Wapen Jezelf Met Woorden 2007-2008 www.wapenjezelfmetwoorden.nl. 26 27
Inhoudsopgave 4 Voorwoord Oxfam Novib 5 Wat is Wapen Jezelf Met Woorden? 6 7 8 9 10 11 12 Nawoord Colofon 13 14 1
Voorwoord Oxfam Novib Wat zijn de belangrijkste lessen en inspiratie geweest voor de Nederlanders? Hoewel de uitingsvormen in Zuid-Afrika gewelddadiger zijn, blijken de oorzaken niet zoveel te verschillen. Het gaat in beiden landen om jongeren die niet weten hoe ze met hun jaloezie, onrechtgevoelend om moeten gaan. Gezien de ernst van de gevallen in Zuid-Afrika is de motivatie en In 2006 heeft Oxfam Novib E-motive opgericht vanuit de gedachte dat grenzen vervagen en vraagstukken ook niet beperkt zijn tot landsgrenzen. Overal ter wereld zijn mensen bezig met het zoeken naar oplossingen voor deze vraagstukken die te maken hebben met ongelijkheid, recht en onrecht. Wij kunnen op dat gebied veel meer met elkaar uitwisselen en van elkaar leren dan nu gebeurt. Oxfam Novib heeft een netwerk van partners in ontwikkelingslanden met een schat aan ervaring. Zij vervult graag de rol van makelaar door dit netwerk te koppelen aan geïnteresseerde organisaties in Nederland. De eerste grote koppeling van dit E-motive project was die tussen Gun Free South Africa en de Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld. In Zuid-Afrika zijn bestaande methoden verder ontwikkeld en aangevuld met lesprogramma s (Words Over Weapons) om jongeren alternatieven voor geweld aan te bieden. Gedurende het project zijn delen van deze programma s overgenomen en uitgevoerd door de Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld onder de titel: Wapen Jezelf Met Woorden. In de afgelopen drie jaar zijn er verschillende uitwisselingen geweest om de methoden samen verder te ontwikkelen. bevlogenheid van trainers en docenten om iets te doen aan de grote onveiligheid hier erg groot. In Nederland is deze motivatie bij docenten en schoolleiding steeds meer aanwezig. De sociale veiligheid op de Nederlandse scholen verdient extra aandacht en moet gewaarborgd worden. Het project is met vallen en opstaan verlopen maar met elkaar hebben we veel geleerd van deze methodiekuitwisseling. Zowel in Zuid-Afrika als in Nederland ligt een professioneel lespakket daar waar beide organisaties zelfstandig mee door kunnen en wat onzes inziens in beide landen kan bijdragen om de sociale veiligheid op scholen te vergroten. Wij zijn tevreden met de eindresultaten. Wij willen dit project Wapen Jezelf Met Woorden dan ook van harte aanbevelen aan scholen. Het geeft leerlingen inzicht in hun eigen gedrag en handelingsbekwaamheid om anders met agressie om te gaan. Farah Karimi Directeur Oxfam Novib 2
De 7 W s van Wapen Jezelf Met Woorden 1. Wat is Wapen Jezelf Met Woorden? Let s Talk Wapen Jezelf Met Woorden is: - gastlessen op middelbare scholen in Nederland; - gegeven door getrainde gastdocenten van de Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld; - waarbij jongeren worden gestimuleerd na te denken; - over agressie en geweld op school, persoonlijke ervaringen, oorzaken, gevolgen en alternatieven voor geweld; - en hun eigen rol en verantwoordelijkheid binnen deze onderwerpen. 