Raadsmededeling - Openbaar Nummer : 181/2011 Datum : 2 november 2011 B&W datum : Portefeuillehouder : H.j. Rijks Onderwerp : jaarverslag leerplicht 2010-2011 Aanleiding Op grond van artikel 25 van de Leerplichtwet dienen burgemeester en wethouders jaarlijks verslag uit te brengen aan de Raad over het afgelopen cursusjaar gevoerde leerplichtbeleid. Inhoud mededeling In het jaarverslag leerplicht worden de werkzaamheden van de leerplichtambtenaar uiteen gezet. De kerntaak van de leerplichtambtenaar is om ervoor te zorgen dat een leerling naar school gaat en een diploma haalt. Om dit te realiseren is er samenwerking nodig met andere personen die hierin verantwoordelijkheid dragen. Dit zijn de ouders die hierin een spilfunctie hebben, de scholen, de zorgnetwerken, de jeugdzorginstellingen en de politie. Tevens worden de voornaamste actiepunten voor het schooljaar 2011-2012 belicht. Deze zijn: - intensiveren van de samenwerking met de lokale partners zoals het jongerenwerk, JEKK, politie en het Centrum voor Jeugd en Gezin. Samenwerking met name gericht op preventie. - in overleg met de scholen een bijdrage leveren dat het verzuimbeleid duidelijk vastgelegd wordt. De volgende stukken zijn voor u bijgevoegd: Jaarverslag leerplicht 2010-2011 De volgende stukken zijn voor u ter inzage gelegd:
2010-2011 Leerplichtverslag Gemeente Aalten Inhoudsopgave
INHOUDSOPGAVE Inleiding 2 1. Schooljaar 2010-2011 3 1.1 Dag van de leerplicht 1.2 Aandacht voor ziekteverzuim 1.3 Samenwerking met het AZC 1.4 Artikel 5 onder b 1.5 Inzet van EHBS 1.6 Leerlingenadministratie up to date 1.7 Ontwikkelingen onderwijsbeleid 1.8 Profijt 1.9 Preventieoverleg 1.10Speciaal onderwijs 2. Cijfers 7 2.1 Verzuimmeldingen 2.2 Vrijstellingen 2.3 Proces-verbaal 2.4 Inzet van Eerste Hulp bij Schoolverzuim (EHBS) 3. Ontwikkelingen Actiepunten schooljaar 2011-2012 8 3.1 Regionale afstemming 3.2 Contact met scholen 3.3 Leerplichtadministratie 3.4 Dag van de leerplicht 3.5 Onderhouden contacten met netwerkpartners 1
INLEIDING Voor u ligt het jaarverslag leerplicht schooljaar 2010-2011. Conform artikel 25 van de Leerplichtwet 1969 treft u onderstaand een verslag aan van de werkzaamheden van de leerplichtambtenaar. Naast dit jaarverslag is er ook een regionaal leerplichtverslag gemaakt. Dit verslag is dus een lokale aanvulling op het regionale verslag. In het eerste hoofdstuk volgt een beschrijving van schooljaar 2010-2011 en evalueren we de geformuleerde actiepunten uit het vorige leerplichtverslag. In hoofdstuk 2 worden de cijfers van het schoolverzuim weergegeven en vergeleken met vorige jaren. Tot slot worden in hoofdstuk 3 nieuwe aandachtspunten en acties voor schooljaar 2011-2012 beschreven. 2
1. Schooljaar 2010-2011 In de loop van de jaren is de leerplichtwet een steeds belangrijkere rol gaan vervullen binnen het preventieve jeugdbeleid. De leerplichtambtenaar kan in een vroeg stadium ingeschakeld worden zodat erger verzuim of schoolverlaten voorkomen kan worden. Hierbij is de leerplichtambtenaar afhankelijk van de zorg en verzuimmeldingen van de scholen. Ook bij de scholen wordt het belang van de leerplicht steeds meer onderkend. Scholen signaleren steeds beter en verwijzen steeds sneller door. Echter blijft het noodzakelijk om het preventieve belang van de leerplicht onder de aandacht te houden. Als te laat wordt doorverwezen, blijft vaak alleen nog het curatieve instrument over, namelijk een proces verbaal. Ook afgelopen schooljaar heeft de leerplichtambtenaar veel geïnvesteerd in de relatie met de scholen. Zoals hierboven beschreven, is de leerplichtambtenaar afhankelijk van de scholen of zij haar werk goed kan doen. Hieronder volgt een beschrijving van de activiteiten die zijn gedaan en de accenten die zijn gelegd om de leerplicht beter op de kaart te krijgen. 