Soms gaat het hierbij om een herijking van trajecten die al lang lopen; bijvoorbeeld het stedelijk netwerk Ede-Wageningen/Foodvalley; soms ook zoals bij de Veluwe gaat het om geheel nieuwe trajecten. Over een tweetal gebiedsopgaven is in de vorige statenperiode al intensief met de Staten overlegd: De Achterhoek en het stedelijk netwerk Stedendriehoek. Begin dit jaar hebben we met de Staten een gesprek gevoerd over de 6 gebiedsopgaven. Ter voorbereiding hierop is een notitie opgesteld (PS2014-999, zie met name bijlage 6). Inmiddels zijn we ruim een half jaar verder, is er een nieuwe staten en heeft de stand van zaken bij de gebiedsopgaven zich verder ontwikkeld (zie hiervoor de laatste paragraaf van deze notitie). Velen van u hebben voor het eerst kennisgemaakt met een gebiedsopgave tijdens de introductieexcursies van de nieuwe Staten in juni van dit jaar. Met het coalitieakkoord Ruimte voor Gelderland hebben de gebiedsopgaven een nieuw momentum gekregen. Expliciet is aangegeven dat met de gebiedsopgaven meer focus wordt gegeven voor wat betreft de inzet van de provincie. Dat betreft niet alleen de 90 mln. die deze coalitieperiode beschikbaar is voor de gebiedsopgaven maar ook de inzet van de kerntaken die mede vanuit de gebiedsopgaven wordt bepaald. Daarmee zijn de gebiedsopgaven relevant voor alle Statencommissies. Wat zijn gebiedsopgaven? Essentie van een gebiedsopgave is dat er een opgave/ambitie ligt die samen met de relevante partners is/wordt gedefinieerd en die een integrale aanpak vergt van alle partners en die bijdraagt aan de struktuurversterking van de gebieden. De opgave bepaalt wie de relevante partners zijn; de opgave bepaalt het gebied; de opgave bepaalt de aanpak. De term opgave blijkt bij sommigen de associatie van zwaar en problematisch op te roepen. Dat is geenszins de bedoeling het gaat veel meer om gebiedsfocus, gebiedsambitie, gebiedskans en gebiedsexpeditie. Bij elke gebiedsopgave is er sprake van 3 variabelen: De inhoud. Elke gebiedsopgave kent zijn eigen inhoud. De governance. Bij elke gebiedsopgave zijn andere partners betrokken. De instrumenten. Elke gebiedsopgave kent zijn eigen instrumentenmix. De inhoud De opgave bepaalt het gebied en de gezamenlijke partners bepalen de opgave. Elke opgave is uniek in de vraagstukken die er spelen en vergt het maken van een gezamenlijk verhaal over de ambitie: wat willen we bereiken. Dit is de motor voor het gezamenlijke handelen. Een verhaal is sterker als het een heldere focus bevat, die door alle partijen gedeeld wordt en leidraad is voor het handelen. Focus helpt bij het bundelen van de energie in het gebied; het maken van keuzes en het uitdragen van de ambitie naar buiten: naar bezoekers, investeerders en andere (inter)nationale partners. Relatie met de kerntaken De inhoud is opgave specifiek en daarmee ook de relatie met de provinciale kerntaken. Een opgave kan richting geven aan de inzet van de kerntaken; bijvoorbeeld qua prioritering of qua accenten. In de begroting is voor de kerntaak mobiliteit al indicatief aangegeven wat de bijdrage aan de gebiedsopgaven zou kunnen zijn. Bij de nadere invulling van de gebiedsopgaven zullen hierover afspraken gemaakt moeten worden. Voor andere kerntaken is een en ander nog niet of minder uitgewerkt; ook omdat voor (delen van) kerntaken nog uitwerkingen voorzien zijn zoals voor economie, onderwijs-arbeidsmarkt, steengoed benutten, Gelders energie akkoord en leefbaarheid. Deze uitwerkingen van de kerntaken lopen in de tijd parallel met de nadere 2