2. Wanneer is het allemaal begonnen? We gaan terug naar het jaar 2005. In dat jaar zijn de Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld (LSTZG) en Gun Free South Africa (GFSA) door Oxfam Novib met elkaar in contact gebracht. LSTZG was met de campagne Stop Geweld op School bezig om agressie en geweld op middelbare scholen in Nederland te verminderen en zo een prettige en sociaal veilige leeromgeving te creëren. Let s Talk! De Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld [LSTZG] verzorgt sinds oktober 2005 gastlessen [Wapen Jezelf Met Woorden] in het voortgezet onderwijs om het onderwerp zinloos geweld bij leerlingen bespreekbaar te maken. Door middel van een serie van 4 gastlessen worden jongeren gestimuleerd na te denken en te praten over agressie en geweld op school, wapengebruik, persoonlijke ervaringen, oorzaken, gevolgen en alternatieven voor geweld Let s Talk! Wapen Jezelf Met Woorden In de gastlessen worden de leerlingen gestimuleerd om na te denken over: Het geven van gastlessen doen wij met: De inhoud van 4 gastlessen van elk 1 lesuur zijn als volgt opgebouwd: Een lesmodule, waarmee docenten extra aandacht kunnen besteden aan de thema s agressie, geweld en wapenbezit op Les 1 Introductie op het onderwerp, feitelijke informatie school; verstrekken/tot nadenken aanzetten: op basis van de documentaire en discussie in de klas. De website www.wapenjezelfmetwoorden.nl. Op deze site staan achtergrondinformatie, informatie over de scholentour Les 2 Bewustwording: nadenken over oplossingen en (gastlessen), cijfers en onderzoeken en de stripmaker. alternatieven voor geweld door creatieve werkvormen in te zetten. De stripmaker, waarmee leerlingen persoonlijke ervaringen met agressie en geweld door middel van stripverhalen onder Les 3 Vergroten zelfinzicht van de leerlingen: hoe ga je zelf woorden kunnen brengen. om met agressie, woede en conflicten. Een DVD, met daarop een documentaire over (wapen)geweld Les 4 Afspraken maken over omgangsvormen in de klas: op scholen in Nederland en voorbeelden van enkele effectieve afspraken maken over geweldloze communicatie. methoden op scholen in Zuid-Afrika. In overleg met de docent kan de invulling van de gastlessen afgestemd worden op actualiteiten binnen de klas. Als tegemoetkoming in de kosten vragen wij de school om een bijdrage van 25 euro per gastles. Ik besef dat geweld niet de oplossing is en dat je beter met andere mensen erover kan praten. Were-di, jongen, 14 4 5 Meer aanvullende informatie over de gastlessen is te vinden op www.wapenjezelfmetwoorden.nl of stuur een e-mail naar: info@wapenjezelfmetwoorden.nl of bel naar de LSTZG: 071 367 22 00.
Ik heb veel geleerd, en een ding vind ik gewoon: 3. Waarom gastlessen op scholen? Geweld is niet wat telt!. ZSC, Meisje, 12 Over de hele wereld wordt lukraak in wapens gehandeld. Daardoor leven miljoenen mannen, vrouwen en kinderen elke dag in armoede en in angst voor gewapend geweld. Elke minuut wordt één van hen met wapens gedood. Ieder jaar worden er genoeg kogels gemaakt om iedereen op aarde twee keer te doden. 500.000 gezinnen verliezen jaarlijks een vader, moeder, zoon of dochter door wapengeweld. Ook in Nederland is geweld geen uitzondering, zelfs op scholen. Een leraar die doodgeschoten wordt, bedreiging en intimidatie, jongeren die elkaar pesten, schoppen en slaan. Het zijn feiten die niet thuishoren op een school. Toch gebeurt het: 5% van de leerlingen in het voortgezet onderwijs neemt wel eens een wapen mee. Onderzoek van Justitie laat zien dat op 40% van alle basisscholen ernstig gepest wordt, met fysiek geweld. 53% van de leraren heeft op het werk te maken met agressie en geweld. GFSA was al langer bezig met het begeleiden van middelbare scholen in Zuid-Afrika om een veilige leeromgeving, een Gun Free Zone (GFZ), te creëren voor hun leerlingen. Gezien de ervaring van GFSA met hun GFZ s en de grote mate van geweld en agressie in Zuid-Afrika was de link gelegd dat wij hiervan konden leren en de bruikbare middelen en methoden via ons lesmateriaal konden overbrengen op middelbare scholen in Nederland. Wapen Jezelf Met Woorden of in Zuid-Afrika Words Over Weapons was geboren! Telegraaf, 4 september 2008 Girlz, 9 januari 2008 Wat ik heel opvallend vind is dat jongeren allemaal weten dat het niet normaal is om geweld te gebruiken, De gastdocent heeft duidelijk gemaakt dat als je voor een wapen kiest je ook kiest voor de gevolgen. maar dat zij niet weten hoe ze het kunnen veranderen. Dat breng ik ze graag bij. Were-di, meisje, 13 Jelly, gastdocent 6 7
