geval van auto-erotisme wordt bewijsmateriaal vaak door de familie, die het lichaam vindt, verdoezeld, uit schaamte.
Gerechtelijke geneeskunde les 5 5 Taartdiagram ivm smoring met plastiek zakken: 78 % suïcide/auto-destructief (geen ongevallen met auto-erotisme) 15 % crimineel 7 % auto-erotisme ongevallen en ongevallen met kinderen Het fenomeen daalt weer, doordat weer andere zelfmoordtechnieken in de media komen, technieken stijgen in populariteit door de media, door idolen, Knevel, Bolusdood Men wil vaak het roepen beletten en mensen zijn vastgebonden. De secreties hopen zich op door: - extreem emotionele druk - excitatie speeksel en slijmklieren - braakreflex door knevel die te diep zit Ook als de neus niet toezit kan met stikken omdat de neus wel vrij zit maar de gang waar de lucht uit neus naartoe moet is afgesloten door de prop die via de mond in de luchtpijp wordt gestoken. Bij kinderen gaat de verstikking door knevel vlugger, omdat zij fijnere holtes hebben. Schroksyndroom, bolusdood Is een accidentele dood. Een voorwerp zit heel erg diep, ter hoogte van het strottenhoofdklepje raakt het voedsel niet in slokdarm maar in luchtpijp. Het strottenhoofdklepje kan ook onder invloed van iets bedwelmend zoals alcohol niet meer werken zodat een brok vlugger in het keelskelet terecht komt nl.: larynx. De larynx wordt afgesloten door een brok voedsel. Café coronary Eten in snackbar bvb.: biefstuk en friet en er zevental pintjes bijdrinken. Je gaat rapper eten door de alcohol, zonder veel te kauwen. Plots wordt hij bleek, en blauw en begint te roggelen en valt dood. Dit lijkt op een acuut hartinfarct: bolusdood! Ook door reflectoire prikkeling van het keelskelet: hier kun je het heimlich-manoeuver op uitvoeren. Neuroleptica Soms kunnen neuroleptica ook zorgen voor een Bolusdood, want ze dempen vaak het CZS en dempen dus ook het strottenhoofd.
Gerechtelijke geneeskunde les 5 6 Doodrukking door traumatische asfyxie Door externe druk op de borstkas, deze kan niet meer voldoende uitzetten. Vaak is het combinatie thorax buik: als de thorax comprimeert dan is er enkel nog de buikademhaling (die is meer aanwezig bij mannen, vrouwen ademen meer via de thorax). Meestal wordt de buik echter ook belemmerd, en dan kan niets meer echt goed uitzetten waardoor zuurstoftoevoer belemmerd wordt, er treedt een relatief vlugge verstikking op die soms samengaat met een hartcompressie (verkleining). Alle kenmerken van verstikking zullen er zijn, de tekenen van asfyxie zullen heel sterk zijn. Bvb.: - Geyseldrama - Paniek tijdens manifestaties - Vluchten tijdens branden - Bij vertrappeling kunnen bottrauma s ontbreken bij jongeren, dit is niet vreemd, zij hebben nog heel veel veerkrachtig kraakbeen. Ouderen zullen veel meer botbreuken hebben: kraakbeen is weg, alles is verbeend en breekt gemakkelijker! Houdingsgebonden asfyxie In positie waarin je je niet spontaan kan bevrijden bvb.: in bed, onder invloed van alcohol of drugs. Je komt terecht tussen de muur en je bed en stikt met hoofd naar beneden Door veel te drinken kan je duizelig zijn: nausea treedt op en je moet overgeven, je strompelt naar het toilet maar raakt er niet en valt tussen bed en muur, je thorax komt lager te hangen dan je buik en je lever weegt veel meer: je zit gekneld tussen bed, door de alcoholintoxicatie kan je niet vrijkomen en je stikt. Drugs (deprimerende middelen): - methadone - heroïne - morfine - benzodiazipines De weekendongevallen met trap Mensen vallen onder invloed van drugs of alcohol van de trap, ze kunnen onderaan dood zijn: schedelbasisbreuk, of ze kunnen gevaarlijk gewond zijn of er met hersenschudding van af komen. 4,5 procent is dodelijk! Differentiaaldiagnose met de trapmoord: - dood van de trap duwen (simulatie trapval) - duw van trap en daarna dood Men kan niet aantonen of iemand van een trap werd geduwd of gewoon is gevallen!