concretiseringen van de gebiedsopgaven en bieden daardoor goede mogelijkheden voor onderlinge afstemming. Tijdens de behandeling van de VJN is de toezegging gedaan dat er binnen de gebiedsopgaven ook oog is voor sociale aspecten. Bij de invulling hiervan is voor ons van belang dat de verdeling van de kerntaken over de overheidslagen veranderd is. De sociale kerntaak is expliciet bij de gemeenten neergelegd. De provincie richt zich primair op zijn eigen kerntaken en investeert daarmee als het ware in het fundament voor de sociale kerntaak van de gemeenten. Of het nu gaat om de kerntaken economie, steengoed benutten, mobiliteit, ruimte, cultuur of de gebiedsopgaven; ze dragen allemaal bij aan de welvaart en het welzijn van de Gelderse bevolking. Governance De partijen maken een gebiedsopgave. Van belang is dat de partijen die ertoe doen bij de besluitvorming over de gebiedsopgave worden betrokken. De provincie is één van de partners. Samen bepalen we de ambitie en vertalen die naar programma s en projecten, waar partijen in participeren met mensen en middelen. Daarbij gaat het niet alleen om overheden; van belang is om ook andere partijen aan de opgave te binden. Waar mogelijk wordt aangesloten bij bestaande verbanden zoals een economic board; zo nodig worden nieuwe verbanden opgezet. De governance is daarmee een kwestie van maatwerk; afhankelijk van de opgave, de partners, de bestaande verbanden en ook de cultuur in een gebied. Afhankelijk van de opgave/het gebied is de wgr-regio wel of niet één van de partners. Betrokkenheid burgers We weten onze traditionele partners (organisaties) en steeds beter onze nieuwe partners (triple helix; overheden, onderwijs/onderzoek en ondernemers) te vinden. In de staten is expliciet gevraagd om de burgers en anderen met ideeën of initiatieven bij de gebiedsopgaven te betrekken. Daarbij kan het zowel gaan om het creëren van draagvlak voor en verrijking van de plannen door de burgers (burgerparticipatie) als ook het faciliteren van ideeën van partijen door de overheid (overheidsparticipatie). De ervaring leert dat de interesse daarvoor en ook de mogelijkheden daartoe vooral aanwezig zijn bij nadere invulling van programma s of projecten. Ook hierbij is het dus een kwestie van maatwerk. We zullen ook onze partners vragen om hier expliciet aandacht aan te besteden bij de aanpak. Instrumenten Samenwerking tussen alle partijen is het belangrijkste instrument. Alleen zo krijgen we een gezamenlijke focus/ambitie en kunnen we de meerwaarde realiseren die van belang is voor een synergetische en daarmee effectieve aanpak van de opgave. Daarbij kan het naast de inzet van mens en middelen ook gaan om verschillende activiteiten zoals lobby, kennisoverdracht, taak/werkverdeling, ruimtelijke instrumenten en ook om een goede afweging tussen inzet van financiële instrumenten en hoe om te gaan met het vraagstuk van Sterk bestuur. Kortom elke gebiedsopgave kent zijn eigen unieke instrumentenmix. Programma s en projecten en spreiding vs concentratie De aanpak bij een opgave is ook een kwestie van maatwerk. Bij de ene opgave lijkt het meer de kant op te gaan van grote structuurversterkende projecten (denk aan stedelijke netwerken Arnhem-Nijmegen en Ede-Wageningen) en bij de andere meer over deelprogramma s met een groot aantal kleinere in het gebied verspreide projecten (bijvoorbeeld Achterhoek en Veluwe). 3
Financiën Voor de gebiedsopgaven is in het coalitieakkoord 90 mln. bestemd. Daarnaast sturen de gebiedsopgaven ook op de inzet vanuit de kerntaken. De aard van de opgave, de energie in een gebied, de bereidheid om mee te doen ook in financiële zin, bepaalt mede hoeveel geld er naar een gebied gaat en waar het binnen een gebied naar toe gaat. Daarbij moeten we natuurlijk ook oog hebben dat in het ene gebied het proces al veel langer loopt (bijvoorbeeld stedelijk netwerk Ede-Wageningen) dan in het andere (bijvoorbeeld Veluwe). We moeten daarnaast oog hebben