Praktijkvoorbeeld GRIP-team - Hengelo GRIP is een vernieuwende vorm van hulpverlening voor multiprobleemgezinnen, die sinds 2011 wordt ingezet. Kenmerken zijn: zonder indicatie, intensief en vrijwillig. Het leidende principe van GRIP is 'wrap around care'. Generalisten van verschillende organisaties vormen samen met de procesmanager van de gemeente een integraal team van specialisten. De teamleden worden GRIP-coaches genoemd, aangezien de nadruk ligt op het coachen van gezinnen, zodat die zelf weer de regie krijgen over en grip krijgen op hun leven. De GRIPcoach verleent en coördineert zorg. Ook het sociale netwerk van het gezin wordt bij de aanpak betrokken, bijvoorbeeld door inzet van een Eigen Kracht-conferentie. Doel Het doel van GRIP is om efficiënte ambulante hulpverlening voor multiprobleemgezinnen te bieden. Daarbij staat de vraag van het gezin centraal, en niet het aanbod van de organisatie. Om dat te bereiken wordt er gewerkt aan: het 'ontschotten' van betrokken organisaties. Binnen een team werken verschillende hulpverleners van verschillende organisaties samen. De zorg en coördinatie van een gezin is in handen van één hulpverlener. Die professional probeert de hulp zoveel mogelijk zelf te verzorgen. Bij hulpaanbod dat niet tot de taken van zijn moederorganisatie behoort, krijgt de professional ondersteuning vanuit het GRIP-team. Hierdoor blijft het aantal hulpverleners beperkt en de zorg overzichtelijk; het 'in zijn kracht zetten' van het gezin, en van start gaan zonder indicaties; de preventie van multiproblemen. GRIP-coaches worden op verzoek van gemeenten betrokken bij het behandelen van Wmo-aanvragen, met als doel de aanpak eerder in de keten te kunnen inzetten; het bevorderen van integrale zorg door samen te werken met organisaties binnen de verschillende leefdomeinen; olievlekwerking van wrap around care binnen de organisaties; het terugdringen van de zorgkosten. Doelgroep GRIP biedt hulpverlening aan gezinnen die op meerdere gebieden complexe problemen hebben. Aanpak Aanleiding Multiprobleemgezinnen souperen 80 procent van het gehele budget voor jeugdhulp op. Met GRIP willen de initiatiefnemers deze kosten verlagen. Door eerder in de keten in te grijpen en vraaggericht te werken, streven de betrokkenen ernaar het aantal multiprobleemgezinnen terug te dringen. Opzet Aanmelding Een aanmelding van een gezin komt vanuit de hulpverlening of vanuit het gezin zelf. Het team kijkt in eerste instantie of het gezin 'GRIP-waardig' is. Binnen een week gaat een coach uit het GRIP-team op huisbezoek. Inhoud Gedownload op zaterdag 31 mei 2014 2:38:56 van www.nji.nl (Nederlands Jeugdinstituut) Page 1 / 5
Kernelementen van de aanpak zijn: doen wat nodig is, op vrijwillige basis; toewerken naar eigen kracht; opstelling naast de cliënt; vraaggericht; transparant; snelle start en korte lijnen, 'hands on'-mentaliteit; hoge frequentie, minimaal zes uur per week per gezin; aanpak van bureaucratie vanuit casuïstiek. GRIP is erop gericht gezinnen vroegtijdig te ondersteunen om te voorkomen dat zij vastlopen door meervoudige problemen op verschillende leefgebieden. De vraag van het gezin wordt centraal gezet en het gezin is zelf verantwoordelijk voor zijn proces. Door het bestuurlijk en organisatorisch mandaat dat de hulpverleners hebben om vraaggericht te werken in plaats van aanbodgericht, wordt er over de schotten van de organisaties heen gekeken. Bij de GRIP-werkwijze zijn de volgende uitgangspunten leidend: Versterk de eigen kracht van mensen en hun omgeving. Bied iedereen, waar mogelijk en op maat, ondersteuning en zorg die hij nodig heeft. Werk met één huishouden of gezin, één plan en waar nodig één regisseur. Behoud het