Jaarverslag 2014
Hoofdzaak-activiteiten in het kort Cliëntondersteuning en herstelondersteuning vanuit ervaringsdeskundigheid - Ondersteuning bij persoonlijke en praktische zaken. - Individuele en collectieve belangenbehartiging van cliënten in het kader van indicatiestelling en zorgrealisatie; Wmo-ondersteuning. - Herstelwerkplaats Hoorn (i.s.m. GGZ-NHN) Scholing en lotgenotencontact - Cursussen en trainingen in eigen kracht, herstel en ervaringsdeskundigheid. - Zelfhulp-/ lotgenotengroepen, Psychiatriecafés, Schrijfclub, Kunstexposities. - Belangenbehartiging en positieversterking van mensen uit de (O)GGZ. Informatie en advies - Voorlichting en advies vanuit ervaringsdeskundigheid. - Onderwerpen o.a. cliëntparticipatie, PGB, bejegening, toegankelijkheid en herstel. - Website en digitale nieuwsbrief Hoofdzaken. Ondersteuning van cliëntenraden - In opdracht van GGZ-NHN en DNOdoen. - adviseren en coachen van cliëntenraden van (O)GGZinstellingen. In 2014 telde RCO De Hoofdzaak 14 medewerkers (5,5 FTE) en 61 ervaringsdeskundige vrijwilligers, actief in West-Friesland, Noord-Kennemerland, Kop van Noord-Holland en Zaanstreek/Waterland. RCO De Hoofdzaak heeft drie vestigingen: in Alkmaar (hoofdlocatie), Hoorn en Den Helder. 2
Algemene Hoofdzaken Ondersteuning RCO De Hoofdzaak heeft een Steunpunt, waarvan de kernactiviteiten individuele ondersteuning en advisering zijn. Dit gebeurt op kantoor, via huisbezoeken, telefonisch en per e-mail. Het Steunpunt is onafhankelijk; er is geen indicatie of verwijzing vereist. Ondersteuning betreft onder meer klachten en bezwaarschriften, PGBverantwoording, belastingaangiften, herkeuringen, schulden, aanvraag van indicaties, ziektekosten, Wajong, verzekeringen, zorg- en huurtoeslagen. In 2014 zijn er 787 cliëntcontacten geweest, verdeeld over de verschillende regio s. Ook biedt RCO De Hoofdzaak de mogelijkheid tot werkbegeleiding en deskundigheidsbevordering van vrijwilligers: ontwikkeling van werknemersvaardigheden en ervaringsdeskundigheid. Deze begeleiding ondersteunt het herstelproces, met als logisch gevolg: stijging op de participatieladder. Naast individuele ondersteuning is er nog de cliëntenraadondersteuning. In 2014 zijn vier cliëntenraadondersteuners van RCO De Hoofdzaak actief geweest voor zes cliëntenraden van GGZ-NHN en een cliëntenraad van dnodoen, dak- en thuislozenopvang. Belangenbehartiging, feedback en voorlichting In verschillende gemeenten liet RCO De Hoofdzaak de stem van haar achterban horen via Wmo-raden of andere overlegorganen. Regelmatig werd ze gevraagd om mee te denken en te adviseren over het toekomstige Wmo-beleid. Ook hielp RCO De Hoofdzaak instellingen feedback van cliënten te genereren via cliëntenpanels en spiegelbijeenkomsten. In 2014 werden 23 voorlichtingsbijeenkomsten en gastlessen georganiseerd. Hoewel het onderwerp varieerde, werd vooral het leven met - en herstel van - een psychiatrische aandoening belicht. Overkoepelend doel was steeds het verminderen van de negatieve beeldvorming over GGZ-cliënten. Bijeenkomsten vonden plaats op scholen, in bibliotheken en bij zorg- en welzijnsinstellingen. Het aantal toehoorders varieerde van tien tot circa honderd personen. Op de locaties van RCO De Hoofdzaak is onafhankelijke informatie te vinden over diverse onderwerpen, zoals cursussen, lotgenotencontact en zelfhulpgroepen. Sinds 2014 heeft RCO De Hoofdzaak bovendien een digitale nieuwsbrief: Hoofdzaken. Projecten In