Energievoorziening in eigen hand

AMERSFOORT CO2-NEUTRALE STAD Energievoorziening in eigen hand Amersfoort wil in 2030 een CO 2 -neutrale stad zijn. Dat betekent dat we het gebruik van fossiele brandstoffen hebben teruggebracht tot het absolute minimum en dat we zoveel mogelijk duurzaam opgewekte energie gebruiken. De voordelen zijn helder: energielasten blijven betaalbaar en we houden de energievoorziening meer in eigen hand. Plan van Aanpak klimaatactieprogramma Inleiding In 2008 heeft de gemeente de ambitie vastgesteld om een CO 2 -neutrale stad te worden in 2030. Door het uitvoeren van een actief klimaatbeleid is de CO2-uitstoot binnen de gemeentegrenzen teruggedrongen van 855 kton in 2007 tot 740 kton CO2 in 2013. Deze afname is gerealiseerd ondanks de toename van het aantal inwoners. Toch moet er een forse versnelling plaatsvinden om de doelstelling voor 2030 te kunnen halen. Met dit plan van aanpak willen we inzicht geven in de activiteiten die uitgevoerd worden, CO2-uitstoot waar de focus 2007 op komt te liggen en welke stakeholders betrokken zijn bij de realisatie van een CO2-neutrale stad. We doen dit aan de hand van vijf icoonprojecten. 19% 4% 25% Overheid Verkeer en Vervoer Industrie 15% Handel & diensten Huurwoningen Koopwoningen 14% 23% CO 2 uitstoot in 2007 Docs nr. #4934640v1 1

Door technologische ontwikkelingen, prijsdalingen en maatschappelijke tendensen kan op termijn een versnelling teweeg worden gebracht. Door actief klimaatbeleid en het uitdragen van ambitie stimuleert de gemeente partijen in de stad om eigen verantwoordelijkheid en actie te nemen. We faciliteren en ondersteunen kansrijke initiatieven. Daarnaast nemen we verantwoordelijkheid voor zaken die binnen onze eigen invloedssfeer liggen zoals verduurzaming van het eigen vastgoed, maar ook de groene vergunningverlening waarmee energiezuinig bouwen wordt gestimuleerd. 800 700 600 500 BESPARING Autonome ontwikkeling Besparing door actief beleid 400 FOSSIEL 300 200 100 DUURZAAM 0 2010 2030 Resterende CO 2 - uitstoot in 2030 Vermeden CO 2 - uitstoot door Duurzame Energie Aandeel duurzame energie in 2030 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% PV WKO Biomassa Geothermie Wind 0,0% Maximaal aandeel Verwacht aandeel CO 2 -uitstoot ten gevolge van verbruik fossiele brandstoffen van 2010 tot 2030 in Amersfoort Van de verschillende bronnen van duurzame energie hebben zonnepanelen (PV), warmte uit de bodem (geothermie) en Warmte Koude Opslag (WKO) het grootste potentieel. Op dit moment is echter nog onzeker of het potentieel van geothermie in de praktijk ook verzilverd kan worden. Op basis van bureaustudies 1 lijkt de bodem geschikt te zijn, maar kostbare proefboringen moeten uitwijzen of dit daadwerkelijk het geval is. WKO en PV worden al veel toegepast. Ook riothermie (warmte uit riolering) biedt kansen bij nieuwe ontwikkelingen. 1 Geothermie Amersfoort, haalbaarheidsonderzoek (concept); IF Technology, 23 juni 2011 Docs nr. #4934640v1 2

Verloop aandeel CO 2 uitstoot bij actief beleid in de verschillende sectoren. De beïnvloedingsmogelijkheden voor de gemeente in de sectoren verkeer en vervoer en industrie zijn relatief gering. Terugdringen van de CO 2 -uitstoot in deze sectoren is sterk afhankelijk van landelijke of zelfs Europese afspraken. Voor koopwoningen en handel & diensten is het effect van actief beleid groter. SER Energieakkoord Het SER Energieakkoord, dat in september 2013 door ongeveer 40 partijen is getekend, benoemt als belangrijke pijlers voor gemeenten verduurzaming maatschappelijk vastgoed, energiebesparing woningen, het stimuleren van lokale opwekking van duurzame energie en een hogere prioriteit voor handhaving energiebesparing bij bedrijven. Gemeente Amersfoort heeft samen met de Eemlandgemeenten in het kader van de ondersteuningsstructuur