Gerechtelijke geneeskunde les 5 7 Positieasfyxie door de politie Men wordt aan handen en voeten samengebonden, handen en voeten aan elkaar, terwijl dader op zijn buik ligt. Dit is een heel gevaarlijke positie vooral voor obese personen, hij heeft veel inspanning nodig om zich van de grond te krijgen om te kunnen ademen en drukt zelf de thorax dicht. Probleem is vooral dat daders vaak onder invloed zin van alcohol en drugs en dat dit nog gevaarlijker is voor dood. Soms gaan politie-agenten ook op het slachtoffer zitten terwijl die op zijn buik op de grond ligt, ook dit is gevaarlijk. Burking: op de persoon zitten en zijn neus en mond afdichten! Soms zijn deze technieken noodzakelijk uit wettelijke zelfverdediging maar er moet mee opgelet worden!!! Verdrinking In een vloeibaar medium: - water - zand - petroleum - beer - Water kan zout of zoet zijn, er is een verschil qua lijk! Je hebt ook brakkewater, dat ligt tussen zout en zoet! Water wordt ingeademd en komt in de longalveolen terecht en in de bloedsomloop. Een waterlijk is een lijk dat uit het water wordt geborgen, maar niet elk waterlichaam is een drenkeling, er zijn verschillende opties, al of niet natuurlijke dood: - je kan na natuurlijke dood in water terecht komen, dood in water vallen - je kan dood gaan in het water, natuurlijke dood door bvb.: te veel inspanning, infarct, - hypothermie bvb.: harald of free enterprise ramp - gewelddadige dood, in water gedumpt erna, simulatie verdrinking - een gewelddadige dood in het water zelf - hydrocutie - zuivere verdrinking Wat gebeurt met een lijk? De persoon zinkt naar de bodem, wordt meegevoerd met de stroom, drijft op de buik en krijgt hierdoor postmortale letsels, de meedrijving kan kilometers bedragen. Ondertussen eten vissen, garnalen en krabben (aaseters) aan je en raakt het lijk nog meer gemutileert. Door warm water ontstaat putrefactie en gaat het lijk opblazen waardoor het als een ballon stijgt en aan de oppervlakte komt, boten mutileren het lijk verder met hun schroeven. Als het gevonden wordt: dan is het bijna altijd volledig onherkenbaar en gemutileerd door boten en aaseters, het lijk ziet er dus altijd verdacht uit! Lijken hebben meestal geen kleren meer aan door de stuwing van het water. Of je nu
Gerechtelijke geneeskunde les 5 8 dood op levend in het water werd gegooid, de inwerking van het water op het lichaam blijft identiek. Uiterlijk is er geen verschil! Er is een zelfde evolutie als bij een lijk op het droge: lijkstijftheid treedt op, maar zal vlugger optreden omdat er vaak heel zware inspanning wordt geleverd in het water om zich te verweren tegen water of dader, het lactaat verdwijnt vlugger uit het lichaam. Na een week: - witte handen, zoals bij afwas, gerimpeld, door vochtopname huid - opperhuid valt af - huidmassuratie: opzwelling van huid door water, in rimpels trekken - huid valt af De massuratie wordt gebruikt om de waterligtijd te bepalen. Na drie weken vallen de huid en nagels weg. Er begint adipocire te ontstaan: lichaamsvet verzeept! Postmortale mutilatie: - schroeven boten - aaseters - bodemschuring - wassende invloed water Verdrinking Bij hydrocutie (door koude of ethanolintoxicatie ontstaat harstilstand) kan men de verdrinkingsdood niet aantonen, het is a-typisch. Bij een alcoholemie van 2,5 mg/l kan men van de steiger vallen en in de diepte verdwijnen. Door de koude en de alcohol zijn de slijmvliezen overgevoelig, het koude water veroorzaakt via de nervus vagus een hartstilstand: in een aantal seconden sterft men een cardiale dood. Men heeft geen tijd veel water in te ademen! (belangrijk voor differentiaaldiagnose oorzaak dood!!!) De Smith doden: brides in the bath-doden Een man zocht vrouwen over het land, sloot levensverzekeringen af en trouwde ermee, en toen trok hij aan hun voeten waardoor ze in een seconden nar benden werden getrokken in het water: door verassingseffect stierven ze een reflectoire dood, het werd toegeschreven aan hysterie of epilepsie, totdat het opvallend werd. Er is een drukreflex waarbij apneu en stilstand onstaat (bradycardie) bij bruusk contact met het neusslijmvlies met (koud) water! Risicofactoren - temperatuur van het water: hoe kouder hoe meer kans - soms ook door de koud en niet door de verdrinking! Bij zeer koud water van -2 graden kan men ongeveer tien minuten overleven. Op de noordzee in de zomer aan 18 graden kan men 20 uur overleven. Onderzoek WOII Boten zonken, men deed pragmatisch onderzoek, om te kijken wat mensen langer in leven kon houden na zinking schip. Men ontdekte dat er bij zinking een enorme toename van noradrenaline en adrenaline was!
