Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Integraal Leiderschap duaal Hogeschool van Amsterdam
Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl Adviesrapport accreditatie hbo-masteropleiding Integraal Leiderschap duaal Hogeschool van Amsterdam CROHO nr. 70045 Hobéon Certificering BV Datum 15 december 2010 Auditteam R.J.M. van der Hoorn, MBA voorzitter prof. dr. Th. Wubbels deskundige drs. H. Claessen deskundige drs. J. Reijman deskundige M. Rector student Secretaris drs. R.F.H.M. Stapert
INHOUDSOPGAVE DEEL 1 1 1. MANAGEMENT SAMENVATTING 1 1.1. Integraal advies 1 1.2. Algemene gegevens 1 1.3. Beoordelingskader 1 1.4. Samenstelling auditteam 1 1.5. Samenvattende beoordeling 2 2. INLEIDING 5 2.1. Functie van het rapport 5 2.2. Audit 5 3. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING 7 3.1. Positie binnen de HvA en het Centrum voor Nascholing Amsterdam CNA 7 3.2. Masteropleiding Integraal Leiderschap IL 7 4. TOETS NIEUWE OPLEIDING - 2005 9 DEEL 2 11 5. NVAO - BEOORDELINGSKADER 11 1. Doelstellingen opleiding 11 Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen 11 Facet 1.2. Niveau: master 14 Facet 1.3. Oriëntatie hbo 15 2. Programma 16 Facet 2.1. Eisen hbo 17 Facet 2.2. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma 19 Facet 2.3. Samenhang programma 20 Facet 2.4. Studielast 21 Facet 2.5. Instroom 22 Facet 2.6. Duur 23 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud 24 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing 26 3. Inzet van personeel 28 Facet 3.1. Eisen hbo 28 Facet 3.2. Kwantiteit personeel 29 Facet 3.3. Kwaliteit personeel 30 4. Voorzieningen 31 Facet 4.1. Materiële voorzieningen 31 Facet 4.2. Studiebegeleiding 32 5. Interne kwaliteitszorg 33 Facet 5.1. Evaluatie resultaten 33 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering 34 Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 35 6. Resultaten 36 Facet 6.1. Gerealiseerd niveau 36 Facet 6.2. Onderwijsrendement 38 6. OORDEELSCHEMA 39 7. BIJLAGEN 41 BIJLAGE I Visitatieprogramma 22 september 2010 43 BIJLAGE II Curricula Vitae & onafhankelijkheidsverklaringen 45 BIJLAGE III Werkwijze, beoordelingsprocedure, beslisregels 47 BIJLAGE IV Geraadpleegde documenten 49
DEEL 1 1. MANAGEMENT SAMENVATTING 1.1. Integraal advies Hobéon Certificering adviseert de NVAO de hbo masteropleiding Integraal Leiderschap (duaal),verzorgd door de Hogeschool van Amsterdam, in casu het Centrum voor Nascholing Amsterdam CNA, te accrediteren. 1.2. Algemene gegevens Naam van de instelling Hogeschool van Amsterdam HvA Naam Uitvoerende Organisatie Centrum voor Nascholing Amsterdam CNA Naam van de opleiding Integraal Leiderschap IL Croho nummer 70045 Variant(en) duaal Duur 3 jaar 61 ec s Startdatum 2006 Aantal studenten 260 Locatie Amsterdam 1 e en 2 e jaar ook in: Heemskerk, Delft, Zaandam Naam VBI: Hobéon Certificering b.v. Datum visitatie: 22 september 2010 Datum adviesrapport: 15 december 2010 1.3. Beoordelingskader In zijn onderzoek naar de basiskwaliteit van de hbo masteropleiding Integraal Leiderschap heeft Hobéon Certificering het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Nederland (14 februari 2003) als beoordelingskader gehanteerd. 1.4. Samenstelling auditteam Voorzitter Deskundigen Student Secretaris R.J.M. van der Hoorn, MBA drs. H. Claessen werkvelddeskundige drs. J. Reijman werkvelddeskundige prof. dr. Th. Wubbels vak- & werkvelddeskundige M. Rector drs. R.F.H.M. Stapert Zie voor de CV s van de leden van het auditteam: Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 1
1.5. Samenvattende beoordeling 1.5.0. Algemeen beeld Ontstaansgeschiedenis De opleiding is ontstaan door het samengaan van de tweejarige gesubsidieerde directeurenopleiding voor het PO en de opleiding voor leidinggevenden in het VO en BVE. De eerste werd uitgevoerd door Educatieve Samenwerking Amsterdam Noord-Holland (ESAN), de tweede door de afdeling Management, Organisatie en Kwaliteitszorg (MOK) van CNA. De organisatie was ook verdeeld in twee teams, team ESAN en team MOK, waarbij de laatste ook verantwoordelijk was voor de ontwikkeling en uitvoering van het masterjaar. Gelet op dit verleden is zij-instroom in het 2 e en het 3 e jaar een belangrijk kenmerk van de opleiding. Algemeen beeld De kracht van de hbo masteropleiding IL van de HvA ligt in de sterke banden met de beroepspraktijk en in de consequente doorvoering van het concept Integraal Leiderschap in haar onderwijs en onderzoek Deze twee kenmerken zijn zichtbaar in (i) de samenstelling van het docententeam, (ii) de doelstelling, inhoud en werkvormen van het programma en (iii) de relevantie en kwaliteit van het onderzoek van de afstudeerders. Op deze wijze maar ook dankzij de deskundigheid van het docentencorps, slaagt de opleiding erin professionals op masterniveau op te leiden die hun eigen leiderschapspraktijk op een hoger plan kunnen brengen. 5.1.1. Doelstellingen opleiding: voldoende Het auditteam beoordeelt alle facetten van dit onderwerp positief. Het oordeel over dit onderwerp is dan ook voldoende. De opleiding heeft haar doelstellingen, in nauwe samenspraak met het werkveld opgesteld: de Nederlandse Schoolleiders Academie (primair onderwijs) en de VO Raad (voortgezet onderwijs). In haar doelstellingen heeft de opleiding IL de kern van het concept Integraal Leiderschap verankerd doordat zij de met leiderschap samenhangende competenties telkens binnen de vijf sturingsdomeinen (cultuur, schoolorganisatie, onderwijsorganisatie/ pedagogisch klimaat, personeel en faciliteiten) heeft gedefinieerd. Voorts blijkt uit haar doelstellingen dat voor de opleiding IL het Onderzoeksmatig Leidinggeven een belangrijk uitgangspunt is voor de inrichting van haar onderwijs. Reikwijdte, oriëntatie en niveau van die doelstellingen corresponderen met de complexe eisen die het werkveld stelt aan een schoolleider stelt. Overigens is de verwevenheid met het werkveld (via docenten, gastdocenten en studenten alsook