- 2 - Werkbijeenkomst integrale nazorg na jeugdzorg Rivierenland Plaats: De Oude Duikenburg, Echteld Datum: 3 februari 2011 Focusvraag voor de bijeenkomst: Goede ondersteuning voor jongeren uit de Jeugdzorg/JJI vermindert terugval en maatschappelijke uitval 1. Opening en inleiding Mandy Arens, programma adviseur jeugd bij de provincie Gelderland heet alle aanwezigen hartelijk welkom. Het doel van deze bijeenkomst is om met elkaar te praten over de begeleiding en ondersteuning van jongeren die uit de jeugdzorg komen. Waarom bemoeienis van de provincie? De provincie heeft, voor zolang het nog duurt, de verantwoordelijkheid over de geïndiceerde jeugdzorg. We hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in de samenhang tussen preventief jeugdbeleid en jeugdzorg. Hoe voorkomen we dat teveel jongeren in de geïndiceerde jeugdzorg terecht komen. Wij vinden het ook belangrijk om als jongeren uit de jeugdzorg komen, zij niet op een later moment weer terugvallen in deze vorm van zorg. Een van de zaken die daarbij nog niet goed is afgedicht, is het organiseren van een warme overdracht van jongeren naar een goed georganiseerd gemeentelijk domein. Van de zorgaanbieder vraagt dit bijtijds helderheid geven over de vervolghulp en extra aandacht voor een warme overdracht van jongeren naar het gemeentelijk veld. Om dit proces kracht bij te zetten werkt de provincie aan een basiskader ondersteuning en begeleiding na jeugdzorg. Adviesbureau BMC is gevraagd om rond dit thema interviews te houden met gemeenten en instellingen. De resultaten hiervan zijn de basis voor de richtlijn begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg. Essentieel is het schakelmoment en informatieoverdracht tussen jeugdzorgaanbieders, Bureau Jeugdzorg en gemeenten (incl. lokale voorzieningen / toekomstig CJG). Hoe regel je dat goed met elkaar, rekening houdend met de Couleur Locale. Het werkproces in het voorstel van BMC is op zich eenvoudig. De provinciale jeugdzorgaanbieder anticipeert tijdig op de beëindiging van de behandeling en kijkt samen met de jongeren, ouders en sociaal netwerk welke behoefte er is aan begeleiding en ondersteuning. Vervolgens neemt de jeugdzorgaanbieder contact op met het lokale of regionale CJG om tot gezamenlijke werkafspraken te komen, waarbij alle leefgebieden de revue passeren. Daar ligt een taak voor gemeenten om met behulp van het preventief jeugdbeleid ervoor te zorgen dat jongeren die ondersteuning en begeleiding ook krijgen. De afgelopen maanden is de concept-richtlijn gespreksonderwerp geweest in het Brancheoverleg Jeugdzorg en ambtelijk en bestuurlijk overleg met gemeenten. De reacties zijn in grote lijnen positief. Op 9 maart a.s. bespreekt Hans Esmeijer het basiskader met de wethouders jeugd in de regio Rivierenland. In 2011 wordt aandacht besteed aan het verder implementeren van het basiskader.