1.1 Dag van de Leerplicht De Dag van de Leerplicht vindt ieder jaar plaats op de derde donderdag van maart en is in het leven geroepen door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Op deze dag organiseren leerplichtambtenaren en scholen in heel Nederland activiteiten om de leerplicht breed onder de aandacht te brengen van ouders, leerlingen en scholen. 17 maart 2011 was het de landelijke Dag van de Leerplicht. De leerplicht heeft in samenwerking met het jongerenwerk een activiteit georganiseerd bij Schaersvoorde locatie Dinxperlo en Slingelaan. Het thema van de dag was: Samenwerken. De jongerenwerker had een spel bedacht waarbij de leerlingen gedwongen werden om samen te werken. De jongerenwerker speelde in op de vaste structuren in de groep. Leerlingen die gewend zijn om de leider te zijn en anderen die van nature een afwachtende houding aannemen werden door het spel gedwongen om daar anders mee om te gaan. Dit spel werd nabesproken met aandacht voor wat het met de jongeren deed. Ook de wethouder was aanwezig en vertelde wat hij gezien had. De leerplichtambtenaar gaf ook nog voorlichting over haar functie en het recht op onderwijs. 1.2 Aandacht voor ziekteverzuim Ziekteverzuim is in principe geoorloofd verzuim. Echter als kinderen veelvuldig ziek gemeld worden kunnen er ook andere dingen aan de hand zijn. Sommige ouders dekken het schoolverzuim van hun kind af met ziekte, zodat ze verder geen gedoe krijgen. Terwijl hun kind bijvoorbeeld een motivatieprobleem heeft en ze hun kind niet naar school krijgen. In dit geval kan de leerplichtambtenaar ouders helpen om duidelijke grenzen te stellen. Of zij kan helpen onderzoeken waardoor het motivatieprobleem ontstaat en hier een oplossing voor vinden. Ook zijn er kinderen die door een aandoening veelvuldig thuiszitten. In dat geval kan Onderwijs voor zieke leerlingen ingeschakeld worden, dit is een organisatie die kinderen thuis onderwijs kunnen geven. Kortom er kunnen veel redenen zijn waarom kinderen ziek gemeld worden, het is belangrijk dat hier aandacht voor is. De leerplichtambtenaar is hierover met de scholen in gesprek. Ook al is een kind ziek gemeld, als scholen iets niet vertrouwen moeten ze dit altijd melden bij de leerplichtambtenaar. 1.3 Samenwerking met het AZC De dependance van de Jozefschool op het AZC is een waardevolle voorziening voor de kinderen op het AZC, maar ook voor de leerplicht. Voorheen zaten er op het AZC veel leerplichtige leerlingen die niet naar school konden. Met de komst van deze dependance kunnen alle leerplichtige leerlingen van het AZC weer naar school. De leerplichtambtenaar bezoekt deze school altijd in het begin van het schooljaar. Tussendoor weten ze elkaar goed te vinden. 3
1.4 Artikel 5 onder b Onderdeel van de leerplichtwet is een artikel dat ouders ruimte geeft om bedenkingen te hebben tegen richtingen van onderwijs. Als dit aan de orde is kunnen zij een kennisgeving naar de leerplichtambtenaar sturen waardoor vervolgens een vrijstelling van de leerplicht ontstaat. Een voorwaarde is dat het kind niet eerder op een school heeft ingeschreven gestaan. Dit is een zeer discutabel artikel in de wet. Ten eerste is het onmogelijk voor de leerplichtambtenaar om vast te stellen of het gegronde bedenkingen zijn tegen de richting van het onderwijs. Ten tweede is er geen enkel toezicht op het (thuis)onderwijs wat deze kinderen vervolgens nog krijgen. Terwijl alle scholen in Nederland jaarlijks geïnspecteerd worden is er voor deze groep kinderen niets geregeld. De leerplichtambtenaar moet beoordelen of deze kennisgeving aan de eisen van de wet voldoet. Zo ja dan is de vrijstelling ontstaan. Het is een kennisgeving waar de leerplichtambtenaar geen besluit op kan nemen. Het enige wat de leerplichtambtenaar bij dit artikel kan doen is in gesprek blijven met de ouders van het kind. En indien zij zich zorgen maakt om het welzijn van het kind kan zij besluiten om een proces verbaal op te maken. Tot op heden zijn er echter nog geen rechterlijke uitspraken gedaan op dit terrein die verregaande gevolgen hebben voor ouders. Omdat er dit jaar