4. Wie werken er allemaal mee? Zoals in de voorgaande W s al is genoemd werken we binnen Wapen Jezelf Met Woorden samen met meerdere partijen. We stellen ze even voor: Oxfam Novib Oxfam Novib wil jongeren bewust maken van de gevolgen van wapens. De makkelijke beschikbaarheid van wapens versterkt armoede, leidt tot schendingen van mensenrechten en rekt oorlogen. Oxfam Novib en haar partnerorganisaties hebben daar dagelijks mee te maken. Oxfam Novib streeft naar een rechtvaardige wereld zonder armoede. Dit kan nooit bereikt worden zolang er zoveel wapens in omloop zijn. Daarom steunt Oxfam Novib organisaties die zich inzetten om mensen bewust te maken van de gevolgen van wapengeweld. Dit is de eerste stap naar een meer geweldloze wereld. Meer informatie: www.oxfamnovib.nl. Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld (LSTZG) De Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld probeert met voorlichting, campagnes en projecten jongeren bewust te maken dat agressie en zinloos geweld niet normaal is. De missie van de LSTZG is: Motiveer ieders initiatief voor verbetering van zijn of haar woon-, werk- en leefomgeving. Door middel van álle vormen van communicatie draagt de stichting bij aan bewustwording en een mentaliteitsverandering. De Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld maakt zich sterk voor het verminderen van onveiligheidsgevoelens, pesten, agressie en geweld. Meer informatie: www.zinloosgeweld.nl. Gun Free South Africa GFSA werkt hard aan het beperken van wapenbezit en gebruik. Ze letten erop dat de overheid de Wet op Vuurwapens uitvoert en bewaakt, organiseert wapeninzamelacties en licht de bevolking voor over de risico s en de effecten van wapengeweld. Maar alles begint op school. Leerlingen worden opgeroepen om wapens in te leveren en mee te werken aan wapenvrije scholen. Ook ouders helpen mee: zij bewaken s avonds de scholen en houden de omgeving schoon. Inmiddels zijn 17 scholen vuurwapenvrij verklaard. Bovendien heeft GFSA in het hele land vijftig afdelingen opgericht. De politie wordt getraind in beheerst wapengebruik en GFSA doet voorstellen om de vuurwapenwet aan te scherpen. Meer informatie: www.gunfree.org.za. Phaphama Initiatives Phaphama Initiatives is een organisatie in Zuid-Afrika die mensen helpt om beter met elkaar om te gaan. Ze hebben manieren om conflicten bespreekbaar te maken en hier oplossingen voor te zoeken. Sinds mei 2008 zijn zij bij het project betrokken. Zij implementeren de lessencyclus in Zuid-Afrika op de middelbare scholen en zullen hiermee ook na 2008 verder gaan. Meer informatie: www.phaphama.org. Butterfly Works Butterfly Works is een do-tank waarin design leidend is voor het beantwoorden van internationale vraagstukken. Zij geloven in de grensoverschrijdende werking van design gekoppeld aan inhoud. Dit is terug te zien in de projecten zoals het ontwikkelen van computerprogramma s voor jongeren in ontwikkelingslanden. Hiermee wordt hen naast bewustwording van problematieken als hygiëne, HIV en geweld, ook computervaardigheden aangeleerd wat hun kansen op de arbeidsmarkt vergroot. Meer informatie: www.butterflyworks.org. 8 9