een aanvraag ingediend en toegewezen gekregen voor energiebesparing bij particuliere woningeigenaren. Voor het stimuleren lokale duurzame energie is in het SER Energieakkoord een belastingkorting van 7,5 c/kwh afgesproken voor leden die binnen een energiecoöperatie zonnestroom opwekken. In Amersfoort hebben we hier op geanticipeerd door de daken van drie sporthallen beschikbaar te stellen aan energiecoöperaties voor het plaatsen van zonnestroom. Voor ondersteuning bij de aanpak van energiebesparing bedrijven is door de VNG 3 miljoen euro landelijk beschikbaar gesteld. Amersfoort bereidt samen met de RUD een projectplan voor, gericht op een integrale aanpak met zowel de wortel als de stok (stimulering en handhaving), om aanspraak te kunnen maken op een deel van deze ondersteuning. Docs nr. #4934640v1 3

Icoonprojecten Energie Het stimuleren van duurzame innovatie vraagt om een pro-actieve houding van de gemeente. Heldere doelen stellen en zelf met kennis, kunde en regels bijdragen aan het faciliteren van veelbelovende combinaties van initiatieven en het scheppen van randvoorwaarden waardoor burgers, organisaties en ondernemers duurzame innovatie kunnen uitwerken en daar ook zelf direct baat bij hebben. Per initiatief verschilt de rol en betrokkenheid van de gemeente. Sommige initiatieven zijn immers volwassen en economisch haalbaar en vragen daarom een meer faciliterende rol. Waar andere oplossingen nog in een beginstadium staan en regie en investering vragen. Sinds 2010 richten we ons al op het terugdringen van het energieverbruik bij woningen en daarmee de CO 2 -uitstoot. Ook de sector handel & diensten wordt op verschillende manieren gestimuleerd tot verduurzaming o.a. door de duurzaamheidsvignetten, duurzaam inkopen en duurzame netwerken in het bedrijfsleven. Deze activiteiten lopen de komende jaren door. Daarnaast hebben we vijf icoonprojecten benoemd. Deze projecten sluiten aan bij de prioriteiten uit het landelijke SER Energieakkoord. Specifiek zijn deze vijf icoonprojecten gekozen, omdat zij impact hebben op de CO 2 -reductie tot 2020. Dit houdt in dat deze projecten: - een substantiële bijdragen leveren aan de klimaatdoelstelling; - kosteneffectief zijn (investeringskansen); - een groot bereik voor wat betreft publiciteit en inspiratie hebben; - beïnvloedbaar zijn door het voeren van actief beleid van de gemeente; - een hoge slagingskans hebben. De vijf icoonprojecten zijn: 1. Verduurzaming maatschappelijk vastgoed 2. Energieneutrale renovatie, realisatie modelwoningen 3. Regionale positionering van het Centrum voor Duurzame Renovatie 4. Grootschalig zonnestroom, zonnepanelen op gemeentedaken 5. Ondersteuning initiatief Soesterhof energieneutraal Naast deze icoonprojecten worden nog andere projecten uitgevoerd die bijdragen aan de doelstelling CO 2 -neutrale stad. Deze projecten zijn opgenomen in het Milieu Uitvoerings Plan (MUP) 2014-2015 en zijn terug te vinden in de bijlage. Docs nr. #4934640v1 4

1. Verduurzaming maatschappelijk vastgoed Waarom: Ligt in onze invloedsfeer, we nemen onze verantwoordelijkheid, voorbeeldfunctie, zichtbaar resultaat, slim combineren en communiceren. Positieve nevenaffecten: rendement, gezond binnenklimaat, efficiënter huisvesten en multifunctioneel gebruik, verkoopbaarheid en toekomstbestendigheid. Het gaat in feite niet over duurzaamheid maar over rationele investeringsbeslissingen. De gemeente Amersfoort heeft meer dan 400 panden in bezit. Voor een deel is dit maatschappelijk vastgoed, zoals sporthallen, culturele centra en onderwijspanden. Omdat we als gemeente een voorbeeldfunctie hebben is het goed om bij deze panden onze verantwoordelijkheid te nemen en te investeren in duurzaamheid. Dit is direct een goede manier om te laten zien dat investeren in duurzaamheid tevens een rationele