CLZS.16 maart 2009, agendapunt 10 onderwerp: Wet tijdelijk huisverbod en inzet casemanagement Inleiding Op 1 januari 2009 is de Wet tijdelijk huisverbod in werking getreden. Met deze wet krijgt de burgemeester een bestuursrechtelijke bevoegdheid om in gevallen waarin er nog geen strafbare feiten zijn gepleegd, maar waarbij wel sprake is van een dreigende situatie van huiselijk geweld, een huisverbod op te leggen. Het verbod houdt in dat een persoon die een ernstig en onmiddellijk gevaar oplevert voor de veiligheid van één of meer personen met wie deze een huishouden deelt een tijdelijk huisverbod kan worden opgelegd teneinde de veiligheid van deze personen te waarborgen en een periode te creëren waarin maatregelen genomen kunnen worden om de dreiging van huiselijk geweld te doen wegnemen. Degene die huiselijk geweld dreigt te plegen mag tien dagen zijn of haar woning niet meer in en mag in die periode ook geen contact opnemen met de partner of de kinderen. Het huisverbod biedt zo de mogelijkheid om in een noodsituatie te voorzien in een afkoelingsperiode waarbinnen de hulpverlening op gang kan worden gebracht en escalatie kan worden voorkomen. Voor de uit huis geplaatste kan corrigerende hulpverlening in gang worden gezet. Het huisverbod kan ook worden opgelegd bij kindermishandeling of een ernstig vermoeden daarvan. Het huisverbod wordt opgelegd door de burgemeester en in de vorm van een beschikking uitgereikt, waartegen beroep mogelijk is bij de bestuursrechter. De burgemeester kan afhankelijk van de situatie het huisverbod verlengen tot maximaal vier weken. Een uit huis geplaatste die zich niet aan het huisverbod houdt, kan maximaal twee jaar gevangenisstraf krijgen of een taakstraf. In 2007 was de gemeente Venlo pilotgemeente voor de Wet tijdelijk huisverbod. Deze pilot was gericht op het proces van het uit huis plaatsen van daders van huiselijk geweld en het proces van het opstarten van de hulpverlening in de vorm van ketensamenwerking. In de aanloop naar 1 januari heeft de stuurgroep tijdelijk huisverbod (in opdracht van het Regionaal College 1 ) het bestuursrechtelijke traject in een stroomschema uitgewerkt (bijlage 1). In hetzelfde college is met betrekking tot de hulpverlening overeenstemming bereikt op de onderstaande punten: - Het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) is het meldpunt voor het inschakelen van de casemanagers (lokaal of regionaal georganiseerd) - De casemanager is binnen één uur ter plekke en binnen 24 uur is er een interventieteam samengesteld. - De hulpverlening wordt ingezet op het systeem (slachtoffer, kind, dader) - Hulpverlening is een verantwoordelijkheid van de portefeuillehouder Zorg en Welzijn Op basis van deze overeenstemming en de ervaring van de pilot is door de gemeente Venlo, ten behoeve van het portefeuillehoudersoverleg Zorg en Welzijn op 10 december 2008 een 1 bestuursorgaan van de politieregio Limburg Noord, bestaande uit de leiding van het OM, de leiding van de politie en de burgemeesters van de betreffende gemeenten lzs09010110 pagina 1 van 6
praatstuk geschreven over de hulpverlening. Daarin zijn drie opties beschreven die kort neerkomen op: - Optie 1. Iedere gemeente organiseert de eigen lokale casemanagers en hulpverlening. - Optie 2: Centrumgemeente Venlo krijgt de opdracht om de casemanagers en de hulpverlening te organiseren waarbij wordt gestart met de casemanagers van de Mutsaersstichting. In de tussentijd kunnen andere organisaties zich scholen op casemanagement. Gemeenten kopen trajecten casemanagement in bij de centrumgemeente. - Optie 3: Gemeenten starten z.s.m. in 2009 met de uitvoering van de wet. Casemanagement wordt ingekocht bij de Mutsaersstichting. Tegelijkertijd wordt de lokale hulpverlening opgezet. Op het moment dat het lokaal geregeld is wordt het casemanagement en de hulpverlening lokaal opgepakt. In het portefeuillehouderoverleg