goede. Ontwikkel en verbeter werkwijzen die gericht zijn op de eigen kracht van mensen en hun omgeving. Zet sterk in op welzijn, mantelzorg en vrijwilligers en op de hierbij benodigde infrastructuur. Ontschot en verbind organisaties voor zorg, welzijn, jeugd, onderwijs en participatie. Hanteer een generalistische aanpak. Richt begeleiding vooral op ondersteuning bij participatie. Verhoog de doelmatigheid, draag zorg voor productieve prikkels en minder bureaucratie. Creëer ruimte voor en vertrouwen in professionals. Vanuit het uitgangspunt 'behoud het goede' sluit GRIP zoveel mogelijk aan bij bestaande structuren en netwerken, waarin scholen en huisartsen een prominente rol vervullen. Betrokken partijen Betrokken partijen zijn Mediant, CarintReggeland, Leger des Heils, Jarabee, Veilig Thuis, Accare, Ambiq, gemeente Hengelo. Randvoorwaarden Implementatie Invoering van het traject De betrokken organisaties hebben in de praktijk met elkaar uitgevonden wat de juiste kaders zijn om tot de beste ondersteuning te komen. Alle organisaties hebben zich hiervoor ingezet en ze zijn samen in het diepe gesprongen. Het uitgangspunt was vanaf het begin 'doen wat nodig is'. Stadium van implementatie Op dit moment wordt bekeken hoe het beste nazorg verleend kan worden; soms langdurig, maar minder intensief. Ook wordt bekeken in hoeverre uitbreiding van het team gewenst is. Het team werkt nu stedelijk; men ziet geen reden om deze inzet wijkgericht te organiseren. Voortdurende implementatie De GRIP-coaches houden elkaar scherp door doorlopende intervisie. Ook beleidsmatig vindt regelmatig afstemming plaats tussen de diverse organisaties en gemeenten. Financiën Het project is gefinancierd door de deelnemende instellingen en deels door de gemeente. Gedownload op zaterdag 31 mei 2014 2:38:56 van www.nji.nl (Nederlands Jeugdinstituut) Page 2 / 5
Deskundigheid De coaches van het GRIP-team zijn afkomstig uit verschillende disciplines: geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen jeugd- en opvoedhulp algemeen maatschappelijk werk organisatie voor mensen met een lichte verstandelijke beperking Veilig Thuis Leger des Heils thuisbegeleiding. Hierdoor ontstaat een team met deskundigheid op verschillende terreinen. Door middel van wekelijkse intervisie wordt er gewerkt aan deskundigheidbevordering voor de professionals. Draagvlak Alle deelnemende organisaties hebben op bestuurlijk en organisatorisch niveau mandaat gegeven om vraaggericht te werken binnen het gezin. Professionals kunnen hierdoor over de grenzen van hun eigen organisatie heen kijken en binnen het gezin zelf hulp bieden op verschillende terreinen. Dit is mogelijk door de diversiteit aan deskundigheid die aanwezig is binnen het team en de ondersteuning die men elkaar biedt. De professional kan doen wat nodig is vanuit zijn deskundigheid, los van welke organisatie dan ook. Kwaliteitsbewaking De pilot is gedurende een jaar gemonitord. Daarnaast vindt er wekelijks intervisie plaats voor alle coaches en betrokken hulpverleners. De hulpverleners werken met een registratieprogramma dat aansluiting heeft op de gehele zorgstructuur van Hengelo. Daarmee wordt voorkomen dat hulpverleners langs elkaar heen gaan werken. Gedurende de hele looptijd wordt er aan managementrapportage gedaan. Bestuurlijk draagvlak De Hengelose wethouder Jeugd heeft mandaat gegeven aan het GRIP-team. De monitoring is in het eerste jaar gepresenteerd aan de raadsleden. Daarna is verzocht om het GRIP-team door te ontwikkelen. Evaluatie Opzet evaluatie 'Wrap around care' is een evidence-based methode. De aanpak van GRIP-team Hengelo wordt gemonitord. De eerste resultaten zijn eind 2012 bekendgemaakt. Wat vinden