Bijeenkomst Natura 2000

Bijeenkomst Natura 2000 31maart Den Haag

Vereniging g van Nederlandse Gemeenten Dagvoorzitter Johan Vennevertloo (voormalig wethouder gemeente Berkelland)

Vereniging g van Nederlandse Gemeenten Programma 12.00-12.30 Ontvangst met Lunch 12.30-12.40 Opening dagvoorzitter (J.Vennevertloo) 12.40-13.10 Natura 2000 (M.Bruinsma) 13.10-13.40 Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) (S. de Bruin) 13.40-14.10 10 Beheerplannen (N.Grandiek) 14.10-14.45 Paneldiscussie olv dagvoorzitter 14.45-15.00 Pauze 15.00-15.40 Vergunningverlening,Wabo,Ruimtelijke plannen ( M.Lock & F. Stouthart) 15.40-16.00 16 00 Paneldiscussie olv dagvoorzitter 16.00 Afsluiting

Vereniging g van Nederlandse Gemeenten Verwachtingen Waar loopt u als gemeente tegenaan en welke kansen ziet u?

Opbouw presentatie 1. Waarom Natura 2000? 2. Implementatie Natura 2000 3. De rol van het Regiebureau 4. Gemeenten en Natura 2000

Waarom Natura 2000? Biodiversiteit is in de 20e eeuw zeer sterk afgenomen Van totaal aan vogels, zoogdieren en vissen is 30% (ernstig) bedreigd Biodiversiteit belangrijke indicator voor kwaliteit van ons leefmilieu

Waarom Natura 2000? Waarde van natuur en biodiversiteit Natuuren biodiversiteithebben grote economische waardediedie vaakniet in geld isuit te drukken: bron van voedsel en andere grondstoffen bestanddelen voor (nieuwe) medicijnen bestuiving van landbouwgewassen (>30%!!) voorkomen erosie landbouwgrond en overstromingen goed drinkwater en stabilisatie grondwaterpeil demping klimaatschommelingen bevorderlijk voor goede gezondheid (mentaal en fysiek)

Waarom Natura 2000? VN Conferentie over Milieu en Ontwikkeling in Rio de Janeiro (juni 1992) Nederland ondertekent, samen met 186 andere landen, het Biodiversiteitsverdrag: Dit wereldbesluit wordt in Europa uitgewerkt in Natura 2000 (Vogel en Habitatrichtlijn) Totaal 25.000 gebieden in Europa, waarvan 166 in Nederland 162 gebieden + 4 mariene gebieden 1.117.000 hectare 1/3 land en 2/3 water 10% van het Nederlandse landoppervlak valt in de meeste gevallen binnen de EHS

Waarom Natura 2000? Nederland heeft als deltaland een waardevolle en bijzondere ecologische betekenis met Europees zeldzame soorten en habitats

Habitatrichtlijn percentage landoppervlak per lidstaat 1. Slovenië 31,4% 2. Bulgarije 29,6% 3. Spanje 24,5% 4. Portugal 17,4% EU gemiddelde 13,6% 24. Frankrijk 8,5% 25. Nederland 8,4% 26. Denemarken 74% 7,4% 27. Verenigd Koninkrijk 6,8%

Vogelrichtlijn percentage landoppervlak per lidstaat 1. Slowakije 25,1% 2. Slovenië 23,0% 3. Spanje 20,6% 4. Bulgarije 20,4% 10. Nederland 12,6% EU gemiddelde 11,1% 24. Luxemburg 5,6% 25. Malta 5,1% 26. Ierland 29% 2,9% 27. Roemenië 0,0% Bron: Natura 2000 barometer, november 2009 http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/barometer/index_en.htm

Implementatie Natura 2000 Processtappen Aanmelden Aanwijzen Beheerplan opstellen Verantwoordelijkheden Rijk is verantwoordelijk voor het aanwijzen van de gebieden Bevoegde gezagen (12 provincies, 3 ministeries) zijn verantwoordelijk voor het opstellen van de beheerplannen o.l.v. een voortouwnemer

