NTFU Wielersportmonitor, augustus 2012 Samenvatting

NTFU Wielersportmonitor, augustus 2012 Samenvatting Achtergrond en doelstelling De NTFU gaat de komende jaren structureel meer aandacht besteden aan onderzoek en evaluatie. Deze keuze is gemaakt in het Meerjarenbeleidsplan 2012-2016. Een eerste stap in de richting om invulling te geven aan dit beleid is dit onderzoek onder (potentiële) leden van de NTFU. Het onderzoek heeft als primair doel om meer inzicht te krijgen in de behoefte van onze (potentiële) leden om op basis daarvan ons producten- en dienstenaanbod aan te passen. Het onderzoek is in samenwerking met de Kennispraktijk in de zomer van 2012 uitgevoerd. Respons In totaal hebben 3434 wielersporters in Nederland de vragenlijst ingevuld. Van de respondenten is 90,5% man en 9,5% vrouw. De gemiddelde leeftijd is 49,9 jaar. De jongste respondent is 8 jaar, de oudste 82. 61,7 % geeft aan lid te zijn bij een NTFU-vereniging, 19,5 % is individueel lid (10,4% velosport / 9,1% singletracks) en 16,6 % is geen lid van de NTFU. Representativiteit Het aantal NTFU-leden dat gereageerd heeft is van dusdanige omvang dat hun mening een goed beeld geeft van de mening van het NTFU-lid. De verhouding man-vrouw is vergelijkbaar met ons ledenbestand. De verhouding verenigingslid t.o.v. individueel lid is niet vergelijkbaar met ons ledenbestand, maar beide afzonderlijke groepen zijn wel groot genoeg om iets te zeggen van de mening van beide afzonderlijke groepen. De groep niet-leden en de manier van hen bereiken (via onze leden) is niet representatief voor de totale wielerpopulatie van Nederland. Echter de vragen waar het wel of niet lid zijn van de NTFU niet van invloed is op de respons, zijn wel representatief voor de totale wielersport. Opbouw In de vragenlijst zijn vragen gesteld over acht onderwerpen. Per onderwerp zijn de belangrijkste conclusies in deze samenvatting verwerkt: 1. Fietsgedrag 2. Sportbeoefening 3. Fietsbeleving 4. Communicatie en informatie over fietsen 5. Bestedingen 6. De NTFU 7. Evenementen en activiteiten 8. Adviseer de NTFU NTFU Wielersportmonitor augustus 2012 (samenvatting) 1

1. Fietsgedrag Racefietsen is duidelijk de populairste wielervorm (42,3%) onder de wielersporters. Ook de combinatie racefietsen en mountainbiken wordt door veel respondenten (37,1%) beoefend, waarbij de meesten de nadruk leggen op het racefietsen (28,5%). Een iets kleinere groep (8,6%) geeft aan ook beide vormen te beoefenen, maar dan met de nadruk op mountainbiken. 13,5% zit alleen op de mountainbike. Het recreatief fietsen op de stads- en/of hybride fiets komt opvallend weinig voor (2,8%) Wat betreft de frequentie van het fietsen, is gebleken dat de meeste wielersporters in hun meest actieve periode 3-4 keer per week fietsen (45,5%). Ook 1-2 keer per week fietsen komt erg vaak voor (41,8%). Slechts een klein deel (1,3%) geeft aan dagelijks te fietsen. In hun minst actieve periode is dit, logischerwijs, aanzienlijk minder. Er is echter nog steeds een relatief grote groep (21,5%) die meerdere keren per week fietst. Het percentage mensen dat aangeeft helemaal niet te fietsen gedurende de minst actieve periode, is lager dan verwacht (5.3%). Voor bijna tweederde van de respondenten begint het fietsseizoen in maart en eindigt het seizoen in oktober. In de onderstaande cirkeldiagrammen is weergegeven hoeveel kilometer de wielersporter gemiddeld per keer aflegt. Gemiddelde afstand per rit tijdens meest actieve periode 21,8% 8,3% 0,2% 2,6% 42,9% 24,1% < 15 km 15-30 km 30-60 km 60-90 km 90-120 km > 120 km Gemiddelde afstand per rit tijdens minst actieve periode 1,0% < 15 km 2,8% 2,2% 15,1% 15-30 km 18,2% 30-60 km 60-90 km 60,7% 90-120 km > 120 km Uit bovenstaande