Kinderen, ouderen en het huisverbod

Transcriptie

1 Een korte introductie Bureau voor beleidsonderzoek, advies en detachering Kinderen, ouderen en het huisverbod Alle relevante beleidsthema s, van arbeid, onderwijs en zorg tot criminaliteit & veiligheid Sinds pilotfase betrokken bij Wet tijdelijk huisverbod Actueel: effectevaluatie Wet tijdelijk huisverbod Voorbeelden van relevant onderzoek/advies: Presentatie onderzoek op Landelijke Conferentie Huisverbod Katrien de Vaan en Margaux Vanoni 15 december

2 Wat is ouderenmishandeling? Deel I: het huisverbod bij ouderenmishandeling Het handelen of het nalaten van handelen van al degenen die in een terugkerende persoonlijke of professionele relatie met de oudere (iemand van 65 jaar of ouder) staan, waardoor de oudere persoon lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid. lichamelijk geweld psychisch geweld verwaarlozing financiële uitbuiting seksueel misbruik. 4

3 In de actualiteit Huisverbod wenselijk en mogelijk? Europese ouderen massaal mishandeld Bijna helft verpleeghuisartsen ziet ouderenmishandeling 'Mishandeling ouderen vooral door kinderen' Jaarlijks sterven [in Europa] duizenden bejaarden na mishandeling door familieleden en verzorgers Zoon mishandelt bejaarde moeder Ouderenmishandeling moet uit taboesfeer MAART 2011: ACTIEPLAN OUDEREN IN VEILIGE HANDEN Relevante criteria ouderenmishandeling: 65+ Afhankelijkheidsrelatie Relevante criteria huisverbod (Dreigend) ernstig en onmiddellijk gevaar Meerderjarige pleger Woonachtig/meer dan incidenteel verblijvend op hetzelfde adres Slachtoffer moet in woning kunnen blijven Situaties waarin (dreigend) fysiek, psychisch of seksueel geweld leidt tot: ernstig en onmiddellijk gevaar voor het 65+ slachtoffer, er sprake is van afhankelijkheid van het slachtoffer van de (meerderjarige) pleger die op hetzelfde adres woont of meer dan incidenteel verblijft (partner, inwonend (klein)kind of mantelzorger en indien nodig vervangende zorg geregeld kan worden. 5 6

4 Geweldsvormen Relaties pleger/slachtoffer Fysiek, psychisch en seksueel geweld Kan leiden tot ernstig en onmiddellijk gevaar Verwaarlozing Kan ook leiden tot ernstig en onmiddellijk gevaar, maar Uithuisplaatsing slachtoffer niet geëigende middel Financiële uitbuiting Leidt op zichzelf niet tot ernstig en onmiddellijk gevaar, maar: kan wel leiden tot noodzaak voor maatschappelijke opvang komt vaak in combinatie met andere geweldsvormen voor, en kan dan wel leiden tot ernstig en onmiddellijk gevaar In de praktijk worden de meeste huisverboden bij ouderenmishandeling opgelegd bij lichamelijk geweld Geweld van inwonend (klein)kind of inwonende partner Loyaliteit/psychische/financiële afhankelijkheid Zorgafhankelijkheid Geweld door (overige) mantelzorgers Overbelasting/andere problematiek In de praktijk worden de meeste huisverboden bij ouderenmishandeling opgelegd aan partners en inwonende (klein)kinderen, en veelal niet aan mantelzorgers 7 8

5 Discussiepunten Risico s en randvoorwaarden Er bestaat een aantal discussiepunten met betrekking tot het opleggen van huisverboden bij ouderenmishandeling: Hoe om te gaan met het zelfbeschikkingsrecht/ de wilsbekwaamheid van de slachtoffers (in hoeverre rekening houden met hun wensen?) Huisverbod wel of niet opleggen aan mantelzorgers? En in het verlengde daarvan: de relatie tussen het slachtoffer en de pleger Is een onderscheid tussen intentioneel en niet-intentioneel geweld relevant? Randvoorwaarden: Problematiek moet (h)erkend worden Eventueel preventief opleggen huisverboden RiHG vereist dat situatie tot op zekere hoogte duidelijk is Kennis bij hulpverleners van problematiek ouderenmishandeling Indien nodig: vervangende verzorging Risico s verergeren van de situatie (paniek, zorgafhankelijkheid) onvoldoende kunnen borgen veiligheid slachtoffer 9 10