- 3 - Vandaag is bedoeld om met elkaar te overleggen over de inrichting van het gemeentelijk domein in de regio Rivierenland. Hoe organiseer je met elkaar de begeleiding en ondersteuning die jongeren nog nodig hebben. Denk aan: maatschappelijk werk, ondersteuning naar werk of scholing, of het vinden van woonruimte. Dat is een zaak die iedereen aangaat, en waar gemeenten een belangrijk rol spelen. Er gebeurt, ook in regio Rivierenland, al het nodige.. Het is zaak om zorgvuldig te kijken naar wat er al gebeurt, hoe integraal de aanpak nu is en welke verbeteringen nog nodig zijn. De provincie krijgt terecht ook vragen over de aantallen jeugdigen waarover we spreken. De uitstroom uit de jeugdzorg wordt op dit moment slechts op provinciaal niveau geregistreerd. Met ingang van 2011 is er een registratie beschikbaar met een uitsplitsing naar regio / gemeente en leeftijd. Het eerste overzicht (1 e kwartaal 2011) verschijnt in mei 2011. Aan iedereen is een overzicht gemaild van de cijfers die op dit moment bekend zijn. Het geeft inzicht in het aantal jeugdigen die in de regio Rivierenland op dit moment in zorg krijgen. 2. Film Get Z Om te voorkomen dat we vandaag over jongeren praten heeft de provincie Gelderland de organisatie Zorgbelang gevraagd een DVD te maken met verhalen van jongeren die ervaring hebben met jeugdzorg. Zij kunnen goed aangeven waar zaken mis gaan en wat er volgens hen beter kan. De jongeren vertellen open een eerlijk hoe het hen is vergaan bij het zoeken naar hun weg richting zelfstandigheid. Zij praten vanuit het hun bekende perspectief, dat van de jeugdzorg. U zult dat straks ook horen. Uit hun verhalen komt naar voren dat zij nog niet goed weten wat er na de jeugdzorg gaat gebeuren. Juist daarom zitten we hier nu met elkaar om de tafel. De openheid en eerlijkheid van deze jongeren verdient een antwoord van ons. Hoe gaan wij, zoals we hier bij elkaar zitten, zaken verbeteren. Daarom de vraag om aan het eind van de bijeenkomst een boodschap terug te geven aan de jongeren. Dat kan door een videoboodschap in te spreken. Deze wordt later teruggegeven aan de jongeren uit de film. 3. Korte discussie over stand van zaken integrale nazorg in de regio Rivierenland Wat is er in de regio nodig voor een integraal nazorgplan? Sociale kaart: Te denken valt aan een professioneel deel op CJG website met aandacht voor: - Wie-is-wie - Daar eventueel sociale kaart opzetten - Hierover later afspraken maken Afspraken maken over een nazorgplan voor de verdere begeleiding na jeugdzorg. Voor afsluiting dient Jeugdzorg (Entrea) een plan te maken met als kern: aandacht voor het sociale netwerk en personen die steun kunnen bieden. Hoe: Maak geen knip tussen Jeugdzorg en gemeentelijke instellingen Zorg voor een doorlopende lijn en trajecten overnemen als dit nodig is.
- 4 - De jongeren in beeld houden (om overgang vanuit zorg te bewaken): Dit kan door: WRAP-Around methode Of een coach/maatje. Caring adult, beproefde methode uit Engeland. Vooraf investeren in netwerk (door jeugdzorg) zodat een jongere niet ineens alleen komt te staan. Lukt niet altijd, dan zoeken naar andere mogelijkheden omdat sociale steun vanuit de omgeving belangrijk is. Bij uitstroom uit de jeugdzorg: onderzoek de mogelijkheden van familienetwerk-beraad of Eigen Kracht bijeenkomst. 4. Gezamenlijke verkenning Wat moet er rond nazorg jeugdzorg in de regio gebeuren en waarover zijn afspraken nodig? De deelnemers hebben deze vraag aan de hand van de onderstaande leefgebieden uitgewerkt op flappen. WONEN / INKOMEN Afspraken met Woningstichting over onderaannemerschap van woonvoorzieningen. HATwooneenheden. Basiskwaliteit kamers moet beter. Jongeren wonen nu, vanwege krapte op de woonmarkt, in risicovolle omstandigheden. Het vinden van geschikte woonruimte is een essentieel onderdeel van de begeleiding naar werk en inkomen / leren. Voor jongeren een helder traject uitzetten. Garantstelling inkomen eerste maand huur, borg etc. Voor startende jongeren is dit een probleem en vergroot kans om opnieuw af te glijden. Omvang woonbehoeften in beeld brengen. Dan niet alleen kijken naar jongeren die uit residentiële voorzieningen komen, maar ook jongeren die ambulante zorg hebben gehad. Ook voor deze groep is thuiswonen soms geen optie meer. Fondsen in beeld brengen waar starters voor inrichting een beroep op kunnen doen. Hanteer bij de nazorgplannen een Checklist leefgebieden. Is alles geregeld? Onvoldoende woonruimte. Wat zijn dan de mogelijkheden: - Kamers met kansen. In de regio plannen in ontwikkeling - Aanboren netwerk voor begeleiding - Doorstroming naar regulier: HAT-woning? Afspraken met Entrea: zorg voor een begeleidingplan. Wat is er na de jeugdzorg nodig? HATwoningen in de regio. Zijn deze er voldoende?
