!! Levensvatbaar duurzaam biobased Zevenellen (Geanonimiseerd) september 2014
Rapport Levensvatbaar duurzaam biobased Zevenellen (Geanonimiseerd) Datum Sittard, september 2014 Status Classificatie Opdrachtgevers Projectleider Auteurs Keywords Finale versie - geanonimiseerd Openbaar Dhr. T. Schreurs, OML Dhr. P. Vogels, gemeente Leudal R. van Gemert R. van Gemert en S. Lemmens Ontwikkeling bedrijventerrein, Zevenellen, biobased economy, duurzaam utility infrastructuur Aan de inhoud van dit rapport kunnen geen rechten worden ontleend. De beschikbare informatie is met de grootst mogelijke zorg samengesteld en wordt verondersteld betrouwbaar te zijn. Driven by Values is, evenals betrokken organisaties, niet aansprakelijk voor eventueel geleden schade door onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van handelen op grond van informatie uit dit rapport. 1
Inhoudsopgave Inleiding...3 Praatplaat Biobased Zevenellen...4 Bedrijven en LOI s...6 Mogelijke inrichting Biobased Zevenellen... 11 Conclusie van het onderzoek... 16 Van potentie naar daadwerkelijke vestiging te Zevenellen: voorwaarden... 16 Vervolgstappen... 18 2
Inleiding Ontwikkelingsmaatschappij Midden Limburg B.V. (OML) en gemeente Leudal hebben Driven by Values B.V. (DBV) eind augustus 2013 de opdracht gegeven om OML te ondersteunen en te begeleiden bij het onderzoek naar de ontwikkelingsmogelijkheden van het bedrijventerrein Zevenellen. Begin 2013 is in een onderzoek, dat is uitgevoerd in opdracht van Keyport 2020, geconcludeerd dat het bedrijventerrein zeer geschikt is voor bedrijven die biobased activiteiten verrichten en mogelijk hun bedrijfsvoering baseren op duurzame energie. Daarmee sluit het bedrijventerrein goed aan op de regionale ontwikkelingen, behoeften en kwaliteiten. Gezien de economische omstandigheden en ontwikkelingen in de regio, is dit het meest haalbare scenario. OML heeft veel ervaring met het ontwikkelen van bedrijventerreinen, echter omdat het ontwikkelen van Zevenellen specifieke inhoudelijke kennis vereist over de biobased economy en duurzame energie, heeft OML ondersteuning gevraagd aan DBV. Er zijn namelijk extra voorzieningen en aanvullende aspecten nodig om het terrein geschikt te maken voor de biobased economy en duurzame utilities. Bovendien wil OML dat de potentiële bedrijven ook synergie ontwikkelen met elkaar en met de regio. Tot slot wil OML een beeld krijgen of een bedrijventerrein gebaseerd op biobased activiteiten daadwerkelijk levensvatbaar is. Het uiteindelijke doel van de opdracht van DBV is minimaal twee Letters of Intent (LOI s) te ondertekenen met bedrijven die dit concept ondersteunen, waarbij het directe investeringsvolume minimaal 10 mln. omvat en waarvan de (in)directe werkgelegenheid en het gebruik van secundaire grondstoffen een minimale economische waarde van meer dan een 1 mln. vertegenwoordigen. Hiermee kan worden aangetoond dat Keyport Biobased Zevenellen levensvatbaar is en kan gezamenlijk met de marktpartijen de ontwikkeling van Keyport Biobased Zevenellen worden ingezet. Tijdens deze ontwikkeling kan de stap worden gezet naar het vergroten van het aantal marktpartijen en de gecombineerde investeringsomvang. DBV heeft met OML afgesproken de volgende activiteiten te verrichten: 1. het inzichtelijk maken van de potentiële ontwikkeling van Zevenellen door mogelijke biobased ketens te projecteren op het bedrijventerrein Zevenellen (projectie biobased potentie Zevenellen); 2. een termsheet opstellen die als praatplaat dient richting de marktpartijen en gesprekken voeren met meerdere marktpartijen; 3. minimaal drie geschikte marktpartijen, die bereid zijn zich te vestigen te Zevenellen, in gesprek brengen met OML. In die gesprekken zullen de vestigingsvoorwaarden besproken worden met als doel te komen tot een ondertekende LOI. DBV zal OML in dit proces faciliteren; 4. de eerste verbindingen leggen met de regio, het LLTB en de maakindustrie, zodanig dat de benodigde secundaire grondstoffen naar 3
