Pedagogisch werken met plezier s Speel- & Leerbrief nland jsjes in alle kleuren t regent er zuurtjes! 0 1 1 1 4 Illustraties Dick Bruna copyright Mercis bv, 1953-2014 dag nijntje, tot de volgende keer! maandblad voor peuters - jaargang 25 - november 2014-3,95 - P-509549 november 2014 Slaap lekker, Beertje Bruin! Een heel boekje over fi jn naar bed gaan 1-3 jaar SLAAP LEKKER! Veel kinderen in de kinderopvang slapen daar s middags ook. Dus heb je te maken met rituelen die horen bij het naar bed gaan. Kinderen houden van die vaste gewoonten. Ze weten dan wat er te gebeuren staat en kunnen zich er daarom op voorbereiden. Het geeft hen een gevoel van veiligheid. En dat is, zeker als je gaat slapen, een onmisbaar gevoel. Heel vaak hoort voorlezen bij het slaapritueel en dat is bijna logisch. Voorlezen zorgt voor een moment van rust en intiem contact. Je bent even heel erg samen. Regelmatig hoor je dat kinderen juist bij het slapengaan steeds hetzelfde boekje voorgelezen willen krijgen. (Vaak is dat PIPPO, horen wij.) Ook dat is vanuit die behoefte aan veiligheid te verklaren. Als je al weet dat je een verhaaltje leuk vindt omdat het gaat over een figuurtje dat je goed kent, slaap je heerlijk in! Ik wens jullie met deze Speel- & Leerbrief veel pedagogisch voorleesplezier! Marja Baeten redactie PIPPO Leestip In het midden van PIPPO legt psychologe Nicole Prieur uit wat zoal de voordelen zijn van een verhaaltje voorlezen voor het slapengaan. Goed dat dit zo n veelvoorkomende gewoonte is! Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar De Speel- en Leerbrief verwijst regelmatig naar het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar. Dit boek is een naslagwerk en inspiratiebron voor pedagogisch medewerkers in de kinderopvang. Speel- & Leerbrief november 2014 1
Aapje Pippo heeft een idee! een idee! Lees het verhaaltje voor. Sta even stil na de eerste pagina. Benadruk dat het donker is. Waar zie dat aan? En wat denken de kinderen: vindt aapje Pippo het niet leuk dat hij nergens een lichtje ziet? Of vindt hij het juist wél leuk? En wat vinden de kinderen zelf van donker? Aapje Pippo heeft een oplossing bedacht. Hij knipt uit de donkere lucht vier sterren en een halve maan. Vraag de kinderen waarom aapje Pippo nu lacht. Vraag de kinderen wat zij doen als het ergens te donker is. (Een bedlampje, de deur naar de gang een stukje open ) Activiteit Maan en sterren in de slaapruimte Net als aapje PIPPO vinden kinderen het misschien ook wel eens wat donker. Bijvoorbeeld in de slaapruimte. Knutsel samen manen en sterren om het wat lichter te laten lijken. 1. Je kunt van papieren bordjes een halve maan knippen. De kinderen kunnen hun maan geel verven of er gele stukjes papier op plakken. 2. Maak aan de bovenkant een touwtje en hang de manen aan het plafond. 3. Je kunt ook een maan plus sterren maken. 4. Steek dwars in de onderkant van de maan een stevig rietje. 5. Maak aan de beide uiteinden een ster vast, die je bijvoorbeeld met zilverfolie beplakt. Op de volgende pagina staat een kleurplaat. Ook die kun je gebruiken als activiteit bij het verhaaltje van Beertje Bruin. Speel- & Leerbrief november 2014 2
Kleurplaat maan en Beertje Bruin Deze taart is van Ontwerp: Martin Bour
Beertje Bruin gaat slapen Het verhaal van Beertje Bruin is meestal een spiegelverhaal. Dat wil zeggen dat kinderen zich kunnen spiegelen aan dit verhaal: ze herkennen de situatie en de manier waarop Beertje Bruin reageert en zich gedraagt. Als je het verhaaltje voorleest, kun je die herkenning peilen bij de luisteraars. o Zijn zij altijd klaar met spelen als ze naar bed moeten? o Zegt papa dat het tijd is om te gaan slapen? Of doet mama dat? o Leest papa een verhaaltje voor? Of doet mama dat? o Wil je vaak hetzelfde verhaaltje horen? Welk verhaaltje is dat? o Wil jij een nachtzoen van je papa en van je mama? o Val jij meteen in slaap? Of lig je soms een poosje wakker? Waarom napraten over een verhaal? In de Speel- & Leerbrief geven we vaak de suggestie om met de luisteraars over een verhaal na te praten. Waarom? Door vragen te stellen naar aanleiding van het verhaal betrek je kinderen directer bij de voorgelezen tekst. Door het napraten stimuleer je de kinderen om iets te vertellen over hun eigen ervaringen die rechtstreeks te maken hebben met de inhoud van het verhaal. Het onderwerp slapen is een onderwerp dat zowel de opvang als de ouders aangaat. Het kan belangrijk zijn daarin dezelfde standpunten in te nemen. Daarom is het goed meer te weten over het slapen thuis. Speel- & Leerbrief november 2014 4