via de samenwerking met scholen) zodanig sterk dat de (eventuele) noodzaak tot herijking en/of actualisering van de doelstellingen een telkens terugkerend gespreksonderwerp is. 1.5.2. Programma: voldoende Het auditteam beoordeelt alle facetten van dit onderwerp positief. Het oordeel over dit onderwerp is dan ook voldoende. De (3-jarige) duaal ingerichte opleiding IL biedt een veeleisend programma aan op hoog niveau, waarbinnen interactie met het werkveld een natuurlijk element is, met extra aandacht voor op leiderschap georiënteerd onderzoek. In de inhoud & leerdoelen en in de toetsing & beoordeling wordt niet alleen de focus van de opleiding ( Integraal Leiderschap en Onderzoeksmatig Leidinggeven ) zichtbaar, maar ook het hoge niveau. Mede dankzij het sterk contextueel gerichte didactisch concept (interactie theorie & praktijk en interactie leren & werken), waarbij de inbreng van de student cruciaal is, is de opleiding erin geslaagd de reikwijdte, oriëntatie en het niveau van de doelstellingen zichtbaar te maken in de inhoud en de vormgeving van het programma. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 2
1.5.3. Inzet van personeel: voldoende Het auditteam beoordeelt alle facetten van dit onderwerp positief. Het oordeel over dit onderwerp is dan ook voldoende. Zowel op het niveau van het management als op het niveau van de individuele docent opereert de opleiding zeer actief binnen een uitgebreid professioneel netwerk binnen het primair en voortgezet onderwijs. De docenten hebben bijna allen een (relevante) universitaire achtergrond. Voorts zijn zij naast hun docentschap in het beroepenveld werkzaam. In termen van onderzoek, discipline- en werkveldkennis & -ervaring en in termen van didactische bekwaamheid is de kwaliteit van het docenten dan ook ruimschoots voldoende. De verbinding tussen opleidingsprogramma en werkveld wordt nog eens versterkt doordat de opleiding veelvuldig gebruik maakt van gastdocenten. Nota bene: Het auditteam beoordeelt twee facetten van dit onderwerp als goed en één als voldoende. Conform de beslisregels van Hobéon Certificering komt dit onderwerp in aanmerking voor de extra aantekening goed. 1.5.4. Voorzieningen: voldoende Het auditteam beoordeelt alle facetten van dit onderwerp positief. Het oordeel over dit onderwerp is dan ook voldoende. Huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma van de opleiding te realiseren. De ICT voorzieningen zijn up-to-date en de toegang tot relevante mediatheken is goed geregeld. De studiebegeleiding is in haar aanpak passend voor een masteropleiding, waar immers van studenten (volwassen professionals) eigen initiatief mag worden verwacht en, in het geval van de onderhavige opleiding, ook daadwerkelijk wordt verwacht. Studenten zijn overigens van mening, dat de studiebegeleiding tegemoetkomt aan hun behoefte. 1.5.5. Interne kwaliteitszorg: voldoende Het auditteam beoordeelt alle facetten van dit onderwerp positief. Het oordeel over dit onderwerp is dan ook voldoende. De opleiding IL heeft haar interne kwaliteitszorg voldoende geregeld en betrekt daar op systematische wijze alle (interne en externe) belanghebbenden bij. Een belangrijke stap in het kwaliteitszorgsysteem is de vertaling van evaluatie-uitkomsten naar vervolg- en/of verbeteracties. In de uitvoering van haar kwaliteitszorgsysteem is deze stap duidelijk zichtbaar. 1.5.6. Resultaten: voldoende Het auditteam beoordeelt één facet (Gerealiseerd niveau) als voldoende en één facet (Onderwijsrendement) als onvoldoende. Het oordeel over dit onderwerp is niettemin voldoende. Het auditteam hecht aan het gerealiseerd niveau, als kwaliteitsindicator van de opleiding, meer gewicht en betekenis dan aan het gerealiseerde onderwijsrendement. Gerealiseerd niveau Bij de vaststelling of de opleiding IL voldoet aan de vereiste basiskwaliteit, gaat het om de relatie tussen doelstellingen en gerealiseerd niveau. Welnu, de projecten en de afstudeerwerkstukken van studenten weerspiegelen in voldoende mate de reikwijdte, het niveau en de beroepsgeoriënteerdheid van die doelstellingen. Dat de opleiding daarin is geslaagd, komt mede door het feit dat zij haar doelstellingen helder in het programma heeft geoperationaliseerd, maar ook dankzij de ervaring en deskundigheid van de docenten. Onderwijsrendement Vanuit de optiek zij-instroom is het rendement per jaar meer dan voldoende. Echter, de IL opleiding moet worden beschouwd als een opleiding met een 3-jarige programma. Vanuit die optiek is het onderwijsrendement (ca 10 à 15 %) onvoldoende. Overigens, de opleiding IL is nog jong (2006) en dus hebben uitspraken over het gerealiseerde onderwijsrendement slecht een beperkte waarde als kwaliteitsoordeel. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 3
Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 4
2. INLEIDING 2.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat Hobéon Certificering als Visiterende Beoordelende Instantie heeft opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de duaal ingerichte hbo masteropleiding Integraal Leiderschap, verzorgd door Hogeschool van Amsterdam (HvA), in casu het Centrum voor Nascholing Amsterdam CNA. 2.2. Audit Programma Het programma van de audit (22 september 2010) is opgenomen in Bijlage I. Auditteam Samenstelling en expertise van het auditteam laten zich als volgt weergeven: Panelleden Expertise - audit - kwaliteitzorg Expertise - onderwijs Expertise - werkveld Expertise - vakinhoud Expertise - studentzaken voorzitter R.J.M. van der Hoorn, MBA x x drs. H. Claessen, werkvelddeskundige x x x x drs. J. Reijman werkvelddeskundige x x x x prof. dr. Th. Wubbels, vak-& werkvelddeskundige x x x x M. Rector studentlid x x x secretaris drs. R. Stapert x x Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de hbo masteropleiding Integraal Leiderschapnoodzakelijke bestuurlijke, vakinhoudelijke en onderwijskundige expertise aanwezig zijn. Het gaat daarbij om expertise met betrekking tot onderwijsvisie, de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten. Van der Hoorn is lead auditor en heeft een groot aantal audits in het kader van accreditatie geleid, binnen verschillende domeinen. Claessen (rector Twents Carmel College), Reijman (algemeen directeur Laurentiusstichting voor PO te Delft) en Wubbels (associate dean Faculty of Social and Behavioural Sciences, Universiteit Utrecht) hebben zich met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) het programma (inhoud &vorm) (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 5
