Veelgestelde vragen & antwoorden zorg, wmo 2015, jeugd, werk, pgb en overgangsregelingen Algemeen Wat verandert er? De zorg in Nederland wordt vanaf 2015 geregeld in vier wetten: De Wet langdurige zorg (Wlz), de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015), de jeugdwet en de nieuwe zorgverzekeringswet (Zvw). De huidige AWBZ verdwijnt. Voor de uitvoering van deze wetten worden het Zorgkantoor, de gemeente en de zorgverzekeraar verantwoordelijk. Wanneer gaan de veranderingen in? Het Kabinet streeft ernaar alle vier de wetten tegelijk, op 1 januari 2015, in te laten gaan. Voor de Jeugdwet, de Wmo 2015 en de Zorgverzekeringswet gaat dat door. De Wet langdurige zorg (Wlz) moet nog door de Eerste Kamer worden vastgesteld. Als de Wlz niet op tijd wordt vastgesteld, dan zal de AWBZ vanaf 1 januari 2015 in afgeslankte vorm voortgezet en gaan mensen later over naar de Wlz. Voor wie is de Wmo 2015? De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) is er voor mensen die hulp nodig hebben om zelfstandig, of thuis te kunnen wonen. Dat heet ook wel hulp bij het zelfredzaam zijn. Die hulp is soms nodig omdat het alleen of met hulp van de omgeving niet (meer) lukt. De Wmo 2015 is er ook voor mensen die hulp nodig hebben om mee te doen aan de samenleving. Dat heet ook wel hulp bij participatie. Voor wie is de Jeugdwet? De Jeugdwet is voor iedereen onder de 18 jaar die begeleiding of ondersteuning nodig heeft bij het opgroeien of bij de opvoeding. De uitvoerder van deze Wet is vanaf 1 januari 2015 de gemeente. Uitgezonderd kinderen en jongeren die intensieve zorg nodig hebben en kinderen die levenslang permanent toezicht nodig hebben. Intensieve kindzorg valt onder de Zorgverzekeringswet (Zvw) en permanent toezicht onder de Wet langdurige zorg (Wlz). Voor wie is de Zorgverzekeringswet? De zorgverzekeringswet (Zvw) is er voor iedereen die medische en verpleegkundige zorg nodig heeft, ook de intensieve kindzorg. Wijkverpleegkundigen gaan thuis meer verpleging en verzorging leveren. De zorgverzekeraar waar u verzekerd bent, regelt deze zorg. Deze zorg valt onder de basisverzekering en is vrij van eigen risico. Voor wie is de Wet Langdurige zorg? De Wet Langdurige zorg (Wlz) is voor iedereen die blijvende behoefte heeft aan 24-uurs zorg, inclusief kinderen met een intensieve langdurige zorgvraag. Dan regelt de Wlz dat u zorg in een instelling krijgt. Maar u kunt deze zorg ook thuis krijgen. Dit moet wel verantwoord zijn en de kosten mogen niet hoger zijn dan opname in een instelling. 1
Wmo 2015 Welke vormen van hulp regelt de Wmo 2015? Vanaf 2015 zorgt de Wmo er voor dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen. De Wmo 2015 regelt: Individuele begeleiding of ondersteuning voor volwassenen (bij dagelijkse levensverrichtingen en voeren van een gestructureerd huishouden); Begeleiding of ondersteuning in groepsverband (dagbesteding) Kortdurend verblijf (logeren) Beschermd wonen Deze taken komen bovenop de taken waarvoor de gemeenten al verantwoordelijk waren. Taken als huishoudelijke hulp, collectief vervoer (regiotaxi), maatschappelijke opvang enz. De gemeente bekijkt samen met u welke hulp u precies nodig heeft. Dit is maatwerk, want iedere situatie of persoon is anders. Eerst wordt gekeken wat u zelf kunt doen, wat uw omgeving (vrienden, of familie) kunnen bijdragen of dat u gebruik kunt maken van een algemene voorziening. Mocht deze ondersteuning nog onvoldoende zijn, dan kunt u in aanmerking komen voor maatwerkvoorziening. Ook kan uw gemeente een persoonsgebonden budget (pgb) verstrekken. In dat geval maakt u niet gebruik van de voorziening die de gemeente u aanbiedt, maar koopt u zelf uw ondersteuning in. Wat is een algemene voorziening? Een algemene