voor mogelijkheden van quick-wins ook voor de meer structuurversterkende investeringen, die veelal een langere voorbereidingstijd vergen en uitvoeringstijd kosten. We zullen bij de toekenning van financiële middelen met al deze aspecten rekening mee moeten houden. Dit vergt een vorm van dynamisch programmeren. Uiterlijk bij de Voorjaarsnota 2016 willen we met een eerste richtinggevend meerjarenvoorstel komen voor de gebiedsopgaven in relatie met de kerntaken. Met het oog daarop willen we rond de jaarwisseling een uitvoeringsstrategie aan u voorleggen, die de opmaat vormt voor de Voorjaarsnota. In de begroting 2016 hebben we een eerste tranche van 10 mln. aangevraagd om vooruitlopend op de voorjaarsnota te kunnen inspelen op de energie die er in diverse gebieden speelt. Het gaat daarbij om voorbereiding en ondersteuning van processen en initiatieven, die op korte termijn kunnen worden uitgevoerd. Sterk bestuur In de begroting hebben wij aangegeven dat het van belang is voor regio s en gemeenten om de samenwerkingskracht te vergroten. Dat stelt eisen aan de bestuurskracht, namelijk de bereidheid om bovenlokaal te werken met alle partijen: gemeenten, private partijen, provincie en andere relevante partijen. Onze inzet met mensen en middelen koppelen wij aan deze bereidheid om bovenlokaal te werken. Bij de gebiedsopgaven zoeken we de partners op met ambitie en energie die denken vanuit het belang van de opgave en dat kunnen koppelen aan het eigen belang. Ook andere aanbevelingen uit het rapport Sterk bestuur in Gelderland spelen bij de gebiedsopgaven een belangrijke rol: benadruk de relaties met de andere regio s. Niet de regio, maar het gebied staat bij de gebiedsopgaven centraal. Sommige opgaven vallen min of meer samen met een wgrregio; andere betreffen een deel van de wgr-regio of delen van meerdere wgr-regio s. Elke gebiedsbegrenzing is arbitrair en van groot belang is om de relaties met andere gebieden binnen en buiten de provincie en de landsgrenzen te onderkennen. Investeer in persoonlijke verhoudingen. Dit is bij de gebiedsopgaven waar we samenwerkingskracht moeten ontwikkelen van groot belang op zowel politiek, bestuurlijk en ambtelijk niveau. Geef actief ondersteuning aan regionale ontwikkelingen. De gebiedsopgaven zijn gezamenlijke opgaven; waar nodig zijn wij bereid om financiële, inhoudelijke en personele ondersteuning te leveren om de samenwerking te versterken. Een voorbeeld is de financiële ondersteuning van het proces in de Achterhoek: de stuurgroep Achterhoek 2020 en 3 kennismakelaars Stel de gebiedsopgaven centraal. Deze notitie laat zien hoe we dat doen. Benut de trekkracht van de steden. We benadrukken bij verschillende gebiedsopgaven dat de stad een specifieke positie en daarmee ook verantwoordelijkheid heeft voor de regio in het gebied. Deze positie en verantwoordelijkheid moeten de stad echter ook gegund worden door het gebied. 4
Het proces tot aan de voorjaarsnota 2016 en begroting 2017 Wij zien de volgende stappen: 21 oktober willen wij u op hoofdlijnen informeren over de stand van zaken van de verschillende gebiedsopgaven; willen we met van gedachten wisselen over de eerste noties met het oog op de op te stellen uitvoeringsstrategie voor de gebiedsopgaven (zie hierboven) en over uw betrokkenheid bij het proces van de gebiedsopgaven; Op 3 november hopen wij u in Nijkerk te ontmoeten bij het Congres Ruimte voor Gelderland. Hier heeft u onder meer de gelegenheid om met onze partners het gesprek aan te gaan over (de aanpak van) de gebiedsopgaven; Op 11 november bespreken de Staten de begroting. Daarbij vragen wij u om vooruitlopend op de Voorjaarsnota 2016 het mogelijk te maken alvast te anticiperen op een aantal initiatieven waar nu al energie