5. Waarom samenwerken met Zuid-Afrika? In het project wordt een brug geslagen tussen Zuid-Afrika en Nederland. Op Zuid-Afrikaanse scholen zijn de effecten van de internationale (illegale) wapenhandel goed te merken. Jongeren hebben het gevoel dat ze zich moeten wapenen om veilig te zijn. Terwijl een toename van wapens alleen maar voor meer onveiligheid zorgt. Juist op scholen met de meest uitzichtloze situatie wordt ambitieus gewerkt aan een betere toekomst. Scholen werken samen met ouders, de buurt en politie aan een veilige leeromgeving. We hebben van Zuid-Afrika geleerd zodat het in Nederland hopelijk nooit zover zal komen. WJMW Gastlessen Lessencyclus Gastdocenten Website Stripmaker OmOS WOW Lessencyclus Interns Website Comic maker Toen het project van start ging werkten we samen met Gun Free South Africa. Zoals in de vorige W te lezen is, heeft deze organisatie veel ervaring met het terugdringen van wapengeweld op school en hiermee het verbeteren van de sociale veiligheid. Door met hen samen te werken kunnen wij leren van hun ervaringen. Waarom het wiel opnieuw uitvinden als je ook door samenwerking het wiel kan aanpassen? Deze uitwisseling van kennis en ervaring noemen we Omgekeerde Ontwikkelings Samenwerking ook wel OmOS. In 2008 is het werk van GFSA overgenomen door Phaphama Initiatives. Zij implementeren het lesmateriaal dat in de eerste twee jaar van het project ontwikkeld is op de scholen in Zuid-Afrika en nu leren wij van hen. 6. Wat hebben we bereikt met WJMW in Nederland? Gegeven gastlessen In de afgelopen drie jaar zijn onze gastdocenten naar ruim 120 middelbare scholen door heel Nederland gegaan om gastlessen te geven. In totaal zijn er een kleine 1000 gastlessen gegeven aan ruim 20.000 leerlingen. De lessen zijn gegeven op alle niveaus, maar de nadruk van de aanvragen kwam vooral uit VMBO en Praktijkonderwijs. Spreiding gastlessen WJMW Zmok 13% Praktijk 28% VMBO 36% HAVO/VWO 11% ROC 12% Gastlessen WJMW 10 Omgekeerde Ontwikkelings Samenwerking een voortdurend proces van leren en implementeren voor alle betrokken partijen 11
Tijdens de gastlessen merk je dat agressie en geweld iets is waar jongeren in hun dagelijks school- en leefomgeving mee te maken hebben. Ze vinden het moeilijk om erover te praten omdat ze er emotioneel bij betrokken zijn. Ik help ze hier graag een handje mee door gastlessen te geven. Katja, gastdocent De rap tegen tegen Zinloos geweld! Gemaakt door leerlingen van het Genseler te Hengelo 9-11-2007 Hey Jo! doe elkaar niet na Maar loop naar je pa en ma Doe niet labiel En pak je mobiel Bel je ouders op en zeg stop! Zij komen er aan En het geweld is naar de maan. Volgens ons heeft het duidelijk een meerwaarde om meerdere lessen te organiseren. Leerlingen blijven dan over een langere periode geprikkeld door het onderwerp. Wij zijn blij dat het project dit aanbiedt. Docent Carmel College Emmen Refrein: Het geweld moet stoppen Boosheid niet langer wegstoppen Wees een echt held Stoppen met geweld!! Sla elkaar niet op de kop Roep ho en stop En loop elkaar niet in de weg Dan heb je vette pech Help een ander als je het ziet En doe de ander geen verdriet Niet langer klappen geven Loop erheen en hou het tegen! 