Plaatjes en woordjes PIPPO zorgt in elk boekje dat de woordenschat van kinderen wordt uitgebreid. Speciaal daarvoor is de rubriek PLAATJES en WOORDJES. 1. Wijs op p. 8 de vier plaatjes aan en lees de tekst die erbij staat. 2. Lees dan op de pagina ernaast: De dag is afgelopen 3. Je leest de laatste zin: en doe het licht uit. Klik op de schakelaar en sla de pagina open: nu zie je de PLAATJES en WOORDJES van de nacht. Als je wilt dat het weer dag wordt, klik je nog een keer op de schakelaar. Achtergrond Ik vertel altijd aan de kinderen wat ik doe. Ik vind het ook altijd belangrijk dat je niet in een babytaal praat, maar gewoon op een goede normale manier. Hoe meer ik iets herhaal, hoe sneller de kinderen dit oppakken. De hele dag door ben je als pedagogisch medewerker met de kinderen aan het communiceren. Zowel verbaal als non-verbaal. De communicatie tussen jou en de kinderen vormt het hart van de pedagogiek in kindercentra. Door te communiceren met de kinderen: Leren kinderen de taal te begrijpen en zelf toe te passen. Leren kinderen hun eigen gevoelens, hun eigen wil en handelingen onder woorden te brengen. Leren kinderen emoties en dingen om hen heen te verwoorden. Leren kinderen over samen leven en elkaar begrijpen. Omdat jonge kinderen nog niet over een uitgebreide woordenschat beschikken, is het eveneens belangrijk om woorden aan emoties te geven die je bij het kind ziet. Vind je dat een beetje eng? Benoem verder de ervaringen die kinderen opdoen. Die knuffel is lekker zacht, nietwaar? Uit: Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar. Speel- & Leerbrief november 2014 5
Wie kijkt er naar mij in het donker Voor je dit speelverhaaltje leest, druk je voorzichtig de twee ogen uit op p. 13. Lees nu de tekst: Wie kijkt er naar mij in het donker? Laat de kinderen zelf bedenken wie het is die met groene, nieuwsgierige ogen naar de kleine poes kijkt. Vraag ook waarom ze denken dat het die of die is. Op deze manier wordt praten over gaan slapen en het eventueel bang zijn in het donker een onderwerp van gesprek. Wanneer ben jij wel eens bang in het donker? Vind je het fijn of niet zo fijn als het donker is? En waarom? Als je donker niet zo fijn vindt, wat doe je dan? De afloop van dit gesprekje moet geruststellend zijn. Net als de afloop van dit verhaaltje. Als je de bladzijde omslaat, zie je dat het bange poezensnuittje verandert in een lachend kopje. Die twee groene ogen waren van papa! Enkele tips als kinderen bang zijn in het donker, van familietherapeute Jenne Berman: Doen: Maak het bedtijdritueel rustig en kalm. Probeer tv en enge boeken te vermijden. Breng gewoon rustig tijd door met je kind. Niet doen: de angst reëel maken. Speel níét mee. Ga niet op monsterjacht of zeg dat goed gedrag de monsters zullen wegjagen. Dan maak je de monsters geloofwaardig, en versterk je de angst. Wil dat zeggen dat je niet de kasten mag opendoen of onder de kast mag kijken? Jawel, maar om te tonen dat er enkel kleren zijn/enkel stof is, níét om te tonen dat er géén monsters zijn. Doen: Maak je kind sterker. Leer je kind omgaan met angsten, en laat hem/haar zelf beslissen hoe de angst het best opgelost raakt. Als ouder kun je voorstellen doen ( Wil je dat papa komt kijken? ), maar je moet je kind zelf laten beslissen hoe vaak het nodig is. Geef hen zelf de macht om hun angst aan te pakken. Alles wat hem/haar beter doet voelen of doet slapen, of het een deken, een knuffel of een lichtje is, raadt Berman aan. Bron: www.goedgevoel.be Boekjes om voor te lezen vind je terug op p.4 van Pippo Plus of kijk voor meer boeken over slapen gaan op www.pippo.nl/boeken/slapen/ Speel- & Leerbrief november 2014 6
De nachtzoen Lees het verhaaltje voor en zorg dat de kinderen die luisteren de plaatjes goed kunnen zien. Wijs steeds op de illustratie de woordjes aan die in het verhaal voorkomen. Zo leren ook de allerjongsten om een beginnend verband te leggen tussen woord en afbeelding. Dieren in het bos slapen ook Activiteit Zoek met de kinderen knuffels en andere dieren die vast ook een winterslaap willen houden. Zoek voor elk dier een fijn slaapplekje. Dat kan in een bedje in de poppenhoek zijn, maar ook onder een omgekeerde mand. Als alle dieren op hun slaapplekje liggen, maak je het donker en zing je met de kinderen een slaapliedje. Tips voor baby s Zorg dat de kinderen zo veel mogelijk in hetzelfde bedje slapen als ze naar de opvang komen; ze leren dat dit een vertrouwd plekje is en zullen daarom eerder gaan slapen. Voor de allerkleinsten: neem de tijd voor elk kind tijdens het uitkleden. Vertel wat je doet en praat rustig. Zeg dat het kindje gaat slapen en leg het alvast in je armen. Wanneer je het kindje nu in het bedje legt, is de overgang niet zo groot. Speel elke keer hetzelfde liedje in de slaapkamer, de kinderen gaan het muziekje herkennen en zullen lekker in hun bedje gaan liggen wachten tot de slaap komt. Teksten: Marja Baeten. Speel- & Leerbrief november 2014 7 Adviezen voorlezen: Sardes. Adviezen activiteiten baby s en dreumesen: Kjille Soeting.