6 Begin 2012 staan de resultaten van het gehele onderzoek (ook m.b.t. crisisopvang) op Deel II: aandacht voor kinderen bij huisverboden 11

7 In de actualiteit Wanneer zijn kinderen slachtoffer? Aanpak kindermishandeling in het nieuws: Kinderombudsman Prevalentie onderzoek Actieplan Kinderen veilig Toepassen huisverbod bij kindermishandeling De definitie van kindermishandeling die is opgenomen in de Wet op de jeugdzorg stelt dat er sprake is van kindermishandeling Als kinderen slachtoffer zijn van mishandeling EN Als kinderen getuige zijn van huiselijk geweld 13 14

8 Onderzoeksvragen Stappenplan in theorie Welke hulp krijgen kinderen bij huisverbod en reguliere casussen? Op welke wijze vindt dossiervorming plaats? Hoe worden de kinderen gevolgd door de betrokken instanties? 15 1: De melding van huiselijk geweld en de intake Het signaal De melding Beoordeling van de melding Melding bij het AMK Handelen afhankelijk van mate dreiging 2: De diagnose en het onderzoek naar de situatie Diagnostiek Overdracht van de casus Onderzoek/indicatiestelling mbt kinderen 3: De aanpak Aanbieden van hulp Acceptatie van hulp Start hulp Verloop hulp Afronding hulp nazorg 16

9 1. De melding / intake in de praktijk 2. De diagnose /onderzoek in de praktijk Het geweld wordt gesignaleerd door een volwassen slachtoffer of familieleden en vrienden 1 keer melding door een kind Eerste beoordeling situatie: door BPZ of hovj Steunpunten verrichten eerste inschatting situatie en hulpvraag van het systeem Diagnostiek gericht op de kinderen (in onderzoek: 72 kinderen): BJZ Kinderhulpverleners van het SHG AMK Maatschappelijk werk Er wordt wel gekeken naar situatie van de kinderen, maar niet altijd met de kinderen zelf gesproken 17 Vervolg 25 kinderen geen hulp nodig geacht 4 kinderen al hulp 2 onbekend 41 hulp nodig 18

10 3. De aanpak Acceptatie en verloop Casussen worden opgepakt Acceptatie Van de 41 kinderen krijgen 32 kinderen een hulpverleningsaanbod, onder andere: gezinsbegeleiding of opvoedingsondersteuning door maatschappelijk werk (15 keer) psychiatrische onderzoek en psychologische begeleiding kind (9 keer) Hulp i.v.m. verstandelijke beperking (4 keer) ambulante hulp (3 keer) aanbod groepcursus kinderen omgaan met huiselijk geweld (6 keer) Andere 9 kinderen: toch te weinig kindsignalen of hulp aan ouders voldoende geacht keer geaccepteerd Helft start direct Andere helft duurt langer Verloop 10 kinderen verloopt volgens plan 4 moet nog worden opgestart 4 niet bekend 9 verloopt niet volgens plan 20

11 Discussiepunten en vragen Voor meer informatie Wordt het probleem voldoende erkend in de beginfase / melding en intake? Wordt de systeemaanpak goed vormgegeven en vindt er voldoende afstemming plaats tussen de verschillende trajecten en hulpverleners? Gebruiken de hulpverleners alle mogelijke middelen om ouders te motiveren voor hulp? Wordt de meest effectieve hulpverlening ingezet? Zijn er verschillen tussen de hulpverlening aan kinderen betrokken bij het huisverbod en kinderen in reguliere casussen huiselijk geweld? Rapport te vinden op: nderen_onderzoek_naar_de_hulpverlening_aan_kinderen_di e_betrokken_zijn_bij_huiselijk_geweld Regioplan Nieuwezijds Voorburgwal RD Amsterdam katrien.de.vaan@regioplan.nl margaux.vanoni@regioplan.nl 21 22