voorziening is er voor alle burgers. Algemene voorzieningen zijn laagdrempelige diensten of faciliteiten die bedoeld zijn voor alle burgers of voor iedereen die tot een bepaalde doelgroep behoort. Algemene voorzieningen worden vaak aangeboden door de gemeente of door een maatschappelijke organisatie. Voorbeelden zijn een koffieochtend in het buurthuis, een boodschappenbus en een maaltijdservice. Als een algemene voorziening aanwezig is dan kan de burger, of degene die tot de doelgroep van de voorziening behoort, daar gebruik van maken. Wat is een maatwerkvoorziening? Een maatwerkvoorziening is afgestemd op de behoeften en mogelijkheden van één persoon. Dit kan bestaan uit diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen. Bijvoorbeeld het voor zelfredzaamheid en participatie noodzakelijke vervoer, een scootmobiel, een traplift, dagopvang of begeleiding bij de administratie. Kunt u in de Wmo 2015 een financiële tegemoetkoming krijgen voor verhuiskosten, taxikosten enz.? De Wmo 2015 gaat uit van het probleemoplossend vermogen van u zelf en het betrekken van uw netwerk hierbij. Wanneer u tegen een probleem aanloopt dat u zelf niet kunt oplossen, ook niet met uw netwerk, kunt een beroep doen op de gemeente. De gemeente kan u helpen bij het in kaart brengen van uw eigen mogelijkheden en die van uw netwerk. Levert dit voor u geen oplossing op, dan is het mogelijk dat de gemeente een maatwerkvoorziening inzet. Hoe deze voorziening eruitziet hangt af van uw specifieke situatie. Om die reden is de term maatwerkvoorziening in de Wmo 2015 opgenomen. Vallen woningaanpassingen voor jeugd en vervoersvoorzieningen voor jeugd (bijvoorbeeld een rolstoel) onder de Wmo of de Jeugdwet? De algemene regel is dat voorzieningen voor jongeren tot 18 jaar onder de Jeugdwet vallen. Een uitzondering hierop is de woningaanpassing, die onder de Wmo valt. In alle gevallen heeft u contact hierover met de gemeente. Gaan alle gemeenten het anders doen? De Wmo 2015 geeft gemeenten veel vrijheid. Ze kunnen voor een groot deel zelf bepalen hoe ze de hulp gaan regelen. Zo kunnen ze precies de hulp regelen die mensen ook echt nodig hebben. De gemeente moet zich wel houden aan de wet. Daarin staat waar burgers recht op hebben. Elke 2
gemeente beschrijft hoe ze de Wmo 2015 uitvoert. Dat staat in een beleidsplan en een verordening. In de Oosterschelderegio trekken de zeven gemeenten zoveel mogelijk in beleid en uitvoering samen op. 3
Jeugd (vragen die al op de website stonden) Welke taken en verantwoordelijkheden van Jeugdzorg gaan over naar de gemeente? Ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en hun ouders bij alle denkbare opgroei- en opvoedingsproblemen, psychische problemen en stoornissen komen per 2015 naar de gemeenten. Het gaat om de volgende vormen: ambulant (hulpverlener komt naar persoon of gezin toe), intramuraal (in een instelling), verblijf bij pleegouders, geestelijke gezondheidszorg voor jeugd en zorg voor jeugdige gehandicapten. Naast jeugdhulp wordt de gemeente ook verantwoordelijk voor jeugdbescherming en jeugdreclassering. Jeugdbescherming gaat over het beschermen van de veiligheid van kinderen (in het gezin, in onze samenleving). Jeugdreclassering gaat over hulpverlening aan jongeren die in aanraking zijn gekomen met politie en/of justitie. Tot slot benoemt de wet ook de taak waarvoor gemeenten nu al verantwoordelijk is, namelijk preventie. Dat betekent dat de gemeenten zo veel mogelijk moeten voorkomen dat er problemen ontstaan. Dat gaan we doen door onze inwoners goed, vroegtijdig en adequaat te informeren en te helpen en te begeleiden. Denken de gemeenten dat zij de jeugdhulp beter kunnen uitvoeren, er moet immers ook bezuinigd worden? De gemeenten willen de jeugdhulp