Zij allen hebben dankzij hun ervaring en positie in het betreffende hoger onderwijs en werkveld goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het domein Leiderschap in po, vo en bve gesteld worden aan professionals op masterniveau. Rector (universitaire master Humanistiek / Pedagogiek, Universiteit Utrecht) heeft zich vanuit de optiek als student vooral, maar niet uitsluitend, gericht op de concrete (primaire en secundaire) uitvoeringsaspecten en op de borging van de student-belangen daarbinnen. Onderzoek De basis De Management Review Zelfevaluatie (HvA, Centrum voor Nascholing Amsterdam CNA, juni 2010) vormde de basis voor het onderzoek van het auditteam. Visitatie Tijdens de visitatie (22 september 2010) heeft het auditteam gesproken met de directie van CNA en de programmaleiding over o.a. visie en strategisch beleid van de opleiding. Daarna heeft het auditteam gesprekken gevoerd met het kernteam docenten, examencommissie, studenten en alumni. Deze gesprekken hadden een tweeledig doel: verificatie op het niveau van implementatie en beoordeling van opleidingsspecifieke elementen. Rapportage In het onderhavige rapport geeft het auditteam per facet zijn oordeel weer op basis van zijn observaties en overwegingen. De beschrijving van elk facet eindigt met een conclusie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 6
3. KARAKTERISTIEK VAN DE OPLEIDING 3.1. Positie binnen de HvA en het Centrum voor Nascholing Amsterdam CNA De masteropleiding Intergaal Leiderschap (hierna te noemen de opleiding IL ) maakt deel uit van het Centrum voor Nascholing Amsterdam (CNA), in 1995 opgericht in 1995 als samenwerkingsinstituut van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam. CNA verzorgt opleidingen en cursussen voor primair onderwijs, voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en hoger onderwijs op het gebied van didactiek, begeleidingskunde en organisatie- en leiderschapsontwikkeling. Opleidingen en cursussen zijn ondergebracht in zes programmalijnen: Primair Onderwijs Voortgezet Onderwijs MBO HO Begeleidingskunde/zorg Leiderschap Elke programmalijn heeft een eigen Masterprogramma. Medewerkers zijn georganiseerd in programmateams die de programma s ontwikkelen en uitvoeren. Daarnaast verrichten zij maatwerk dat inhoudelijk is afgeleid van de programma s. Ieder programma wordt geleid door een programmaleider. De opleiding IL maakt onderdel uit van de programmalijn Leiderschap, waarbinnen ook de post-initiële cursussen worden aangeboden: Oriëntatie op schoolleiderschap en Opleiding tot schoolleider met als afstudeerniveau: Startbekwaam schoolleider. 3.2. Masteropleiding Integraal Leiderschap IL De opleiding IL is een opleiding voor leidinggevenden in primair onderwijs, voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en volwasseneneducatie, dit in tegenstelling tot verwante hbo opleidingen die opleiden tot schoolleider. De opleiding is ontstaan door het samengaan van de tweejarige gesubsidieerde directeurenopleiding voor het PO en de opleiding voor leidinggevenden in het VO en BVE. Visie van de opleiding IL is, dat in het huidige onderwijs behoefte is aan leiderschap dat zich richt op verbetering van de leerprocessen op alle niveaus van de organisatie. De ontwikkeling van dat leiderschap kan in deze visie het beste plaatsvinden wanneer in de opleiding een nauwe koppeling wordt aangebracht tussen de leiderschapsontwikkeling van de schoolleider en de schoolontwikkeling. Daarom staat de opleiding alleen open voor degenen die al een leidinggevende functie vervullen in het onderwijs. De opleiding IL is een driejarige onbekostigde, postinitiële duaal ingerichte hbo masteropleiding leidend tot de titel Master in Educational Leadership. De eerste twee jaren omvatten beide 20 studiepunten, het afsluitende jaar 21 studiepunten. Totaal 61 studiepunten. Op basis van het kwalificatieniveau van de instromende deelnemer wordt vastgesteld in welk leerjaar men instroomt. Een deel van de studenten stroomt op basis van aangetoonde competenties in het tweede of derde jaar in. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 7
Na afronding van de eerste twee jaren van de variant voor primair onderwijs, ontvangt de deelnemer het door het Ministerie van OCW erkende diploma Schoolleider Primair Onderwijs. Voor het grootste deel van de studenten PO was dit de belangrijkste reden de opleiding te volgen. Tot voor kort werd deze variant gesubsidieerd. Voor de nieuwe lichting schoolleiders PO (na 2008) geldt dit automatisme niet. Velen van hen willen wel het masterniveau behalen. Voor de opleiding IL schrijven zich jaarlijks ongeveer 200 studenten in. Hiervan stromen 20 tot 30 studenten door naar het 3 e jaar. CNA kent twee soorten doorstromers: rechtstreekse doorstroom na het 2e leerjaar (in 2010 19 deelnemers); doorstromers na een of twee jaar onderbreking om het geleerde in de praktijk te borgen en verder te ontwikkelen voordat men in het derde leerjaar aan onderzoek van de eigen praktijk begint. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 8
4. TOETS NIEUWE OPLEIDING - 2005 De Toets Nieuwe Opleiding (2005) leidde tot een positief besluit van de NVAO. Het daaraan ten grondslag liggende rapport bevatte geen aandachtpunten die de kwaliteit van de opleiding direct of indirect raken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 9
Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 10