uitvoerders en doelgroep? De ervaringen van de gezinscoaches zijn positief, maar nog belangrijker is de tevredenheid van de gezinnen en externe organisaties. Gezinnen zijn tevreden over de manier van aanpak. Zij hebben het idee baas te zijn over hun eigen proces, en het gevoel dat hulpverleners naast hen staan en dat het hele gezin in het proces wordt betrokken. Succesfactoren Er wordt gewerkt met korte lijnen en zonder indicatie, waardoor de benodigde hulp snel kan worden ingezet. Daarnaast wordt er vraaggericht gewerkt en is een hulpverlener bevoegd om vanuit meerdere disciplines zelf hulp aan te bieden. Hierdoor ontstaat er rust en overzicht binnen het gezin. Er wordt gedaan wat nodig is. Faalfactoren en knelpunten Doordat er vanuit de casuïstiek naar oplossingen wordt gezocht, soms buiten de kaders, en hulpverleners naast het gezin staan, moet er soms over schotten heen worden gewerkt. Dit vraagt veel medewerking en inzet van betrokken organisaties. Gedownload op zaterdag 31 mei 2014 2:38:56 van www.nji.nl (Nederlands Jeugdinstituut) Page 3 / 5
Geplande vervolgstappen Hoewel GRIP inzet op verandering, bestaat het risico dat de doelgroep terugvalt in oud gedrag of opnieuw problemen ondervindt. Hierdoor zijn er vaak heraanmeldingen. Om dit te voorkomen en nieuw aangeleerd gedrag vast te houden, is er vanuit het team een notitie geschreven over hoe GRIP-nazorg eruit moet zien. Inmiddels zijn er twee nazorgmedewerkers aan het team verbonden. Meer informatie GRIP-Monitor Ervaringen met GRIP Interview met Simone Leegwater, gezinshulpverlener en GRIP-coach Simone Leegwater is tweeënhalf jaar werkzaam als GRIP-coach. Een GRIP-coach moet bepaalde kwaliteiten hebben, vertelt ze, die niet iedere professional en hulpverlener zomaar heeft. 'Je moet vooral een beetje gek zijn.' Verder moet je ook doorzettingsvermogen hebben en beschikken over pedagogische en psychologische kennis. In teamverband moet je vooral een aanvulling kunnen zijn voor het GRIP-team, waarin iedereen zijn eigen expertise heeft, en goed kunnen reflecteren. De zeven vaste GRIP-teamleden komen één keer per week bij elkaar voor een teamvergadering waarin intervisie plaatsvindt, en casuïstiek en praktische zaken besproken worden. Vooral de kleinschaligheid van dit team ziet Leegwater als een kracht. 'Doordat er gewerkt wordt in een klein team met zeven professionals met allemaal hun eigen expertise, hebben die ook al een netwerk kunnen opbouwen. Daardoor word je een bekend gezicht voor mensen en ontstaat er een vertrouwensband, waardoor deuren opengaan.' Naast samenwerking tussen de zeven collega's vindt er ook samenwerking plaats met andere partners en instanties rondom het gezin, zoals wijkteams, scholen, woningbouwverenigingen en de sociale dienst. Ook is er tweemaandelijks een gezondheidszorg-psycholoog in het team aanwezig, die verder telefonisch bereikbaar is. 'En buiten de teamvergaderingen werkt de samenwerking ook goed, omdat iedereen elkaar weet te vinden.' De teamleden bellen elkaar voor advies of wanneer ze iemand nodig hebben in crisissituaties. 'Je weet wanneer de ander een vrije dag heeft, en belt op die dag dus ook alleen maar als het echt niet anders kan. Dat weet die ander ook, dus er wordt bijna altijd opgenomen of teruggebeld.' De teamleden werken samen vanuit één plan, dat samen met het gezin wordt opgesteld. Eens in de acht weken wordt met het gezin geëvalueerd en er wordt een eindverslag geschreven. De gemeente heeft geregeld dat alle hulpverleners kunnen werken met één registratiesysteem. Als succesverhaal beschrijft Leegwater de casus van een moeder met drie kleine kinderen. Zij had op het moment dat ze bij GRIP werd aangemeld geen inkomen. Het