alle Hoofdzaak-regio s zijn de projecten Sociale Activering en Werk en Open voor werk uitgevoerd, in opdracht van het Landelijk Platform GGz. Ervaringsdeskundigen interviewden vele tientallen cliënten en diverse jobcoaches, wethouders en UWV-medewerkers. Daaruit bleek dat vrijwilligerswerk of een betaalde baan voor mensen met een psychiatrische achtergrond maatwerk is en extra aandacht behoeft. De conclusies worden beschreven in een rapport dat medio 2015 uitkomt. De stichting Samen Sterk zonder Stigma heeft RCO De Hoofdzaak subsidie verleend voor de uitvoering van het project Voorlichting vrijwilligersorganisaties. Vrijwilligers van diverse regionale organisaties kregen training van RCO De Hoofdzaak. Daarnaast waren er ontmoetingsbijeenkomsten in buurthuizen. In 2014 heeft RCO De Hoofdzaak voorbereidende werkzaamheden verricht voor een onafhankelijke Crisiskaart. DIt gebeurde in samenwerking met GGZ-NHN en de cliëntenraden. Omwille van een sterkere interne organisatie heeft een aantal medewerkers zich ingezet voor een kwaliteitshandboek en het keurmerk Cliënt Centraal. 3
Alkmaar Vanuit de hoofdlocatie waren 28 vrijwilligers actief en werden veel groepsactiviteiten georganiseerd. Cursussen, lotgenotengroepen en themabijeenkomsten, geleid door ervaringsdeskundigen, trokken veel deelnemers. Veel mensen met behoefte aan ondersteuning bij - of verdieping van - persoonlijk of maatschappelijk herstel konden bij het Alkmaarse Steunpunt terecht. De cliëntondersteuners startten hier bovendien een formulierenspreekuur. Van alle cliëntcontacten vond circa 60% (36 cliënten) plaats in de regio Noord-Kennemerland. Café De Hoofdzaak, het Psychiatriecafé in Alkmaar, trok als ontmoetingsplek buiten de GGZ een toenemend aantal bezoekers. Bij de gemeente Alkmaar was een ervaringsdeskundige van RCO De Hoofdzaak werkzaam om vanuit cliëntperspectief mee te denken over de transities en het Wmo-beleid. Periode Cursussen Aantal bijeenkomsten Aantal deelnemers voorjaar Zicht op herstel 7 7 najaar Zicht op herstel 7 9 voorjaar WMEE 12 12 najaar WMEE 12 9 2013-2014 Leerweg Ervaringsdeskundigheid 20 15 2014-2015 Leerweg Ervaringsdeskundigheid 20 17 Lotgenoten groepen Frequentie Leer jezelf kennen 1 x per 2 weken 5 Depressie 1 x per week 4 Depressie 1 x per 2 weken 7 Kliniek NK 1 x per week 4 Themabijeenkomsten 1 x per maand 8 Cliëntgestuurde projecten Café De Hoofdzaak 1 x per maand Kunstcommissie 3 periodes 23 exposanten Eind maart werd in de Week van de Psychiatrie in Alkmaar het symposium Baas in eigen leven georganiseerd voor professionals, bestuurders en cliënten. In haar openingsspeech benadrukte wethouder Anjo van der Ven dat participeren voor iedereen mogelijk moet zijn; een standpunt dat RCO De Hoofdzaak van harte ondersteunt. In diverse lezingen lieten mensen zien hoe zij, naast hun professionele behandeling, hun eigen herstel ter hand nemen. Op de locatie Alkmaar, alsook bij de vestigingen in Hoorn en Den Helder, werden doorlopend kunstexposities georganiseerd. Chanel Zwaan 4