Zevenellen ingeregeld kunnen worden en de benodigde technieken en procesinnovaties voor het bewerken en verwerken van de secundaire grondstoffen in gang worden gezet. In dit verslag zijn per uitgevoerde activiteit de resultaten beschreven. Allereerst wordt ingegaan op de praatplaat die gebuikt is om gesprekken te voeren met marktpartijen. Vervolgens wordt ingegaan op de gesprekken die gevoerd zijn met de marktpartijen om te komen tot getekende LOI s en verbindingen te leggen met de regio. De verslaglegging van de activiteiten onder punt 3 en 4 zijn hier bijgevoegd. Tot slot wordt er een schets van een mogelijk inrichtingsplan gepresenteerd waarin duidelijk wordt dat er daadwerkelijk veel potentie is voor een duurzaam biobased bedrijventerrein Zevenellen. Er dienen natuurlijk nog meerdere stappen te worden ondernomen en bovendien vergt het nog aanzienlijk wat tijd om te komen tot de gewenste inrichting. Dit rapport, dat dient als verantwoording voor het afsluiten van de opdracht, zal afgesloten worden met een conclusie en aanbevelingen voor vervolgstappen. Praatplaat Biobased Zevenellen OML heeft om een plaatpraat gevraagd die ze in de gesprekken met bedrijven kan gebruiken om duidelijk te maken wat ze verstaat onder een duurzaam biobased bedrijventerrein Zevenellen. DBV heeft in september 2013 een leaflet opgesteld, zie volgende pagina, die sindsdien op de website van OML staat en die gebruikt is tijdens de gevoerde gesprekken. Biobased Zevenellen bestaat uit te Zevenellen gevestigde bedrijven die organische secundaire grondstoffen bewerken en verwerken, waar de secundaire grondstoffen van enkele bedrijven de inputstromen zijn voor andere bedrijven, waar bedrijven gebruik maken van gezamenlijke productiefaciliteiten waardoor investerings- en exploitatiekosten verlaagd worden en waar een utiliteitsnetwerk aanwezig is waardoor er duurzame energiestromen onderling uitgewisseld kunnen worden. Er is een actief beleid en coördinatie om het concept tot uitvoer te brengen en te bewaken, waardoor de synergie blijft bestaan en mogelijk ook product- en procesinnovatie ontstaat. OML zal hierin een belangrijke rol spelen. 4
Leaflet biobased Zevenellen 5
Bedrijven en LOI s In de afgelopen periode zijn met meerdere bedrijven / ondernemers gesprekken gevoerd over Zevenellen. In die gesprekken is de gewenste ontwikkeling van Zevenellen geschetst, is gevraagd of de bedrijven een rol willen en kunnen spelen op Zevenellen en zo ja, wat dan hun voorwaarden zijn en wat de investeringsomvang bedraagt. Er is door DBV gekeken of de bedrijven elkaar versterken en tot slot is een LOI voorgelegd met de vraag of de bedrijven die LOI willen ondertekenen. Als onderdeel van de opdracht heeft DBV een voorstel gemaakt voor een LOI. Drie ondernemers hebben de LOI s ondertekend. Het investeringsvolume van die ondernemers bedraagt in totaal 83,5 mln. Bedrijf Investeringsomvang Biogas / LNG / Mestverwerking 23,5 mln. Ethanol 40,5 mln. Bio-raffinageproces 19,5 mln. Totaal 83,5 mln. Tabel 1. Overzicht van investeringsvolume per ondernemer Daarnaast is er nog gesproken met een partij die nu in gesprek is met OML over een mogelijke gezamenlijke koop van de Nuon grond. Dat initiatief vertegenwoordigt ook een waarde van meerdere miljoenen euro s. De LOI s zijn een goede start om te komen tot een vestigingsovereenkomst, maar is op voorhand geen garantie. Er is wel geïnventariseerd van welke grondprijzen de initiatiefnemers uitgaan, echter daarover zal onderhandeld moeten worden. Tevens dienen garanties en andere vestigingsvoorwaarden verder uitgewerkt te worden. Onderstaand volgt een korte opsomming van de bedrijven met wie één of meerdere gesprekken zijn gevoerd. Eerste contact wordt aangegeven wie de initiatiefnemer is van het eerste gesprek. 6
