Het gebruik van pancreasenzympreparaten Omdat uw alvleesklier te weinig pancreasenzymen aanmaakt, heeft uw arts u aangeraden om pancreasenzympreparaten te gaan gebruiken. In deze folder leest u meer over het gebruik van deze preparaten. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Voldoende pancreasenzymen om voedsel te verteren De voedingsstoffen in ons voedsel, zoals vetten, eiwitten en koolhydraten, zijn te groot om direct opgenomen te worden in ons lichaam. De alvleesklier (pancreas) speelt een belangrijke rol bij de vertering van ons voedsel. De alvleesklier maakt spijsverteringsenzymen (pancreasenzymen) aan om de vertering van voedsel goed te laten verlopen. De pancreasenzymen verkleinen de voedingsstoffen in de dunne darm tot stoffen die het lichaam kan opnemen en gebruiken. Voor een goede vertering van voedsel zijn voldoende pancreasenzymen nodig, vooral voor de vertering en opname van vet. Na een operatie aan of bij een ontsteking van de alvleesklier zijn er meestal te weinig pancreasenzymen voor een goede vertering. Gevolgen van te weinig pancreasenzymen Als uw alvleesklier te weinig pancreasenzymen aanmaakt, kan uw lichaam de voedingsstoffen niet goed verteren en opnemen, met name de vetten. De deels onverteerde voeding komt in uw ontlasting terecht. Dit kan de volgende klachten geven: een langdurig vol en opgeblazen gevoel na de maaltijd; overmatige gasvorming en buikkrampen; een afwijkende ontlasting. We spreken van afwijkende ontlasting wanneer u vaker naar het toilet moet, uw ontlasting meer stinkt dan normaal, uw ontlasting vaak beige/grijs van kleur is, vettig van samenstelling is of blijft plakken aan het toilet. 2 Het gebruik van pancreasenzympreparaten
Door de verminderde opname van voedingsstoffen ontstaat ook: een tekort aan de in vet oplosbare vitamines A, D, E en K. De darm neemt deze vitamines niet goed op, waardoor u ze verliest via de vettige ontlasting; gewichtsverlies; een verslechtering van uw voedingstoestand. De behandeling van te weinig pancreasenzymen Om weer voldoende enzymen in uw dunne darm te krijgen, gaat u pancreasenzympreparaten innemen. Dit verbetert de vertering en opname van voedingsstoffen, ook al zorgt het niet voor een volledig normale vertering. De pancreasenzympreparaten bevatten de enzymen lipase, protease en amylase. Lipase zorgt voor vertering van vetten, protease zorgt voor vertering van eiwitten en amylase zorgt voor vertering van koolhydraten (suikers en zetmeel). Wat zijn pancreasenzympreparaten? Pancreasenzympreparaten zijn capsules met gedroogde korrels. In deze korrels zitten de werkzame enzymen. Iedere korrel bevat een beschermlaagje om de enzymen te beschermen tegen het maagzuur. Het maagzuur zou de enzymen onwerkzaam maken. In de dunne darm gaan de korrels uiteindelijk open en kunnen de verteringsenzymen hun werk doen. Verschillende soorten preparaten Er zijn verschillende preparaten die een verschillende hoeveelheid pancreasenzymen bevatten. De hoeveelheid enzymen drukken we uit in eenheden lipase. Per merk of per soort pancreasenzymen kan de hoeveelheid lipase verschillen. 3
Eenheden lipase per capsule Gebruik 1 capsule bij onderstaande hoeveelheid vet, per maaltijd Soort preparaat, per capsule Laag gedoseerde preparaten (LD) Creon 10.000 5 tot 10 gram vet Panzytrat (LD) 10.000 5 tot 10 gram vet Hoog gedoseerde preparaten (HD) Creon Forte 25.000 12 tot 25 gram vet Pancrease HL 25.000 12 tot 25 gram vet Pancreatine 25.000 12 tot 25 gram vet Panzytrat 25.000 12 tot 25 gram vet Creon Extra Forte 40.000 20 tot 40 gram vet Welke dosering kunt u gebruiken? De hoeveelheid pancreasenzymen die u nodig heeft per maaltijd of tussendoortje, is vooral afhankelijk van de hoeveelheid vet die in de maaltijd zit, van de hoeveelheid pancreasenzymen die uw lichaam zelf nog aanmaakt en van de klachten die u eventueel nog ervaart. Het algemene startadvies is om per 1 gram vet 1000 tot 2000 eenheden lipase te gebruiken. Per persoon kan dit afwijken en aangepast worden. Samen met uw arts en diëtist evalueert u uw ontlastingspatroon en welke klachten u heeft. Op basis daarvan wordt bepaald hoeveel enzymen u nodig heeft. Hoe kunt u de pancreasenzympreparaten het beste innemen? Neem de capsules in bij de hoofdmaaltijden, maar ook bij tussendoortjes die minimaal 5 gram vet bevatten. Dit zijn bijvoorbeeld chocolademelk, vla, (gevulde) koek, chips en chocolade. Enzymen zijn niet nodig bij tussendoortjes die weinig of geen vet bevatten, bijvoorbeeld fruit, drop, kauwgom, zuurtjes, water, thee, koffie, limonade en ranja. Neem de capsules tijdens de maaltijd in. Wanneer de maaltijd langer duurt, bijvoorbeeld als u uit eten gaat, verdeel dan de capsules over de maaltijd, bij aanvang, halverwege en na de maaltijd. De enzymen werken vanaf een half uur tot een uur na inname en blijven anderhalf tot twee uur actief in de darm. 4 Het gebruik van pancreasenzympreparaten