Zorg en Welzijn (PHO ZoWel) van 10 december jl. is ervoor gekozen zo spoedig mogelijk na 1 januari 2009 te starten met de uitvoering van de wet. Dit om te voorkomen dat burgemeesters aansprakelijk worden gesteld voor het in gebreke blijven van maatregelen. Het PHO opteert er voor casemanagement voorlopig in te kopen bij de Mutsaersstichting. Tegelijkertijd wordt de lokale hulpverlening opgezet. Op het moment dat het lokaal (of subregionaal) geregeld is, wordt het casemanagement en de hulpverlening lokaal opgepakt. Doel Het doel is uw college te informeren over de wet Tijdelijk huisverbod en in te laten stemmen met de inzet van casemanagement en het ontwikkelen van een regionale/lokale aanpak. Overwegingen De gemeente Venlo heeft de vraag voor casemanagement voorgelegd aan de Mutsaersstichting. De Mutsaersstichting heeft de capaciteit om voor de hele regio Noord- en Midden-Limburg casemanagers te leveren die binnen een uur ter plekke zijn, de situatie opnemen en een advies schrijven over de benodigde hulpverlening. De Mutsaersstichting biedt drie mogelijkheden aan: 1. Casemanagement inkopen per casus: binnen één uur ter plekke zijn, de gesprekken voeren met de betrokkenen en advies uitbrengen over de benodigde hulpverlening. De kosten per interventie zijn 1.200, inclusief 24-uurs bereikbaarheid. 2. Gemeenten betalen gezamenlijk, naar rato van inwoneraantal, de vaste kosten voor 24- uursbereikbaarheidsdienst, à 60.000 per jaar. De Mutsaersstichting levert dezelfde diensten als bij optie 1. 3. Venlose model: de Mutsaersstichting levert gedurende de 10 dagen van het huisverbod intensief casemanagement, en volgt het gezin een jaar lang. Kosten per casus: 3.000. lzs09010110 pagina 2 van 6
Keten huiselijk geweld Peel en Maas De welzijnsstichting Vorkmeer heeft in 2006 het project Huiselijk geweld opgezet. Het project wordt momenteel geëvalueerd. Het is één van de trajecten die invulling geven aan het beleidsontwerp van de Wmo-prestatievelden Maatschappelijke opvang breed. Dit beleidsontwerp is in april 2008 door de vier gemeenteraden vastgesteld. Verder past de aanpak Huiselijk geweld binnen de visie en het beleid van Leven in het Dorp WWZ en geeft het invulling aan de uitvoeringsafspraken (programmalijn 4 Sluitende keten van Wmo- WWZ-AWBZ-Zvw). In de afgelopen jaren is er een netwerk opgezet van ketenpartners die intensief samenwerken rondom huiselijk geweld situaties. Het doel hiervan is om gestructureerd informatie uit te wisselen in zulke situaties en de samenwerking nauwkeurig op elkaar af te stemmen. Samen wordt bekeken welke acties kunnen worden ondernomen en wie deze uit zal voeren. Ketenpartners zijn onder andere: medewerkers van Vorkmeer (AMW, Welzijn, Kinderopvang en Peuterspeelzalen), Steunpunt Huiselijk Geweld, Politie/Noord/Limburg, GGZ Noord- en Midden-Limburg, Regionaal Centrum GGZ, GGZ Bemoeizorg, Daderkliniek De Horst, huisartsen, fysiotherapeuten, SPV-ers, Proteion Thuiszorg Noord- Limburg, Zorggroep Noord- en Midden-Limburg, JGZ, GGD, Bureau Jeugdzorg en Advies en Meldpunt Kindermishandeling, Jeugdstation, Home-Start, Woningbouw Corporaties in de regio, onderwijzers. Binnen de regio Peel en Maas is sprake van goed functionerende netwerkoverleggen bemoeizorg. Het onderwerp huiselijk geweld is niet nieuw alleen is er sprake van een nieuw instrument ter ondersteuning van al bestaand beleid. Het verdient daarom de voorkeur om aan te sluiten bij al bestaande lokale netwerken. Intensief casemanagement Indien uw college er voor kiest per 1 januari 2009 de Wet Tijdelijk Huisverbod met terugwerkende kracht uit te (kunnen) voeren, is de inzet van de Mutsaersstichting nodig. De reguliere hulpverlening in Noord-Limburg is op zo korte termijn niet in staat een adequaat en sluitend aanbod te leveren. De Mutaersstichting daarentegen heeft al geruime tijd ervaring met casemanagement in het Venlose vanwege deelname