figuren is af te lezen dat tijdens de minst actieve periode van de wielersporters niet alleen de frequentie afneemt, maar ook de gemiddelde afstand per rit lager is. Tijdens de meest actieve periode fietst de grootste groep wielersporters (42,9%) gemiddeld 60 tot 90 kilometer. Tijdens de minst actieve periode fietst het grootste deel van de respondenten gemiddeld 30 tot 60 kilometer (60,7%) per rit. Slechts een klein percentage (1,0%) fietst zelfs dan nog gemiddeld meer dan 120 kilometer per rit. NTFU Wielersportmonitor augustus 2012 (samenvatting) 2

De meeste wielersporters (42,5%) hebben aangegeven hun wielervorm voornamelijk als lid van een vereniging te beoefenen. Een opvallend groot deel heeft aangegeven vooral zelf (georganiseerd) te fietsen, zowel individueel (25,6%) als met vrienden/kennissen/familie (21,2%). De redenen waarom iemand fietst, kunnen zeer uiteenlopen. Daarom is aan de wielersporters gevraagd om een top drie te maken van belangrijkste redenen om te fietsen. In onderstaande tabel is een overzicht weergegeven van deze redenen, zowel het totaalpercentage als de percentages voor plek één, twee en drie afzonderlijk. Belangrijkste redenen om te fietsen, percentages voor totaal en voor 1 e, 2 e en 3 e plek. Reden Totaal 1 e plek 2 e plek 3 e plek Voor mijn gezondheid en/of fitheid 93,3% 58,1% 27,0% 8,2% Voor plezier en/of ontspanning 89,2% 31,9% 40,1% 17,1% Voor het sociale contact of vriendschap 45,4% 2,9% 18,1% 24,4% Vanwege prestatie/winst/competitie 18,3% 3,8% 5,6% 8,9% Voor mijn uiterlijk en/of afslanken/lijnen 15,5% 0,7% 3,2% 11,6% Vanwege positieve ervaringen met fietsen in het verleden 12,7% 0,8% 2,4% 9,4% Omdat vrienden/kennissen/familieleden van mij ook fietsen 8,1% 0,4% 1,2% 6,5% Vanwege de afwisseling met andere sporten 7,7% 0,7% 1,3% 5,7% Ik word gemotiveerd door fietsevenementen in de media 5,0% 0,2% 0,5% 4,3% Anders 4,4% 0,4% 0,4% 3,6% Ik word gemotiveerd van het kijken naar wedstrijdfietsen die bij ons in de buurt plaatsvinden 0,3% 0,0% 0,1% 0,3% Uit de bovenstaande tabel is af te lezen dat gezondheid en/of fitheid (93,3%) en plezier en/of ontspanning (89,2%) voor de wielersporters veruit de belangrijkste redenen zijn om op de fiets te stappen. Gezondheid en/of fitheid wordt bij ruim de helft van alle wielersporters (58,1%) op nummer één gezet in de top drie. Ruim een derde van de ondervraagde wielersporters (36,3%) is in de afgelopen twaalf maanden meer gaan fietsen. De redenen hiervoor lopen uiteen, maar het trainen voor een fietsevenement, lid worden van een vereniging, meer vrije tijd of de aankoop van een nieuwe fiets worden vaak genoemd. Iets minder dan de helft (48,8%) geeft aan dat zijn of haar fietsgedrag niet is veranderd. De rest van de respondenten (14,9%) geeft aan juist minder te zijn gaan fietsen. De voornaamste redenen hiervoor zijn blessures en/of gezondheidsklachten en tijdgebrek door studie, werk of verandering van gezinssituatie. Ook de tegenvallende weersomstandigheden is voor een aantal fietsers de reden geweest om minder te fietsen. 2. Sportbeoefening De wielersport De gemiddelde leeftijd waarop de wielersporter is begonnen met fietsen (als sport- of beweegactiviteit in de vrije tijd) is 30,4 jaar. Het merendeel van de wielersporter (80,9%) heeft, voordat hij of zij begon met fietsen, eerst een andere sport beoefent. De meest beoefende sport voor het fietsen is voetbal, gevolgd door hardlopen en volleybal. Bijna alle wielersporters (89,5%) geven aan dat fietsen op dit moment hun hoofdsport is. Andere sporten Bij de 10% waarbij de wielersport niet de hoofdsport is, geeft ruim 1/5 e aan dat hardlopen hun hoofdsport is. Schaatsen (10,4%), fitness (9,2%), tennis (6,6%) en triathlon (5,8%) maken de top 5 van meest voorkomende NTFU Wielersportmonitor augustus 2012 (samenvatting) 3