Mogelijk te vestigen bedrijven te Zevenellen 1. Biovergisting Eerste contact: DBV Status onderhandelingen: Gestaakt Omschrijving: Het bedrijf in kwestie wil graag in Nederland biovergisters realiseren. Voor het bedrijf is Zevenellen een interessante locatie. Er zijn gesprekken gevoerd en bovendien is er ook een bedrijfsbezoek aan een installatie van het bedrijf gebracht, gezamenlijk met OML en wethouders van de gemeente Leudal. De kans op een LOI leek groot, maar het overleg is gestaakt vanwege de houding van het vergistingsbedrijf, dat meer een standalone project te Zevenellen wilde neerzetten en niet de stromen wilde uitwisselen met de mogelijke andere bedrijven die zich te Zevenellen vestigen. 2. Mestverwerking Eerste contact: OML Status onderhandelingen: In afwachting vergunningaanvraag Omschrijving: De ondernemer in kwestie wil mest verwerken te Zevenellen. Het Zevenellen-concept is uitgelegd en de ondernemer heeft de vergunningaanvraag gestart. DBV heeft de informatiesessie richting de omgeving bijgewoond en het concept van Biobased Zevenellen toegelicht. 3. Zonnepanelen en mestverwerking Eerste contact: OML Status onderhandelingen: In afwachting van regelgeving Omschrijving: De ondernemer wil zonnepanelen onder de hoogspanningskabels realiseren en vanuit mest nutriënten overhevelen. Het concept van de zonnepanelen is besproken en er is aangegeven dat de aannames en uitgangspunten die nu in de business case zijn opgenomen, afwijken van de geldende regels. Als de regels niet veranderen dan zal het concept niet haalbaar zijn. 4. Natte luchtoxidatie Eerste contact: OML Status onderhandelingen: In afwachting haalbaarheidsonderzoek Omschrijving: Het bedrijf wil een natte luchtoxidatieproces gebaseerd op o.a. organische stromen starten op Zevenellen. Het proces versterkt het Zevenellen concept. Enerzijds heeft het bedrijf organische grondstoffen nodig, anderzijds produceert ze een aanzienlijke hoeveelheid restwarmte (10 MW). Het onderzoek naar de haalbaarheid van het natte luchtoxidatieproces te Zevenellen is nog in gang. Een belangrijk aandachtspunt is de diepte van de reactor in relatie tot de mijnwet. Dit is wezenlijk het project hierop afketsen. 7
5. Intensieve Veehouderij Eerste contact: Provincie Limburg Status onderhandelingen: LOI ondertekend Omschrijving: De ondernemer wil een zelfvoorzienende Intensive Veehouderij combinatie ontwikkelen en realiseren. Die combinatie omvat ook een vergistingsinstallatie, zie meer toelichting in het volgende hoofdstuk. De geschatte ontwikkeling duurt ongeveer 2 tot 5 jaar en past in de tijdsplanning van Zevenellen. Er is voldoende aanleiding voor een vervolgtraject. 6. Biovergisting Eerste contact: Gemeente Leudal/ OML Status onderhandelingen: In afwachting van meer proactieve houding bedrijf Omschrijving: Dit bedrijf wil een biovergistingsinstallatie te Zevenellen realiseren. Zij heeft daarbij meerdere partijen betrokken, waaronder mogelijke afnemers en een toeleverancier van biomassa. Ook de overheden zijn bij het project betrokken. Het bedrijf wil de vergister realiseren in opdracht van één of meerdere van de betrokken partijen. Dit leidt tot een rare situatie, men kijkt naar elkaar. Daarnaast is het bedrijf niet ingegaan op het aanbod om haar concept en het Zevenellen concept te bespreken om te bepalen hoe dit elkaar kan versterken. Er is geen LOI besproken en afgesloten en dit initiatief wordt niet als versterkend voor het Zevenellen concept gezien, alhoewel biovergisting wel als een zeer interessant project wordt beschouwd. 7. Logistiek Eerste contact: Driven by Values Status onderhandelingen: gesprekken over investeren in terrein Omschrijving: Het volgende bedrijf richt zich op logistiek. De modaliteit van Zevenellen lijkt interessant voor het bedrijf. Er zijn gesprekken gevoerd en het bedrijf heeft uiteindelijk aangegeven niet te willen investeren. Wel wil de eigenaar van het bedrijf nog verder praten om mogelijk gezamenlijk te investeren in het terrein. 8. Tussenpersoon Eerste contact: OML Status onderhandelingen: gestaakt Omschrijving: Een tussenpersoon heeft OML benaderd en verteld dat zij een klant heeft die geïnteresseerd is in Zevenellen. Vanuit DBV is gesproken met de tussenpersoon. De tussenpersoon liet weinig los over de klant en was ook niet duidelijk in de specificaties. Volgens de tussenpersoon waren de ontwikkeling van het terrein, maar ook de ontwikkeling en betrokkenheid van de omgeving erg belangrijk. Na informatie met elkaar gedeeld te hebben en het overleg dat de tussenpersoon daarna met haar opdrachtgever heeft gevoerd, heeft de tussenpersoon verteld dat de klant (vooralsnog) geen interesse heeft om zich te vestigen te Zevenellen. 8
