Toerisme in perspectief NBTC afdeling Research Leidschendam 10-7-2012
Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren die daarop van invloed zijn. Daarbij wordt eerst kort ingegaan op ontwikkelingen wereldwijd. Vervolgens wordt nader stilgestaan bij de positie van Nederland. Naast een terugblik op 2011, wordt een groeiverwachting gegeven voor het lopende jaar (2012). Het accent in het rapport ligt op het inkomend toerisme, maar ook het binnenlands toerisme komt kort aan de orde. De volgende update van deze versie wordt eind oktober 2012 gepubliceerd op www.nbtc.nl>cijfers en trends>algemene cijfers toerisme. Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) Afdeling Onderzoek Juli 2012
number of arrivals worldwide (x million) Ontwikkeling wereldwijd toerisme 1000 900 800 700 600 674 673 693 682 753 797 842 898 917 882 939 982 arrivals (x million) 2010 2011 +/- Europe 474 502 6.0% Asia, Pacific 205 217 6.1% America 150 156 4.2% Africa 50 50 0.2% Middle East 60 55-8.4% Total 939 982 4.6% Wereldwijd is het toerisme in 2011 met 4,6% gestegen naar 982 miljoen internationale aankomsten. Het aantal internationale aankomsten in Europa steeg met 6%, waarbij er met name groei was voor Zuid- en Oost-Europa (beide +8%). In West- Europa, waartoe ook Nederland wordt gerekend door UNWTO, groeide het internationaal toerisme met 3%. Belangrijke verklaringen voor de groei van Europa: sterke groei vanuit BRIC-landen (geldt voor alle Europese landen) verschuiving van Arabische bestemmingsmarkten naar Zuid- Europese bestemmingen. 500 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Bron: UNWTO Voor 2012 verwacht UNWTO een groei van het internationaal toerisme met 3 à 4%.
gasten (x 1.000) Ontwikkeling inkomend toerisme Nederland 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500 9.000 8.500 8.000 10.003 9/11 Floriade 9.500 9.595 9.181 9.646 10.012 Rembrandt 400 11.008 Vliegtax Economi- 10.883 10.739 sche crisis 10.104 9.921 11.299 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Het inkomend toerisme van Nederland is over 2011 met bijna 4% gegroeid. Het aantal gasten steeg daarmee naar bijna 11,3 miljoen; een nieuw record. Het aantal aankomsten in verblijfsrecreatieve accommodaties is ten opzichte van 2010 meer gestegen dan het aantal aankomsten in hotels (+5 versus +3%). Belangrijke verklaringen voor de groei in 2011: economisch herstel Europa in eerste halfjaar van 2011 (verslechtering, i.c. de eurocrisis, ontstond pas in de tweede helft van het jaar) meer vliegverbindingen naar Schiphol en regionale luchthavens sterke groei vanuit BRIC-landen Bron: CBS
Ontwikkeling inkomend toerisme naar land van herkomst (1) Alle accommodaties gasten (x 1.000) 2000 2008 2009 2010 2011 +/- 11/ 10 Europa 7.957 8.285 8.146 8.787 9.016 3% - Duitsland 2.884 2.669 2.744 2.848 2.978 5% - België 677 1.109 1.172 1.257 1.345 7% - Groot-Brittannië 1.838 1.639 1.409 1.556 1.508-3% - Frankrijk 512 575 574 669 666 0% - Zwitserland 144 151 159 179 202 11% - Italië 374 370 369 443 438-1% - Spanje 250 368 351 440 425-3% - Denemarken 119 148 135 150 137-9% - Zweden nb 112 101 114 125 10% -Noorwegen 89 93 91 102 104 8% - Finland 41 54 46 52 68 30% - Rusland nb 107 101 122 139 21% - Overig Europa 1.027 890 894 856 881 3% Intercontinentaal 2.046 1.820 1.775 2.096 2.284 9% In 2011 waren er behoorlijke verschillen naar land van herkomst. De verre herkomstmarkten (+9%) deden het daarbij gemiddeld beter dan de Europese (+3%). Van de top 3 Europese herkomstmarkten lieten België en Duitsland evenals voorgaande jaren groei zien (resp. 7% en 5%). Het aantal Britten dat naar Nederland kwam daalde daarentegen met 3%. Sterkste Europese groeiers waren het afgelopen jaar Finland (+30%), Rusland (+21%), Zwitserland (+11%) en Zweden (+10%). De Zuid-Europese herkomstmarkten Spanje en Italië lieten beide een daling zien, mede door de financieeleconomische problemen in deze landen. Totaal 10.003 10.104 9.921 10.883 11.299 4% Bron: CBS, bewerking NBTC