vereenvoudigen. Financiering en uitvoering komen in één hand bij de gemeente. Procedures worden eenvoudiger en minder versnipperd. Door vermindering van bureaucratie ontstaat meer geld voor de zorg. Investeren in preventie moet als resultaat geven dat minder (zware, dure) zorg nodig is. Ons uitgangspunt is dat we eerst kijken wat iemand zelf kan, daarna wordt gekeken wat de omgeving (buren, kinderen, familie, etc.) kan doen. Wanneer dit geen oplossing kan bieden, wordt samen met het kind, het gezin gekeken naar de benodigde ondersteuning. We noemen dit de gekantelde werkwijze. Daarnaast krijgen werkers in de zorg meer ruimte om zelf te beslissen en te doen wat nodig is. Zo neemt de regeldruk af en ontstaat meer ruimte voor maatwerk, passend bij het gezin en de vraag om ondersteuning die daar leeft. De gemeenten rekenen organisaties en hulpverleners af op kwaliteit en effectiviteit van hun werk. De professionals krijgen hun verantwoordelijkheid in samenwerken, samen met het gezin en onderling. Kan de jeugdhulp per gemeente verschillen? De mogelijkheid bestaat dat er verschillen ontstaan per gemeente, omdat iedere gemeente de vrijheid heeft om de jeugdhulp, binnen de kaders van de jeugdwet, zelf in te vullen. Maar we werken zoveel mogelijk samen. We zorgen ervoor dat het beleid in heel Zeeland op hoofdlijnen hetzelfde is. Voor een aantal taken is er een verplichte samenwerking binnen de regio Zeeland. Dit omvat de jeugdbescherming en jeugdreclassering, het meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling (AMHK), de gesloten jeugdhulp, de continuïteit van zorg in 2015 voor bestaande cliënten en geld om landelijke instellingen te betalen die een zeer specialistisch aanbod bieden (voor eventueel hele speciale gevallen). Bepaalt de gemeente in de toekomst of een kind uit huis wordt geplaatst? Het besluit om een kind uit huis te plaatsen kan ook na 2015 alleen door de rechter gebeuren. Gaat een ambtenaar vanaf 2015 beslissen of een jeugdige psychische hulp nodig heeft? Nee, een verwijzing voor psychische hulp wordt gedaan door een arts of de professionals van een gebiedsgericht team. 4
Werk en inkomen (vragen die al op de website stonden met update over de Wajong) Ik werk momenteel via de Wsw. Houd ik mijn baan? Voor iedereen die op 31 december 2014 een dienstverband heeft via de WSW, blijft de Wsw bestaan. Als er in uw persoonlijke situatie niets verandert, verandert voor u dus niets als op 1 januari 2015 de nieuwe Participatiewet ingaat. Kan mijn zoon of dochter straks nog een beschutte werkplek krijgen? De gemeente houdt de mogelijkheid om nieuwe beschutte werkplekken te realiseren voor mensen met een arbeidshandicap. Deze nieuwe beschutte werkplekken vallen dan niet meer onder de Wsw, maar onder de Participatiewet. De criteria waaraan iemand moet voldoen om in aanmerking te komen voor een beschutte werkplek zijn nog niet bekend. Ik heb een Wajong-uitkering. Wat verandert er voor mij? Vanaf 2015 wordt er opnieuw gekeken naar de mogelijkheden van iedereen met Wajong. Het UWV heeft de veranderingen voor je op een rij gezet. Zie: www.uwv.nl Ik wordt in 2014 18 jaar. Kan ik een beroep doen op de Wajong? Je krijgt alleen een Wajong-uitkering als je volgens UWV volledig en duurzaam arbeidsongeschikt bent. Als gevolg van de wijzigingen van de Wajong en de invoering van de Participatiewet op 1 januari 2015, zijn er na 10 september 2014 twee mogelijkheden: Heb je wel mogelijkheden om te werken? Je komt niet meer in aanmerking voor de Wajong. Je gemeente kan je wellicht verder helpen met studie of werk. De gemeente beoordeelt je aanvraag. Je kunt pas een aanvraag indienen op de dag dat je 18 wordt, niet eerder. Als je twijfelt over je mogelijkheden om te werken, dien