9. Bio-raffinageproces Eerste contact: DBV Status onderhandelingen: LOI ondertekend Omschrijving: Het volgende bedrijf heeft een procedé ontwikkeld om uit secundaire grondstoffen afkomstig uit de uienteelt eiwitten en koolhydraten te halen, zie volgende hoofdstuk. Dit is een proces dat zeer goed past te Zevenellen. Het bedrijf heeft een LOI getekend. Investeringsomvang: 19,5 mln. 10. Bio-ethanol Eerste contact: DBV Status onderhandelingen: LOI ondertekend Omschrijving: Het bedrijf in kwestie houdt zich bezig met de productie van bio-ethanol uit hout en gras. Ook deze activiteiten zijn zeer geschikt om te Zevenellen plaats te laten vinden. Het bedrijf heeft een LOI getekend. Investeringsomvang: 40,5 mln. 11. Kort-omloophout Eerste contact: DBV Status onderhandelingen: In afwachting van verdere ontwikkelingen Zevenellen Omschrijving: Dit bedrijf plant korte omloophout aan en exploiteert dat, al dan niet met de grondeigenaar of gebiedsontwikkelaar. Het hout kan binnen een bepaalde periode (bijv. 5 jaar) gerooid worden en er kan daarna weer opnieuw aangeplant worden. Voordelen zijn dat het omloophout gebruikt kan worden voor biobased producten of voor het maken van energie. Bovendien geeft het omloophout de omgeving een natuurlijke uitstraling. Gezien de ontwikkeltijd van OML kan het een interessante optie zijn voor een tijdelijke benutting van het gebied. Omdat onder de hoogspanningsmasten dit hout niet geplaatst kan worden en omdat de stroken aan de zijkanten te smal zijn om dit hout rendabel te exploiteren, is het initiatief niet verder uitgewerkt. Het blijft wel een interessant project voor gronden die onbenut zijn. Hoe groter de oppervlakte, hoe interessanter de case. 12. Biogas/LNG/Mestverwerking Eerste contact: DBV Status onderhandelingen: LOI ondertekend Omschrijving: Meerdere initiatiefnemers zijn betrokken om bio-methaan te vervloeien voor transporttoepassingen, zie volgend hoofdstuk. Het proces moet gekoppeld worden met mestverwerking, gevolgd door een biogasinstallatie. Deze ontwikkeling past dus ook zeer goed te Zevenellen. Er is een LOI getekend. Investeringsomvang: 23,5 mln. 9
13. Het be- en verwerken van mest Eerste contact: OML Status onderhandelingen: LOI opgesteld, nog niet ondertekend Dit bedrijf richt zich op het bewerken en verwerken van mest en past dus binnen de bedrijvigheid van de verschillende bedrijven. Dit bedrijf is een LOI voorgelegd die nog niet getekend is. Utility providers / netbeheerders 1. Netbeheerder #1 Eerste contact: DBV Omschrijving: Er is een gesprek aangegaan met een netbeheerder met de vraag of zij een rol in de ontwikkeling en aanleg van een utility netwerk (vooral warmte) willen spelen en zo ja welke. De benaderde netbeheerder geeft aan dat warmtenetwerken niet hun core competentie is en dat er geen plannen zijn om dergelijke netwerken mede aan te leggen. Het past niet bunnen hun taakstelling. Biogasleidingen daarentegen wel. 2. Netbeheerder #2 Eerste contact: DBV Omschrijving: Vervolgens is een gesprek gevoerd met een andere netbeheerder. Deze netbeheerder geeft aan dat het concept van Zevenellen past in de projecten die zij uitvoeren. Zij ontwikkelen dit soort utility projecten, investeren mede in dit soort projecten en gaan uit van een maatschappelijk verantwoord rendement. Belangrijke voorwaarden voor de tweede netbeheerder om deel te nemen zijn: de netbeheerder uit het verzorgingsgebied wil geen rol in het project, er is een duidelijke projecteigenaar en er zijn bedrijven die daadwerkelijk willen investeren in het gebied. Omdat aan al deze voorwaarden voldaan wordt, is een vervolg gesprek met een leveranciersbedrijf aan te bevelen. Het is wel belangrijk dat OML hierin een rol speelt. Grondeigenaren Eerste contact: OML Omschrijving: Er zijn door OML gesprekken gevoerd met twee grondeigenaren. De toegevoegde waarde van DBV is beperkt omdat het meer gaat over de onderhandeling van de grondpositie. Mogelijke afnemers regio Afnemer warmte/biogas Eerste contact: DBV Omschrijving: Er zijn gesprekken gevoerd met een grote gasverbruiker in de regio. Deze geeft aan dat zij graag biogas wil vanuit Zevenellen en dat zij of graag hoogwaardige warmte wil ontvangen of restwarmte (7,1 MW; T=55 C) kan leveren. Deze informatie wordt meegenomen in de gesprekken met de bedrijven. 10