investeringsbeslissing is. Het overige deel van het vastgoed is strategisch vastgoed dat maar kort in bezit is van de gemeente. Dit leent zich minder goed voor het doen van duurzame investeringen. Omdat bij onderwijspanden het juridisch eigendom veelal bij de schoolbesturen ligt, werkt de gemeente hierin nauw samen met de schoolbesturen. Gezamenlijk wordt gewerkt aan een Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (IHP), waarbij het onderwerp energieneutrale schoolgebouwen als doelstelling wordt meegenomen. Daarnaast hebben negen schoolbesturen ook de Intentieverklaring Energieneutraal renoveren getekend. Zij hebben zich gecommitteerd aan het energieneutraal renoveren van minimaal 1 pand per bestuur vóór 2020. Naast deze twee sporen van verduurzaming van de schoolgebouwen zetten we ook in op educatie van de leerlingen zelf. Hiervoor wordt het succesvol gebleken project Energy Challenges ingezet. Leerlingen worden hierbij eigenaar van de energierekening en leren over de impact van techniek en gedrag bij verduurzaming. Een grote uitdaging ligt bij het overige maatschappelijke vastgoed. Van de sporthallen is bijvoorbeeld bekend dat zij vaak een zeer slecht energielabel hebben. De gemeente heeft het onderhoud en beheer van een deel deze panden uitbesteed aan SRO. Verduurzaming is een onderdeel van de nieuwe overeenkomst die per 1 januari 2015 is ingegaan. Een goed moment dus om de verduurzaming van de vele gemeentelijke panden een impuls te geven. In dit traject trekken de verschillende interne afdelingen samen op met de SRO. Met de SRO is afgesproken dat zij in het derde kwartaal van dit jaar een meerjaren onderhoudsplan vastgesteld voor 2016 en verder. De grootste uitdaging hierbij is het zoeken naar passende financieringsmodellen. Het lukt alleen als we de huidige middelen zo inzetten dat de exploitatielasten worden verlaagd en deze kunnen worden ingezet voor verduurzaming. Op dezelfde wijze kijken we ook naar de renovatie van het stadhuis. Ook hier geldt dat we onze verantwoordelijkheid nemen en een voorbeeldrol willen vervullen. Onze ambitie is om bij de renovatie van het stadhuis duurzaamheid een belangrijke rol te laten spelen. Het is een kans om fors te besparen op de energielasten. We streven naar een energieprestatie waarbij het energieverbruik zo veel mogelijk wordt beperkt en de kansen voor hernieuwbare energie worden benut. Verdere afweging zal plaatsvinden bij de nadere besluitvorming rondom de renovatie van het stadhuis. Concrete afspraken: Negen schoolbesturen hebben via de Intentieverklaring Energieneutraal renoveren zich gecommitteerd om vóór 2020 minimaal 1 pand per bestuur energieneutraal te renoveren. (wethouder Houwing) Op 1 januari 2016 start het project Energy Challenges met minimaal 20 deelnemende scholen. (wethouder Houwing) Docs nr. #4934640v1 5

SRO stelt medio 2015 een plan van aanpak op voor een duurzaam meerjaren onderhoudsplan (DMJOP) voor 2016 en verder (wethouder vd Berg) De ambitie is om bij de renovatie van het stadhuis duurzaamheid een belangrijke rol te laten spelen. Verdere afweging vindt plaats bij de nadere besluitvorming rondom de renovatie van het stadhuis (wethouder van den Berg) We gaan actief op zoek naar passende financieringsmodellen voor verduurzaming van ons maatschappelijk vastgoed. Het lukt alleen als we met de bestaande middelen de exploitatielasten verlagen zodat de hiermee vermeden kosten kunnen worden ingezet voor duurzaamheidsmaatregelen (wethouders Buijtelaar, vd Berg) Rol gemeente: Eigen huis op orde, eigen panden verduurzamen. Externe stakeholders: SRO, schoolbesturen 2. Energieneutraal renoveren, pilotwoningen. Waarom: Groot besparingspotentieel, betaalbaar houden woon- en exploitatielasten, pilotwoningen als inspiratie. Het potentieel Woningen dragen voor bijna 35% bij aan de