andere hoofdsporten compleet. Van de wielersporters met fietsen als hoofdsport, geeft 41% aan ook structureel een andere sport te beoefenen. Onderstaand de top 5 beoefende sporten naast fietsen. 1. Fitness cardio/kracht (34,6%); 2. Hardlopen/joggen/trimmen (31,0%); 3. Spinning (25,8%); 4. Schaatsen (17,4%); 5. Wandelsport (14,1%). Ruim de helft (56,7%) heeft aangegeven ook lid te zijn van een andere sportbond. Meest voorkomende bonden zijn KNVB, KNSB, KNWU, Atletiekunie en KNLTB. 3. Fietsbeleving Aan de wielersporters is gevraagd wat voor hen de ultieme fietsbeleving is. Ruim de helft van de respondenten (57,5%) vindt het prestatiegericht (hogere gemiddelde snelheid) fietsen in een groep de ultieme fietsbeleving. Ook individueel prestatiegericht fietsen, op de derde plek met 32,0%, is voor veel fietsers de ultieme fietsbeleving. Opvallend is dat fietsen/mountainbiken in het buitenland als tweede (39,5%) het vaakst wordt genoemd als ultieme fietsbeleving. Verder geeft 16,1% aan het ultiem te vinden om te trainen voor een bepaald evenement en noemt 13,8% deelnemen aan een cyclo-sportief evenement het meest ultiem. Slechts een klein percentage (7,7%) vindt fietsen voor een goed doel de ultieme fietsbeleving. Opvallend veel mensen geven dus aan een prestatie-element nodig te hebben bij hun ultieme vorm van fietsbeleving. Dit wordt grotendeels bevestigd bij de vraag in hoeverre de wielersport meer uitdaging/prestaties is of juist recreatief. In de onderstaande figuur een overzicht van de cijfers die ze toe hebben gekend aan een schaal van 1 tot 10, waarbij 1 staat voor vooral uitdagend/prestatief en 10 voor vooral niet-prestatief/recreatief. 25,0% 23,1% Fietsbeleving 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 16,8% 14,3% 12,5% 10,5% 7,4% 7,3% 4,2% 2,9% 1,0% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Mate waarin de wielersporters fietsen voor de prestatie (1) of voor de recreatie (10). Als we de respondenten vragen naar hun grootste ergernis tijdens het fietsen, dat geeft ruim de helft van de respondenten (53,9%) aan zich het meest te ergeren aan asociaal gedrag van andere (race)fietsers (niet uit eigen gezelschap). Ook slechte infrastructuur (46,6%) en gedrag van automobilisten (41,0%) vormen voor NTFU Wielersportmonitor augustus 2012 (samenvatting) 4

relatief veel wielersporters een ergernis. Een nog opvallend hoog percentage (23,9%) geeft aan zich te storen aan het asociale gedrag van fietsers uit het eigen gezelschap. Delen en bijhouden fietservaringen en -prestaties Het delen van fietservaringen doen de wielersporters voornamelijk tijdens gesprekken met anderen (83,3%). Een kwart van de wielersporters (25,3%) maakt gebruik van social media om zijn of haar ervaringen te delen met anderen. Verder geeft een relatief groot deel aan zijn fietsprestaties niet bij te houden (42,6%). Van de mensen die de prestaties wel bij houden gebruikt 22,4% een eigen bestand en 19,2% houdt het bij via een website of app. Geen extreme sport De respondenten is gevraagd in hoeverre fietsen voor hen een extreme /risicovolle sport is wat betreft de veiligheid/risico s tijdens het fietsen. Tweederde van de respondenten (67,5%) ziet fietsen niet als extreme/risicovolle sport. 30,8% geeft aan de wielersport een beetje risicovol te vinden. Slechts een klein deel (1,7%) noemt het een extreme/risicovolle sport. 