Syncope. Uitleg en adviezen

Transcriptie

1 Syncope Uitleg en adviezen

2 Syncope Syncope is het moeilijke woord voor aanvallen van kortdurend bewustzijnsverlies dat veroorzaakt wordt doordat de bloeddruk even weg valt. De meest voorkomende oorzaak is flauwvallen (reflex syncope), maar ook bepaalde hartritmestoornissen kunnen dit veroorzaken. Tijdens een aanval zakt de patiënt plotseling bewusteloos in elkaar en na korte tijd (10-20 seconden) komt het bewustzijn weer spontaan terug. Het treedt op wanneer de bloeddruk zodanig daalt dat er onvoldoende bloed naar de hersenen stroomt. Syncope is geen ziekte, maar een klacht die kan wijzen op uiteenlopende aandoeningen. In deze folder staat uitleg over verschillende oorzaken van syncope. De neuroloog heeft u verteld welke oorzaak voor u van toepassing is. In deze folder kunt u dit nog eens nalezen. Daarnaast staan in deze folder adviezen die u kunt opvolgen om de kans op herhaling van flauwvallen te verkleinen. In uw geval gaat het om Orthostatische hypotensie Reflex syncope (flauwvallen) Cardiologische oorzaak Orthostatische hypotensie Orthostatische hypotensie betekent letterlijk: een te lage bloeddruk bij het staan. Normale bloeddruk Als u overeind komt vanuit liggende naar staande houding, verplaatst bloed zich onder invloed van de zwaartekracht naar uw buik en benen. Uw hart vult zich dan minder goed met bloed en de hoeveelheid bloed die uw hart rondpompt neemt af. Het gevolg is dat uw bloeddruk daalt. Het bloeddrukregulatie-centrum in de hersenen signaleert dit en zorgt als reactie voor een vernauwing van uw bloedvaten en het sneller gaan kloppen van uw hart. Uw bloeddruk komt door deze twee maatregelen weer terug op het oude niveau. Orthostatische hypotensie Bij orthostatische hypotensie functioneert het bloeddrukregulatiesysteem niet goed. Als u gaat staan, vernauwen de bloedvaten zich niet voldoende en/of neemt uw hartslag nauwelijks toe. Het gevolg is dat uw bloeddruk na het opstaan lager wordt en even te laag blijft. Als uw bloeddruk erg laag is, pompt uw hart onvoldoende bloed naar de hersenen of andere lichaamsdelen. Hierdoor ontstaan klachten zoals lichtheid in het hoofd, wazig zien, zwart worden voor de ogen en soms pijn in de schouders, nek- of andere spieren. Als de klachten ernstig zijn, kan eventueel bewusteloosheid optreden. Orthostatische hypotensie kent vele oorzaken, waaronder aandoeningen van het zenuwstelsel (bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson), suikerziekte of het gebruik van bepaalde medicijnen. Oudere mensen hebben soms zonder duidelijke oorzaak last van orthostatische hypotensie. 2

3 Wanneer treden de klachten op? U krijgt klachten als er onvoldoende bloed beschikbaar is om naar uw hoofd te pompen, bijvoorbeeld wanneer u: gaat staan; gegeten hebt (het bloed gaat dan vooral naar de darmen); bepaalde medicijnen gebruikt waardoor u veel vocht uitscheidt (bijvoorbeeld bij gebruik van plastabletten); een warm bad heeft genomen (de bloedvaten in de huid staan dan wijd open); zich net lichamelijk heeft inspannen (de bloedvaten van de spieren staan dan wijd open); in een warme omgeving bent of als u te weinig vocht gebruikt. Adviezen bij orthostatische hypotensie Drink voldoende, 2 tot 3 liter, per dag (tenzij dit is afgeraden door een arts vanwege hartproblemen of nierziekten). Neem meer zout (tot 10 g zout per dag). Let op: dit mag niet als u een te hoge bloeddruk of hartproblemen heeft. Sta rustig op. Blijf bij het opstaan uit bed eerst even op de rand zitten voordat u gaat opstaan en beweeg de voeten op en neer. Sta niet te lang stil. Vermijd lang douchen of baden. Gebruik kleine maaltijden. Ga overdag niet liggen om te rusten. Verhoog het hoofdeinde van het bed met 10 cm (plaats bijvoorbeeld een houten blok van 10 cm onder de poten van het bed aan het hoofdeinde). Soms helpen elastische kousen tot taillehoogte of een buikband, overleg dit met uw arts. Als u naar buiten gaat, neem dan een opvouwbaar stoeltje of een rollator mee waarop u kunt gaan zitten bij klachten. In overleg met uw arts kunnen uw medicijnen worden aangepast of meer verspreid worden over de dag. Plas zittend (indien van toepassing). Snelle inname van meer als een halve liter water binnen enkele minuten levert een tijdelijke bloeddrukverhoging op. Doe dit als u problemen voorziet. Als u duizelig wordt terwijl u staat, kunt u uw bloeddruk verhogen door bloeddrukverhogende (counterpressure) manoeuvres uit te voeren (zie figuur1). Dit gaat als volgt: 3