op zit bij onze partners zodat we begin volgend jaar slagen kunnen maken; Rond de jaarwisseling ontvangt u ter bespreking ons voorstel voor de uitvoeringsstrategie voor de gebiedsopgaven, waarbij wij op basis van onder meer de bespreking op 21 oktober, het congres Ruimte in Gelderland en de begrotingsbehandeling voorstellen doen voor een nadere uitwerking van de uitgangspunten en de verdere aanpak. In de Voorjaarsnota 2016 zullen we deze uitvoeringsstrategie vertalen naar eerste investeringsvoorstellen voor de gebiedsopgaven met een doorkijk voor de gehele coalitieperiode. Het is op dit moment nog niet goed in te schatten hoever volgend voorjaar de concretisering van de verschillende gebiedsopgaven is gevorderd. Bij de begroting 2017 zullen we een meer compleet beeld kunnen schetsen. Dynamisch programmeren houdt overigens ook in dat er ruimte blijft om in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen later in de collegeperiode. Uw betrokkenheid bij het vormgeven van de gebiedsopgaven Bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2015 is met u gesproken over uw betrokkenheid bij het proces van de gebiedsopgaven. Wat betreft het besluitvormingstraject volgen wij het hierboven beschreven proces, waarbij u nadere kaders kunt stellen. Daarnaast is de vraag welke rol u wilt/kunt spelen bij het - in sommige gevallen al lang lopende - cocreatieproces met onze partners. Wij zijn benieuwd naar uw ideeën hierover. Ter inspiratie geven wij u de volgende ideeën mee: o Half jaarlijks een moment creëren, waarin wij met u in gesprek gaan over de gebiedsopgaven, zodat u inhoudelijk betrokken blijft bij de doorontwikkeling van de opgaven. De bijeenkomsten met uw Staten van januari en oktober 2015, de excursies aan het begin van de nieuwe statenperiode en ook het congres van november vervullen een dergelijke functie. o Gelders debat over een gebiedsopgave zoals het debat in december over de Veluwe op o één. Deelnemen als toehoorder bij bijeenkomsten over een gebiedsopgave die door de partners worden georganiseerd zoals de bijeenkomst 30 september in de Achterhoek. In dit verband kan het ook zinvol zijn om inspiratie op te doen bij de andere trajecten die (gaan) lopen zoals visie economie, visie onderwijs-arbeidsmarkt, cultuur en erfgoed en leefbaarheid en waarvan de aanpak is of binnenkort wordt besproken in verschillende commissies. De bijeenkomst van 21 oktober Een gebiedsopgave raakt meerdere kerntaken. De gebiedsopgaven samen raken alle kerntaken en zijn daarmee voor alle Statencommissies relevant. Met het oog daarop is het relevant dat er vanuit alle Statencommissies leden bij de bijeenkomst 21 oktober aanwezig zijn. Met de griffie zullen we overleggen over de organisatie van de bijeenkomst van 21 oktober en over hoe we in de toekomst uw betrokkenheid bij het proces van de gebiedsopgaven kunnen realiseren. 5
Stand van zaken van de zes gebiedsopgaven Algemeen De 6 gebiedsopgaven staan niet los van elkaar, waar zinvol moeten de verbanden worden gelegd. Ter illustratie vanuit het Stedelijk netwerk Arnhem/Nijmegen liggen er links met Foodvalley (food, health en sport, maar ook energy). Ook ligt er een relatie met Cleantech (energy). De Gelderse corridor loopt door het stedelijk netwerk Arnhem-Nijmegen. De doortrekking van de A15 is niet alleen van groot belang voor de bereikbaarheid van het stedelijk netwerk Arnhem/Nijmegen, maar ook voor die van de Achterhoek. De kwaliteiten van de Veluwe zijn van belang met het oog op de aantrekkelijkheid van het stedelijk netwerk Arnhem-Nijmegen als vestigingslokatie. Daarnaast heeft het stedelijk netwerk Arnhem-Nijmegen groot belang bij goede relaties en verbindingen (ICE en de regionalbahn naar Düsseldorf), maar ook is