dan uiterlijk 10 september bij UWV je aanvraag in. UWV beoordeelt dan jouw persoonlijke situatie. Heb je geen mogelijkheden om te werken? Je komt mogelijk in aanmerking voor een Wajong-uitkering. UWV beoordeelt je aanvraag. Wanneer je een uitkering krijgt toegekend, gaat deze in op de datum waarop de aanvraag is ontvangen. Hierin verandert niets. Iemand die Wajong aanvraagt, kan niet eerder dan 16 weken na de datum van aanvraag een Wajonguitkering krijgen. Dit is wettelijk zo geregeld. Bij aanvragen die UWV na 10 september ontvangen, zou dat dus ná 1 januari 2015 zijn. 5
Persoonsgebonden budget (pgb) Wat blijft hetzelfde? De keuze voor een persoonsgebonden budget (pgb) blijft bestaan. Er worden wel andere voorwaarden gesteld aan de toekenning hiervan. De betaling van uw zorgverlener gaat in 2015 via de Sociale verzekeringsbank (SVB). U krijgt het geld niet meer op uw eigen rekening. Wat verandert er rond het persoonsgebonden budget? Als u ook vanaf 1 januari 2015 nog recht heeft op een pgb, houdt u dit en kunt u nog steeds zelf uw zorgverlener(s) kiezen, maar u krijgt het geld niet meer op uw eigen rekening. De gemeente betaalt uw pgb rechtstreeks uit op een rekening bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB), die uw pgb gaat beheren; de SVB voert de betalingen aan de zorgverlener(s) van uw keuze uit. Deze verandering geldt voor iedereen die met ingang van 2015 een pgb heeft op basis van de Wmo en/of de Jeugdwet, en voor iedereen die in 2015 een pgb krijgt van het zorgkantoor (AWBZ of Wet langdurige zorg). De verandering geldt niet voor een pgb dat u in 2015 van uw zorgverzekeraar ontvangt. Waarom deze verandering? Deze verandering, die bekend staat als trekkingsrecht, wordt ingevoerd omdat de overheid oneigenlijk gebruik van het pgb wil tegengaan. Het trekkingsrecht maakt het mogelijk om alle betalingen aan zorgverleners vooraf te controleren. De SVB gaat bijvoorbeeld na of u een overeenkomst heeft afgesloten met de zorgverlener of zorginstelling die u wilt betalen. U hoeft geen verantwoording meer af te leggen over de besteding van uw pgb en u heeft minder administratieve lasten. En u kunt toch zelf uw zorgverleners uitkiezen en met hen afspraken maken; u blijft zelf de regie voeren. Wat moet ik doen? Ontvangt u nu een pgb (vanuit de AWBZ of de Wmo), dan heeft u in augustus 2014 een brief van de SVB ontvangen. Hierin staat dat met ingang van 1 januari 2015 het trekkingsrecht geldt voor uw pgb. Omdat de SVB vanaf 1 januari 2015 uw zorgverlener gaat betalen, heeft de SVB de zorgovereenkomst nodig die u heeft afgesloten met uw zorgverlener(s) of zorginstelling(en). Deze zorgovereenkomsten moeten wel geldig zijn op 1 januari 2015 en kunt u dus toesturen aan de SVB. Heeft u (nog) geen zorgovereenkomst afgesloten, zorg er dan voor dat u dat alsnog doet. U vindt model-zorgovereenkomsten op de website van de SVB (www.svb.nl/pgb/formulieren). U kunt de SVB ook bellen: (030) 264 82 00. Dan krijgt u een model-zorgovereenkomst toegestuurd die u kunt invullen. Waar vind ik meer informatie over de SVB en deze verandering? Op www.svb.nl vindt u meer informatie. Typ in de zoekbalk trekkingsrecht. Hoe houdt u zicht op uw PGB? De SVB stuurt u elke maand een overzicht van uw bestedingen en het resterende budget. De SVB stuurt na afloop van elk kalenderjaar een totaaloverzicht van alle betalingen die namens u zijn gedaan. Dit overzicht gaat ook naar de gemeente en dient daar als verantwoording. Budget dat u niet besteedt, wordt door de SVB na afloop van het jaar terugbetaald aan de gemeente. De SVB meldt ook bij de Belastingdienst welke betalingen vanuit uw pgb zijn gedaan per zorgverlener. Zijn er andere partijen die mijn PGB mogen beheren? Nee. De nieuwe wetgeving bepaalt dat de SVB de pgb s gaat beheren. Het is een wettelijke verplichting en er zijn geen mogelijkheden om een andere partij te kiezen. Wat gebeurt er als mijn PGB aan het einde van het jaar nog niet op is? Het pgb dat aan het einde van het jaar niet besteed is, wordt door de SVB terugbetaald aan de gemeente. U hoeft een eventueel overschot dus niet meer zelf terug te betalen na afloop van een jaar. 6