4. Communicatie Social Media De helft van alle wielersporters (50,0%) is niet actief met sociale media. Iets minder dan de helft (46,1%) maakt hier wel gebruik van en de overige respondenten geven aan hier nog geen gebruik van te maken, maar dit in de nabije toekomst wel te gaan doen. In de onderstaande figuur is een overzicht weergegeven van de sociale media waar de sociaal actieve wielersporter gebruik van maakt. Gebruik social media Anders 3,2% Hyves 15,2% YouTube 27,7% Twitter Linkedin 44,9% 49,1% Facebook 87,5% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0% 100,0% Gebruik van verschillende typen sociale media. Uit de bovenstaande figuur komt duidelijk naar voren dat Facebook de populairste vorm van social media is onder de respondenten (87,5%). NTFU Wielersportmonitor augustus 2012 (samenvatting) 5

5. Bestedingen Fiets Het grootste deel van de respondenten (22,2%) heeft tussen de 1000,- en 1500,- betaald voor zijn huidige fiets. Opvallend is dat nog een relatief hoog percentage van de wielsporters (12,6%) meer dan 3500,- heeft uitgegeven aan zijn huidige fiets. Bij de vraag welke aspecten een grote rol spelen bij de aanschaf, zijn prijs (72,1%) en afmontage (69,7%) voor de respondenten het meest belangrijk. Opvallend genoeg vinden meer wielersporters de vormgeving (39,1%) belangrijker dan het comfort (34,9%). Overige uitgaven Naast de uitgaven aan de fiets, geven de meeste wielersporters jaarlijks ook geld uit aan fietsaccessoires (zoals fietsonderdelen, kleding, helm, etc.). Bijna de helft van de wielersporters (47,9%) geeft tussen de 200,- en 500,- uit aan fietsaccessoires, een kleine groep respondenten (5,3%) geeft gemiddeld meer dan 1000,- per jaar uit aan fietsaccessoires. Bij de aanschaf van accessoires is de prijs verreweg de belangrijkste overweging en wordt er gemiddeld vaker op kortingsacties en aanbieding gelet dan bij de aanschaf van een fiets. Merk en winkels Tot slot is met betrekking tot bestedingen nog aan de respondenten gevraagd in hoeverre ze een merk trouw blijven als ze eenmaal een fietsmerk hebben gevonden. Gebleken is dat de meeste wielersporters (80,0%) niet persé trouw blijven aan een merk als zij eenmaal een fietsmerk hebben gevonden. Slechts 5% blijft trouw aan zijn/haar merk fiets vasthouden. Zoals verwacht komt duidelijk naar voren dat de meeste wielersporters naar een gespecialiseerde fietsenzaak gaan om hun fiets (80,5%) of fietsonderdelen (58,6%) te kopen. Waar ruim een kwart van de respondenten (26,7%) zijn fietsonderdelen online aanschaft, geeft maar een klein deel (3,2%) aan zijn fiets ook online te kopen. 6. De NTFU Zowel aan leden (verenigings- als individuele leden) als aan niet-leden zijn vragen gesteld over de NTFU. Bekendheid NTFU Het relatief hoge percentage leden onder de respondenten hebben uiteraard tot gevolg dat slechts een klein deel (3,4%) heeft aangegeven de NTFU niet te kennen. Bijna tweederde van de wielersporters (64,3%) kent de NTFU via de vereniging waar hij is aangesloten. Ook de toertochten (40,8%) en FietsSport Magazine (37,3%) bezorgen de NTFU bekendheid onder relatief veel respondenten. Ruim driekwart van de ondervraagden (79,6%) associeert de NTFU met racefietsen. Kleinere groepen associëren de bond met mountainbike (9,3%) of recreatief fietsen (7,5%). Een groot deel (81,1%) van de mensen die de NTFU kent, geeft aan ook op de hoogte te zijn van de inhoud van het lidmaatschap. Website NTFU Bijna tweederde van de respondenten (65,4%) die bekend is met de NTFU, bezoekt de website van de NTFU wel eens. De respondenten zijn overwegend positief over de gevraagde aspecten (actualiteit, betrouwbaarheid, kwaliteit, gebruiksvriendelijkheid en lay-out) van de website van de NTFU. Daarbij wordt de betrouwbaarheid van de site het vaakst als (zeer) goed beoordeeld (80,9%). Individuele leden In de onderstaande tabel is weergegeven wat voor de individuele leden belangrijke redenen zijn om als wielersporter lid te zijn van de NTFU. NTFU Wielersportmonitor augustus 2012 (samenvatting) 6