Implementatie Natura 2000 Beheerplannen Gebiedsproces (regionaal maatwerk) Benodigde maatregelen (inclusief financiering) passend bij doelstelling Tijd nemen: meerdere beheerplanperiodes Minimaal geen achteruitgang => SOU Ambitie in perspectief van het gebied, bijdrage gunstige staat van instandhouding

Misverstanden (en de waarheid) Frankrijk heeft maar 3 gebieden Nederland wijst meer aan dan moet van Brussel Nederland Braafstejongetje vande klas? Natura 2000 gebieden op slot voor recreanten Natura 2000 kost alleen maar geld

Waarheid (en de misverstanden) Tijdschaal per gebied verschillend Ervaring met gebiedsproces per gebied verschillend Het is nieuw: learning by doing Van beelden naar feiten Einddoel is echter voor iedereen gelijk: Opstellen van een beheerplan met maatregelen en actiehouders om de achteruitgang van de biodiversiteit te keren!

Wat doet het Regiebureau? Regiebureau Natura 2000: Regisseert, coördineert en stimuleert een voortvarende realisatie van Natura 2000 beheerplannen Steunpunt Natura 2000: Natura 2000 partijen optimaal laten profiteren van beschikbare informatie, kennis en ervaring i i (k b d h ) Communicatie (kernboodschap): Natura 2000: beleven, gebruiken en beschermen!

Producten Beleidsproducten: sociaal economische aspecten, water, monitoring Kennisproducten: checklists (beheerplannen, vergunningverlening), begrippenkader, voorbeelden Communicatieproducten: gezamenlijk communicatieplan, wegwijzer,,p publieksartikel, nieuwsbrieven Bijeenkomsten: Kennisdag 12 mei 2011

Gemeenten en Natura 2000 Inspreken op aanwijzingsbesluiten Deelname aan beheerplanproces Vergunningverlening (NB wet haakt aan bij Wabo) Bestemmingsplannen Bestemmingsplannen Ontwikkelruimte i.h.k.v. PAS Grond beheren conform beheerplan Marketing

Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) Stikstof aanpak: PAS Sander de Bruin Programmaleider PAS Programmadirectie Natura 2000 Bijeenkomst VNG Natura 2000

Waarom Natura 2000?

Bbp per hoofd van de bevolking door de eeuwen heen Economische groei dollar (1990) 100.000 Opkomst Verenigde Staten als wereldmacht Nederlandse Gouden Eeuw Industrialisatie Engeland 10.000 Renaissance Romeinse Rijk 1.000 100 Middeleeuwen Snelle opkomst China 1 1000 1500 1600 1700 1820 1870 1900 1913 1950 1980 2000 2008 Italië Nederland VK VS China Japan Wereldtotaal Bron: Angus Maddison, The World Economy: A Millennial Perspective, OESO 2001.

Nederland heeft unieke natuur!

Waarom het lastig is.

Waarom een stikstof aanpak Problemen vergunningverlening Juridische houdbaarheid Impasse ongunstig voor bedrijvigheid en natuur Stikstofdepositie sterk gedaald Fors overschrijden KDW Snel bereiken KDW niet mogelijk Adviezen Trojan en later Huys: * integrale aanpak * N één van de factoren * N niet alleen landbouw ook andere sectoren Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Bijeenkomst VNG Natura 2000

Programmatische Aanpak Stikstof -> Realiseren doelen Natura 2000 -> Economische ontwikkelingen mogelijk maken Wettelijke status in de NB-wet (CHW) N-breed: landbouw, verkeer, industrie, import Maatregelen op landelijk, provinciaal (en gebiedsniveau) Relatie met waterhuishouding, beheer, herstelmaatregelen Afspraken over financiering, monitoring en borging Samenwerking rijk (EL&I, I&M) en provincies Afstemming met maatschappelijke organisaties Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Bijeenkomst VNG Natura 2000