aan een landelijke pilot. Op termijn is het echter wenselijk dat de reguliere hulpverlening lokaal deze taak overneemt en inbed in de lokale keten van veiligheid en zorg. Voorgesteld wordt gedurende een periode van maximaal een half jaar intensief casemanagement, op trajectbasis, in te kopen bij de Mutaersstichting, conform het Venlose model. Dit is optie 3. Dit model heeft de voorkeur omdat het van belang is dat gedurende de 10 dagen van het huisverbod extra schakels en overdracht vermeden dienen te worden. We hebben te maken met een zware maatregel en ingrijpende gevolgen die uiterst zorgvuldig dient te worden toegepast. lzs09010110 pagina 3 van 6
Het aantal incidenten huiselijk geweld in Helden in 2007 bedroeg 23 en in 2008 35. Verder zijn er in 2007 22 meldingen waarbij vroeger huiselijk geweld speelde en 14 meldingen waarbij het vermoeden is dat er huiselijk geweld speelt (in 2008 betroffen dit respectievelijk 29 en 10 meldingen). In de bijlage is dit overzicht voor de regio Peel en Maas opgenomen. Uit landelijke registratie blijkt het aantal meldingen huiselijk geweld jaarlijks behoorlijk toe te nemen. Landelijk wordt uitgegaan van 4 situaties huiselijk geweld op 1000 inwoners (rapport landelijke politiecijfers 2007). Dit zou voor Helden 80 meldingen betekenen. In de pilot Venlo leidde 12% van de meldingen huiselijk geweld tot het opleggen van een huisverbod. Indien er uitgegaan wordt van 12% opleggingen huisverbod betekent dit voor Helden ongeveer 10 huisverboden op jaarbasis. Inbedding casemanagement in hulpverleningsketen Peel en Maas Tegelijkertijd worden onder gemeentelijke regie voorbereidingen getroffen om casemanagement binnen de regio Peel en Maas in de hulpverleningsketen van Maatschappelijke opvang in te bedden en uiterlijk per 1 juli 2009 uit te voeren. De periode tot 1 juli 2009 is nodig voor het opstellen van een uniform plan van aanpak en besluitvorming in de gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel. De mogelijke inzet van casemanagement wordt de komende periode gevolgd en geëvalueerd. De inbedding van het casemanagement en de aanpak huiselijk geweld maakt onderdeel uit van de beleidsnotitie Maatschappelijke opvang breed. In deze beleidsnotitie worden aanbevelingen opgesteld om dit beleidsthema de komende jaren vorm te geven in de regio Peel en Maas. Op 21 januari 2009 zijn de ambtenaren van de vier gemeenten bij elkaar gekomen die maatschappelijke opvang en veiligheid in hun takenpakket hebben om input te leveren voor de beleidsnotitie. Regionale inbedding casemanagement Op Noord- en Midden-Limburgse schaal wordt Maatschappelijke opvang in brede zin afgestemd door de Leidende coalitie ketenzorg. De Ambtelijke coalitie bereidt de Leidende coalitie voor en zorgt voor uitvoering van de besluitvorming. Aan beide overleggen neemt de gemeente Helden deel namens de regio Peel en Maas. Om discussies te voorkomen zal het casemanagement en de aanpak huiselijk geweld in de Leidende coalitie worden afgestemd voordat andere gemeenten en partijen via andere gremia voorstellen ter besluitvorming krijgen voorgelegd. Op 30 januari 2009 neemt het Regionaal College een besluit over de mandatering Huisverbod. Doelstelling is dat er één mandaat door alle regiogemeenten wordt afgesloten met de Officier van Justitie (inzake wat hij wel en niet mag). Procedure inclusief communicatietraject De gemeente Venlo, de Mutsaersstichting en de maatschappelijk partners worden op de hoogte gesteld van de besluitvorming. In overleg met de Mutsaersstichting worden verdere afspraken over de invulling van het casemanagement vastgelegd. lzs09010110 pagina 4 van 6