Gerechtelijke geneeskunde les 5 9 Wat gebeurt tijdens verdrinking Er ontstaat paniek, je kan geen inspanning meer doen en je gaat onder water, je houdt je adem op, tot het niet meer kan, je moet ademen en doet dit onder water, er komt water in je longen: de longblaasjes worden gevuld met water (het is een exogeen en niet-natuurlijk overlijden!!!). Er is een verschil tussen zoet- en zoutwater: Zoetwater Dit is hypotoon in het bloed, er is veel meer zout in het bloed dan in het water. De doorstroming van het water naar haarvaten is mogelijk en bloed wordt verdund met ongeveer twee liter water: waardoor vijf liter bloed, nu zeven liter wordt. Er is bloedverdunning: hemodilutie! Er is invloed op de rode bloedcellen, die zijn normaal ovaal van vorm, nu worden ze door het water bolvormig, ze barsten, kalium komt in het bloed! Men sterft door hartfalen vooral doordat de alveolen nu barrière maken doordat zuurstof nu belemmerd wordt om in het bloed te geraken. Dit is eigenlijk soort mechanische asfyxie. Zout water Dit is hypertoon tegenover bloed, er is veel meer zout in water dan in het plasma, er is duizend maal meer natriumchloride in het water aanwezig, er gebeurt het omgekeerde als in het zoetwater! Het plasma wordt aangezogen: er is niet enkel water van buitenaf in je longen, ook het water uit je bloed komt in de longen terecht. Er is teveel aan zout in de bloedbaan. Er is geen verdunning, maar net een hypovolemie en het bloed verdikt. In zeewater is het altijd nodig personen te reanimeren direct na verdrinking (ook nog bijna uur later!!!), soms blijven kinderen tot 40 minuten onder water, de cerebrale functies dalen en er wordt minder zuurstof verbruikt en men heeft er dus ook minder nodig, men moet er minder ophalen! Is een waterlijk levend in het water gestorven of werd het gedumpt? Alle kentekens treden op bij beide lijken: - handen - huid - nagels - Typisch is de schuimprop (wit) door de hoestreflex: water en eiwit uit de longen. Maar dit is een zeer vluchtig fenomeen, tot een paar uur na de dood en dan verdwijnt het. (Differentiaaldiagnose met wiegendood: ook schuimprop, dus als je lijkje afdroogt en aankleed en in wiegje legt, wordt het een natuurlijke dood gediagnosticeerd!!!!) Een partiële cataleptische rigor kan teken zijn dat men levend in het water terecht wam en nog alles heeft gedaan om zich vast te houden en het water tegen te gaan: door rigor vaak gras en takken in de handen blijven vasthouden als lijk!
Gerechtelijke geneeskunde les 5 10 Zonder schuimprop moet er een inwendige dissectie gebeuren vooraleer men weet of het lijk al of niet werd gedumpt. Een waterlong is veel groter dan een normale long en de linker en rechter overlappen elkaar. Normaal is er vier cm verschil tussen linker en rechter long! Dit is een aanwijzing, helaas valt dit na putrefactie ook weg! Na onderzoek van fracturen, nagels, strangulatie, niets gebleken? Dan gaat met moeten kijken naar de bestanddelen in het bloed. Zouten en bacteriën komen in het bloed terecht, als het hart nog klopt. Als men verdrinkt en niet wordt gedumpt dan zal het hart na bewustzijnsverlies nog even kloppen en het bloed nog even circuleren vandaar dat zouten en bacteriën in bloedbaan komen, het zijn DIATOMENEN. Ze worden dan in alle organen aangetroffen. MAAR: als men die dag veel vis of oesters heeft gegeten, of veel in de Noordzee heeft gezwommen, dan zitten dezelfde diatomeeën in ons bloed, dus differentiaaldiagnose! (kijken naar beenmerg!!) In het borstbeen kijkt men naar het rood beenmerg, men gaat dit destilleren in salpeterzuur en enkel deze eencelligen overleven hierin: kleine kiezelwieren, ze lijken op camembertdoosjes en bestaan uit sillicium, dit is bestand tegen salpeter. Welke diatomeeën er optreden is afhankelijk van de omgeving: zee, schelde, De verdrinkingsdood bepalen is geen sinecure, wat is de medicolegale wijze? - accidenteel: meestal in het warme seizoen - zelfmoord: meestal in koude seizoen, meer bij oude mensen, bij jongeren is dit verdachter, differentiaaldiagnose met bondage (kan zowel zelfmoord als moord zijn) - moord Baddood Dode in het bad, kan wijzen op duizend mogelijkheden: - heel vaak is het CO2-vergiftiging en is er secundaire verdrinking geweest na bewusteloosheid of verstikking - soms ook zelfmoord (tweede meest voorkomend!) - soms accidenteel door pillen of drank - electrokutie: haardroger, scheermachine (simulatie moord!!!) - natuurlijke dood