4 Figuur 1. bloeddrukverhogende manoeuvres Kruis de benen, span de buik-, benen- en bilspieren aan Bal de vuisten Haak de handen in elkaar en trek Ga gehurkt zitten Kom rustig overeind als de klachten weer zijn verdwenen. Reflexsyncope (flauwvallen) Het lichaam kent een reflex waardoor de bloeddruk zakt en/of het hart trager slaat. Deze reflex werkt door stimulatie van het onwillekeurige zenuwstelsel (nervus vagus). Door het stimuleren van de nervus vagus ontstaat er vaatverwijding en een trage hartslag waardoor de hersenen minder doorbloed worden. Dit kan tot flauwvallen (reflexsyncope) leiden. Deze reflex is altijd van korte duur. Na gemiddeld 10 tot 20 seconden herstelt het bewustzijn altijd spontaan. Oorzaken De reflex kan op talloze wijzen uitgelokt worden waarbij angst, een soms geringe lichamelijke pijnprikkel, zoals bloedprikken of een injectie, of het zien van bloed, lang staan, een warme of drukke omgeving en alcoholgebruik de reflex kunnen uitlokken. Reflexsyncope is de meest voorkomende en de meest onschuldige vorm van kortdurend bewustzijnsverlies. Soms komen de reflexen steeds in dezelfde situaties voor. Bijvoorbeeld bij slikken, hoesten, urineren en produceren van ontlasting, wat dan tot flauwvallen leidt. Klachten Aan flauwvallen gaan vaak waarschuwingssignalen vooraf. Deze kunnen enkele seconden of minuten duren. Mogelijke signalen zijn: zweten bleekheid 4

5 misselijkheid troebel zicht geeuwen duizeligheid Adviezen bij reflexsyncope Drink voldoende 2 tot 3 liter per dag (tenzij dit is afgeraden door een arts bij hartproblemen of nierziekten). Neem meer zout (tot 10 g zout per dag). Let op: dit mag niet als u een te hoge bloeddruk of hartproblemen heeft. Ga liggen, het liefst met de benen omhoog, zodra u waarschuwingssignalen voelt (zweten en/of geeuwen en/of duizeligheid en/of misselijkheid). Vermijd indien mogelijk situaties die het flauwvallen kunnen uitlokken. Blijf niet te lang staan, vermijd warme en/of drukke omgevingen, vermijd pijnklachten, voorkom te zware maaltijden, vermijd lange hoestbuien, ga zittend plassen (bij mannen), probeer te gaan liggen bij medische ingrepen en voorkom vochtverlies bij hitte en ziekte. Snelle inname van meer als een halve liter water binnen enkele minuten levert een tijdelijke bloeddrukverhoging op. Doe dit als u problemen voorziet. Als u duizelig wordt terwijl u staat, kunt u uw bloeddruk verhogen door bloeddrukverhogende (counterpressure) manoeuvres uit te voeren (zie figuur1). Cardiale (hart) oorzaken van de wegraking Wanneer de oorzaak van de wegraking ontstaat door een hartprobleem, is het afhankelijk van het probleem welke behandeling u krijgt. De cardioloog geeft u graag meer uitleg en adviezen. Tot slot Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, neem dan gerust contact op met Roger Nieling. De bereikbaarheidsgegevens staan op de achterzijde van deze folder. 5

6 Neurologie Meldpunt West 06 Afsprakennummer Op werkdagen: en uur Informatienummer Op werkdagen: en uur Verpleegkundig Specialist Roger Nieling Telefoon Internet