Waar staan we nu? Start PAS V-PAS 1 juli 2010 V-PAS: * dalende N-depositie * landelijke maatregelen voor reductie * richting voor vervolg * werking van het systeem Uitwerken V-PAS -> D-PAS Deeltrajecten 31 Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Bijeenkomst VNG Natura 2000

Deelproducten Herstelstrategieën Gebiedsmodel (rekeninstrument) Rijkspakket aan maatregelen Provinciale maatregelpakketten Ontwikkelruimte (omvang en verdeelmechanisme) Stappenplan Pilots Bijeenkomst VNG Natura 2000

Ontwikkelruimte Dalende lijn door autonome ontwikkelingen en reeds ingezet beleid Extra generieke maatregelen Extra provinciale maatregelen -> depositiedaling Realisatie natuurdoelen ( reële inspanning ) Economische ontwikkelingen -> werkhypothese Fase III: dubbele doelstelling lli Ontwikkelruimte bestuurlijk vastgesteld Bijeenkomst VNG Natura 2000

Bijeenkomst VNG Natura 2000

PAS en Beheerplannen PAS levert: Daling depositie per Natura 2000-gebied Rekeninstrument Herstelstrategieën per habitattype Inzicht in ontwikkelruimte Wat moet er in het gebied gebeuren: Opnemen in beheerplan en toepassen herstelstrategie (wat, wie, geld) Aanvullende stikstofmaatregelen?? Stikstofparagraaf met verwijzing naar PAS -> testen in Fase III Bijeenkomst VNG Natura 2000

Fase III Erg belangrijk Testen of de PAS ook werkt Technische exercitie Geen besluitvorming 3 maanden Spannend!! Bijeenkomst VNG Natura 2000

Eindbeeld Daling stikstofdepositie t iti Ecologisch onderbouwde herstelstrategieën Verslechtering voorkomen en herstel inzetten (reële inspanning) Creëren ontwikkelruimte Uitgangspunt voor beheerplannen Vlottrekken vergunningverlening Bijeenkomst VNG Natura 2000

Hoe nu verder Fase III Resultaten verwerken naar eindconclusies Instemming alle partijen -> bestuurlijke afspraken Wettelijke verankering D-PAS najaar 2011 Bijeenkomst VNG Natura 2000

Natura 2000 Gemeenten en beheerplannen VNG & Natura 2000 maart 2011

Natuurbescherming in Nederland - Ecologische Hoofd Structuur (ruimtelijk spoor) (netwerk van natuurgebieden en verbindingszones) - Nb-wet: N2000 Europese natuurbescherming middels Vogel- en habitatrichtlijn - Flora en faunawet bescherming van soorten - Boswet

Waarom Natura2000 Achteruitgang biodiversiteit (begin jaren 70) Aanwijzen netwerk van Vogel(1979)- en Habitatrichtlijngebieden (1992) In Nederland sinds 1979 161 gebieden aangewezen. N2000: EU-tool om teruggang biodiversiteit tegen te gaan door aanwijzing van netwerk van bijzondere natuurgebieden

Vogel- en habitatrichtlijngebieden in de EU Lidstaten moeten zorgen voor goede milieucondities (water, bodem en lucht) en het voorkomen van negatieve invloed (externe werking) van landbouw, industrie en verkeer.

N2000 en taken van het Rijk (EL&I) Aanwijzen van gebieden dmv aanwijzingsbesluit Verankering VHR in de Nederlandse wetgeving (Nb-wet) 1967 1e Natuurbeschermingswet 1998 2e Natuurbeschermingswet Alleen gebiedsbescherming, de bescherming van soorten is geregeld in de Flora- en faunawet. 2005 herziening Natuurbeschermingswet 1998

N2000 en taken van het Rijk (EL&I) Natuurbeschermingswet uit 2005 Bevat bepalingen vanuit de Europese Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn en verdragen in de Natuurbeschermingswet Vogel- en habitatrichtlijn gebieden zijn daarin aangeduid als Natura2000 Regelt ook taakverdeling tussen de provincies en LNV

Taak van de Provincie Opstellen van Beheerplannen (11 in NH) Vergunningverlening (SHV) Handhaving in N2000 gebieden