in de gemeente Aalten een aantal kennisgevingen zijn gedaan met betrekking tot dit artikel heeft de leerplichtambtenaar afstemming gezocht met justitie om te overleggen wat zij in deze gevallen het beste kan doen. 1.5 Inzet van EHBS Eerste Hulp bij Schoolverzuim is dit schooljaar 10 keer ingezet. EHBS is een praktisch en preventief middel dat kan worden ingezet bij schoolverzuim. De EHBS - medewerker kan acuut ingezet worden om de jongere aan de hand te nemen om weer naar school te gaan. Als EHBS op tijd ingezet wordt, kan het traject meestal na 6 weken succesvol worden afgerond. Dit schooljaar zijn er 4 kinderen die meerdere trajecten hebben gekregen. Waar dit aan ligt is niet makkelijk te zeggen. Wellicht waren de problemen al zo ver gevorderd dat deze niet binnen 6 weken opgelost konden worden. Maar het kan ook zijn dat de EHBS - medewerker zoveel vertrouwen binnen het gezin heeft gekregen dat alleen hij wat binnen het gezin kan bereiken. En dat hij dus ook voor zwaardere problematiek ingezet wordt. Zeker is wel dat de EHBS - functie een belangrijke rol speelt bij het terugdringen van schoolverzuim. Zowel voor de school als voor de leerplichtambtenaar is deze functie in de loop van de jaren belangrijk geworden. EHBS zit voor de geïndiceerde jeugdzorg. Door het outreachende karakter kan vaak voorkomen worden dat jongeren in de geïndiceerde jeugdzorg terecht komen. Is jeugdzorg wel noodzakelijk dan kan EHBS de toegang tot de jeugdzorg versnellen. De financiering van dit product is echter nog niet structureel geregeld. Op het moment dat de geïndiceerde jeugdzorg ook naar de gemeente komt wordt de ongeïndiceerde zorg steeds belangrijker. In de werkgroep Zorg in en om school zijn we bezig om EHBS structureel te borgen. 1.6 Leerlingenadministratie up to date Tot op heden was het erg lastig om de leerlingenadministratie up tot date te krijgen. De gemeente is verplicht deze administratie te voeren en scholen zijn verplicht de in- en uitschrijvingen goed door te geven. In praktijk bleek dit een lastig proces. Leerlingen verhuizen, leerlingen switchen van school en leerlingen gaan ook buiten de regio naar school. Sinds 2009 kunnen de gemeenten de leerlingengegevens van DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) ontvangen. Dit werkt erg goed en naar verwachting kunnen komend schooljaar ook de gegevens van basisschoolleerlingen ontvangen worden. Op dit moment is de formatie leerlingenadministratie vastgesteld op 4 uur per week. 4
1.7 Ontwikkelingen onderwijsbeleid De gemeente Aalten heeft ervoor gekozen om geen beleidsmedewerker onderwijs aan te stellen die specifiek voor onderwijs verantwoordelijk is. De onderdelen van het onderwijsbeleid (huisvesting, leerlingenzorg, veiligheid in en om scholen, ZAT) zijn verdeeld over verschillende ambtenaren. Het is van belang dat ambtenaren die hier gedeeltelijk mee bezig zijn, elkaar informeren en een eenduidige visie hebben naar de scholen. Daarnaast is het voor de gemeente belangrijk om de ontwikkelingen ten aanzien van passend onderwijs te volgen. Ouders zijn in eerste instantie verantwoordelijk voor de schoolgang en ontwikkeling van hun kind. Daarnaast hebben onderwijs en gemeenten een gedeelde verantwoordelijkheid als het gaat om zorg voor kinderen in en om de school. Onze wettelijke verantwoordelijkheden hiervoor worden steeds groter. Voor scholen vanuit het Passend Onderwijs en voor gemeenten vanuit het Centrum voor Jeugd en Gezin, de Wet Maatschappelijke ondersteuning en de komst van de jeugdzorg naar gemeenten. Er is onduidelijkheid en verschil in visie over wie er verantwoordelijk is voor welk deel van de zorg, welke taken dit met zich meebrengt, wie deze taken uitvoert en wie dit financiert. Er is afgesproken dat er een werkgroep komt met ambtenaren van de betrokken gemeentes en vertegenwoordigers van de samenwerkingsverbanden. De werkgroep geeft duidelijkheid over de verantwoordelijkheden en taken die het onderwijs