DEEL 2 5. NVAO - BEOORDELINGSKADER 1. Doelstellingen opleiding Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Oordeel: voldoende Het oordeel is gebaseerd op onderstaande observaties en overwegingen. I De eindkwalificaties: beroep Het werkveld heeft het beroepsprofiel Schoolleider op landelijk niveau uitgewerkt voor de sector Primair Onderwijs en Voortgezet Onderwijs in respectievelijk het rapport Schoolleiders PO (oktober 2005) en in het rapport Op weg naar de basiscompetenties voor Schoolleiders VO (oktober 2006). Voor de sector PO laat dit profiel zich als volgt samenvatten in acht bekwaamheidseisen: (i) competent in zelfsturing, uitgewerkt in zes deelcompetenties (ii) intrapersoonlijk competent, uitgewerkt in 5 deelcompetenties, (iii) competent in aansturen professionals, uitgewerkt in 3 deelcompetenties, (iv) interpersoonlijk competent, uitgewerkt in 4 deelcompetenties, (v) competent in ontwikkelen aansturen en begeleiden van het primaire proces, uitgewerkt in 5 deelcompetenties, (vi) competent in organisatieontwikkeling, uitgewerkt in 4 deelcompetenties, (vii) competent in organisatiebeleid en beheer, uitgewerkt in 4 deelcompetenties, (viii) competent in onderwijsondernemerschap, uitgewerkt in 5 deelcompetenties. Voor de sector VO geldt een profiel, dat in vijf steekwoorden kan worden samengevat: Visiegerichtheid: formuleren en communiceren van een visie gericht op het realiseren van optimale leerlingresultaten Omgevingsbewustzijn: het wegen van omgevingsfactoren (w.o. ook wet- en regelgeving), gericht op een vertaling ervan naar de eigen situatie teneinde de leerlingresultaten te optimaliseren Strategieën inzetten op nieuwe leiderschapsvormen: gericht op de bevordering van de schoolontwikkeling Organisatiebewustzijn: vormgeven aan de vijf sturingsdomeinen: o cultuur; o schoolorganisatie o onderwijsorganisatie/ pedagogisch klimaat o personeel o faciliteiten Hogere orde van denken: inzicht in de samenhang tussen visie, omgeving en organisatie II De eindkwalificaties: competentieprofiel Integraal Leiderschap De opleiding IL heeft op basis van bovenstaande profielen 12 kerncompetenties gedefinieerd. Reflecteren: kritische beschouwing van het eigen handelen. Onderzoeksmatig leidinggeven: sturingsacties baseren op onderzoeksresultaten. Coachend Leiderschap: ondersteunen van medewerkers t.b.v. hun kwaliteitsontwikkeling. Visieontwikkeling in relatie tot teamontwikkeling: leidinggeven aan het proces van waardedeling die ten grondslag ligt aan visieontwikkeling. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 11
Ondernemerschap: het waarborgen van de continuïteit van de school als onderneming met haar diensten, klanten en markten. Mondeling en schriftelijk communiceren: gesprekpartner voor alle betrokkenen in en buiten school. Delegeren: het intern beleggen van verantwoordelijkheden (met bijpassende bevoegdheden en middelen). Plannen en organiseren: gericht op effectieve uitvoering van ideeën, verbeteringen en veranderingen. Het voeren van personeelsbeleid: gericht op het optimaal functioneren van het personeel, waarbij persoonlijke en organisatie elkaar versterken. Leiding geven aan cultuurontwikkeling: de schoolleider als belangrijkste cultuurdrager Sturen op kwaliteit: gericht op kwaliteitsontwikkeling aan de hand van relevante, valide en heldere criteria. Leiding geven aan schoolontwikkeling (verandermanagement): betrokkenen in staat stellen optimaal bij te dragen aan een schoolontwikkeling die in lijn is met de ontwikkelde visie. De 12 kerncompetenties definieert de opleiding IL in verschillende niveaus: Startbekwaam schoolleider (beginnend): toelatingsvoorwaarde 1 e jaar Een persoon is startbekwaam als schoolleider, wanneer zijn competenties voldoende zijn om de sprong naar een functie als schoolleider voor het eerst te wagen. Dit niveau hanteren wij als toelatingscriterium voor het eerste jaar van Integraal Leiderschap. Vakbekwaam schoolleider op basisniveau: toelatingsvoorwaarde 2 e jaar Een schoolleider is vakbekwaam op basisniveau wanneer hij door werkervaring en opleiding over alle bekwaamheden beschikt die men minimaal van een goed functionerende schoolleider mag verwachten. Dit basisniveau is het eindniveau van het eerste jaar en het toelatingsniveau voor het tweede jaar van Integraal Leiderschap. Vakbekwaam schoolleider op gevorderd niveau: toelatingsvoorwaarde 3 e jaar Een schoolleider is vakbekwaam op gevorderd niveau wanneer hij als succesvol professioneel stuurder op alle terreinen van de organisatie thuis is en de eigen professionele ontwikkeling zelf kan vormgeven. Dit gevorderde niveau is het afstudeerniveau van het tweede jaar van Integraal Leiderschap, en het toelatingsniveau voor het Masterjaar. Vakbekwaam schoolleider op masterniveau Een schoolleider is vakbekwaam op masterniveau wanneer hij (door werkervaring en opleiding) in staat is om, op basis van een inzicht in de mogelijkheden en beperkingen van wetenschappelijke kennis en onderzoek, beleidsmatig weloverwogen keuzes te maken voor de inschakeling van wetenschap en onderzoek voor de ontwikkeling van de school. Dit niveau is het afstudeerniveau van het Masterjaar van Integraal Leiderschap. In feite gaat het bij het masterniveau om leiderschap waarbinnen de vijf sturingsdomeinen in termen van competenties zijn geïntegreerd: de kern van het concept Integraal Leiderschap. Met als speerpunt van de onderhavige opleiding IL het Onderzoeksmatig Leidinggeven. Internationale dimensie Of de opleiding IL zich internationaal wil profileren, is afhankelijk van haar ambitie. Hoe dit ook zij, van alle masteropleidingen, dus ook van de opleiding IL mag worden verwacht dat haar afgestudeerden in staat zijn een substantiële bijdrage te leveren aan de verdere ontwikkeling van integraal leiderschap. Internationale oriëntatie ( het gericht over de grenzen kijken ) en het actief gebruik maken van internationale bronnen zijn daarbij onontbeerlijk. Die dimensie vindt het auditteam niet expliciet terug in de doelstellingen, maar het opleidingsprogramma kent wel openingen naar het buitenland (zie onder facet 2.1). Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 12