Wat gebeurt er als ik meer besteed aan mijn hulp/ondersteuning dan is toegekend? Als u meer besteedt dan is toegekend, moet u deze kosten zelf betalen. Die krijgt u niet alsnog vergoed. Spreekt u bijvoorbeeld een ander uurtarief af dan is toegekend, dan kan dat, maar dan betaalt u zelf het verschil. Alleen wanneer mocht blijken dat er meer hulp of ondersteuning nodig is dan is toegekend kan uw pgb aangepast worden. U moet zich dan eerst opnieuw bij de gemeente melden, zodat er een nieuw onderzoek kan plaatsvinden. Afhankelijk van de uitkomst wordt het PGB dan eventueel bijgesteld. 7
Overgangsregelingen Verandert alles per 1 januari 2015 abrupt of is er een overgangsregeling? Er is een overgangsregeling voor mensen met een geldige AWBZ-indicatie. Een indicatie is een brief van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) waarin staat waarop u recht heeft en tot wanneer. Geldig betekent dat u in 2015 ook nog recht heeft op hulp. Er zijn indicaties voor begeleiding, dagbesteding, kortdurend verblijf en voor beschermd wonen (ZZP-ggz-C). Bij deze laatste categorie geldt het overgangsrecht voor maximaal 5 jaar. Wat is de overgangsregeling voor mensen met een indicatie voor begeleiding, dagbesteding of kortdurend verblijf? Heeft u een aanspraak op AWBZ-zorg die doorloopt in 2015? Dan houdt u recht op die zorg. Dat staat in de Wmo 2015. Dit recht houdt u voor de looptijd van de indicatie, maximaal tot 31 december 2015. In de Oosterschelderegio streven de gemeenten ernaar om met alle huidige zorgaanbieders afspraken te maken, zodat mensen hun eigen zorgaanbieder zoveel mogelijk kunnen behouden. Uw huidige zorgverlener zal met u in gesprek gaan om uit te leggen wat er verandert en wat dat voor uw situatie kan betekenen. Wat is de overgangsregeling voor mensen met een indicatie voor beschermd wonen (ZZP-ggz- C)? Indicaties voor beschermd wonen blijven maximaal vijf jaar geldig, tot 31 december 2019. Als de indicatie eerder afloopt geldt de overgangsregeling tot de einddatum van de indicatie. Wat is de overgangsregeling in de Zorgverzekeringswet? Het overgrote deel van de extramurale verzorging vanuit de AWBZ is vanaf 2015 opgenomen in de Zvw. Deze zorg maakt dan deel uit van de aanspraak wijkverpleging. Op 1 januari 2015 verschuiven de rechten van cliënten: het wettelijk recht op AWBZ-zorg wordt een wettelijk recht op Zvw-zorg. De zorgverzekeraar in de Zvw heeft zorgplicht. Verzekeraars borgen de continuïteit van zorg voor cliënten. Heeft u op 31 december 2014 een geldig indicatiebesluit voor verpleging of verzorging in de AWBZ of bent u in zorg? Dan heeft u op 1 januari 2015 een geldige verwijzing voor thuisverpleging uit de Zvw. Dit betekent dat alle cliënten die in zorg zijn op 1 januari 2015 van dezelfde aanbieder zorg kunnen ontvangen. In de loop van 2015 kan een andere invulling aan zorg gegeven worden. Dit gebeurt binnen het recht op zorg in de Zvw. Is mijn indicatie voor jeugdzorg nog geldig na 1 januari 2015? Ja, alle indicaties die doorlopen na 1 januari 2015 blijven geldig. Ze blijven geldig tot de indicatie afloopt of uiterlijk tot en met 31 december 2015. Dat geldt ook voor jeugdigen die op 31 december 2014 op een wachtlijst voor jeugdzorg staan. Kinderen met een indicatie voor pleegzorg houden hun indicatie zolang dat nodig is, dus ook na 2015. 8