N2000 Gebieden NH 4 3 5 1 2 9 6 7 8 10 participatie i voortouw Duinen Den Helder Callantsoog Abtskolk & Putten Zwanenwater & Pettemerduinen Schoorlse Duinen Noord-Hollands duinreservaat Kennermerland-Zuid Laag Holland Eilandspolder, Wormer/Jisperveld Polder Westzaan, Oostzanerveld/Ilperveld Polder Zeevang Naardermeer Oostelijke Vechtplassen Waddengebied (Waddenzee, Duinen en Lage LandTexel, Noorzeekustzone) IJsselmeergebied (Eemmeer/ Gooimeer zuidoever, IJsselmeer, Markermeer/IJmeer)

Opstellen beheerplannen Wat is een beheerplan? Uitwerking van de instandhoudingsdoelstelling in ruimte en tijd (juridisch- en maatregelenkader); aanwijzingsbesluit van LNV (ISHD) als basis; toetsing bestaand gebruik. Geen effecten, geen vergunningplicht! maatregelenplan om gewenste natuur in stand te houden of te ontwikkelen!

Gemeenten in de beheerplannen Gemeenten vanaf het begin nauw betrokken bij beheerplanproces door: - participatie in overlegstructuren die zijn opgezet; - Actieve informatieoverdracht; - Informatiebijeenkomsten over voortgang beheerplannen - Specifieke bijeenkomsten (recreatie, landbouw etc)

Participatie in beheerplanproces Projectgroep (deskundigen) Deskundige ambtenaren (RO) Klankbordgroep (ILG gebiedscommissie: uitvoering en draagvlak) Wethouders, ambtenaren van gemeenten Stuurgroep Natuurplannen (adviseert aan GS) Bestuurders van betrokken organisaties en overheden (Vertegenwoordiger g van VNHG)

Consequenties beheerplannen Concequenties Kunnen groot zijn i.v.m ruimtelijke beperkingen! Rol gemeenten: Duidelijk maken welke ontwikkelingen gemeenten zelf wil en die goed afstemmen in beheerplanproces; Actief informatie bijdragen (belangen) in de diverse groepen; Zorg dat er aangehaakt wordt qua kennis!

Relatie PAS PAS wordt momenteel uitgewerkt (fase III) gaat 15 april van start: geeft beeld va mogelijkheden en onmogelijkheden bij toekomstige depositie (herstelstrategieën). NH is zeer nuaw betrokken bij PAS! PAS zal na vaststelling als bouwsteen opgenomen worden in de beheerplannen. Tot die tijd kunnen beheerplannen niet vastgesteld worden. NH gaat geen stikstofverordening vaststellen

Planning beheerplannen... Momenteel wordt er in Noord-Holland aan zeven beheerplannen gewerkt te weten: Laag Holland Oostelijke Vechtplassen & Naardermeer. Naar verwachting gaan deze beheerplannen december 2011 de inspraak in. Voor de duingebieden start het beheerplanproces in 2011. Deze beheerplannen zullen naar verwachting in 2013 worden vastgesteld.

Vergunningverlening Nb-wet Nu: nog geen beheerplannen dus vergunningverlening op basis van de NB-wet. Vergunning g aanvragen bij Provincie (via WABO: aangehaakt). Na vaststelling beheerplan: activiteiten die vergunningvrij zijn opgenomen hoeven niet getoetst te worden. Relatie WABO zie straks. Neem altijd contact t op met Provincie i bij de minst of geringste twijfel. Bij bezwaar kan in procedures kan er heel veel mis gaan.

Wat levert N2000 ons op? Instrument voor zorgvuldig omgaan met bijzondere natuurwaarden die in Europees verband uniek zijn; Versterken van besef dat Nederland unieke natuur- en landschapswaarden kent; Behoud van gebieden die een belangrijk onderdeel zijn van het Metropolitane landschap; Versterking van het Nederlandse d natuurbeleid!

Dank voor uw aandacht! Zijn er nog vragen?