totale CO 2 -uitstoot in de stad. Binnen de bestaande woningvoorraad ligt een groot besparingspotentieel. Om bestaande woningen te renoveren naar woningen zonder energierekening is het Nul-op-de-meter (NOM) model bedacht. Dit NOM model kan worden toegepast op een groot deel van de rijtjeshuizen (1950-1980) in Nederland. Daarvan staan er zo n 2 miljoen, waarvan 70% in particulier eigendom is. Voor Amersfoort gaat het om ruim 18.000 woningen waarvan 11.000 koopwoningen. Het potentieel aan CO 2 -reductie is ongeveer 10% van de totale uitstoot van de stad. De ambitie is om dit totale potentieel gefaseerd in de tijd aan te spreken. De eerste stappen worden gezet met het renoveren van pilotwoningen die als inspirerend voorbeeld in de wijk dienen. Uiteindelijke doelstelling is 2000 NOM-woningen in 2020. Dit is inclusief de huurwoningen. Het consortium 033Energie is al enkele jaren actief in het stimuleren en uitvoeren van energetische renovaties bij particulieren en VvE s. Meestal gaat het dan om twee labelsprongen en/of label B. De komende jaren zetten we in op het verhogen van de ambitie naar energieneutrale renovaties. Hiervoor is in juni 2013 de Amersfoortse intentieovereenkomst Energieneutraal renoveren getekend door woningcorporaties Alliantie, Portaal Eemland en Omnia Wonen, 033Energie, 9 schoolbesturen en de gemeente Amersfoort. Met de woningcorporaties nemen we deel aan het Landelijke Hoogspringersprogramma. Binnen dit programma onderzoeken de woningcorporaties hoe ze een sluitende businesscase kunnen maken van renovaties naar NOM. Het doel hiervan in Amersfoort is dat eind 2020 bijna 2000 woningen energieneutraal zijn gerenoveerd. Duizend hiervan zijn voor rekening van de woningcorporaties, de rest is particulier bezit waar 033Energie zich voor inzet. 033Energie heeft hiervoor, samen met andere partijen, subsidie aangevraagd bij de EBU Om energieneutraal renoveren een impuls te geven zijn aansprekende voorbeelden nodig. 033Energie gaat daarom in samenwerking met andere bouwers een aantal pilotwoningen realiseren in kansrijke wijken. Het renovatieconcept wordt ontwikkeld samen met bewoners uit de wijk. Zodat na de modelwoning ook veel andere woningen gerenoveerd worden. Een kansrijke wijk is een wijk waar enthousiasme aanwezig is bij bewoners om er mee aan de slag te gaan en/of waar de woningtypologie geschikt is voor NOM-renovatie. Een van de pilotwoningen bevindt zich in het Soesterkwartier. Daar wordt door middel van crowdfunding gewerkt aan het energieneutraal Docs nr. #4934640v1 6

renoveren van een jaren 30 woning aan de Hunzesttraat. Andere pilotwoningen moeten nog gedefinieerd worden. In september 2014 heeft de gemeente de landelijke Deal Stroomversnelling Particulieren getekend. Deze Deal, vormgegeven door Platform 31, heeft als doel om de ontwikkeling van betaalbare NOMconcepten te versnellen. Ondertekenende partijen zijn o.a. bouwers, hypotheekverstrekkers, energiecoöperaties en gemeenten. Hiermee zegt de gemeente toe te zorgen voor een soepele vergunningverlening. Ook het Amersfoortse Centrum voor Duurzaam Renoveren, waarvan 033Energie een van de initiatiefnemers is, heeft de deal ondertekend. Aanpak andere gebouwen Energieneutraal renoveren biedt niet alleen kansen voor woningen maar ook voor andere gebouwen zoals scholen, zorginstellingen en bedrijfsgebouwen. Amersfoort kent veel dienstverlenende bedrijven die gehuisvest zijn in kantoorpanden. Daar ligt dan ook een groot potentieel aan CO 2 - besparing. Verduurzaming van deze panden is een kans bij het de aanpak van leegstand en transformatie. De aanpak van kantoorpanden is complex omdat de gebruiker vaak niet de eigenaar is. We richten ons in eerste instantie op bedrijventerrein De Hoef waarbij we initiatiefnemers ondersteunen op het gebied van proces en kennisontwikkeling. Concrete