Hoorn In 2014 waren bij de locatie Hoorn 20 vrijwilligers actief. Vanuit het Steunpunt / Cliëntondersteuning zijn in de regio West- Friesland 12 cliënten individueel ondersteund bij maatschappelijke problemen (o.a. bij indicatiestelling en zorgrealisatie). Dit is circa 20% van alle cliëntcontacten. Ook collectieve ondersteuning vond plaats - in de vorm van belangenbehartiging en positieversterking van (O)GGZ-cliënten. De Hoofdzaak is actief in het participatieplatform en verzorgt ggz-cliëntenvertegenwoordiging bij de beleidsvorming rondom de Participatiewet in de West-Friese gemeenten. RCO De Hoofdzaak is ook partner in het samenwerkingsproject MEEDOEN t.a.v. dagbesteding. Cursussen Aantal bijeenkomsten in 2014 Aantal deelnemers Zicht op herstel 9 8 Herstellen doe je zelf 12 12 Lotgenoten groepen Frequentie Met beide benen op de grond 1 x per 2 weken 6 Herstelgroep 1 x per maand 10 In gesprek met elkaar 1 x per week 8 Cliëntgestuurde projecten Café De Hoofdzaak 1 x per maand 10 (gemiddeld) Kunstcommissie 3 periodes 3 exposanten De Herstelwerkplaats in Hoorn, een samenwerkingsproject tussen ervaringsdeskundigen van RCO De Hoofdzaak, GGZ-NHN en de Baanbreker, werd geopend op 4 september 2014. Deze plek biedt mensen die te maken hebben (gehad) met psychische problematiek een nieuw perspectief. Ervaringsdeskundigen van RCO De Hoofdzaak organiseren er elke week een herstelmiddag. Cliënten en hun naasten werken daar aan hun herstel, ondersteund door onafhankelijke informatie en lotgenotencontact. Iedere maand wordt een herstelverhaal verteld. Bij de opening waren zo n 100 mensen aanwezig. De maandelijkse herstelverhalen trok gemiddeld 20 bezoekers; de wekelijkse herstelmiddag circa vijf. Tijdens de Week van de Psychiatrie organiseerde RCO De Hoofdzaak in Hoorn de bijeenkomst Baas in eigen leven. Naast ontmoeting en verdiepende gesprekken was er onder meer een workshop over Wellness Recovery Action Plan (WRAP). 5
Den Helder Bij RCO De Hoofdzaak in Den Helder waren in 2014 13 vrijwilligers actief, waarvan een aantal uitstroomden naar betaald werk. Daarnaast vonden ook hier veel mensen steun. Kernactiviteiten vormen de cursussen, een Zelfhulpgroep depressie, het Psychiatriecafé en een inloop, die als ongestructureerde informatievoorziening in een behoefte voorziet. Vanuit het Steunpunt worden regelmatig cliënten geholpen met praktische zaken. Van alle cliëntcontacten vond in 2014 ruim 20% plaats in Den Helder en omstreken. Cursussen Aantal bijeenkomsten in 2014 Aantal deelnemers Zicht op herstel 7 9 Werken met eigen ervaring 12 7 Lotgenoten groepen Frequentie Depressie 1 x per week 5 Cliëntgestuurde projecten Psychiatriecafé 1 x per maand 10 (gemiddeld) Kunstcommissie 2 periodes 2 exposanten Ervaringsdeskundigen van RCO De Hoofdzaak werkten mee aan het project Meedoen in de Wijk, filmmiddagen Nieuw Den Helder. Bij deze bijeenkomsten, georganiseerd door het Activiteitencentrum Den Helder, is er sprake van ont-moeting tussen mensen met een psychiatrische achtergrond en buurtbewoners. Vooral deze laatste groep was helaas nog ondervertegenwoordigd op de filmmiddagen. In 2014 trof RCO De Hoofdzaak ook in Den Helder voorbereidingen voor een herstelwerkplaats. Deze voorbereidingen mondden alvast uit in maandelijkse herstelverhalen in café De Hoofdzaak. Albert van Loon Ook in Schagen en Wieringerwerf droegen onze ervaringsdeskundigen bij aan bijeenkomsten van het Activiteitencentrum Schagen. In Hollands Kroon organiseerde de Wmo-adviesraad een bijeenkomst met ervaringsdeskundigen van RCO De Hoofdzaak en leden van cliëntenraden, die door veel inwoners bezocht werd. Andere bijeenkomsten waar RCO De Hoofdzaak aan bijdroeg, waren onder meer de jaarlijkse themadag van het Zorgkantoor, meerdere voorlichtingen en gastlessen en de Koplichtbijeenkomsten van Zorgbelang. 6