en de gemeentes hebben op het gebied van zorg voor kinderen in en om school. En de werkgroep geeft advies over hoe we deze taken kunnen uitvoeren, wie de taken gaat doen en wat het gaat kosten. Tot slot wordt de leerplichtambtenaar per 1 september 2011 bij het team Zorg en Inkomen ondergebracht, dit in verband met een scheiding tussen uitvoerende en beleidstaken. Daarnaast zijn er raakvlakken met de klanten van de consulenten Zorg en Inkomen. Door de overlegstructuren wordt geborgd dat de leerplichtambtenaar geïnformeerd blijft en meedenkt met de ambtenaren die zich met onderwijs bezig houden. 1.8 Profijt Profijt is in het leven geroepen om leerlingen die de overstap maken van VO naar MBO te volgen. Profijt kijkt of de leerling die ingeschreven staat ook daadwerkelijk start met de opleiding op het MBO. Vanaf 1 juli kan de leerplichtambtenaar inloggen om te kijken of alle kinderen voor een school staan aangemeld. Alle kinderen uit de gemeente Aalten die de overstap maken, zijn ingeschreven voor een vervolgopleiding. Dit is een compliment voor de VO - scholen. Het ministerie stuurt ook nog alle leerlingen die nu geslaagd zijn voor het VO een brief om hen te feliciteren en te motiveren om een vervolgstudie te kiezen. De gezakte leerlingen krijgen een opbeurende brief om ze te motiveren opnieuw het examen te gaan doen. 1.9 Preventieoverleg De leerplichtambtenaar heeft verschillende petten. De ene keer is zij een verwijzer naar zorg en in uiterste gevallen is de leerplichtambtenaar handhaver van de wet en moet zij verbaliseren. Een leerplichtambtenaar werkt bijna nooit alleen. Samenwerking met hulpverleningsinstanties, scholen en ouders is belangrijk, een goed netwerk is daarom noodzakelijk. Vanwege een veranderde zorgstructuur bij Schaersvoorde was er voor de leerplichtambtenaar geen overleg meer om afstemming te zoeken met verschillende disciplines. Er is daarom vorig jaar een preventief overleg gestart met JEKK, EHBS en de leerplicht om casussen te bespreken en afstemming te zoeken. Inmiddels is dit overleg uitgegroeid tot een maandelijks overleg tussen leerplicht, JEKK, politie en jongerenwerk. In het volgend schooljaar zullen ook Schaersvoorde en AMW aanhaken. Het doel van dit 5
overleg is een betere afstemming rondom een jongere te krijgen. Omdat alle disciplines bij elkaar zitten, kan er 1 plan gemaakt worden. 1.10 Speciaal onderwijs Ook dit jaar is er veel overleg geweest met het speciaal onderwijs. Zo is er met Klein Borculo veel overleg geweest over de Achterhoekse Schakelklas (ASK). Er is gebleken dat leerlingen steeds later doorverwezen worden naar de ASK. Het voortgezet onderwijs probeert de leerlingen zolang mogelijk op school te houden. Als het echt niet meer lukt worden leerlingen doorverwezen naar de ASK. Terwijl de bedoeling van het ASK was dat er 3 tot 6 maanden naar het gedrag van de leerling wordt gekeken om te bepalen welke hulp hij of zij nodig heeft. Nu is het vaak op school al zo geëscaleerd, dat de leerlingen niet meer terug kunnen. Naast de ASK heeft het Samenwerkingsverband dit schooljaar de Rebound-light georganiseerd. Hier kunnen VO scholen een leerling tijdelijk (+/- 4 weken) plaatsen. Ook is er veel contact geweest met het Aladon, een school voor moeilijk lerende kinderen. Bij een drietal leerlingen bleek dat deze leerlingen zowel aandacht nodig hebben voor het leren maar ook specifieke begeleiding nodig hebben voor het gedrag. In samenwerking met de onderwijs-consulente, de cluster 3 en 4 scholen, de zorgboerderij en hulpverleningsinstanties werd er een samenhangend pakket vastgesteld van zorg en onderwijs. Het resultaat van deze ervaringen was dat er een samenwerking tot stand kwam tussen Klein Borculo (cluster 4) en het Aladon (cluster 3) om kinderen die zowel leer als gedragsproblemen hebben onderwijs aan te bieden. Dit heeft geresulteerd in een specifieke groep bij Klein Borculo voor deze kinderen die zowel een cluster 3 als cluster 4 aanpak nodig hebben. Deze samenwerking tussen scholen om tot een passend onderwijsaanbod te komen zou je kunnen zien als een voorloper op de vernieuwingen in het onderwijs die vallen onder het begrip passend onderwijs. Ook bleek in dit proces het belang dat de ouders een aanspreekpunt hebben die met hen dit moeilijke traject meeloopt. 6