Ten slotte De opleiding is in dialoog het Kenniscentrum Leiderschapsontwikkeling (KCLO) 1, alumni en studenten over het handhaven van de twaalf kerncompetenties. Er is een beweging gaande naar samenvoeging en meer overkoepelende formuleringen. Borging in het werkveld wordt nagestreefd door intensief in gesprek te gaan met NSA (de ontwikkeling van het beroepsprofiel schoolleider PO), VO-raad (de ontwikkeling van het beroepsprofiel schoolleider VO) en ROC s (ontwikkeling van de functieprofielen voor leidinggevenden). Dat laatste is, naar het oordeel van het auditteam, overigens urgent gelet op de noodzaak ook in de BVE sector het concept integraal leidersschap ingang te doen vinden. III Conclusie De doelstellingen van de hbo masteropleiding Integraal Leiderschap zijn tot stand gekomen via een traceerbaar proces van werkveld consultatie. Daarmee zij gezegd, dat de opleiding er zorg voor heeft gedragen haar doelstellingen te legitimeren. Dit proces heeft, naar het oordeel van het auditteam, geleid tot een set eindkwalificaties die tegemoetkomt aan de behoeften zoals die door het werkveld worden gearticuleerd. De internationale dimensie is op het niveau van doelstellingen weinig robuust gedefinieerd. Daar zou de opleiding nog aandacht aan moeten besteden, temeer daar deze dimensie in het programma wel een duidelijke plaats heeft. Ook de specifieke behoefte vanuit de BVE sector verdient nog extra aandacht in de doelstellingen. Datzelfde geldt voor de sociaal-ethische en de maatschappelijke dimensie. 1 Dit centrum bestaat uit onderzoekers, beroepenveld deskundigen en opleiders die zich verdiepen in de actuele leiderschapsthema s, de professionalisering en het wetenschappelijk onderzoek. CNA, de programmaleiding en opleidingscoördinator maken deel uit van het KCLO. Het Kenniscentrum wil een landelijk referentiepunt zijn voor leiderschapsontwikkeling. Het KCLO wil praktijktheorie ontwikkelen over Onderzoeksmatig leidinggeven, een van de speerpunten van de masteropleiding Integraal Leiderschap. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 13
Facet 1.2. Niveau: master De eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een master. Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande observaties en overwegingen. I Niveau master De eindkwalificaties waarop de opleiding zicht richt, corresponderen (zie onder facet 1.1.) met de eisen van het werkveld. Welnu, analyse van die eindkwalificaties en van de operationalisering ervan in leerdoelen laat zien, dat die eindkwalificaties qua bereik en complexiteit overeenstemmen zijn met het bereik en de complexiteit waarnaar de Dublin Descriptoren verwijzen. Kenmerkende master elementen (zoals onderzoek en gerichtheid op zelfstandige en/of leidinggevende functies) zijn expliciet in de doelstellingen van de onderhavige opleiding opgenomen en wel, kort samen gevat als volgt: Kennis en inzicht: In de competentie Onderzoeksmatig Leidinggeven staat het toepassen van verworven inzichten in nieuwe situaties centraal. Dit dient gebaseerd te zijn op een geëxpliciteerde specialistische kennisbasis op het terrein van onderwijs- en schoolontwikkeling, waarin aansluiting gezocht is bij nieuwe ontwikkelingen en wetenschappelijke inzichten in het onderwijs. Tegelijk draagt de opleiding bij aan het vergroten van de kennis doordat de schoolleider onderzoek doet in de eigen schoolpraktijk. Toepassen kennis en inzicht: Afgestudeerden kunnen op ondernemende en innovatieve wijze omgaan met wetenschappelijke kennis en inzichten bij het analyseren van praktijkproblemen, bij het evalueren en verbeteren van de bestaande onderwijspraktijk. In alle twaalf competenties gaat het om uitbreiding van het handelingsrepertoire met gebruikmaking van nieuwe kennis en inzichten. Oordeelsvorming: Van de afgestudeerden wordt verwacht dat hij verantwoordelijkheid neemt in het (aan)sturen van innovatie en implementatieprocessen vanuit gewogen oordelen, waarbij verbindingen gelegd worden met de concrete context van de school en haar maatschappelijke omgeving. De competenties Reflecteren en Onderzoeksmatig Leidinggeven zijn hierin leidend. Alle andere competenties zijn hierin ondersteunend. Communicatie: De afgestudeerde is in staat als cultuurdrager en rolmodel binnen de school effectief te communiceren met alle betrokkenen: pro-actief, reactief, sturend en begeleidend. Leervaardigheden: De afgestudeerde is in staat is het eigen leerproces vorm te geven, leeropbrengsten helder te verwoorden en te verbinden met duurzame schoolontwikkeling. Hij verbindt het eigen leren met de leerprocessen in alle lagen van de school en is in de school rolmodel voor duurzame professionalisering. II Conclusie De eindkwalificaties van de opleiding bevatten alle master elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en wel met een bereik en diepgang waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen. Wel ontbreekt, althans in de geformuleerde doelstellingen de sociaal-ethische en maatschappelijke dimensie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 14