Op 3 december 2014 tekende Christianne Moussault, directeur van RCO De Hoofdzaak, de intentieverklaring voor samenwerking met MEE en de Wering. Een samenwerking die kansen biedt op het gebied van cliëntondersteuning en participatie. RCO De Hoofdzaak was in 2014 - en blijft ook daarna - dé vrijwilligersorganisatie van, voor en door mensen met een psychiatrische achtergrond in Noord-Holland. Met als kern: herstel, ervaringsdeskundigheid, maatschappelijke acceptatie en participatie. RCO De Hoofdzaak behartigt de belangen van deze grote groep kwetsbare burgers. Daarnaast ondersteunt ze hen bij het ontwikkelen van de eigen kracht en het behouden van hun zelfregie. Samenwerking RCO De Hoofdzaak heeft in 2014 samengewerkt met onder meer GGZ-NHN, Brijder Stichting, Zorgbelang Noord-Holland, RIBW Westfriesland, MEE, De Wering, vrijwilligerspunten, Buurtcollectief Den Helder, Hogeschool Inholland en het Landelijk Platform GGZ. Daarnaast werkte ze samen met vrijwel alle gemeentes en enkele wijkteams in de regio s Noord Kennemerland, Zaanstreek/Waterland, Kop van Noord-Holland en Westfriesland. 7
Een ervaringsdeskundige vertelt... Geraldine (50) maakte op latere leeftijd een carrièreswitch. Op haar 38ste ging ze de PABO doen, waarna ze juf werd. Eerst als invaller, daarna als vaste kracht. Achteraf gezien was dat de trigger, vertelt ze. Ik was 22 uur per dag actief, sliep bijna niet meer. Natuurlijk hield ik dat niet eindeloos vol. Na een zware operatie, het overlijden van mijn moeder en problemen met mijn schildklier, stortte ik volledig in. Ik belandde in een zware depressie. Anderhalf jaar lang lag ik hele dagen op bed. Bij de ggz kreeg ik de diagnose bipolaire stoornis. Manisch depressief. Dat bleek ook wel uit de manische pieken en de eindeloos diepe put tijdens mijn depressie. Toen ik psycho-educatie kreeg was het een volledige oh ja-erlebnis. Zo herkenbaar! Na haar ggz-behandeling keurde het UWV haar gedeeltelijk af, waarna ze een parttime baan moest zoeken. Terug het onderwijs in was geen optie. Sinds begin dit jaar werk ik bij een hotel. Vergeleken met het basisonderwijs is dit een prikkelarme omgeving, licht ze toe. Naast mijn werk in het hotel ben ik actief bij RCO De Hoofdzaak. De erkenning en herkenning die ik hier vind is geweldig. Inmiddels ben ik opgeleid tot crisiskaartconsulent en geef ik regelmatig voorlichting. Als ik de cursus WMEE (Werken met eigen ervaring, red.) heb gedaan, wil ik ook graag als cursusleider aan de slag. Ervaringsdeskundigheid is veel meer dan het hebben van ervaringen. Een ervaringsdeskundige heeft een herstelproces doorlopen, destilleert kennis uit eigen en andere herstelervaringen. Een ervaringsdeskundige kan een ander helpen inzien dat ziekte en verlies van mogelijkheden niet allesbepalend zijn; dat herstel mogelijk is. Geraldine: Ik heb mijn leven in een ander daglicht moeten zetten. En heus, ik begrijp het als mensen soms in een slachtofferrol kruipen. Maar een diagnose betekent niet het einde van de wereld. Dankzij mijn rol als ervaringsdeskundige kan ik zoveel voor anderen betekenen. Ik kan meegaan in hun pijn, maar ook in hun herstelproces. Ik ben er voor anderen, en tegelijkertijd krijg ik er heel veel voor terug. Voor mij en veel andere medewerkers is De Hoofdzaak echt een thuis. Dat dit kan, dat zou ik graag nog veel meer mensen laten ervaren. www.rcodehoofdzaak.org RCO De Hoofdzaak Eigen kracht, ervaringsdeskundigheid en belangenbehartiging van mensen met een psychiatrische achtergrond