2. CIJFERS 2.1 Verzuimmeldingen 2008-2009 2009-2010 2010-2011 Basisonderwijs 5 6 9 Voortgezet onderwijs 60 72 52 Acties 2010-2011 Terug naar school 43 Hulpverleningstraject 14 Overige (detentie, overleden, verhuisd, emigratie, 4 zwangerschap) Totaal 61 2.2 Vrijstellingen 2008-2009 2009-2010 2010-2011 Totaal 11 12 13 Soort vrijstelling 2010-2011 Lichamelijke of psychische gronden 7 Bedenkingen tegen de richting van onderwijs 2 Bezoek school in het buitenland 2 Andere gewichtige omstandigheden 2 2.3 Proces-verbaal Ondanks alle hulp die geboden werd en officiële waarschuwingen werd er aan enkele leerlingen en/of ouders een proces-verbaal opgemaakt. 2008-2009 2009-2010 2010-2011 Totaal 2 3 1 2.4 Inzet van Eerste Hulp bij Schoolverzuim (EHBS) 2008-2009 2009-2010 2010-2011 Totaal 8 13 10 7
3. ACTIEPUNTEN SCHOOLJAAR 2011-2012 3.1 Regionale afstemming Iedere gemeente in de Achterhoek heeft een eigen leerplichtambtenaar. Binnen een gemeente zijn er geen vergelijkbare functies. Er is daarom een regionaal overleg om inhoudelijk afstemming te zoeken en landelijke ontwikkelingen te volgen. Ondanks de leerplichtwet legt iedere leerplichtambtenaar zijn of haar eigen accenten in het werk. Voor scholen en leerlingen zou dit nauwelijks merkbaar moeten zijn. Daarnaast blijkt in de praktijk dat het verzuimbeleid van de scholen en de diverse locaties niet voldoende bekend zijn. Dit is mede een oorzaak dat er soms verschil zit in de werkwijze van de leerplichtambtenaren. Actie: In overleg met Schaersvoorde ertoe bijdragen dat het verzuimbeleid duidelijk vastgelegd wordt. De werkwijze van de leerplichtambtenaren binnen het Samenwerkingsverband Oost- Achterhoek beter op elkaar afstemmen. 3.2 Contact met scholen Het belangrijkste aspect van de leerplicht is een tijdige verzuimmelding en daar zijn de scholen verantwoordelijk voor. Een goed contact met de scholen onderhouden blijft daarom een continue actiepunt. Afgelopen schooljaar heeft de leerplicht contact gehad met de teamleiders van Schaersvoorde. Ook investeert de leerplichtambtenaar continue in het onderhouden van contacten met het speciaal onderwijs en het praktijk onderwijs. Bekendheid en wederzijds contact zijn een goede basis gebleken om elkaar te steunen om de jongere (en ouders) kansen te bieden voor de toekomst. Actie: Ook in 2011-2012 blijven investeren in de contacten met de scholen. 3.3 Leerplichtadministratie In het schooljaar 2011-2012 worden ook de in- en uitschrijvingen van de basisscholen, het speciaal onderwijs en het particulier onderwijs digitaal aangeleverd door DUO en automatisch gekoppeld aan de leerplichtadministratie. Door een personeelswisseling wordt er een nieuwe administratief medewerkster bijgeschoold in de leerplichtadministratie en applicatiebeheer. Actie: de ontwikkelingen bij DUO volgen en voor de administratief medewerkster een bijscholingscursus organiseren. 3.4 Dag van de leerplicht Door middel van de landelijke dag van de leerplicht ook lokaal op die dag de bekendheid vergroten van de leerplichtwet. Actie: ook in schooljaar 2011-2012 invulling geven aan de dag van de leerplicht. 3.5 Onderhouden contacten met netwerkpartners. Om de functie van de leerplichtambtenaar goed uit de verf te laten komen is en blijft het onderhouden van contacten en samenwerking met het jongerenwerk, politie, EHBS, justitie, JEKK, jeugdzorg en hulpverlenende instanties van groot belang. Met name in de preventieve zin zijn de personen die lokaal met de jongeren werken hierin van belang. Actie: de leerplichtambtenaar blijft investeren in het realiseren van een lokaal vangnet voor jongeren. 8