- 5 - Samen met de jongere een financieel perspectief maken. Job Coach inzetten voor begeleiding naar zelfstandigheid, werk
- 6 - ONDERSTEUNING / ZORG Een plek waar de jongere terecht kan voor praktische hulp. Fysiek/virtueel aansluitend op leefwereld van de jongere. Afspreken wie samen met de jongere de regie neemt. Welke organisatie/persoon is verantwoordelijk. CJG speelt hierin een belangrijke rol (soort verdeelstation) Voor elke jongere de mogelijkheden van een maatje/ouder of buddy onderzoeken. Probeer een sociaal netwerk op te zetten. Met stabiele woonplek met steunstructuur Bij start zorg/begeleiding gelijk nazorg bespreken. Jongere voorbereiden op het zelf verder kunnen Elke zorgaanbieder is verplicht een nazorgplan (met beschrijving van alle levensgebieden c.q. toekomstplan) met de jongere op te stellen. Altijd zorgen voor een warme overdracht. Indien dit niet lukt: CJG inschakelen als laagdrempelige plek waar jongere heen kan als het niet lukt Altijd eerst een vorm van Eigen Kracht onderzoeken, dan pas professionele hulp inschakelen! Zorg voor steun voor het sociaal netwerk Een warme overdracht is altijd op maat en tijdig opgesteld ( minimaal half jaar voor verlaten van zorg), bij overlap van de leefgebieden moeten de professionals nauw samenwerken. Concreet nazorgplan waar elke partij zich aan dient te houden met vaste rubrieken. Wat zijn de verantwoordelijkheden.
- 7 - LEREN / WERKEN / DAGBESTEDING Ook bij een reboundtraject vanaf week 1 (of week 0) nadenken (met jongeren) wat er daarna nodig is. Vanuit preventie: - Zorg voor een betere koppeling jeugdzorg onderwijs (RMC). Dit om uitval en verzuim tegen te gaan. - ROC: 200 gevallen uitval, weinig casussen in ZAT. Hoe kan dit? - Scholen: cultuur van verzuimmelding in vroeg stadium ontbreekt. Voor de leeftijdscategorie 15/18 25: Uit de combinatie school en de zorg van PACTH (outreachend) is veel winst te halen. Dit gebeurt nu nog onvoldoende. Via jeugdzorg is de jongere nu vaak afhankelijk van een voogd. Over de groep jongeren die zwaardere hulp nodig hebben is meer bekendheid en vertrouwen bij gemeenten nodig. Vooral nu geïndiceerde zorg onder druk staat. Project Nijmegen R75: voert vanaf 17,5 jaar een risicotaxatie uit. Waar moeten we op letten en wat is er nodig? Ook een optie voor Patch?? Zorgen voor een betere terugkoppeling tussen jeugdzorg - onderwijs - jongerenwerk etc. en niet verschuilen achter privacy. Belangrijk te agenderen dat mensen elkaars taal nog niet spreken, actie op uitzetten. Zorg dat samenwerkingsafspraken geformaliseerd worden (moet niet alleen van personen afhangen). Hoe monitor je na afloop de trajecten. Wat heeft het opgeleverd en waar zitten de manco s. Deze kennis ontbreekt. Verbinding naar werkgever maken. Kwetsbare jongeren in dienst nemen vraagt wat extra s (begeleiding, financieel). Jongeren willen vaak zelf niet dat op school bekend is dat zij in zorg zitten (hoeft ook niet altijd). Project Culemborg: - Aansluiting