opwaarderen van de lijn Zwolle-Roosendaal tot volwaardige intercityverbinding van groot belang om het stedelijk netwerk Arnhem/Nijmegen op een snelle manier te verbinden met de stedelijke netwerken Zwolle-Kampen, Twente en Brabant stad. Ook voor de andere gebiedsopgaven zijn relaties te beschrijven met andere gebiedsopgaven en andere gebieden. Stedelijk netwerk Arnhem-Nijmegen Hoofddoelstelling van de gebiedsopgave is het fors versterken van de economische kracht, o.a. door verbindingskracht te ontwikkelen; Synergie De afgelopen jaren hebben de partners toegewerkt naar een gezamenlijke ruimtelijk economische (MIRT) agenda en de oprichting van een economic board. Daarmee zijn partijen en initiatieven bij elkaar gebracht. De volgende slag is het verder bundelen van de energie ten einde samen regionaal en (inter-)nationaal op een hoger niveau te komen; De focus ligt op Health en Energy als katalysatoren van de brede economie in dit stedelijk netwerk. Er wordt nu gekoerst op het benoemen van drie gezamenlijke iconen ter ondersteuning van deze focus, te weten: 1) het versterken van de campussen in Arnhem en Nijmegen rond deze focus, 2) het versterken van de binnensteden, die als centrale ontmoetingsplaatsen essentieel zijn voor een sterk vestigingsklimaat en 3) toewerken naar een energie neutrale regio, waarmee een stevige bijdrage geleverd wordt aan het Gelders Energieakkoord. De uitdaging is om de komende periode deze focus te vertalen naar een stevige verhaallijn en de strategie uit te stippelen om dit verhaal eendrachtig het werk te laten doen. Investeren De gekozen focus zal leidraad zijn voor de keuzen ten aanzien van de investeringen. Deze kunnen zich richten op de campussen, de binnensteden en de energietransitie. Stedelijk netwerk Ede-Wageningen/Food Valley Hoofddoelstelling van de gebiedsopgave is het concept Food Valley nog beter te laten renderen voor de regio en heel Gelderland. 6
Synergie Al voordat de omgevingsvisie was vastgesteld werd er samengewerkt door partners, die overtuigd zijn van de economische kracht en potentie van de Food Valley kenniscluster. Dit blijkt o.a. uit de Food Valley ambitieschets 2010 (2009), de intentieverklaring Food Valley (2009) Het mission statement van de Triple Helix partners voor de regio (2013) en het bijbehorende Ambitieprogramma (Source of ambition and innovation 2013-2016). Het Food Valley concept is sterk. Food Valley is een belangrijke voedingsbodem voor de Nederlandse economie en een inspirerende kennisregio in Europa. Het innovatiecluster met de universiteit Wageningen als de motor profileert zich wereldwijd te profileren op het gebied van voeding, duurzaamheid en gezondheid. Het gebied biedt een groot netwerk van onderzoek- en testfaciliteiten (publiek en privaat). De focus op agrofood is helder en onomstreden. Dat juist hier de eerste zelfsturende auto operationeel zal zijn illustreert het karakter van de regio als proeftuin voor innovaties. Investeren Food Valley is naast een innovatiecluster en netwerk ook een gebiedsontwikkeling. Daarom zullen de investeringsvoorstellenvan de Triple Helix partners zich niet alleen focussen op de versterking van de innovatiekracht, het ondernemerschap en het netwerk, maar ook op de bereikbaarheid van de regio en de doorontwikkeling van de KennisAs (o.a. Wageningen campus, station Ede-Wageningen, Veluwse Poort). Meest in het oogspringende ambitie is de oprichting van het World Food Center in Ede als nationaal icoon met internationale allure van de Agrofoodsector, die de verbinding zal leggen tussen voeding en de samenleving. Op dit moment wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een businesscase. Ook de ontsluiting van de Kennisas bij Wageningen is van groot belang. Stedelijk