Facet 1.3. Oriëntatie hbo De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? De hbo master heeft de kwalificaties voor het niveau van zelfstandig en/of leidinggevend beroepsoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op de volgende overwegingen. I Oriëntatie hbo Oriëntatie hbo kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Masteronderwijs De eindkwalificaties en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding beschrijven een hoog en complex niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het masterniveau in de Dublin Descriptoren. Ergo: de opleiding kan gerekend worden tot het hbo masteronderwijs. De opleiding heeft de master dimensies rechtstreeks in verband gebracht met het programma en met de daarin te hanteren werkvormen. In de programmabeschrijving wordt dit verband expliciet en inzichtelijk gemaakt. Op deze wijze heeft de opleiding de dimensie 'master onderwijs aantoonbaar in haar programma verankerd. (Zie Onderwerp 2: Programma.) Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het werkveld geborgd. Anders gezegd: de opleiding is een beroepsopleiding. II Conclusie Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende omdat het beide dimensies van dit facet (niveau master en beroepsoriëntatie) reeds onder de betreffende facetten 1.2 en 1.1 als voldoende kwalificeerde. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 15
2. Programma Basisstructuur Hoewel de opleiding een cyclisch karakter kent en de genoemde kerncompetenties elk jaar aan de orde komen, heeft ieder leerjaar een eigen karakteristiek. 1 e jaar: persoonlijk leiderschap Accent ligt op het verkennen van de eigen rol als leidinggevende in de organisatie. De praktijkopdracht bestaat uit leiding geven aan een overzichtelijk verbetertraject in de eigen organisatie. Communicatieve vaardigheden krijgen veel aandacht. Ook analyse van de schoolorganisatie en onderzoek van de eigen leidinggevende capaciteiten. De focus van de competentieontwikkeling ligt op het ontwikkelen en expliciteren van persoonlijk leiderschap. Het programma wordt uitgevoerd in tweewekelijkse bijeenkomsten van een hele dag en een of twee 2-daagsen van 5 dagdelen. Na succesvolle afronding van het eerste leerjaar ontvangt de student het certificaat Integraal Leiderschap op basisniveau. 2 e jaar: sturen van de schoolontwikkeling Praktijkopdracht bestaat uit leiding geven aan een ingrijpend veranderingsproces in de eigen organisatie. Daarbij worden alle sturingsdomeinen betrokken. Sturingsvaardigheden en conceptueel denken krijgen veel aandacht. De focus van de competentieontwikkeling ligt vooral op het ambacht van de schoolleider: hoe zet ik leiderschap om in leiding geven aan een complex veranderingsproces? Het programma VO/BVE wordt uitgevoerd in 16 tweewekelijkse bijeenkomsten van een hele dag en twee tweedaagsen van 5 dagdelen met overnachting. Bij PO zijn er 18 bijeenkomsten en 1 tweedaagse per jaar. Na succesvolle afronding van het tweede leerjaar ontvangt de student bij de instroomvariant VO het certificaat Integraal Leiderschap op gevorderd niveau. In de instroomvariant primair onderwijs ontvangt de student na succesvolle afsluiting van het tweede leerjaar het diploma Schoolleider Primair Onderwijs, dat toelating geeft tot het NSA-register (Register Directeur Onderwijs). 3 e jaar: onderzoeksmatig leidinggeven Onderzoeksmatig leidinggeven staat centraal: studenten verdiepen zich in het ontwikkelen van een onderzoekende cultuur in de eigen school en voeren zelf een onderzoek uit. Dat onderzoek betreft een sturingsvraagstuk in de eigen school. Studenten leren dit onderzoek op wetenschappelijk verantwoorde wijze uit te voeren en worden daarin (in kleine onderzoeksgroepen) begeleid door ervaren onderzoekers. De student bereikt het masterniveau door enerzijds het vertalen van een sturingsvraagstuk naar een onderzoeksvraag, het ontwerpen en uitvoeren van een praktijkgericht onderzoek, de resultaten van het onderzoek inzetten voor verbetering van de schoolpraktijk en anderzijds de onderzoeksmatige cultuur in de school te bevorderen. Kritische reflectie op het eigen handelen in de praktijk versterkt de competentieontwikkeling. Het programma wordt uitgevoerd in tweewekelijkse bijeenkomsten van een hele dag en een of twee 2-daagsen van 5 dagdelen. Na succesvolle afronding van het derde jaar ontvangt de student het getuigschrift : Master in Educational leadership. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 16
Facet 2.1. Eisen hbo Kennisontwikkeling van studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Oordeel: goed Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande observaties en overwegingen. I Kennisontwikkeling De literatuur in de eerste twee jaren van de opleiding omvat Nederlandse bedrijfskundige vakliteratuur (thema s: veranderkunde, leiderschap, managementvaardigheden), alsmede vertaalde internationale publicaties. In 2008 zijn in het 1 e en 2 e opleidingsjaar publicaties over onderwijsonderzoek (Marzano) toegevoegd. In het 3 e jaar staat de literatuur in het teken van onderzoek en onderzoeksvaardigheden. De studenten zijn verplicht gebruik te maken van buitenlandse literatuur met betrekking tot hun onderzoeksthema. Naar het oordeel van het auditteam is de vakliteratuur waar de studenten gebruik van (moeten) maken, voldoende actueel en relevant in relatie tot de doelstellingen van de opleiding. De opleiding IL werkt thans aan het formuleren van literatuuropdrachten voor het 1e en 2 e jaar, waarbij de studenten zelfstandig internationale literatuur moeten zoeken bij het thema van hun praktijkopdracht. Dat de opleiding dat niet eerder heeft gedaan wekt -het gaat hier toch om een masteropleiding- enige verbazing bij het auditteam. II Interactie met de beroepspraktijk 2.1. Allereerst is er de interactie van de studenten met hun eigen beroepspraktijk. Dat is het grote voordeel van een (duale) opleiding in combinatie met relevant werk. De eigen onderwijsinstelling is de belangrijkste leeromgeving voor de student. De sturingsacties van de schoolleider vormen een belangrijke input voor de opleiding. De studenten werken in vaste leergroepen van collega schoolleiders. Door de samenwerking ontstaat een breed perspectief. In de groepen bevinden zich schoolleiders van speciaal onderwijs, kleine plattelandsscholen, grote stadsscholen, openbare scholen, christelijke scholen, reformatorische scholen, islamitische scholen. Daarnaast zijn montessori, jenaplan, dalton, vrije school en brede school vertegenwoordigd. Door de eigen ervaringen uit te wisselen met de collega-studenten wordt de blik op die praktijk tijdens de opleiding aanmerkelijk verruimd. Deze uitwisseling wordt door de studenten als waardevol beschouwd. Feitelijk bestaat een groep studenten uit redelijk ervaren professionals die de ambitie hebben zich verder te ontwikkelen: een ideale peergroup, dus. 2.2. Ten tweede is daar de verbinding met de beroepspraktijk die de opleiding legt via het professionele netwerk van haar docenten. Die verbinding is -en daar draait het in feite omonderwijskundig effectief. De opleiding slaagt erin, mede dankzij de ervaring, ambitie en betrokkenheid van haar docenten, een onderwijskundige ambiance te creëren waarin theoretische & conceptuele scholing op natuurlijke wijze de praktijk van leiderschap en de ontwikkelingen daarbinnen. Het auditteam is daar positief over. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 17