Wabo & Natuurbeschermingswet 1998 Marcelle Lock, MSc

Wabo Wet algemene bepalingen omgevingsrecht Integratie regelingen fysieke leefomgeving Gemeentelijke verordeningen Besluit brandveilig gebruik Provinciale verordeningen bouwwerken Woningwet Monumenten wet 1988 Wet ruimtelijke ordening Waterwet (indirecte lozingen) Wet milieubeheer Natuurbeschermingswet 1998 Mijnbouwwet Flora- en faunawet (2002)

Omgevingsvergunning Project centraal 1 vergunning 1 bevoegd gezag 1 loket Vermindering administratieve lasten, kosten besparing Betere samenwerking overheden

Omgevingsvergunning Enkelvoudig/meervoudig Regulier/uitgebreid Deelvergunning/gefaseerd Uitgebreide procedure O.a. bij aanhaken van Natuurbeschermingswet (Nb-wet)

Wanneer een VVGB Gemeente bevoegd gezag Als (significante) effecten op instandhoudingsdoelstellingen/natuurwaarden di d t lli t d niet zijn uitgesloten Vergunningplicht vanuit NB-wet Verklaring van geen bedenkingen van Provincie Bindend, afwijken niet mogelijk

Hoe ziet een VVGB eruit? 1. Brief 1. Brief 2. Inhoudsopgave 2. Inhoudsopgave 3. Onderwerp 3. Onderwerp 4. Besluit 4. Besluit 1. Voorschriften 5. Projectbeschrijving 5. Projectbeschrijving 6. Procedureel 1. Effectbeschrijving 7. Aanvullende gegevens 6. Procedureel 8. Ingekomen reacties 7. Aanvullende gegevens 9. Wijzigingen t.o.v. ontwerp 8. Ingekomen reacties 10. Conclusie 9. Wijzigingen t.o.v. ontwerp 11. Ondertekening en verzending 10. Conclusie 11. Ondertekening en 12. Voorschriften 13. Overwegingen/toetsingen t i verzending 14. Evt. bijlagen

Voorbeeld 1 Luwtedam (natuurontwikkeling)

Voorbeeld 2 Aanleg mestplaat Ilperveld

Voorbeeld 3 Dijkversterking Wieringermeerdijk

Fred Stouthart Aandachtspunten gemeenten bij Natura 2000 en PAS

Inhoud Vergunningverlening veehouderij (stikstof) 1. CHW: peildatum 7 december 20 2. Verklaring van geen bedenkingen (VVGB) 3. Referentie bepalen 4. Voorbeelden Ruimtelijke plannen 67

Crisis- en Herstelwet Bestaand gebruik: peildatum 7 dec. 2004 gekoppeld aan aanwijzinghuidige N2000 gebieden door Europese Commissie (per saldo) geen depositietoename t.o.v. peildatum Geen Nbwet vergunning nodig (voor aspect stikstofdepositie) t iti NBwet haakt niet aan WABO Provincie geeft geen Verklaring van geen bedenkingen (VVGB) af Gemeente verleent WABO motiveren waarom geen VVGB nodig is info provincie over beoordeling depositieniveau en conclusie geen NBwet vergunning nodig) 68

Verklaring van geen bedenkingen Gemeente WABO verlenen als blijkt aanvraag niet in strijd is met de Nbwet (motiveren beschikking) WABO weigeren bij gebleken strijdigheid met Nbwet (motiveren beschikking) Provincie kan geen VVGB afgeven (grondslag ontbreekt) Communicatie: andere info waaruit blijkt dat geen Nbwet vergunning nodig is Provincie weigert VVGB Communicatie: info waaruit blijkt dat geen Nbwet vergunning wordt verleend Provincie Beoordeelt depositieniveau 7 dec. 2004 Ongeacht verordening Beoordeelt depositieniveau >7 dec. 2004 - onvoldoende reductie - onvoldoende d gesaldeerd d significante effecten weigert Nbwetvergun. NB. Dit schema is alleen van toepassing op overbelaste gebieden (achtergrond > kritische depositie ) 69