12 In een klas met allemaal brave Burgers zat een groepje meiden bij elkaar. Na mijn vraag of er in de klas of op school wel eens wat gebeurde werd er als uit een mond nee gezegd. Toch voelde het nee als een ja. Na de pauze was kwam het hoge woord eruit nadat een van de meiden zei: Ik wil dat ze stoppen. Het was als door wespen gestoken zo als de rest van de groep reageerde, en de chaos was compleet. Ik ben het gesprek met de groep aangegaan en de dame in kwestie bleek een pestobject te zijn en met grote regelmaat was ze aan de beurt. De klassendocent heeft het gesprek overgenomen, ik ben tenslotte slechts te gast op de school. Twee weken later kwam ik weer op school. In de gang vlinderde het meisje voorbij. Met een brede glimlach riep ze bedankt, het is over. Huub, gastdocent Het gesprek kwam op cybergeweld en een van de jongens in de klas liet zien dat hij een filmpje met happy slapping waarin een jongetje knock out wordt geslagen op zijn mobiel had. Gewoon omdat hij het leuk vond. Het voorstel om dan zo n leuk filmpje te maken, maar dan met hem in de hoofdrol, vond hij minder leuk. En dat het filmpje bekijken maakte dat je getuigen was van kindermishandeling had hij (en de rest van de klas) nog nooit bedacht. De volgende les had hij het filmpje van zijn mobiel gehaald. Sandy, gastdocent 13
In 2008 hebben we de gastlessen aangepast van één gastles van drie lesuren naar vier gastlessen van een lesuur. Deze aanpak is geschikter voor de lagere onderwijs types en door vier keer langs te komen wordt het onderwerp herhaald en kan er meer bewustwording en zelfinzicht gerealiseerd worden. Ruim 50 klassen hebben het afgelopen jaar de lessencyclus ontvangen. Ontwikkeld lesmateriaal Bij de gastlessen hebben we lesmateriaal ontwikkeld. In 2007 hebben we de ervaringen uit Zuid-Afrika omgezet en geschikt gemaakt voor de Nederlandse situatie. Een van de veranderingen was het omzetten naar de lessencyclus. Om de geleerde lessen uit Zuid-Afrika door te voeren is er nieuw lesmateriaal ontwikkeld. Dit materiaal bestaat uit werkbladen die de gastdocenten tijdens de gastlessen gebruiken. De opdrachten variëren van kennisquiz tot het maken van een rap; invullen van een agressietrap tot een opzet om een lagerhuis discussie te voeren. De werkbladen bevatten ook een speciale docentenhandleiding waardoor deze door de eigen klassendocent later nog eens gebruikt kunnen worden. Tijdens de gastlessen komen de volgende onderwerpen aan bod: Introductie op het onderwerp, feitelijke informatie verstrekken/tot nadenken aanzetten: op basis van de documentaire (zie ondersteunend materiaal) en discussie in de klas. Bewustwording: nadenken over oplossingen en alternatieven voor geweld door creatieve werkvormen in te zetten. Vergroten zelfinzicht van de leerlingen: hoe ga je zelf om met agressie, woede en conflicten. Afspraken maken over omgangsvormen in de klas: afspraken maken over geweldloze communicatie. WOORDEN KUNNEN MEER DOEN DAN 1000 KLAPPEN Tijdens de gastles was er veel interactie tussen de leerlingen en de gastdocent. Discussie is voor onze leerlingen erg moeilijk maar kwam toch van de grond. Voor ons was het doel om de leerlingen na te laten denken over het thema, en dat is zeker gelukt! Docent Pelsschool VSO Utrecht Uit de reacties van jongeren zie je dat er kwartjes aan het vallen zijn en zijn ze eigenlijk zelf erg verbaasd dat geweld gewoon is. Sandy, gastdocent 14 15