netwerk Stedendriehoek Hoofddoelstelling van de gebiedsopgave is samen koersen op een Cleantech profiel, gericht op versterking van de economie en leef- en werkklimaat, via een gezamenlijke agenda. Synergie In de Stedendriehoek werkte al ten tijde van het opstellen van de omgevingsvisie een Triple Helix samenwerkingsverband aan een gezamenlijke agenda. Inmiddels heeft dit geleid tot regionale omgevingsagenda, waarin Cleantech het thema is waarmee dé kracht van de regio wordt verwoord. Cleantech is het imago waarin de partijen, ook in Overijssel, elkaar hebben gevonden en dat als kader wordt gebruikt voor het stellen van prioriteiten. Cleantech is het verhaal en daarmee de focus van de Stedendriehoek. Bij Cleantech staan begrippen als duurzaamheid, circulaire economie, energieneutraal, maar ook ruimtelijke kwaliteit centraal. De agenda richt zich op zowel het versterken van de regionale economie, als de versterking van de leef- en werkomgeving. In de regionale omgevingsagenda is aangegeven met welke vliegwielprojecten dit verhaal kracht bijgezet wordt, te weten: - Cleantech regio development, gericht op innovatie en versterking van het bedrijfsleven. Hierin is ook energietransitie opgenomen. - Toekomstbestendige binnensteden en dorpskernen: De kwaliteit van de leef- en werkomgeving is een belangrijk onderdeel van het cleantechimago. Waar en hoe kan deze kwaliteit worden verbeterd en ook in de toekomst blijven aansluiten bij de behoefte? - A1 Cleantech Iconen: De rijksweg A1 doorsnijdt de regio. Bovendien wordt de A1 de komende jaren verbreed. Doel is de A1 te benutten om cleantechimago van de regio te laten zien. Het 7
gaat daarbij zowel om duurzame inrichting van de weg zelf, maar ook het benutten van andere kansen, bijvoorbeeld op het vlak van duurzame energieopweking. Investeren De Cleantech-agenda is in beginsel sturend voor de investeringskeuzen. Samenwerkende partijen werken aan een uitvoeringsprogramma, waarin ook een investeringsagenda, waarvan het eerste concept eind 2015 gereed is. De vliegwielprogramma s staan hierin centraal. De Gelderse Corridor Hoofddoelstelling is creëren van een veerkrachtige economie (logistiek, agrofood en toerisme) gekoppeld aan het Gelderse deel van de corridor (weg, water en spoor) van de Rotterdamse haven naar het Europese achterland in een veilig en aantrekkelijk Rivierenland (Rivierengebied en stedelijk netwerk Arnhem-Nijmegen. Synergie Kenmerk van deze opgave is dat verschillende partijen veel initiatieven ontwikkelen. Er is meer uit te halen als er een gezamenlijke focus ontstaat en de partners samen optrekken en initiatieven met elkaar verbinden. Het gaat om partners als marktpartijen (logistiek, agribusiness, toerisme en energiesector), overheden (rijk, regio, gemeenten, provincie) en kennisinstellingen; zowel binnen Gelderland als daar buiten (Rotterdams Havenbedrijf, NRW en Duisburg). Partijen worden bij elkaar gebracht, bijvoorbeeld rond het MIRT-onderzoek van het Rijk, het Europese Ten-T-project, Greenport Gelderland het samenwerkingsverband Logistic Valley. De doorstroom van mensen, goederen en water op de belangrijkste (inter)nationale corridor garanderen en de corridor economisch uitnutten voor logistiek, agrofood, toerisme en energie met als randvoorwaarde behoud en ontwikkeling van het landschap. Verbindende pijlers hierbij zijn: Branding en marketing (o.a. Logistic Valley) Onderwijs en innovatieklimaat Ruimte en infrastructuur Waterveiligheid (Waalweelde en Deltaprogramma) samen met landschapsontwikkeling Ondernemende netwerken van mensen Branding is een belangrijk gespreksonderwerp. De zoektocht is gaande naar het gezamenlijk verhaal waar de partners zich op kunnen richten en dat ook (inter)nationaal