Mogelijke inrichting Biobased Zevenellen Uit de vele gesprekken die gevoerd zijn met de bedrijven blijkt dat er een inrichting te Zevenellen mogelijk is waarin de bedrijven elkaar versterken. Wat voor één bedrijf een output of bijproduct is, is voor een ander bedrijf een inputstroom, een secundaire grondstof. Daarnaast kan er ook capaciteit met elkaar gedeeld worden, zoals waterzuivering en het scheiden en drogen van materiaalstromen. Bovendien is er een gezamenlijke behoefte aan de utiliteit warmte en duurzame energie. Dat maakt Zevenellen interessant voor een utility provider die een utility infrastructuur kan aanleggen voor Zevenellen. Omdat restwarmte bovendien uitgewisseld kan worden met de omgeving wordt een gewenste verbinding gelegd met de omgeving. Bovendien zijn de benodigde inputstromen organisch van aard, wat kansen oplevert voor de agrariërs uit de omgeving en verder uit Greenport. Zij kunnen hun secundaire grondstoffen mogelijk aan de bedrijven te Zevenellen kwijt of ze gaan mogelijk gewassen telen voor de bedrijven te Zevenellen. Hierover is nog geen afstemming geweest met de agrariërs of beleidsmakers, dat zal in een vervolgstadium kunnen plaatsvinden. Op basis van de verkregen informatie kan de inrichting te Zevenellen er als onderstaand uit komen te zien. In het onderstaande overzicht staan de bedrijven die met OML in gesprek zijn of wensen te gaan. Allen hebben duidelijk de intentie afgegeven om de haalbaarheid m.b.t. het vestigen op Zevenellen verdere invulling te geven. Daarna is per bedrijf een korte opsomming gegeven. Soort bedrijf Benodigde oppervlakte Geschatte Investering Biogas/LNG/mestverwerking 3.0 ha 23.500.000 Ethanol 4.0 ha 40.500.000 Raffinage 1.5 ha 19.500.000 Be- en verwerking van mest 2.0 ha 30.000.000 Intensieve Veeteelt 6.0 ha 43.000.000 11
Biogas/LNG + mestverwerking Drie bedrijven werken samen aan een project om uit biomassa transportbrandstof te produceren. De partijen streven ernaar om biomethaan te vervloeien en geschikt te maken voor de Transportmarkt/Scheepvaart. Doel is om een brandstof te creëren die CO 2 -uitstoot en fijnstof reduceren. Het vervloeien van aardgas staat aan de basis van dit concept. De unit verwerkt biogas, heeft een kleinere capaciteit dan conventionele installaties en maakt gebruik van een Stirling Gas Liquifier. Gebruik van deze hoogwaardige brandstof heeft een hoge positieve economische bijdrage aan de doelstelling die de overheid stelt. De technologie combineert mestverwerking met een biogasinstallatie. Zo wordt de kostprijs laag gehouden. Benodigde ruimte Milieucategorie Input Output 3 ha. >4.2 330.000 m 3 mest 20.000 ton co-substraten 7.000 ton houtsnippers (eigen energieproductie) 2.200 ton bio-lng 14.000 ton gehygiëniseerde mestpellets (afzet naar het buitenland) 4.000 ton zuivere CO2 Utilities Biogas-WKK: 1.5 MW Biomassaketel: 4 MW Groengas/LNG: ca. 400 m 3 CH 4 /h (bedoeld voor LNG productie) Investering Werkgelegenheid 23.500.000 Euro 5 FTE 12
Ethanol Het tweede proces produceert bio-ethanol en een residu (proces 1) uit hout en gras. Een deel van het residu bestaat uit lignine, dat wordt verwerkt en verkocht als brandstofpellet (proces 2) of dat voor de eigen energieproductie wordt gebruikt. De rest van het residu van de productie van ethanol wordt eventueel in combinatie met varkensmest omgezet in biogas met een anaerobe reactor. De anaerobe vergister produceert biogas en een residu genaamd digestaat (proces 3). Het digestaat bestaat uit een vloeibaar en een vast deel. De vloeistof en CO 2 uit de ethanolproductie worden toegepast als voeding voor een systeem waarmee algen worden geproduceerd (proces 4). De resterende waterige fractie wordt gezuiverd tot loosbaar water. De vaste stoffen uit het digestaat en de waterzuivering worden eventueel gemengd met de lignine en verkocht/gebruikt als brandstof pellet (terug naar proces 2) of ingezet als agrarische meststof (al dan niet gehygiëniseerd voor