Getrainde gastdocenten De afgelopen drie jaar zijn door heel Nederland 60 gastdocenten getraind en opgeleid. Dit was een heel gevarieerde en wisselende groep. Gemiddeld waren er 25 gastdocenten actief voor het geven van de gastlessen. Naast een 6-tal trainingen zijn er ook 8 terugkomdagen georganiseerd. Deze bijeenkomsten hadden als doel de gastdocenten bij te scholen en onderling ervaringen uit te wisselen. Flair, zomer 2007 Ondersteunend materiaal Voor het project zijn posters, freecards en stickers ontwikkeld. Deze zijn voorzien van filmhelden, zoals Lara Croft en Men in Black, maar dan zonder wapens. Door middel van een aansprekende vormgeving met stoere filmhelden zonder messen en pistolen, wordt duidelijk gemaakt dat filmhelden zonder wapens net zo cool zijn. En dat is precies wat WJMW wil, met jongeren in gesprek gaan over hoe je wél respect krijgt, zonder geweld te gebruiken. De leerlingen kunnen de kaarten versturen naar vrienden en de stickers zichtbaar opplakken, zodat ze laten zien dat ze tegen agressie en geweld op school zijn. 16 Wapen Jezelf met Woorden is voor mij een interessante manier om de discussie over (zinloos) geweld te voeren met de groep die hier het meeste en makkelijkste mee in aanraking komt: De jeugd. Patrick, gastdocent Tijdens de eerste gastles wordt het onderwerp agressie en geweld geïntroduceerd met de poster die is voorzien van statistieken. Deze poster blijft na afloop van de gastles in het lokaal hangen waardoor de leerlingen nog eens herinnerd worden aan de gastles en geconfronteerd met de feiten. 17
Ook is er een documentaire ontwikkeld die ingaat op de verhalen en ervaringen met geweld op en rondom school in Zuid-Afrika en Nederland. Er wordt gekeken naar de overeenkomsten tussen beide landen. Welke soorten agressie en geweld komen in beide landen op en rondom scholen voor? Waar komt deze agressie vandaan en hoe zou je een school veiliger kunnen maken? De documentaire vormt de start van de discussie. Met de introductie van de lessencyclus is er ook een kaartenwedstrijd in het leven geroepen. Aan de leerlingen wordt gevraagd om een tip te geven hoe de school of de omgeving van school veiliger te krijgen. Uit de tips die binnenkomen wordt een top 7 samengesteld. Begin 2009 wordt de winnaar bekend gemaakt. Geleerde lessen uit Zuid-Afrika Zoals eerder genoemd hebben we in het project samengewerkt met Zuid-Afrika van hun te leren door ervaringen uit te wisselen. En we hebben heel wat uitgewisseld. Door middel van e-mail en skype, de online stripmaker, het bestaande lesmateriaal en methoden, het bezoeken van gastlessen, workshops in Zuid-Afrika, met elkaar in discussie over de mogelijke oorzaken, oplossingen en aanpakken. Het slot van de uiwisseling vindt plaats op het moment dat dit boekje bij de drukker ligt: het bezoek van 10 Zuid-Afrikaanse leerlingen en 6 (gast)docenten die in Zuid-Afrika met het WOW materiaal hebben gewerkt. Zij gaan een week lang met hun collega s uit Nederland kennis en ervaringen uit wisselen om zo tot een advies te komen over manieren om de sociale veiligheid op de Nederlandse middelbare scholen te vergroten. Tip ons en ga samen met een vriend of vriendin naar de bioscoop! Wij zijn op zoek naar goede ideeën om de school en de omgeving van de school veiliger te maken. Dit kan natuurlijk van alles zijn. Cameratoezicht. Controle bij de deur en kluizen in de klas bespreken hoe je agressie en geweld kunt voorkomen. Of met elkaar afspraken maken! Wij vragen je: Wat kan jij doen om je school veiliger te maken? Help mee en tip ons met een goed idee. Alle ideeën verzamelen wij op www.wapenjezelfmetwoorden.nl. Uit alle ontvangen ideeën wordt de Tip 7 lijst gemaakt die iedereen kan gebruiken. De bedenkers van deze 7 tips mogen op onze kosten naar de fi lm. Doe je mee? Heb je meer tips? Je kunt ze allemaal kwijt op www.wapenjezelfmetwoorden.nl. Wat doe jij vo o r e e n veiligere school? ZINLOOS-wapenjezelf-kaart.indd 1 25-04-2008 16:15:52 18 Het is heel bijzonder om de leerlingen zo puur en echt te zien reageren op hun dagelijkse realiteit van het leven. De opdrachten en gesprekken tijdens de les brengen dat teweeg. Monique, gastdocent 19