uitstraling heeft naar ondernemers en toeristen. Investeren Er is nog geen eenduidige koers is ten aanzien van de investeringen. De verwachting is dat eind dit jaar er een gezamenlijke agenda ligt en dat medio 2016 besluiten over de eerste investeringsbeslissingen genomen zullen worden. Naar verwachting zal het daarbij gaan om goederenoverslagpunten (hub s zoals het Rail Opstappunt) en investeringen in logistiek, agribusiness, toerisme en onderwijs.. De Achterhoek Hoofddoelstelling is om in de transitiefase als gevolg van demografische ontwikkelingen te komen tot een toekomstbestendige en vitale Achterhoek. 8
Synergie In de stuurgroep Achterhoek 2020 werken partners vanuit de 3 O s (ondernemers, overheid en maatschappelijke organisaties) hecht samen onder voorzitterschap van een vertegenwoordiger van het bedrijfsleven. De Achterhoek heeft in een intensief proces in 2014 het naoberschap als het ware opnieuw uitgevonden op een andere schaal en met andere partijen. Dit is uitgemond in een 'uitvoeringsagenda 2020 waarin de koers is uitgezet. De opgave is nu om deze samenwerking en afgesproken koers met alle partijen vast te houden en uit te werken in concrete projecten.. Het overkoepelend verhaal van de Achterhoek is inspelen op de demografische ontwikkelingen (krimp, ontgroening en vergrijzing) en de krachten bundelen om werken en leven in de Achterhoek aantrekkelijk te houden. Om dit te bereiken is als focus gekozen voor drie speerpunten: Werken, Wonen en Bereikbaarheid. Werken: met minder mensen het niveau van welzijn en welvaart behouden door in te zetten op duurzaamheid en innovatie. Wonen aantrekkelijk houden door een kwalitatief en kwantitatief goede woningvoorraad en dankzij goede en goed bereikbare voorzieningen Bereikbaarheid van en naar de Achterhoek op peil door betrouwbare verbindingen en in de regio een fijnmazige bereikbaarheid naast digitale bereikbaarheid. Investeren In de Achterhoek gaat het niet om grote icoonprojecten maar om een veelheid van impulsen verspreid over de regio om de vitaliteit van de regio te versterken. De uitvoeringsagenda 2020 is hiervoor leidend. Veluwe De Hoofddoelstelling is de balans houden tussen en een impuls geven aan natuurlijke kwaliteit en economie, die daarvan afhankelijk is. Synergie Kenmerkend voor de Veluwe is dat er van oudsher beperkte organisatorische samenhang is waardoor de ontwikkeling sterk afhankelijk is van het lokale ondernemerschap. De insteek is (op dit moment) niet om te komen tot een overkoepelende board maar om de kracht van de wisselende coalities te activeren en met elkaar in samenhang te brengen, waardoor alsnog op verschillende schalen synergie en richting wordt bereikt. Doordat de energie vooralsnog gericht is op het activeren van de verschillende coalities ligt het accent minder op het overkoepelende verhaal waar de partners samen naar buiten treden. Wellicht dat hier de komende periode toch de aandacht naar uit moet gaan teneinde partners binnen en buiten het gebied te binden aan een gezamenlijke focus. Enkele hoofdlijnen zijn overigens wel zichtbaar: Kwaliteit van verblijfsrecreatie (vitale vakantieparken) Kwaliteit van marketing Kwaliteit van natuur, erfgoed en landschap Kwaliteit van toeristisch recreatief product (inclusief bereikbaarheid) o Avontuurlijk en spannend o Verhalen uit het verleden 9
Investeren Inherent aan de aanpak om de kracht van de wisselende coalities te benutten zal de strategie ten aanzien van de investeringen maatwerk zijn op het moment dat de betrokken coalitie er aan toe is. Dat maakt het lastig om tot een redelijk compleet meerjarig investeringsprogramma te komen. Het is belangrijk ruimte te laten voor voorkomende nieuwe initiatieven bij partners die energie tonen. 10