de buitenlandse markt). Daarnaast kan de geproduceerde CO 2 verkocht worden aan gebruikers op het bedrijventerrein of in de regio. Zo worden meerdere biobrandstoffen geproduceerd zonder afval of belasting van het milieu. Benodigde ruimte Milieucategorie Input Output 4 ha. 5.0 330.000 m 3 mest 51.000 ton natuurgras / 25.000 ton houtsnippers 7.600 ton houtsnippers (eigen energieproductie biomassaketel) 6.250 m 3 bio-ethanol 12.000 ton gehygiëniseerde mestpellets (afzet naar het buitenland) 4.700 ton zuivere CO 2 Utilities Biogas-WKK: 4 MW Biomassaketel: 6,5 MW Investering Werkgelegenheid 40.500.000 Euro 20-25 FTE 13
Bio-raffinage Dit project is gericht op het ontwikkelen van een slim bio-raffinageproces voor secundaire grondstoffen afkomstig uit de uienteelt. Hierbij wordt een maximale benutting van de uienbiomassa nagestreefd, waarbij de focus ligt op het zo volledig mogelijk scheiden van vooral koolhydraten en eiwitten met minor componenten als nevenproduct. Benodigde ruimte Milieucategorie Input Output Utilities Investering Werkgelegenheid 1,5 ha. 3.2 10.000 ton uien Proteïne en suikers 10 ton uienolie n.n.b. 19.500.000 Euro 15 FTE Be- en verwerken van mest Dit project is gericht op het bewerken en verwerken van 1.000.000 ton mest. Hierbij wordt een maximale benutting van de regionale mestverwerking nagestreefd, waarbij de focus ligt op een voorverwerking van de mest op 5 locaties. Aansluitend wordt het bewerkte/ingedikte mest naar de centrale eindverwerkingsunit gebracht. Daar wordt het product uiteindelijk via pyrolyse en vergassing tot een biobased grondstof gemaakt. Doel is het zo volledig mogelijk verwijderen van 96% water. Voor de 5 locaties geldt per locatie: Benodigde ruimte 1,5 ha. Milieucategorie 4.2 Input 200.000 ton mest Output Utilities Investering Werkgelegenheid Energie n.n.b. 6.000.000 Euro 2-3 FTE/locatie Voor de Centrale Unit geldt: Benodigde ruimte Milieucategorie Input 2 ha. 5.1 80.000 ton ingedikte gedroogde mest Output Energie Meststof Biochar 14
Utilities Investering Werkgelegenheid n.n.b. 30.000.000 Euro? FTE Intensieve Veehouderij Dit project is een volledig zelfvoorzienende Intensive Veehouderij combinatie waar zowel het eigen voer geproduceerd wordt als het mestoverschot van de eigen varkens verwerkt wordt. Hierbij wordt een maximale benutting van warmte e.d. nagestreefd. De focus ligt op de grootschalige intensieve veehouderij. Benodigde ruimte Milieucategorie 1,5 ha. 4 Bebouwing Biogas/vergisting 1 ha. bouwblok Zeugen en biggen 2,5 ha. bouwblok Vleesvarkens 2 ha. bouwblok Voerfabriek 0,5 ha. bouwblok Input 200.000 ton mest ( 60.000 eigen) Output Utilities 2 MW elektrisch (waarvan 1 MW warmte nodig voor eigen bedrijf) 1000 m 3 groengas n.n.b. Investering Biogas/vergisting investering 11 miljoen euro Zeugen en biggen investering 18 miljoen euro (excl. dieren) Vleesvarkens investering 12 miljoen euro (excl. dieren) Voerfabriek investering 1,5 miljoen euro Werkgelegenheid? FTE 15
Conclusie van het onderzoek Op basis van de gesprekken en de intenties van de bedrijven wordt gesteld dat een biobased Zevenellen mogelijk is. Er is door meerdere partijen een intentie uitgesproken om de vestiging te Zevenellen verder te onderzoeken. De partijen kunnen elkaar versterken, echter in een vervolgfase zal dat verder uitgewerkt moeten worden. Nu hebben de partijen nog niet direct met elkaar gesproken. Van potentie naar daadwerkelijke vestiging te Zevenellen: voorwaarden De LOI s tonen aan dat de bedrijven potentie zien in het concept Zevenellen. Het is echter niet vanzelfsprekend dat de bedrijven zich daadwerkelijk zullen vestigen te Zevenellen. Zij willen o.a. zeker zijn dat: de andere bedrijven zich daar ook zullen vestigen dat ze daadwerkelijk met elkaar kunnen en willen samenwerken dat ze vergunningen kunnen krijgen op de locatie dat er een utility netwerk komt en dat het concept daadwerkelijk uitgedragen en bewaakt wordt. Ze hebben deze zaken meegenomen in hun business case die door de genoemde zaken gunstiger uitpakt. Daardoor kunnen ze industriële grondprijzen betalen, echter als de voordelen niet aanwezig zijn wordt het verhaal anders. Uit