III Conclusie Zowel op het niveau van de opleiding als op het niveau van het programma is sprake van gestructureerde, frequente en vanzelfsprekende interactie met het werkveld. Iets wat, zo blijkt uit de programmabeschrijving, zichtbaar wordt in de opbouw van de opleiding, in de werkvormen en in de inhoud. Feitelijk vindt voortdurende interactie plaats tussen opleiding en beroepspraktijk. De student doet onderzoek in de praktijk. De student voert een opdrachten uit in de praktijk. De docenten brengen de praktijk in de opleiding. In feite, zo constateert het auditteam, is de opleiding in zekere zin zelf onderdeel van het werkveld, dankzij die inbreng van haar docenten en van de studenten die immers ook hun eigen praktijk binnenbrengen. Het auditteam is daar zeer over te spreken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 18
Facet 2.2. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Oordeel: goed Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande observaties en overwegingen. I Eindkwalificaties en leerdoelen In de studiewijzers heeft de opleiding IL de leerdoelen van elk programmaonderdeel geëxpliciteerd met daarbij een verwijzing naar de eindkwalificaties waaraan dat betreffende programmaonderdeel bijdraagt. In die zin is het IL programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties. Maar er is meer: het gaat hier om een masterprogramma voor professionals die een leidinggevende functie hebben en van wie -dat is een belangrijk uitgangspunt van de opleiding IL- wordt verwacht de eigen scholingsbehoefte te definiëren, waar de opleiding IL vervolgens op inspeelt: maatwerk, dus. Belangrijke implicatie van maatwerk is, dat niet alle leerdoelen ex ante in het programma zijn vastgelegd. De set eindkwalificaties waar de opleiding zich op richt, vormen het referentiekader waarbinnen de student aan zijn eigen leerproces richting geeft. Dat is de kracht van de opleiding IL. Het programma is, naar het oordeel van het auditteam, enerzijds een passende concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Iets wat ook in de uitvoering zichtbaar wordt: elke docent relateert de inhoud van elk studieonderdeel aan een combinatie van competenties. Dit is, naar het oordeel van het auditteam, helder in de programmabeschrijving vastgelegd. Anderzijds is het opleidingsprogramma voldoende responsief en faciliterend daar waar het de eigen doelstellingen van de student betreft. II Eindkwalificaties en inhoud De relatie tussen de eindkwalificaties enerzijds en de inhoud anderzijds is in elke studiewijzer inzichtelijk gemaakt. Het auditteam heeft alle studiewijzers ingezien en concludeert dat eindkwalificaties en inhoud met elkaar corresponderen. III Conclusie In het programma zijn de respectieve leerdoelen en de inhoud telkens expliciet gekoppeld aan de eindkwalificaties. Men kan het ook in omgekeerde volgorde formuleren: de doelstellingen, in casu de eindkwalificaties zijn op goede wijze geoperationaliseerd, waarbij tegelijkertijd in het programma ruimte is voor de eigen doelstellingen van de student. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 19
Facet 2.3. Samenhang programma Het studieprogramma is inhoudelijk samenhangend. Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande observaties en overwegingen. I Verticale en horizontale samenhang Verticale samenhang: 3 niveaus De 12 kerncompetenties zijn, zoals reeds vermeld, gedefinieerd op basisniveau (1 e jaar: gericht op verkennen van de eigen professionele omgeving en de eigen plaats en rol daarin), op gevorderd niveau (2 e jaar: gericht op sturen op de eigen professionele omgeving en de eigen plaats en rol daarin) en op masterniveau (3 e jaar: gericht op verdieping van leiderschapscompetenties via onderzoek als sturingsinstrument en als methode voor verandering en verantwoording). Aldus verwijzen de 3 eindniveaus van elk opleidingsjaar naar een toenemende complexiteit en reikwijdte. Deze verticaliteit in de respectieve eindniveaus is thans in het programma zichtbaar in (i) de doorlopende leerlijnen Reflectie, Communicatie, Leiderschapontwikkeling, Organisatieontwikkeling en Onderzoeksmatig Leidinggeven en in (ii) de literatuuropdrachten en de onderzoeksopdrachten die qua reikwijdte en diepgang toenemen. Niettemin vertoont de programma-opbouw een zekere breuk tussen het 2 e en het 3 e jaar. Met name waar het gaat om reflectie en onderzoek. De opleiding heeft daarom besloten ook in 1 e en tweede jaar deze twee dimensies te versterken via een grondige herziening van de respectieve leerlijnen. Horizontale samenhang: thematische ordening In alle leerjaren spelen de vijf sturingsdomeinen een belangrijke rol in de agenda van de opleiding. Dit betekent in de eerste twee leerjaren dat in elke bijeenkomst een of twee thema s centraal staan: de achtergronddomeinen, de schoolorganisatie, de onderwijsorganisatie, personeel, facilitair, en cultuur. Vaardigheden als feedback geven en ontvangen, gespreksvaardigheden, dialoog, betoog en debat worden in relatie tot de thema s geoefend. In het derde leerjaar wordt de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden gekoppeld aan het werken in en met de sturingsdomeinen. De samenhang tussen opleiding / scholing en praktijk -het gaat hier immers om een duaal ingerichte opleiding- komt tot stand in de opdrachten die de student moet uitvoeren. Deze zijn rechtstreeks aan de eigen praktijk van de student ontleend en dient hij ook in zijn praktijk uit te voeren. II Conclusie De samenhang (verticaal en horizontaal) tussen de verschillende opleidingscomponenten binnen en tussen de successieve opleidingsjaren is verankerd in opbouw en inhoud van het programma. De belangrijkste factor in de samenhang is het concept Integraal Leiderschap, dat het centrale thema van de opleiding is. De functionaliteit van de onderscheiden programmaonderdelen t.o.v. elkaar is ook, zo bleek uit de gesprekken met studenten, voor hen inzichtelijk. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 20