gezin dreigde uit huis gezet te worden, en het oudste kind stond onder toezicht van het voormalige bureau jeugdzorg. Door de goede samenwerking in het GRIP-team en de korte lijntjes met instanties zoals de woningbouwvereniging en de sociale dienst had Leegwater het vertrouwen van deze organisaties en kon zij meteen afspraken maken om het gezin te helpen. GRIP kreeg de tijd om voor dit gezin met een goed plan te komen. In samenspraak met de instanties en de moeder is besloten dat de sociale dienst weer een uitkering zou verschaffen, en de woningbouwvereniging nog even zou wachten met een deurwaarder sturen, zodat de moeder haar zaken op orde kon krijgen. De moeder heeft er met hulp van GRIP uiteindelijk voor gezorgd dat de ondertoezichtstelling van haar kind is opgeheven, dat er bewindvoering is aangevraagd, en dat er een ggzonderzoek heeft plaatsgevonden naar haar problemen. Binnenkort hoopt ze aan een mbo-opleiding te beginnen. Interview met mevrouw Visser, moeder van een cliënt Mevrouw Visser (fictieve naam) is positief over de hulp van GRIP. In eerste instantie accepteerde ze niet alle hulp die haar werd aangeboden; vooral met het voormalige bureau jeugdzorg had ze moeite. Over GRIP is ze echter tevreden, voornamelijk door haar GRIP-coach. Die hanteert een persoonlijke benadering en is duidelijk en eerlijk. 'Ze doet niet aan geheimen, heeft ze ooit gezegd. Nou, dat is duidelijk. En iedereen weet waar hij aan toe is.' Over de samenwerking vanuit het GRIP-team vertelt Visser dat zij niet helemaal op de hoogte is van wie er allemaal in het team zitten. Maar dat hoeft ook niet, vindt ze, omdat alles rechtstreeks via haar eigen GRIP- Gedownload op zaterdag 31 mei 2014 2:38:56 van www.nji.nl (Nederlands Jeugdinstituut) Page 4 / 5
coach gaat. Ze weet verder ook niet of er in het team nog aparte dossiers of iets dergelijks worden bijgehouden over haar. Visser weet alleen dat haar GRIP-coach één keer in de week vergadert met het team. Zij vindt het vooral fijn 'dat er iemand in die keuken van de hulpverlening kijkt', erop doelend dat de GRIPcoach altijd in het team kan overleggen of vragen kan stellen als er iets niet helemaal duidelijk is voor het gezin, of wanneer het gezin andere hulp nodig heeft. Dankzij het team kan haar GRIP-coach altijd bij collega's terecht als zij zelf iets niet weet. 'Het GRIP-team heeft veel verstand van zaken, van psychiatrische hulp tot financiële hulp. En mijn GRIP-coach heeft er zelf veel aan. Ze krijgt advies van collega's, maar krijgt ook gewoon het gevoel dat ze er niet alleen voor staat. Mijn GRIP-coach moest bijvoorbeeld ook een keer weg van onze afspraak om een andere collega in een crisis te helpen. Dan vraag ik haar wel of zij 's avonds thuis ook iemand kan bellen om haar verhaal kwijt te kunnen. Want ze hebben toch een zwaar beroep. En dat kan dan; collega's kunnen elkaar altijd bellen als ze dat nodig hebben, ook 's avonds.' 'Mijn GRIP-coach geeft adviezen, is een vertrouwenspersoon voor mijn zoon, regelt met mij zaken die ik niet alleen kan... of misschien wel kan maar niet altijd doe. Dingen die mijn GRIP-coach zelf niet weet, regelt ze binnen het team. Bijvoorbeeld als er onderzoek nodig is vanuit de ggz. Ik vind het fijn dat alles via mijn GRIPcoach gaat. En zij legt alles ook duidelijk uit, dus als zij zou zeggen dat er voor onderzoek een andere hulpverlener nodig is, dus dat die ook even in het gezin komt, dan vind ik dat niet erg. Maar tot nu toe komt alleen de GRIP-coach bij ons thuis.' Laatst bewerkt: 1 december 2015 Deze informatie is op 22 juni 2016 gedownload van www.nji.nl. Gedownload op zaterdag 31 mei 2014 2:38:56 van www.nji.nl (Nederlands Jeugdinstituut) Page 5 / 5