Totaal Velosport Singletracks Om de verzekering 73,8% 77,2% 69,9% Feit dat de NTFU opkomt voor de belangen van mij als fietser 63,7% 64,5% 62,9% FietsSport Magazine 41,7% 46,8% 35,8% Korting op toertochten 40,0% 35,0% 45,7% Ik voel me verbonden aan de naam Singletracks / Velosport 8,8% 3,8% 14,6% Anders 6,2% 3,8% 8,9% Ontvangen van een welkomstcadeau 0,6% 0,9% 0,3% Overzicht redenen van individuele leden om lid te zijn van de NTFU. De verzekering is voor zowel individuele leden via Velosport (77,2%) als via Singletracks (69,9%) de voornaamste reden om lid te worden van de NTFU. Als we vragen naar de tevredenheid over het aanbod van producten en diensten in het lidmaatschap, dan geven de individuele leden aan overwegend tevreden te zijn. Ze zijn het meest tevreden over de informatie over toertochten in de kalenders (83,7% (zeer) tevreden), gevolgd door FietsSport Magazine (76,0% (zeer) tevreden) en korting op toertochten (71,1% (zeer) tevreden). Tot slot is gevraagd of de individuele leden al wel eens lid geweest zijn van een toerfiets- of wielersportvereniging. Slechts 18,5% van de individuele leden is ooit lid geweest bij een vereniging. Het grootste deel van de individuele leden van de NTFU (55,9%) geeft aan geen behoefte te hebben aan een lidmaatschap van een vereniging. Opvallend is dat een relatief grote groep (27,8%) aangeeft daar nooit eerder bij stilgestaan te hebben. Verenigingsleden Van alle verenigingsleden die de vragenlijst hebben ingevuld, is ruim een derde (38,6%) actief als vrijwilliger (bestuur, instructeur, etc.) bij zijn of haar vereniging. Aan de verenigingsleden is gevraagd wat de belangrijkste redenen zijn om lid te zijn van een vereniging. De voornaamste reden van de respondenten om zich aan te sluiten bij een vereniging is het samen fietsen in een groep (75,5%). Daarnaast is gezelligheid voor ruim de helft van de verenigingsleden (54,2%) een reden om lid te worden van een toerfiets- of wielersportvereniging en speelt voor bijna de helft (46,0%) het lidmaatschap van de NTFU een belangrijke rol. Ook aan verenigingsleden is gevraagd hoe tevreden ze zijn over de onderdelen van het lidmaatschap van de NTFU. Net als individuele leden zijn de verenigingsleden overwegend tevreden over het aanbod en de diensten van de NTFU. Ze zijn het meest tevreden over de het FietsSport Magazine (85,1% (zeer) tevreden), gevolgd door informatie over toertochten in kalenders (83,9% (zeer) tevreden) en korting op toertochten (77,6% (zeer) tevreden). Iets meer dan de helft van de verenigingsleden (56%) geeft aan (zeer) tevreden te zijn over de fietsschadeverzekering. Naast het aanbod en de diensten van de NTFU kunnen de verenigingsleden ook nog gebruik maken van producten en diensten van de vereniging. Gebleken is dat verenigingsleden het vooral (zeer) belangrijk vinden dat fiets gerelateerde activiteiten en clubkleding worden aangeboden door de vereniging. NTFU Wielersportmonitor augustus 2012 (samenvatting) 7

Reden Percentage Samen fietsen in een groep 75,5% Voor de gezelligheid 54,2% Lidmaatschap van de NTFU 46,0% Deelname aan toertochten 39,9% Kennis van routes in de omgeving 31,8% Kledingpakket via de vereniging 24,4% Trainen voor een evenement 10,2% Fietsen onder begeleiding 6,8% Anders 5,4% Overzicht van redenen om lid te zijn van een toerfiets- of wielersportvereniging Op de vraag of de verenigingsleden nog iets missen binnen de vereniging geeft het merendeel van de wielersporters (86,3%) aan tevreden te zijn met het aanbod van de vereniging en niets te missen. Niet-leden Aan de niet-leden is gevraagd of ze overwegen lid te worden van de NTFU zodat daarna vragen gesteld konden worden