Informatieve website De website was vaak het eerste contact met de scholen. Op deze website is informatie te vinden voor zowel de docenten als leerlingen. Informatie over de gastlessen in Nederland en hoe je deze als school kunt aanvragen, recente cijfers en activiteiten op het gebied van veiligheid op scholen in Nederland, korte verslagen van gegeven gastlessen, informatie over onze partnerorganisaties en de situatie in Zuid-Afrika. Ook is er een speciale site voor onze gastdocenten ontwikkeld; een forum waarop het meest up to date materiaal en ervaringen en vragen van gastdocenten te vinden is. Verder werd de site gebruikt om de uitwisseling tussen de leerlingen op gang te brengen. Dit gebeurde vooral met behulp van de stripmaker. Leerlingen kunnen hun ervaringen en oplossingen met geweld op school via deze online tool in een stripje verwerken. Is de jongere klaar, dan komt het stripje online en kan deze bekeken worden en kan er gereageerd worden door een andere leerling. Zowel in Nederland als in Zuid-Afrika. Onze Wereld, 31 mei 2008 De Stem van het Weekend, 24 februari 2006 De Nieuwe Krant, 28 mei 2008 Prettig Weekend, 8 november 2007 In de media Wapen Jezelf Met Woorden is de afgelopen jaren in totaal 233 keer in de media geweest waarvan 71 keer als artikel in de regionale en landelijke pers en 171 keer met spotjes op goed tv. Ook is er een spotje ontwikkeld die 171 keer op goed tv is uitgezonden. Daarnaast heeft het spotje via Tenq op 320 middelbare scholen in Nederland gedraaid en heeft TMF in hun programma Reaction aandacht besteed aan het project en is het spotje uitgezonden. Ook heeft Lokaal Mondiaal een documentaire gemaakt over de samenwerking tussen Zuid-Afrika en Nederland binnen het project. Deze documentaire is onder andere uitgezonden via RTV West. Wil je het spotje bekijken? Dat kan via onze website. 20 21
Aan het einde van de les hoorde ik meermalen de uitspraak: nu ik dit allemaal heb gehoord ben ik wel anders over geweld gaan denken. Fred, gastdocent 7. Wat brengt de toekomst? Bewuste jongeren? De doelstelling van de campagne luidt: jongeren bewust maken van agressie, geweld en wapenbezit in het voortgezet onderwijs en hun rol als slachtoffer, dader en omstander. Maar bewijzen dat dit ook echt gelukt is blijkt erg lastig. Evaluaties die door de leerlingen, gastdocenten en klassendocenten zijn ingevuld geven het volgende beeld: 52% van de jongeren geeft aan door de gastlessen anders over geweld na te zijn gaan denken. 57% van de jongeren geeft aan nieuwe dingen over geweld gehoord te hebben. Dit percentage is bij de meisjes iets hoger dan bij de jongens. Ruim 80% van de jongeren vind dat de gastles in het schoolprogramma moet blijven voor volgend jaar. Ook is er een evaluatie uitgevoerd door BW Support, een onafhankelijke partij. Uit deze evaluatie komt naar voren dat ongeveer 80% van de bereikte leerlingen en scholen zeker aan het denken zijn gezet over het feit dat agressie niet met geweld beantwoord hoeft te worden. Ook kwam naar voren dat er bij scholen nog steeds vraag is naar projecten over dit thema en dat deelname aan WJMW als positief wordt ervaren. Vooral de gastdocenten en de stripmaker worden door leerlingen en docenten als zeer positief ervaren. De samenwerking met Zuid-Afrika loopt dit jaar af. We hebben van elkaar geleerd en deze ervaringen verwerkt in het materiaal en de aanpak. En nu gaan we lekker door met het geven van de lessen! Uit de verschillende evaluaties blijkt dat er de afgelopen jaren goed en mooi materiaal is ontwikkeld. De