Referentie bepalen Veehouderij op peildatum 7 dec. 2004 NB.wet vergunning Milieuvergunning onherroepelijke milieuvergunning in werking getreden met bouwvergunning (?) 70

Voorbeeld 1 Veehouderij: uitbreiden / meer dieren, hogere emissie stikstofdepositie op 7 dec. 2004 = 10 mol Achtergronddepositie > kritische depositie emissiereductie depositie 10 mol geen of onvoldoende emissiereductie depositie >10 mol Salderen Geen NBwet verg. nodig Provincie: geen VVGB Gem. verleent WABO Passende beoordeling toename depositie negatieve effecten weigeren Nbwet verg. 71 Provincie: weigert VVGB / Gem. weigert WABO

Voorbeeld 2 Veehouderij: uitbreiden / meer dieren, hogere emissie stikstofdepositie op 7 dec. 2004 = 10 mol Achtergronddepositie kritische depositie Toename depositie - geen negatieve effecten - geen passende beoordeling nodig? NBwet vergunning verleend Provincie: geeft VVGB af Gemeente verleent WABO vergunning 72

Voorbeeld 3: Provinciale verordening stikstof en Natura 2000 prov. Noord-Brabant Veehouderij: stikstofdepositie op 7 dec. 2004 = 15 mol uitbreiding, meer dieren, hogere emissie andere diercategorie of ander huisvestingsysteem bouwvergunning: nieuwe stal of gerenoveerde stal Achtergronddepositie in Noord-Brabant > kritische depositie Melding: nieuwe of gerenoveerde stal geen of onvoldoende emissiereductie: voldoet aan emissiereductie: bijlage 1 verordening depositie >15 mol geen toename depositie: 15 mol Salderen e (depositiebank) Geen NBwet verg. nodig Provincie: geen VVGB Gemeente verleent WABO 73

Ruimtelijke plannen 1. Bestemmingsplan Beheerplan 2. Effectenindicator 3. Voortoets 4. Bestemmingsplan 74

Beheerplan - Bestemmingsplan Nog geen beheerplan: wat nu met bestemmingsplan Wat kan wel / niet? Gemeente verantwoordelijk Toetsing effectenindicator http://www.synbiosys.alterra.nl/natura2000/effectenindicatorappl.asp x?subj=effectenmatrix&tab=1 voortoets http://www.natura2000.nl/pages/checklist-vergunningverlening.aspx Kennis in huis halen voortoets of passende beoordeling Second opinion van provincie 75

N2000 effectenindicator 76

Voortoets 77

Bestemmingsplan Welke ruimtelijke ontwikkeling: inventariseren initiatieven bij ondernemers wat wil gemeente wel / niet? waar? in detail afbakenen? niet nodig: details regelen zich via de vergunning aan ondernemer passende beoordeling alsnog strijdig met Beheerplan dat later wordt vastgesteld? zou kunnen kans beperkt na gebruik maken van Effectenindicator + voortoets beeld wat wel niet kan 78

Stikstof en Bestemmingsplan Depositietoename bedrijventerrein, recreatie, wegaanpassing / -omlegging gebruik maken van ontwikkelruimte PAS ruimtelijke plannen aanmelden bij NSL salderen niet nodig (uitkopen van stikstofdepositie) Motiveren in Mer verwijzing naar PAS herstelstrategie en ecologische onderbouwing 79

Stikstof en Bestemmingsplan buitengebied Depositietoename? ontwikkeling veehouderij voordeel wel provinciale verordening stikstof: borging depositie < peildatum 7 dec. 2004 geen provinciale verordening stikstof: als geen NBwet vergunning kan worden verleend boven depositieniveau 7 dec. 2004 veehouder: emissiereductie en/of 1:1 salderen wel vergunning mogelijk (achtergrond < dan KDW) - toename berekenen (gebiedsniveau) - blijft dit binnen KDW? - PAS rekentool 80

Dank voor uw aandacht Vragen? 81