over de samenstelling van het lidmaatschap. Slechts een klein deel van de niet-leden (8,5%) geeft aan lid te willen worden. Het grootste deel, ongeveer twee derde (63,6%) twijfelt nog en zegt misschien lid te willen worden van de NTFU. Ruim driekwart van de potentiële leden (76,5%) geeft aan het (heel) belangrijk te vinden dat informatie over toertochten in kalenders deel uitmaakt van het lidmaatschap. Bijna drie kwart van de potentiele individuele leden (72,0%) geeft aan vooral behoefte te hebben aan een zelf samengesteld pakket met producten en diensten. De overige 28% heeft vooral behoefte aan een vast pakket met producten en diensten voor een vaste prijs. Van de 482 potentiele leden geeft 20,7% aan voor een verenigingslidmaatschap te kiezen, indien ze lid zouden worden. Het samen fietsen in een groep (70%) wordt hierbij het meest genoemd als belangrijkste reden. 7. Evenementen en activiteiten Toertochten Het merendeel van de wielersporters (88,8%) neemt deel aan toertochten. Voornamelijk de mooie omgeving blijkt een belangrijke rol te spelen bij de keuze voor een toertocht (71,3%). Daarnaast geeft twee derde van de wielersporters (66,0%) aan dat een goede organisatie ook een belangrijk criterium is. De prijs speelt voor relatief weinig respondenten (13,9%) een rol bij de keuze voor een toertocht. De meeste deelnemers van toertochten (89,5%) zoeken wel eens naar informatie over de tochten. In onderstaande tabel een overzicht van de wijze waarop deze deelnemers op zoek gaan naar deze informatie. Informatiebron Percentage Aan de hand van de kalender van de NTFU op de NTFU-website 53,4% Via google 51,2% Via mijn vereniging 26,8% Aan de hand van de kalender van de NTFU op papier 26,8% Via vrienden 16,4% Aan de hand van de kalender van de NTFU op de website van een vereniging 15,8% Aan de hand van de kalender van de NTFU via de app 7,8% Anders 7,6% NTFU Wielersportmonitor augustus 2012 (samenvatting) 8

Clinics en trainingen Slechts een klein deel (18,9%) van de respondenten neemt wel eens deel aan een clinic of training die niet georganiseerd door hun eigen vereniging. Meer dan de helft van de wielersporters (45,8) geeft aan geen behoefte te hebben aan clinics of trainingen. Fietsen in het buitenland Een ruime meerderheid van de wielersporters (84,0%) fietst wel eens in het buitenland. België is onder de wielersporters, die weleens in het buitenland fietsen, het meest populaire land om de wielersport te beoefenen (76,0%). Ook Duitsland (66,3%) en Frankrijk (60,1%) zijn populair onder deze respondenten. Slechts een klein deel van de wielersporters die in het buitenland fietst (4,2%; 120 wielersporters) neemt vooral deel aan georganiseerde fietsvakanties. Het grootste deel (72,4%) fietst vooral zelfstandig/zelf georganiseerd in het buitenland. Bijna een kwart van de wielersporters (23,4%) neemt in het buitenland vooral deel aan georganiseerde fietsevenementen. Het fietsen van een toertocht is dan het meest populair (62,7%). Evenementen voor goede doelen wordt door slechts een klein deel (4,7%) genoemd als evenement in het buitenland waaraan wordt deelgenomen. 8. Adviseer de NTFU Tot slot is aan de wielersporters nog gevraagd naar hun specialiteiten op fietsgebied. Van alle respondenten geven 324 wielersporters (9,4%) aan een specialist te zijn met betrekking tot een specifiek fiets gerelateerd onderwerp. Twee derde van de specialisten (66,0%) geeft aan bereid te zijn de kennis te delen met de NTFU. GPS, mountainbiken, routes, trainingen/clinics en fietsen in het buitenland komen het vaakste voor als specialisme. Maar ook het fietsen op een Tacx wordt bijvoorbeeld als specialisme genoemd. NTFU Wielersportmonitor augustus 2012 (samenvatting) 9