evaluaties laten zien dat het materiaal aansluit op het doel en de doelgroep, maar dat er ook nog een en ander verbeterd kan worden. Met de adviezen die uit de evaluatie naar voren zijn gekomen en de ervaringen uit Zuid-Afrika gaan we het bestaande materiaal nog verder verbeteren. In het nieuwe schooljaar zal het nieuwe materiaal en de nieuwe site gelanceerd worden. Maar voordat het zover is, zijn de gastdocenten van Wapen Jezelf Met Woorden inzetbaar om de lessencyclus op middelbare scholen, ROC s of buitenschoolse opvang te komen geven. Via www.wapenjezelfmetwoorden.nl en de webshop op www.zinloosgeweld.nl kunnen de gastlessen aangevraagd worden. Gastlessen WJMW op alle scholen in Nederland! 22 Ik heb het idee dat de voorlichting zoals ik deze presenteer, toch wel wat teweeg brengt bij sommigen. In het begin een grote mond maar later zie je ze toch nadenken en dan wat zinnige vragen gaan stellen. Erwin, gastdocent Ik dacht eerst dat geweld ver weg is, maar eigenlijk is het heel dichtbij. ZSC, Meisje, 12 Uit alles blijkt dat er nog steeds veel vraag is van de scholen. Over het algemeen worden de lessen zeer gewaardeerd, met name als ze vanuit persoonlijke ervaring van de gastdocent worden gegeven. Bob van der Winden, externe evaluator. 23
Nawoord Voor u ligt een boekje met de resultaten van het project Wapen Jezelf Met Woorden. De resultaten niet alleen in cijfers, maar juist ook in beeld. We hopen dat u een goede indruk hebt gekregen van wat wij de afgelopen 3 jaar bereikt hebben met het project. Dit boekje geeft u de mogelijkheid om een blik te werpen achter de schermen van het project: de gastdocenten en leerlingen nemen u mee in hun ervaringen, een klein kijkje in de gastlessen, de weg naar het huidige lesmateriaal, het leerproces met Zuid-Afrika en het afsluitende bezoek van de Zuid-Afrikaanse leerlingen en (gast)docenten. Aan het project hebben zoveel mensen meegewerkt dat we ze niet allemaal kunnen noemen. Onze speciale dank gaat uit naar: Oxfam Novib die het project financieel mogelijk heeft gemaakt, Gun Free South Africa en Phaphama Inititives die samen met ons het project hebben uitgevoerd, Butterfly Works die een bepalende rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van het online lesmateriaal, alle gastdocenten die vol enthousiasme, deskundigheid en inzet al die lessen hebben gegeven, de docenten en leerlingen van de Nederlandse scholen die de gastlessen hebben aangevraagd en hebben gevolgd en last but not least de (ex) medewerkers en stagiaires van de Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld die zich hebben ingezet om dit project tot een succes te maken. Dit boekje geeft een beeld van wat er tijdens het project is gebeurd, welke resultaten we gehaald hebben en wat voor producten we geproduceerd hebben. Maar het is niet de officiële eindverantwoording van het project. Deze zal in het eerste kwartaal 2009 klaar zijn. Mocht u daar interesse in hebben dan kunt u deze opvragen via info@wapenjezelfmetwoorden.nl. Colofon Concept en teksten Landelijke StichtingTegenZinloosGeweld Vormgeving Jong Ontwerp, www.jongontwerp.nl Productie Copyshop Katwijk 2008, Landelijke Stichting Tegen Zinloos Geweld, Noordwijk We hopen dat u de resultaten met plezier bekeken heeft. Wij hebben in ieder geval met veel plezier aan het project gewerkt en gaan vol enthousiasme verder. Angela van der Woude en Dorieke Looije Projectteam Wapen Jezelf Met Woorden Interesse in gastlessen Wapen jezelf met Woorden in de klas? Neem contact met ons op voor meer informatie en een afspraak of kijk op www.wapenjezelfmetwoorden.nl. 24 25