jeugdzorg - onderwijs. Wat gebeurt daar precies, zorg voor informatie delen en communicatie - Participatiehuis: leren en werken door 1 begeleider nu vooral volwassenen, aandacht gewenst.????????? ZAT: Entrea meer aan de ZAT s binden evenals GGZ/Jeugd. Meer kennisdeling en mogelijkheden van de jeugdzorg. Is nu onvoldoende. Er wordt door de deelnemers een Leefgebied gemist, te weten ADL-vaardigheid (Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen) ontbreekt, incl. omgaan met geld. Sociaal netwerk
- 8 - INTEGRALITEIT Er is een persoon nodig: mentor, denk om de klik Begeleider heeft netwerk nodig voor het maken van afspraken met partners voor de verdere uitvoering. Begeleider legt voor de jongere de noodzakelijke verbanden. Voor huisvesting centrale afspraken maken (werk/inkomen) Gemeente/CJG kan regie nemen Mentoring is een goed in te zetten instrument. Kan soms reguliere hulp (maatschappelijk werk)overbodig maken. Denk ook aan andere middelen voor jeugd: Eigen Kracht Conferentie Activiteiten vooral richten op stap naar zelfstandigheid en kansen zoeken. Niet direct insteken op hulpverlening en hulpvragen. Het gaat om vervolgtraject naar zelfstandigheid. Gros van de gezinnen in jeugdzorg krijgt ambulante hulp, de jongeren uit deze gezinnen hebben ook begeleiding nodig. Niet alleen denken aan jongeren uit residentiële voorzieningen Jeugdpreventie netwerk. Dit is een belangrijk vangnet voor jongere die afglijdt. Ook lokaal proberen om zorgjongeren d.m.v. deze netwerken in beeld te houden. Wanneer jongere 17,5 jaar (Entrea) dan investeren in vervolghulp. Kijk naar de leefgebieden en maak een inschatting op het risico van dak- en thuisloosheid. Wanneer R75 (o.a. Entrea/Nijmegen) wordt ingeschakeld dan worden zaken met jongere al voor en na 18 jaar geregeld. BJz zou ook nog wat langer contact kunnen houden (bellen, etc.) met de jongere. Zorg voor goede decentralisering van Jeugdzorg. Tussen 17,5 en 18 jaar een risicoanalyse maken zoals door het Veiligheidshuis wordt gedaan. Daarna verbinden aan juiste partners Contactpersoon voor jongere heeft aandacht voor: - Is er een netwerk nodig met partners waarmee ik als begeleider kan samenwerken? - Welke afspraken zijn nodig om zaken voor de jongere te regelen?. Wie zijn de contactpersonen: dit zijn personen van de instellingen De zorgaanbieder kijkt altijd naar: is er een bestaand netwerk en wat zijn de mogelijkheden. Het gaat om twee richtingen: bijv. patch-netwerk en netwerk-patch. Wanneer sprake van zorgmijders dan kijken naar: 1. Risicotaxatie 2. Koppelen aan mentor (mw) 3. Lijn houden naar jongere / op straat op zoeken 4. Ingang zoeken naar vragen die er zijn Jongere uit Jeugdzorg, dan overdracht naar maatschappelijk werk/patch of R75. Deze neemt jongeren in begeleiding en kijkt wat er nog nodig is en maakt plaatje compleet. Ook kijken of er op school nog iets nodig is. Ook binnen onderwijs / RMC zijn er traject mogelijk: - Vrijwillig begeleiden Coach en jij!