In het voorjaar worden discussiebijeenkomsten georganiseerd waarbij de maatschappelijk partners de beleidsnotitie in dialoog met elkaar verder vorm gaan geven. Financiële consequenties en afweging Voor casemanagement in het kader van de Wet Tijdelijk Huisverbod zijn geen middelen in de begroting opgenomen. Het Rijk stelt geen geld beschikbaar voor het hulpverleningstraject. De kosten per casus bedragen 3.000,00 en kunnen per traject afgenomen worden. Een inschatting maken van het aantal casussen is lastig. Uitgaande van de ervaringen van Venlo tijdens het pilotjaar wordt voorgesteld vooralsnog rekening te houden met circa 5 casussen gedurende de periode tot 1 juli 2009. De geraamde kosten bedragen 10.000 tot 15.000. Het aantal casussen bepaalt de werkelijke kosten. In het product Collectieve preventie en dienstverlening (5900 03) is ruimte om de kosten tot 1 juli 2009 te financieren. In de beleidsnotitie voor de regio Peel en Maas zal een financiële paragraaf worden opgenomen met de structurele gevolgen voor de begroting 2010 en volgende jaren op het terrein van Maatschappelijke opvang. Naast de inzet van casemanagement tijdelijk huisverbod worden daarin ook andere trajecten meegenomen, zoals de continuering van het project Huiselijk geweld en het project ambulante woonbegeleiding en de bijdrage aan het Veiligheidshuis. Dit past binnen de kaders van het beleidsontwerp van de Wmo-prestatievelden Maatschappelijke opvang breed die de gemeenteraden hebben vastgesteld. In het beleidsontwerp is aangegeven dat het ontwikkelen van subregionale en lokale instrumenten investeringen zal vragen. Op basis van concrete voorstellen zal de financiële bijdrage van de gemeenten inzichtelijk worden gemaakt en ter besluitvorming aan de colleges en de gemeenteraden worden voorgelegd. Met de centrumgemeente Venlo en andere partijen zal de mate van medefinanciering bij de ontwikkeling en uitvoering worden afgestemd. Het inkopen van casemanagement naar aanleiding van een opgelegd huisverbod is een open eind financiering. Voor de uitvoering van casemanagement in 2010 en verder zullen bij de diverse aanbieders offertes worden aangevraagd. Voorstel: 1. Met ingang van 1 januari 2009, na het uitvaardigen van een tijdelijk huisverbod, gedurende 10 dagen, op trajectbasis, intensief casemanagement inkopen bij de Mutsaersstichting; 2. De Mutsaersstichting, de gemeente Venlo en andere maatschappelijk partners schriftelijk in kennis stellen van uw besluit; 3. Starten met een uitwerking van de aanpak regio Peel en Maas vanaf 1 juli 2009; 4. De commissie LZS actief in kennis stellen van uw besluit. lzs09010110 pagina 5 van 6
FORMAT BESLUIT < Voorstel naar bestuursorgaan P&M: Ja >> Spatie / Nee >> Annuleer > Bestuursorgaan (in te vullen door projectbureau) Datum + agendapunt nummer (in te vullen door projectbureau) Onderwerp Datum Agendapunt nummer Wet tijdelijk huisverbod en inzet casemanagement Steller + afdeling Steller Afdeling Ron Genders Welzijn Voorgesteld besluit < Korte omschrijving van het besluit dat ter vergadering genomen moet worden > Toelichting Vervolgstappen Juridische gevolgen Financiële gevolgen Communicatie < Eventueel een toelichting > < Korte toelichting op het agendapunt, omschrijving dat besloten moet worden / pré advies > < Geef aan welke vervolgstappen genomen worden na vaststelling van het agendapunt > < Geef aan of er juridische gevolgen zijn na vaststelling van het agendapunt > < Geef aan of er financiële gevolgen zijn na vaststelling van het agendapunt > Openbaar: < Geef aan of het besluit openbaar is, JA/NEE > Niet Openbaar: < Geef aan of het besluit niet openbaar is JA/NEE > Passieve communicatie < Geef hier aan of de communicatie passief moet zijn Ja / Nee > Actieve communicatie < Geef hier aan of de communicatie actief moet zijn Ja / Nee > Welke doelgroep? < Geef aan naar welke doelgroep gecommuniceerd moet worden > Welk communicatiemiddel? < Geef aan welke communicatiemiddelen gebruikt gaan worden > BOR < Geef aan of er communicatie naar de BOR moet plaatsvinden Ja / Nee > BGO < Geef aan of er communicatie naar de BGO moet plaatsvinden Ja / Nee > lzs09010110 pagina 6 van 6