Kenmerkende aspecten: De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat De klassieke vormentaal van de Grieks Romeinse cultuur De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstisch godsdiensten Griekenland 336 v. Chr (bij de dood van Philippos van Macedonië ) Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Alexander de Grote opvolger Philippos van Macedonië. Alexander de Grote opvolger Philippos van Macedonië. Filippos (II) van Macedonië bracht `Griekse eenheid tot stand voor 336 v. Chr. Alexander start met de invasie van Perzië in 334 `ter bevrijding van de Griekse steden in klein Azië en als wraak voor de Perzische oorlogen van de 5e eeuw en verslaat de Perzen. 1
Het ideaal van Alexander was een Grieks Perzische mengcultuur. Daar kwam weinig van terecht. De Grieken in de veroverde gebieden bleven vasthouden aan hun eigen taal en cultuur. Alexander en een groot aantal officieren organiseerden in 324 v. Chr. een massale huwelijksceremonie met Perzische prinsessen in Susa. Het leger van Alexander de Grote nam de Griekse cultuur met zich mee naar het oosten. Dit proces van culturele aanpassing in de veroverde gebieden wordt ook wel hellenisering genoemd. Stamt af van Hellas = oude naam van Griekenland. De Griekse taal en cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via: 1. handelsstromen 2. in het bestuur en door de ambtenaren in de grote steden van de overwonnen gebieden werd de Griekse taal gesproken. Wilde men hoger op komen dan moest de taal en cultuur van de overwinnaar worden overgenomen. 3. de bouwkunst; bouw van nieuwe steden (Alexandrië) en grote bibliotheken (Alexandrië en Pergamum). 4. de beeldhouwkunst 5. de ontwikkelingen van de wetenschap 6. het jodendom. Let op! Met de hellenistische cultuur bedoelen we de Griekse cultuur vermengd met inheemse elementen uit de door Alexander de Grote veroverde gebieden. HANDELSSTROMEN 2
DE GRIEKSE TAAL. Hoewel het rijk van Alexander na zijn dood uiteen viel bleven de Grieken in deze gebieden vasthouden aan de eigen taal en cultuur. Wilde men hogerop komen of gaan werken voor de staat dan moest men Grieks leren. BEELDHOUWKUNST. Voor deze periode wilden de Grieken alles in bepaalde, perfecte, maten hebben, maar tijdens het hellenisme werd de werkelijkheid, het tonen van beweging en emotie belangrijker. Beeldhouwwerken en portretten werden niet meer geïdealiseerd, de Griekse beeldhouwkunst bereikte hier een hoogtepunt. Voorbeeld de Laocoöngroep: (Vaticaans museum). BEELDHOUWKUNST. Voorbeeld: Nikè (= godin van de overwinning) van Samothrake (louvre). 3
BOUWKUNST Voorbeeld: Bibliotheek van Alexandrië. Restanten in 2004 gevonden BOUWKUNST >Pergamonen het pergamon altaar. WETENSCHAPPEN > Hippocrates (grondlegger Westerse geneeskunde omdat hij als eerste natuurlijke ipv bovennatuurlijke oorzaken voor ziektes zag), Erasistratos (het hart is als een pomp voor het bloed) en Herophilos ( grondlegger anatomie, 1 e die vivisecties uitvoerde op mensen). De eed van Hippocrates; artsen verplichten zichzelf dat ze bepaalde beroepsregels te zullen handhaven. Geschriften van Hippocrates werden zelfs in de 17 e eeuw nog gebruikt! 4
WETENSCHAPPEN > Archimedes (Archimedes wordt algemeen beschouwd als de grootste wiskundige van de oudheid en een van de grootste wiskundigen aller tijden). Geef mij een steunpunt, en een hefboom die lang genoeg is, en ik verplaats de wereld! Archimedes van Syracuse 287 212 v.c. De ontdekking van de wet van Archimedes Eureka! De schroef van Archimedes (Den Bosch) De Griekse taal en cultuur verspreidde zich tot ver buiten Griekenland via JODENDOM > Voor diaspora joden werd de Tenach/Thora (oude testament) vertaald naar het Grieks. Deze vertaling werd ook door de oudste christelijke geloofsgemeenschappen als uitgangspunt genomen. Het woord diaspora komt uit het Grieks en betekent 'verstrooiing'. Het woord diaspora komt uit het Grieks en betekent 'verstrooiing'. De term werd al in de oudheid gebruikt voor de deportatie van joodse gemeenschappen naar Babylonië. De aanduiding geldt ook voor de periode 70 n. Chr., toen de tempel werd verwoest, de Joodse opstand door de Romeinen werd neergeslagen en het Joodse volk werd verstrooid onder de volkeren. 5
Het belangrijkste van deze paragraaf is de verspreiding van de Griekse cultuur over het grootste deel van de toen bekende wereld. Dit betekent niet dat overal de Griekse taal en cultuur de plaats innam van lokale culturen, maar wel dat de Griekse taal de lingua franca werd en de Griekse cultuur de cultuur werd waar men bij wilde horen. De gymnasia (een combinatie van sportcomplex, onderwijsinstelling en cultuurcentrum) werden in veelplaatsen grotereenkleinere oases van Griekse cultuur. Aanvankelijk kwamen alleen Grieken hier bij elkaar, maar al spoedig werd ook de lokale elite toegelaten, dievaakgriekser werd dan de Grieken zelf. Wilde men veel mensen bereiken dan publiceerde men in het Grieks (bijv. Het nieuwe Testament 2 e eeuw na Chr.). Ook tijdens de hele Romeinse tijd blijft Grieks in het oosten de voertaal. Grieks fragment van het Evangelie volgens Lucas 6