Facet 2.4. Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen. Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande observaties en overwegingen. I Inleiding Het programma in het 1 e jaar wordt uitgevoerd in tweewekelijkse bijeenkomsten van een hele dag en een of twee 2-daagsen van 5 dagdelen. Het programma VO/BVE in het 2 e jaar wordt uitgevoerd in 16 tweewekelijkse bijeenkomsten van een hele dag en twee 2-daagsen van 5 dagdelen. Bij PO zijn er 18 bijeenkomsten en 1 tweedaagse per jaar. Het programma in het 3 e jaar wordt uitgevoerd in tweewekelijkse bijeenkomsten van een hele dag en een of twee 2- daagsen van 5 dagdelen. Gemiddeld aantal contacturen per week: 11. II Studielast en studievoortgang De studielast is hoog. De opleiding en de studenten weten dat en beschouwen het als zijnde inherent aan het feit dat het om een masteropleiding gaat, die bovendien naast het werk moet worden gevolgd. De gemiddelde studiebelasting bedraagt plusminus 12 uur per week, waarbij de geplande studielast zoveel mogelijk evenredig over de verschillende semesters verdeeld is. Pieken in de studiebelasting worden zo voorkomen. De opleiding acht -terecht- de masterstudent in principe zelf verantwoordelijk voor de sturing van diens leerproces. Dat ondersteunt de opleiding met verschillende vormen van studiebegeleiding: Individuele begeleidingsgesprekken (met twee deelnemers, zgn. koppelgesprekken) met een opleider op minimaal drie momenten in het studiejaar; Begeleide intervisie, waarbij de intervisiegroep met de opleiders spreekt over de voortgang op minimaal drie momenten in het studiejaar Collegiale consultatie of intervisie met minimaal drie medestudenten, minimaal viermaal per jaar. In het 3 e jaar vervangt de onderzoeksgroep de intervisiegroep In een beperkt aantal, complexe praktijken: coaching op de werkplek. De student is verantwoordelijk voor het realiseren van dit onderdeel van de studiebegeleiding in zijn praktijk. De opleiders adviseren hierin. Tussentijdse consultatie van opleiders is altijd mogelijk, op afspraak per telefoon of email. In het afstudeerjaar is er een tussentijdse beoordeling van het onderzoeksplan door de onderzoeksbegeleider. Verder vindt voortgangsbewaking plaats in de onderzoeksgroepen Studenten uit alle sectoren en alle leerjaren geven aan tevreden te zijn over de studiebegeleiding. III Informatievoorziening Studiewijzers bieden per studiejaar uitgebreide informatie over programma, planning, eindkwalificaties, opbouw portfolio, toetsing en beoordeling. Onderlinge communicatie vindt plaats via Blackboard en email. IV Conclusie De studielast is hoog, maar dat beschouwen de studenten niet als een probleem. Niettemin draagt de opleiding er zorg voordat zij, bijvoorbeeld via haar coaches en de thesisbegeleiders, daar waar de studielast de voortgang belemmert tijdig maatregelen te treffen. Maar de opleiding blijft zwaar, en zal dat ook blijven, omdat de opleiding geen enkele concessie wil doen aan de kwaliteit; datzelfde geldt overigens ook voor haar studenten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 21
Facet 2.5. Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: bachelor kwalificatie en eventueel (inhoudelijke) selectie. Oordeel: voldoende Het oordeel van het auditteam is gebaseerd op onderstaande observaties en overwegingen. I Toelatingsvereisten Algemene criteria voor instroom: (i) hbo/wo bacheloropleiding of vergelijkbaar niveau, (ii) een aanstelling als functioneel leidinggevende in een onderwijsorganisatie voor PO, VO of BVE en (iii) commitment aan de uitgangspunten van het onderwijsconcept. Succesvolle afronding van het 1 e jaar geeft toegang tot het 2 e jaar. Succesvolle afronding van het 2 e jaar geeft toegang tot het 3 e jaar. Echter, ook bij doorstroom geldt, dat de algemene instroomeisen opnieuw van toepassing zijn voor toelating tot een volgend cursusjaar. Zij-instroom is mogelijk via een uitgebreide intakeprocedure, waarbij de kandidaat-deelnemer aantoont dat hij over de vereiste competenties beschikt, en op het vereiste niveau. II Intake Alvorens tot toelating te besluiten, voert de opleiding met elke aspirant student een intake gesprek. De functie van het intake gesprek is (i) na te gaan hoe sterk de motivatie van de aspirant student is, wat zijn/haar verwachtingen zijn en of er in het licht van het programma eventuele deficiënties zijn en (ii) de aspirant student te informeren welke inzet vereist is om de opleiding met succes af te kunnen ronden. Het intakegesprek vindt plaats aan de hand van de informatie de aspirant student vooraf beschikbaar stelt: (i) cv, (ii) organigram van de school waar hij werkt, (iii) functie- en taakomschrijving, (iv) 360 0 feedback en (v) zelfevaluatie. III Conclusie De opleiding neemt voldoende maatregelen om reeds bij aanvang van de studie de aansluiting op het instroomniveau en het verwachtingspatroon veilig te stellen. Het auditteam is overigens wel van mening, dat het instrument 360 0 feedback als assessment instrument niet functioneel is. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo masteropleiding IL HvA, december 2010 22