afspraken: Momenteel zijn er nog geen concrete stappen gezet door de woningcorporaties. De intentieovereenkomst Energieneutraal renoveren is opgenomen in de prestatieafspraken met de corporaties en blijft zo onder de aandacht in het bestuurlijk overleg met de corporaties (wethouder Imming). We zorgen voor een soepele vergunningverlening voor NOM-renovaties door goede afstemming op welstandscriteria en bestemmingsplannen. Bij de actualisering van de welstandnota wordt hier aandacht aan besteed. Geringe overschrijdingen van rooilijnen worden mogelijk gemaakt in een bestemmingsplan(wethouders Buijtelaar en Tigelaar) Samen met 033Energie zorgen we voor publiciteit over NOM-woningen in het algemeen en de 12 pilotwoningen in het bijzonder (wethouder Tigelaar) We zoeken koploperbedrijven (op De Hoef) die open staan voor de transitie naar een energieneutraal gebouw. Doelstelling is om commitment op te halen voor minimaal 2 bedrijven/kantoorpanden (wethouder vd Berg) Rol gemeente: faciliteren, verbinden, enthousiasmeren, ondersteuning op het gebied van proces en kennisontwikkeling. Externe stakeholders: EBU, 033Energie, Platform31, woningcorporaties, schoolbesturen, Centrum voor Duurzaam Renoveren. Docs nr. #4934640v1 7

3. Regionaal positioneren Centrum voor Duurzame Renovatie Waarom: Het Centrum voor Duurzame Renovatie (CDR) speelt een belangrijke rol in de regionale samenwerking met de zes Eemlandgemeenten, waarvoor ondersteuningbudget van VNG is binnengehaald. Het is een inspiratie- en innovatieplek: unieke locatie waar opleiding, voorlichting en verkoop samen komen. In de komende periode wordt ingezet op het regionaal positioneren van het Centrum voor Duurzame Renovatie als kenniscentrum. De inzet van het CDR is onderdeel van de bij icoonproject 2 genoemde EBU-aanvraag voor de realisatie van 2000 nul-op-de-meter woningen. Voor het CDR wordt momenteel een bedrijfsplan ontwikkeld (marketingplan en verdienmodel). Het is een samenwerking tussen Bouwmensen Amersfoort, Raab Karcher en 033Energie. En de doelen van het centrum zijn: 1. Het opleiden en bijscholen van personeel uit de bouw met name op het gebied van duurzaamheid. Ook onderwijsinstellingen (MBO, HBO, WO) kunnen hier terecht voor scholing en educatie op het gebied van duurzaam bouwen. Het centrum moet innovatief zijn en blijven. 2. Voorlichten en participatie van de particuliere woningeigenaar bij het energetisch renoveren van de woning. Het gaat dan om een stadsbreed aanbod voor alle doelgroepen (particulier, corporatie, VVE s, monumenten etc) gericht op zowel de doe-het-zelver als de woningeigenaar die een energieneutrale woning wil realiseren. 3. Technologische vernieuwing: nu-op-de-meter (NOM) concepten, innovatieteam van studenten en experts, Bouwmensen krijgt een 3-D printen initiatief. Unieke samenwerking Het CDR maakt gebruikt van de locatie, Modemweg 3, van Bouwmensen. Door de combinatie van doelstellingen en deelnemers ontstaat er een unieke mix van kennis en kunde van bouwmaterialen, installaties, (energieneutraal) renoveren en financiering, die voor alle partijen voordeel oplevert. Raab Karcher is in het CDR aanwezig met Raabs Renovatiehuis en Raab Calc, een digitaal hulpmiddel om te bepalen hoeveel en welke materialen nodig zijn voor een renovatie en welke opbrengsten en kosten dat met zich meebrengt. Concrete afspraken: Wethouder (Tigelaar/ vd Berg) opent startbijeenkomst Amersfoort voor NOM renoveren in het voorjaar van 2015. Aandacht voor NOM aanbod CDR op de pagina Samen Duurzaam. Bestuurlijke aandacht voor energiebesparing, energieopwekking en NOM renovaties in relatie tot Amersfoorts beleid om in 2030 energie neutrale stad te zijn In het najaar rol voor wethouder (Tigelaar/vd Berg) in de RTL 4 uitzending Uw Huis Verdient Het. Hier komt NOM aan de orde alsmede het CDR als verkooppunt van NOM renovaties Wethouder (Tigelaar / vd Berg) vraagt aandacht voor regionale inzet van het CDR en (mede)gebruik van CDR bij collega wethouders van Leusden, Baarn, Woudenberg, Bunschoten en Soest. Rol gemeente: faciliteren, verbinden, wegnemen belemmeringen in de stad, communiceren over NOM woningen en wijkprocessen Externe stakeholders: 033Energie, Eemland-gemeenten, bedrijfsleven, onderwijsinstellingen. Docs nr. #4934640v1 8