Ontwikkeling inkomend toerisme naar land van herkomst (2) Alle accommodaties gasten (x 1.000) 2000 2008 2009 2010 2011 +/- 11/ 10 Europa 7.957 8.285 8.146 8.787 9.016 3% Amerika 1.216 1.068 1.018 1.223 1.320 8% - USA 999 800 767 900 946 6% - Canada 97 116 104 128 131 3% - Brazilië nb 61 60 85 102 21% Azië 595 556 564 623 691 11% - Japan 194 116 100 120 111-7% - China (incl. Hong Kong) nb 130 147 125 154 24% - India nb 51 50 64 68 7% De groei van het aantal intercontinentale gasten naar Nederland was het grootst voor China (+24%) en Brazilië (+21%). Naast deze intercontinentale groeimarkten, lieten alle hiernaast gespecificeerde herkomstregio s groei zien, met uitzondering van Japan. Het aantal Japanse gasten daalde met 7% ten opzichte van 2010. De daling is met name het gevolg van de natuuren kernramp die het land trof in 2011. Australië en Oceanië 127 112 110 147 159 8% Afrika 108 84 84 103 115 11% Totaal 10.003 10.104 9.921 10.883 11.299 4% Bron: CBS, bewerking NBTC
Verwachting inkomend toerisme Nederland 2012 Alle accommodaties gasten (x 1.000) 2011 2012* +/- 12/ 11 Europa 9.016 9.075 1% - Duitsland 2.978 3.040 2% - België 1.345 1.385 3% - Groot-Brittannië 1.508 1.490-1% - Frankrijk 666 645-3% - Zwitserland 202 210 3% - Italië 438 420-4% - Spanje 425 410-3% - Denemarken 137 140 1% - Zweden 125 130 4% -Noorwegen 104 110 4% - Rusland 139 150 10% - Overig Europa 949 950 0% Amerika 1.320 1.380 5% - USA 946 985 4% - Canada 131 135 5% - Brazilië 102 120 15% Azië 691 725 5% - Japan 111 115 5% - China (incl. Hong Kong) 154 175 15% - India 68 70 5% Australië en Oceanië 159 160 2% Afrika 115 120 2% Totaal 11.299 11.460 1% * Let op: de absolute aantallen m.b.t. Bron: CBS; bewerking en prognose NBTC de prognose 2012 zijn afgerond op vijfduizendtallen Voor 2012 verwacht het NBTC een groei van het inkomend toerisme van ruim 1% voor Nederland. Het aantal buitenlandse verblijfstoeristen zal daarmee uitkomen op bijna 11,5 miljoen. De verwachting is dat de groei vanuit België en Duitsland doorzet. Belgen en Duitsers zullen mede door de slechtere economische omstandigheden wat dichterbij huis blijven. Het bezoek vanuit de Zuid-Europese herkomstmarkten zal, door de verslechterde economische omstandigheden, verder dalen. Vanuit de Scandinavische herkomstlanden (die economisch minder geraakt worden door de eurocrisis) en Rusland wordt groei verwacht. In 2012 zullen de intercontinentale herkomstmarkten het net als in 2011 gemiddeld beter doen dan de Europese. In de meeste verre herkomstmarkten gaat het nog altijd economisch goed. Daarnaast maakt de relatief zwakke euro het extra aantrekkelijk om naar Europa/Nederland te komen.
(vakanties x miljoen) Ontwikkeling vakanties van Nederlanders 20 19 18 17 16 15 18,7 18,1 18,0 17,8 17,6 17,6 17,3 17,5 17,1 17,1 16,8 16,8 16,4 18,5 18,0 18,4 18,4 17,7 17,7 18,6 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* binnenland * Een vakantiejaar loopt van 1 oktober tot en met 30 september in het daarop volgende jaar buitenland Bron: NBTC-NIPO Research Het aantal binnenlandse vakanties stabiliseerde het afgelopen jaar op 17,7 miljoen. Het toeristisch jaar 2011* kende een voorspoedige start. Laat vallende feestdagen en mooi voorjaarsweer zorgden voor veel extra binnenlandse vakanties, waarvan vooral de kampeer- en bungalowsector profiteerden. Het slechte zomerweer zorgde echter voor een terugval die vooral de kampeersector raakte. Uit onderzoek van NBTC-NIPO Research naar de vakantie-intenties van Nederlanders voor 2012 blijkt dat het percentage Nederlanders dat in 2012 op vakantie wil gelijk is aan 2011. Het aantal keer dat Nederlanders op vakantie willen staat wel onder druk. Voor 2012 verwacht NBTC-NIPO Research een stabilisatie van het aantal binnenlandse vakanties en een lichte daling van het aantal buitenlandse. Eigen land kan wellicht wat profiteren van het feit dat Nederlanders wat dichterbij blijven. Tegelijkertijd is Nederland sterk afhankelijk van korte (veelal extra) vakanties en juist daarop zal met name beknibbeld worden.