de verkregen informatie blijkt dat niet aan deze voorwaarden wordt voldaan. Allereerst is het merendeel van de gronden verdeeld over drie eigenaren. De gronden hebben niet allemaal dezelfde milieucategorie. De gronden van OML hebben een te lage milieucategorie om de bedrijven die een LOI getekend hebben te vestigen. Wil dit concept slagen dan zullen dus ook de gronden van de overige grondeigenaren nodig zijn, die bevatten hogere milieucategorie waarden. Wanneer de gronden van de verschillende partijen in één hand kunnen komen of onder een gezamenlijke entiteit gebracht kunnen worden, dan is er voldoende ruimte om de bedrijven goed te positioneren. Alle gronden vanuit één hand kunnen regisseren heeft het voordeel dat ook logistiek de barrières minder zijn. Een voorbeeld is de haven, omdat bepaalde gronden van zijn vanuit de haven niet bereikbaar. Voor bedrijven is dat een issue, het leidt tot onzekerheid en ze willen daar meer duidelijkheid over. Daarnaast is het niet zeker dat de bedrijven vergunningen kunnen krijgen. Het initiatief van bedrijf nummer 2 om mest te verwerken toont aan dat de omgeving kritisch is over de activiteiten die gaan komen te Zevenellen. Als ieder bedrijf afzonderlijk een vergunning moet aanvragen dan kan op den duur de weerstand in de omgeving toenemen, omdat er steeds weer een nieuwe vergunning wordt aangevraagd. Het lijkt daarom verstandiger om met een koepelvergunning te 16
werken, waaronder de verschillende initiatieven kunnen vallen. Dat geeft meer duidelijkheid richting de ondernemers en ook naar de omgeving. Het geven van verdere duidelijkheid naar de omgeving moet een onderdeel zijn van een bredere actie om steun voor het plan te krijgen van de omgeving. Steun van de omgeving is een voorwaarde voor het slagen van het project in Zevenellen. Er zal een communicatiestrategie moeten worden ontworpen die de toegevoegde waarde van biobased Zevenellen kan laten zien en die eveneens laat zien dat de schadelijke effecten gering zijn, om te voorkomen dat negatieve geluiden escaleren. In deze communicatiestrategie zal ook raakvlakken met andere ontwikkelingen in de regio moeten worden opgenomen en aangegeven worden hoe de omgeving op een positieve manier vorm kan geven aan een succesvol, veilig en waardevol biobased Zevenellen. Uit de gesprekken volgt dat de partijen nog niet helder hebben welke partij het biobased concept daadwerkelijk bewaakt en coördineert. Eén van de netwerkbedrijven geeft aan dat zij belangrijk vinden dat er één partij is die het aanspreekpunt is, eigenaar van het concept en die als een regisseur kan optreden voor de ontwikkeling. De meest voor de hand liggende partij is OML. Het is echter een rol die OML vooralsnog niet uitvoert. Toch kan deze rol voor OML ee n verdienmodel opleveren, bijvoorbeeld wanneer ze deelneemt in het utiliteitsnetwerk, als zij deelneemt in de havenexploitatie of als zij via de vestigingsvoorwaarden een fee vraagt voor de genoemde coördinatie. Een andere voorwaarde voor de bedrijven is dat er voldoende aanvoer komt van biomassa. Mest blijkt er voldoende te zijn, maar er is ook een vraag naar proteïne en suikerhoudende organische stromen, die nu onvoldoende voorradig zijn. Dit biedt een kans voor de regio. Volgens het rapport Agribusiness in Beeld wordt het uitbreiden van de vollegrondtuinbouw in Midden-Limburg als kansrijk beschouwd. Als de omvang van de vollegrondgroenten toeneemt dan kunnen de secundaire grondstoffen afkomstig uit de teelt naar Zevenellen, waardoor de opbrengst voor de agrarische sector verder zal toenemen. Volgens het rapport betekent dat er dan ook indirecte economische activiteiten ontstaan. Daarnaast liggen er kansen door nauwer aan te sluiten bij de ontwikkelingen in GreenPort. Dit geldt zowel voor de zoektocht naar de secundaire grondstoffen waar op Zevenellen waarde aan kan worden toegevoegd, als de zoektocht naar innovatieve initiatieven die zich kunnen vestigen op Zevenellen. Waar niet aan voorbij gegaan moet worden is duidelijkheid over het biomassabeleid en de foodfeed discussie rondom biomassa. Provincie Limburg en gemeente Leudal zullen hierin als bevoegd gezag een standpunt moeten innemen. Ook dit geeft duidelijkheid voor zowel de ondernemers die zich willen vestigen te Zevenellen, als de agrariërs in de regio die de gewenste biomassa kunnen aanleveren. 17