4. Grootschalig zonnestroom, zonnepanelen op gemeentedaken; Waarom: Inspiratie, publiciteit, grote slagingskans, stimulering van lokale netwerkvorming, goede voorbeeld, impuls voor lokale energiecoöperaties, energie uit de stad, stimulering van een beweging. Positieve nevenaffecten: bereiken van burgers via een onderwerp dat hen interesseert. In februari 2014 heeft de gemeente Amersfoort besloten de daken van gemeentelijke panden beschikbaar te stellen aan de stad voor zonnepanelen. De gemeente wil het opwekken van zonnestroom zoveel mogelijk stimuleren, maar niet iedereen heeft een geschikt dak. Inwoners kunnen lid worden van een energiecoöperatie die zonnepanelen plaatst op deze gemeentedaken. Om te beginnen zijn de daken van 3 sporthallen beschikbaar gesteld. Twee partijen hebben daarop een plan van aanpak ingediend en gaan aan de slag met het opzetten van energiecoöperaties, het werven van leden en het plaatsen van zonnepanelen. Eén van de voorwaarde vanuit de gemeente is dat zij binnen een jaar de zonnestroominstallatie in bedrijf hebben gesteld. In de zomer van 2014 is gewerkt aan juridische overeenkomsten met deze partijen en het ondersteunen van initiatieven om leden te werven. Om het project rendabeler te maken en daarmee interessanter voor potentiële deelnemers/bewoners, is een aanvraag voor SDE+ subsidie bij het rijk ingediend. Als bekend is of subsidie wordt toegekend (eerste helft 2015) wordt de zonnestroominstallatie op de eerste sporthal geplaatst (medio 2015). Opschaling Als blijkt dat er veel vraag is naar zonnepanelen, stellen we in 2015 meer daken beschikbaar. Hiervoor maken we een analyse van mogelijk geschikte daken op basis van ligging in de stad, eventuele beschaduwing, mogelijkheid vandalisme en moment van dakvervanging. Zonnevelden Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheid van grootschalige zonnevelden in het buitengebied. Door de verder dalende prijzen van zonnepanelen en de gewijzigde fiscale regelingen is het rendabel geworden om zonnevelden aan te leggen op maaiveld. Een aantal initiatiefnemers heeft zich bij de gemeente gemeld. Er is behoefte aan een beleidskader waarbij rekening wordt gehouden met de verschillende belangen (o.a. landschap, groen, duurzame energie ). Zonnepanelen op overige gebouwen In 2012 hebben we de Zonnescan (www.amersfoort.nl/zonnescan) gelanceerd. Deze interactieve kaart geeft voor alle daken in Amersfoort aan of ze geschikt zijn om zonnepanelen op te plaatsen. Deze kaart wordt actief ingezet bij bijeenkomsten voor bewoners door 033Energie. In verschillende wijken zijn door bewoners collectieve inkooptrajecten georganiseerd. Concrete afspraken: - Bij succesvolle realisatie van zonnestroominstallatie op de eerste drie daken worden er meer gemeentelijke daken beschikbaar gesteld aan partijen in de stad om zonnepanelen te plaatsen (wethouder vd Berg en Tigelaar) - Opstellen beleidskader voor grootschalige zonnevelden in het buitengebied (wethouders Buijtelaar, van den Berg en Tigelaar) Rol gemeente: faciliteren energiecoöperaties, ondersteunen bij juridische overeenkomsten, communicatie richting inwoners van Amersfoort Externe stakeholders: SRO, Eve Energy, Eemstroom. Docs nr. #4934640v1 9