- 9 - - RMC- begeleidingstraject De begeleider vanuit Jeugdzorg moet de verschillen begeleidingsmogelijkheden (licht / zwaardere hulp) kennen en benutten Maatschappelijk werk meer toeleggen op: - outreachend werken en jongere opzoeken (onderwijs, jz), - voldoende kennis/kunde van jeugd hebben Je hebt een persoon nodig voor/met de jongere Persoon (vrijwillig, professional) heeft contactpersonen nodig bij instellingen en sociale kaart. Wie is wie. Dit kan een professioneel deel op CJG website zijn. Woningen met begeleiding nodig - Hoeveel zijn er nodig? - Er zijn ook jongeren tussen 16-18 die niet thuis kunnen blijven en de stap naar kamerbewoning willen zetten. Ouders en jeugdzorg zijn beiden verantwoordelijk voor jongeren onder de 18 jaar - Voor 18-21 jaar: volgens een eerste schatting zou het om 100 kamers/woonvoorzieningen in de regio gaan Schuldhulpverlening. Zit bij maatschappelijk werk (voor sociale zaken gemeente) - Er zijn wachtlijsten - Jongerenloket nodig; voor voorlichting, info/advies - Cursus grip op je knip voor groep; UWV Arnhem - Schuldhulp gebeurt ook vanuit Pacht, maar vraagt soms meer specialisme Een partij/persoon neemt voortouw bij de begeleiding van de jongere Vraagt specifieke manier van werken: binnen brede zienswijze of in smalle scope (bijv. jongerenwerk/jeugd maatschappelijk werk) Heeft deze persoon de mogelijkheid om deuren te openen? Is er mandaat? Ook de afspraken vanuit de convenanten benutten. Gemeente financiert trajecten. Mogelijkheden van cofinanciering onderzoeken. Moed tonen Transitie Jeugdzorg vraagt om goede afspraken. Deskundigheid en aanbod van jeugdzorg voor de regio behouden.
- 10-5. Agenda voor het vervolg Vervolgstappen: De lokale coördinator CJG heeft een belangrijke taak voor wat betreft nazorg. Bij de uitwerking van dit punt ook de sociale kaart meenemen. Maak een Professioneel deel op CJG website ook een wie- is- wie daar eventueel sociale kaart opzetten hierover later afspraak maken (incl. onderhoud regelen van sociale kaart) Inventarisatie naar de huisvestingbehoeften: Hoeveel jongeren hebben na jeugdzorg behoefte aan dergelijk voorzieningen. Hierbij niet alleen denken aan jongeren die in residentiële voorzieningen verblijven, maar ook jongeren die ambulante hulp krijgen. Wat is er al aan woonvoorzieningen en wat staat er qua projecten in de steigers Zorg voor een verbinding van CJG met de doelgroep Nazorg. Werkgroep CJG kan eerste verkenning doen en daar ook de Jeugdzorg bij betrekken. Nazorgplan/toekomstplan opstellen in samenwerking met de jongere. Hoe kun je doorgaande lijnen vorm geven, ook als jongeren niet meer willen. Wat kan de rol zijn van een risicotaxatie-instrument zoals dit gebruikt wordt in de regio Nijmegen. Om welke jongeren gaat het en hoe ga je met verschillende groepen jongeren om. Stel vast wat er nodig is en stem plan hier op af. Drie groepen jongeren: Jongeren die niets meer willen, Jongeren die wel hulp wensen Jongeren die te motiveren zijn voor begeleiding en ondersteuning Kopgroep CJG werkt voorstellen uit en betrekt relevante instellingen hierbij en zorgt voor terugkoppeling. Graag uitwisseling van plannen en ideeën met andere regio s. Provinciale werkgroep besteedt hier aandacht aan. Provincie en Spectrum graag bereid mee te denken bij verdere uitwerking plannen Meer informatie leest u in de uitnodiging.