Wat betreft de havenexploitatie is onvoldoende over de voorwaarden gesproken. De volumestromen van de bedrijven die zich willen vestigen te Zevenellen zijn nog te klein voor een rendabele havenexploitatie. Uit de gesprekken met de mogelijke logistieke partner volgde wel enkele voorwaarden waaraan gewerkt moest worden: de toegankelijkheid van de haven en het hoogteverschil van de kade (verschil water en land). Bovendien kan het zijn dat er andere bedrijvigheid nodig is om de havenexploitatie rendabel te maken. Vervolgstappen Het eerste doel is bereikt; intentieverklaringen met bedrijven die met OML willen komen tot overeenkomsten om zich te ontwikkelen en te vestigen te Zevenellen. Het is echter nog een pril begin, er zullen vervolgstappen ondernomen moet worden om de potentie om te zetten in daadwerkelijke contracten. De vervolgstappen voor de verdere uitwerking van de LOI s en ontwikkeling van het terrein kunnen de volgende zijn: 1. Het verbinden van de bedrijven en het tot stand brengen van samenwerking tussen de bedrijven. Zij hebben voordelen door de samenwerking en die voordelen zullen in de business cases uitgewerkt moeten worden, evenals de condities waaronder de voordelen tot stand kunnen komen. Dit vergroot de kans dat de bedrijven zich gezamenlijk willen vestigen te Zevenellen 2. Het starten met het opstellen van een koepelvergunning of de bedrijven ondersteunen bij het aanvragen van de vergunningen. De kosten zijn natuurlijk voor de bedrijven, maar de vergunningen gezamenlijk oppakken, al dan niet in een soort koepelvergunning, verlaagt de kosten en vergroot de kans op een consistent geheel dat gemakkelijker vergund kan worden. Er zijn specifieke zaken die voor ieder project gelden, waardoor ook nog eens de doorlooptijd verkort kan worden. 3. Het onder één noemer of regie brengen van de gronden is nodig om de bedrijven goed te kunnen verdelen over Zevenellen. Het lijkt verstandig dat OML gezamenlijk met provincie Limburg en gemeente Leudal om de tafel gaat over deze gronden. De ontwikkeling levert gemeente Leudal en provincie Limburg economische ontwikkeling en werkgelegenheid op (alleen al op basis van de LOI s 83 mln. investering en 40 FTE). Het sluit bovendien goed aan op de regionale economische versterking, op het verduurzamen van de regio en op de ontwikkeling van de biobased economy. 4. De bedrijven zijn gebaat bij een utility provider die de infrastructuur kan aanleggen voor de gevraagde utilities (warmte, CO 2, duurzame elektriciteit, biogas en/of mogelijk stoom) en die dat mogelijk wil exploiteren. Een netbeheerder heeft aangegeven in dit project geïnteresseerd te zijn als er een duidelijke project-/proceseigenaar 18
aanwezig is. Voor OML kan dit naast grondverkoop een aanvullend verdienmodel zijn. Ze kan bewaker zijn van het concept, en kan (mede) verantwoordelijk zijn voor de exploitatie van de haven en de utility infrastructuur. OML heeft nog niet helder hoe haar rol daarin zal kunnen zijn en wat het oplevert. Omdat een heldere rol het concept versterkt is het aan te bevelen dit verder uit te werken. 5. De bedrijven zijn gebaat bij subsidies en procesgelden omdat de activiteiten vernieuwend zijn en daardoor nog innovatiekosten omvatten. Door het geheel als één concept te beschouwen kunnen mogelijk Europese, landelijke of provinciale subsidies verstrekt worden aan het concept. Een vervolgstap kan zijn het inzichtelijk maken op welke subsidies en fondsen deze bedrijven aanspraak kunnen maken. Door het als een geheel te beschouwen kan dat tot extra mogelijkheden leiden. 6. Er moet een overkoepelend communicatieplan worden opgesteld waarin helder wordt weergegeven welke voordelen een biobased Zevenellen biedt voor de directe omgeving, de gemeente Leudal, de regio Midden- Limburg en de Provincie Limburg. Daarnaast moet er een strategie komen om alle partijen samen te brengen en gezamenlijk te werken aan een succesvol biobased Zevenellen. 19