1. Ontwikkelen Duurzaamheidvisie Wagenwerkplaats & faciliteren bewonersinitiatief Soesterhof Waarom: Dit bewonersinitiatief past in de duurzame ambities van de Wagenwerkplaats, de bewoners willen zelf een energieneutrale wijk realiseren, kracht van de stad benutten, inspirerend voorbeeld. Integratie van duurzame onderwerpen. Het initiatief past volledig in de visie over de betrokkenheid van de stad bij de duurzame ontwikkelingen op de Wagenwerkplaats (WWP). In het kader van de bestuurlijke vernieuwing geeft de gemeente Amersfoort ruimte aan de eigen verantwoordelijkheid van mensen en faciliteert daaruit voortvloeiende burgerinitiatieven. Het project Soesterhof op de WWP is daarvan een treffend voorbeeld. Dit project is één van de initiatieven van de Vereniging Duurzaam Soesterkwartier die door bewoners uit de wijk worden geleid. De bewonersvereniging Soesterhof is in 2012 gestart met het initiatief voor een duurzaam en sociaal woonproject op basis van Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO), het ontwikkelen en bouwen van 40 tot 50 woningen op de WWP in het Soesterkwartier. De bewonersvereniging wil duurzame en energiezuinige woningen bouwen. De ambitie ligt zelfs hoger en het realiseren van de energieneutrale woningen behoort tot de mogelijke opties. Andere duurzame thema s, zoals: gezondheid, groen, sociale duurzaamheid, zongerichte verkaveling, toekomstbestendig- en levensloopbestendig bouwen worden in het project geïntegreerd. In juli 2014 is een workshop georganiseerd over de energiestrategie t.b.v. toekomstige ontwikkelingen van Soesterhof. In het najaar van 2014 zijn de duurzame dagen geweest van waaruit met tientallen huurders en andere stakeholders (inclusief gemeente) de duurzaamheidsvisie voor het hele gebied is opgesteld. De duurzaamheidsvisie bestaat uit zeven werksporen. Elk werkspoor beschrijft een beeld voor de lange termijn, een doel voor de middellange termijn van 10 jaar en een concreet voorstel om nú mee aan de slag te gaan. De inkleuring voor 2015 bevat de uitnodiging aan investeerders, eigenaren, huurders, bezoekers en bewoners van het gebied, om samen waarde te gaan creëren in het gebied. De visie geeft richting bij het maken van keuzes en ondersteunt de focus en de waardecreatie in het gebied. De Duurzaamheidsvisie wordt verankerd in het Masterplan. En de planning is om in het najaar van 2015 het masterplan en de duurzaamheidsvisie te hebben vastgesteld. De volgende stap is het bestemmingsplan, waarvan de verwachting is dat deze medio 2016 wordt vastgesteld. Daarna wordt het besluit genomen over de bouw van het Soesterhof. Concrete afspraken: Actieve ondersteuning vanuit de gemeente, wat bestaat uit het geven van kennis, informatie en de ondersteuning bij procedures. (wethouders Buijtelaar, Imming en Vd Berg) De gemeente Amersfoort ontwikkelt samen met de WWP gebruikers, NS (grondeigenaar), toekomstige bewoners en WWP pandeneigenaren een Duurzaamheidvisie. Deze vormt de leidraad voor de ontwikkeling van het gebied de komende 50 jaar. Docs nr. #4934640v1 10

Rol gemeente: inhoudelijke advisering, faciliteren, procedurele ondersteuning, financiering Duurzaamheidvisie WWP. Externe stakeholders: initiatiefnemers Soesterhof, NS, Provincie Utrecht, WWP gebruikers en pandeneigenaren Docs nr. #4934640v1 11

2. Monitoring De daadwerkelijke CO 2 -uitstoot bij huishoudens en bedrijven in Amersfoort kan worden afgeleid uit Energie in Beeld. Dit is een monitoringsinstrument van de netbeheerders waarin het energieverbruik van alle aansluitingen op het niveau van 6-cijferige postcode in beeld wordt gebracht. Ook het de hoeveelheid opgewekte zonnestroom wordt in Energie in Beeld weergegeven. De VNG is bezig met het ontwikkelen van een set indicatoren voor de monitoring van de doelen uit het Energieakkoord. Met de geplande activiteiten wordt de uitstoot van CO 2 in Amersfoort naar verwachting met 20 kton per jaar teruggebracht. We blijven de ambitie vasthouden om in 2030 een CO 2 -neutrale gemeente te zijn. We monitoren de volgende indicatoren: Indicator 2013 2014 2015 (verwacht 2016 (verwacht) CO2-uitstoot door woningen (in kton CO2 per jaar) CO2-uitstoot door bedrijven (in kton CO2 per jaar) Hoeveelheid opgewekte zonnestroom (in MW per jaar) 195 190 187 184 380 372 365 358 3,9 4,5 5,0 5,4 De cijfers voor 2013 en 2014 zijn daadwerkelijk gemeten. De getallen voor 2015 en 2016 zijn verwachtingen. Docs nr. #4934640v1 12

