History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper
Christiane Stadie College: Nederlandse Reizigers in Europa in de Negentiende Eeuw (LGX129M10.2011-2012.1) 30.01.2012 Cijfer: 7 (1,7) Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid - Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) 1
Inhoud 1. Inleiding 2. De functie van stereotypen 3. De reis door het rijk der Letteren en Godgeleerdheid 4. Conclusie 5. Literatuur 1. Inleiding Met een hart voor de natuur, een oog voor de kunst, een oor voor de wetenschap, eene bestemming voor de kerk, ging ik op weg; [...] Goed te reizen is een groote kunst, goed te verhalen ook. In beiden ben ik onbedreven. 1 Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr. reisde in 1843 als jonge man door Duitsland. Het citaat zal een goed begin voor mijn werkstuk zijn. Het beschrijft, dat hij bescheiden en openhartig is voor verschillende dingen, die hij nog niet kent en die hij op zijn reis nog tegen zal komen. Hij is een man die in detail schrijft over de verschillende realiteiten en populaire dingen. Ik denk dat het een spannende tijd voor hem was als jonge man die met een reisgezelschap of misschien op zichzelfs op weg gaat om de wereld te ontdekken. Het was de tijd van academiereizen van jonge mensen, die voor het echte gezinsleven nog een keer in een koets stappen en hun reis beginnen. Zijn academiereis begon op 13 juli 1843 in Amsterdam en eindigde in november 1843 in Nieuwe Schans. De laatste datum die hij heeft opgeschreven was 4 november, op die dag reisde hij naar Kiel. Een echte einddatum is er niet. Over het algemeen heeft hij weinig data aangegeven. Dit is een probleem van dit verslag en daarom heb ik hier geen aandacht aan geschonken. Je kan de reistocht niet goed op data vastleggen. Dit is niet zo belangrijk voor mijn onderzoek. Ook dat het Duitsland van die tijd niet is te vergelijken is met het huidige Duitsland is niet zo van betekenis. Dit Duitsland van 1843 was geen echt land, het bestond uit vele kleine landen met verschillende overheden. Ik denk, dat dit een van de redenen is, waarom het verslag zo vol afwisseling is. Iedere stad en ieder land heeft zijn eigen karakter en zijn eigen maatschappij. Hij ontmoette vele godgeleerden en schreef veel over theologische dingen. Als een jonge remonstrantse predikant wilde Des Amorie van der Hoeven veel leren en mensen ontmoeten in colleges en op bezoek bij geleerden. Het zijn zoveel namen en personen dat ik die niet allemaal wil noemen. Ook aan zijn (theologische) 1 Des Amorie van der Hoeven (Jr.), Abraham: Herinneringen aan mijne academiereis in 1843, Leeuwarden 1845, p. 1+2. 2
beeld van de wereld wil ik in dit werkstuk geen aandacht schenken. Desondanks is deze reis van invloed geweest voor zijn religieuze opvattingen. Ik wil eerder iets over het Bildungsbürgertum en over het karakter van de geleerden schrijven, die hij tegenkwam. Zo schrijft hij dat hij de Duitse Academiën wil gaan bezoeken 2 en inzicht wil krijgen in het leven van de docenten, studenten en de maatschappij. Voor hem als predikant is de Duitse theologie iets bijzonders en daarom wil hij veel kerkdiensten 3 gaan bezoeken. Officieel zegt hij ook dat zijn reis wetenschappelijk is. 4 Hij heeft achteraf tien brieven (290 pagina s) geschreven, waarover hij zegt dat hij tijdens zijn reis niet aan het schrijven van een reisverslag heeft gedacht. De brieven waren aan een imaginaire persoon gericht of aan de lezer van het verslag. Het verslag wordt in 1845 uitgegeven en ook in het Duits vertaald. Voordat ik mijn onderzoeksvraag aangeef, wil ik iets over de biografie zeggen en een definitie van Bildungsbürgertum aanvoeren. Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr. was op 15 februari 1821 in Rotterdam geboren en genoemd naar zijn vader, die een beroemd kanselredenaar en remonstrants predikant was. Hij studeerde theologie en letteren in Leiden en promoveerde op beide vakgebieden in 1843. Na zijn promotie reisde hij door Duitsland. Zijn vader had dit ook een paar keer gedaan en daarom heeft hij ook veel aanbevelingen van zijn vader en van zijn oom gekregen. Van 1845 tot 1846 was hij medewerker aan De Gids. Hoewel hij nog jong was heeft hij een aantal werken gepubliceerd [bv. Colholms roos. O-sprook (1841), Herinneringen aan mijne academiereis (1845), De godsdienst, het wezen van de mensch (1848), proza en poëzie (postum 1850), enz.]. 5 Na een ziekte stierf hij op jonge leeftijd aan tuberculose op 20 maart 1848 in Utrecht. Als eerder geschreven is hij een remonstrantse predikant. De remonstranten een speciaal soort kerk. Protestant en humanistisch, vrij van dogma en klaar om te leren van andere godsdiensten. Ze heeft een lange traditie en is naar voren gericht. Ze is nauw verbonden met de oecumenische beweging, maar geїnteresseerd in de dialoog met verschillende humanistische groepen. Er is enerzijds een religieuze belangstelling voor de religie in een algemene context. Aan de andere kant is er het soort van dingen in preken, theologie, religieuze teksten enz. die iets met een bepaalde opvatting van religie te maken heeft en deze gelijkstelt. Je kunt het een liberale theologie noemen. Deze uitdrukking van geloof heeft geen verplichting door de Schrift of belijdenis. De religieuze expressie moet worden gevonden binnen een bepaalde tijd en met het oog op hun eigen persoon. Iedereen heeft de 2 Des Amorie van der Hoeven (Jr.), Abraham: Herinneringen aan mijne academiereis in 1843, Leeuwarden 1845, p. 1. 3 Des Amorie van der Hoeven (Jr.), Abraham: Herinneringen aan mijne academiereis in 1843, Leeuwarden 1845, p. 28. 4 Des Amorie van der Hoeven (Jr.), Abraham: Herinneringen aan mijne academiereis in 1843, Leeuwarden 1845, p. 65. 5 http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=amor002, toegang: 23.11.2011. 3