Activiteiten uit het Milieu Uitvoerings Plan 2014 2015, onderdeel CO2-neutrale stad Onderwerp/omschrijving Eindproduct / beoogd resultaat Wanneer klaar Samenwerking 033Energie Blok voor Blok afgerond (2012-2014: Eind 2014 - Afronding Blok voor 3000 woningen gerenoveerd met ten Blok minste 2 labelsprongen) - Alle Lichten Op Groen Voor 20 woningen een plan van aanpak t.b.v. energieneutrale renovatie Intentieovereenkomst Energieneutraal renoveren met woningcorporaties (Hoogspringers), schoolbesturen, en 033Energie Doel = 2000 woningen (particulier en corporaties) en 9 scholen energieneutraal gerenoveerd in 2020. Daarvoor in 2014-2015: 1. Bestuurlijk overleg 2. Sluitende businesscase voor corporatiebezit 3. pilotwoning(en) particulier bezit 4. Opschaling in de wijken Medio 2014 Eind 2014 Medio 2015 Heel 2015 Uitgevoerd ja/nee Toelichting op stand van zaken 1 februari 2015 Ja afgerond Ja afgerond Ja, wordt nog aan gerekend Alliantie bereidt pilot voor met 10 NOM woningen. Eind 2015 bestuurlijk go-no go. Portaal heeft buiten Amersfoort 40 NOM-woningen gerealiseerd. 033Energie heeft EBU aanvraag ingediend voor 12 pilotwoningen particulier bezit. Convenant Samen Duurzaam met woningcorporaties Propositie Ondersteuningsstructuur Vathorst no regret maatregelen Uitvoeren convenantafspraken Informeren van stad via ronde tafels, jaarverslagen etc. Aanvraag bij VNG ingediend, middelen beschikbaar om Centrum voor Duurzame renovatie als regionaal expertisecentrum in te zetten Afspraken met OBV richting energieneutraal, zodanig dat woning later energieneutraal kan worden gemaakt. Jaarlijks in ja de periode 2012-2017 2014-2015 Ja Continue bilaterale gesprekken met het OBV Vathorst 2014 Update welstandsnota Waar mogelijk verruimen welstandsnormen ten bate van duurzaamheid Groene vergunning Beloningssysteem optimaliseren Eind 2014 onderzoek Smart Grids Energiebesparing bedrijven Zonnepanelen gemeentelijk panden, faciliteren energiecoöperaties Windenergie knooppunt Hoevelaken Meten en analyseren, doorstart Energiedeal afsluiten met bedrijven samen met 033Energie Pilot 3 sporthallen daarna andere panden Faciliteren initiatiefnemers bij bestuurlijke besluitvorming De nieuwe (2014) afspraak lijn - Het lenteakkoord (bouwbesluitniveau). No regret maatregelen worden niet standaard meegenomen ja 2014 uitgevoerd Volgende ronde tafel medio 2015 Convenant Duurzame afspraken Vathorst vanaf 2014 niet meer geldig. NU- Projectadvisering op maat, vrije kavels begeleiding, DUBO infobrochure voor kopers, continue Dubo blogtekst. No regret maatregelen zijn nu in basiseisen van WAC opgenomen Wordt meegenomen bij actualisatie welstandsnota 16 februari groen Atelier met interneen externe deelnemers. Uitwerkingvoorstel MT 2 de kwartaal 2015 Eind 2014 ja Is opgepakt door Kenniscentrum Duurzaam Bouwen ism 033Energie. Geen Energiedeal maar een wedstrijd, Energy Challenge. April 2015 In uitvoering Energiecooperatie Eemstroom werkt aan optimalisatie businesscase. Gemeente heeft beschikbaarheid daken verlengd van 11 naar 15 jaar. Eemstroom moet nu doorpakken. 2014-2015 In uitvoering Initiatiefnemers hebben alternatief plan ingediend met locaties op de Hoef om op korte termijn aan de slag te kunnen. Zij vragen hiervoor planologische medewerking. Bij knooppunt zelf wachten op herstructurering. Docs nr. #4934640v1 13