Bent u een capsule vergeten in te nemen, doe dit dan alsnog tot een half uur na de maaltijd. Neem ze niet later in, want dan hebben de enzymen onvoldoende tijd om zich met het voedsel te mengen. Mogelijke bijwerkingen Overmatig gebruik van pancreasenzymen kan verstopping (obstipatie) tot gevolg hebben. Overleg in dat geval met uw arts en/of diëtist of de dosering verminderd kan worden. Praktische dieetadviezen Hieronder vindt u informatie over groepen voedingsmiddelen die geen vet bevatten, voorbeelden van broodmaaltijden en een warme maaltijd met het vetgehalte en een lijst met veelgebruikte producten. Met behulp hiervan kunt u berekenen hoeveel vet de maaltijd bevat die u gaat gebruiken. Voedingsmiddelen die geen vet bevatten: thee, koffie, limonade, frisdrank en vruchtensappen fruit (behalve avocado) en appelmoes groenten (behalve groenten a la crème) aardappelen, rijst, macaroni en spaghetti ontbijtkoek magere yoghurt, magere melk, halfvolle koffiemelk jam, honing, stroop, vruchtenhagel suiker, zuurtjes, pepermunt en drop (behalve Engelse drop) Voorbeeld van maaltijden met de hoeveelheid vet erbij: Broodmaaltijd 1 2 beschuiten besmeerd met 10 gram margarine of boter beleg:1 plak (20 g) 48+ kaas 1x jam 1 glas (150 ml) halfvolle melk 2 8 totaal 6 18 gr. 0 2 5
Broodmaaltijd 2 Broodmaaltijd 3 Warme maaltijd: 1 snee brood 1 plak ontbijtkoek besmeerd met 10 gram margarine beleg: 1x mager vleesbeleg 2 sneden brood besmeerd met 10 gram margarine of boter beleg: 1 plak (20 gram) 48+ kaas jam, honing 1 schaaltje (150 ml) volle yoghurt 100 gram mager vlees, kip of vis bereid met 15 gram margarine of boter groente, gekookt of rauw zonder boter of saus aardappelen, gekookt of pasta/ rijst 1 schaaltje volle yoghurt of volle vla (150 ml) 1 totaal 0 10 gr. 8 1 2 totaal 8 20 gr. 6 0 4 3 totaal 12 19 gr. 0 0 4 Vetgehalte van veelgebruikte producten Hieronder treft u een lijst aan van een aantal veelgebruikte producten met de hoeveelheid vet die zij bevatten. Kijkt u bij andere producten op het etiket op de verpakking of gebruik de eetmeter van het Voedingscentrum op www.voedingscentrum.nl. Een andere tabel kunt u vinden op www. voedingswaardetabel.nl. Houdt u er wel rekening mee dat de hoeveelheid vet meestal staat vermeld voor 100 gram van het product. Reken dit om voor de hoeveelheid die u van het product gebruikt. Melkproducten hoeveelheid gram vet Magere melk 1 glas, 150 ml 0 halfvolle melk 1 glas, 150 ml 2 Volle melk 1 glas, 150 ml 5 Karnemelk 1 glas, 150 ml 1 Volle chocolademelk 1 glas, 150 ml 4 Magere yoghurt 1 schaaltje, 150 ml 0 Halfvolle yoghurt 1 schaaltje, 150 ml 2 Volle yoghurt 1 schaaltje, 150 ml 4 Volle vla 1 schaaltje, 150 ml 4 Magere kwark (met vruchten) 1 schaaltje, 150 ml 1 Halfvolle kwark (met vruchten) 1 schaaltje, 150 ml 7 Volle kwark (met vruchten) 1 schaaltje, 150 ml 12 Pap 1 schaaltje, 150 ml 4 6 Het gebruik van pancreasenzympreparaten
Broodmaaltijd hoeveelheid gram vet Roomboter of (dieet)margarine 1 kuipje, 10 gram 8 Halvarine 1 kuipje, 10 gram 4 Brood 1 snee, 35 gram 1 Beschuit 1 stuk, 10 gram 1 Knäckebröd 1 stuk, 10 gram 1 Kaas 30+ 1 plak, 20 gram 4 Kaas 48+ 1 plak, 20 gram 6 Vleeswaren mager* voor 1 snee, 15 gram 1 Vleeswaren vet voor 1 snee, 15 gram 4 Pindakaas voor 1 snee, 15 gram 8 Hazelnootpasta voor 1 snee, 15 gram 5 Gekookt ei 1 stuk, 50 gram 5 Warme maaltijd hoeveelheid gram vet Patat 1 bakje, 150 gram 20 Mager vlees** 1 stukje, 100 gram 3 Vet vlees of vette vissoort*** 1 stukje, 100 gram 15 Crème fraîche 1 eetlepel, 10 gram 4 Mayonaise 1 eetlepel, 15 gram 12 Slagroom, ongeklopt 1 eetlepel, 10 gram 4 Zure room 1 eetlepel, 10 gram 2 Tussendoortjes hoeveelheid gram vet Biscuitje 1 stuk, 10 gram 1 Cake 1 plak, 30 gram 7 Roomboterkoekje 1 stuk, 10 gram 3 Gevulde koek of speculaas 1 stuk, 50 gram 10 Chocolade, melk of puur 1 reep, 45 gram 15 Chocoprince of Pennywafel 1 stuk, 25 gram 6 Stroopwafel 1 stuk, 40 gram 6 M&M s met pinda 1 zakje, 50 gram 14 Mars 1 stuk, 60 gram 10 IJs 1 bolletje, 50 gram 4 Borrelnootjes 1 eetlepel, 20 gram 8 Chips 1 handje, 10 gram 4 Pinda s 1 eetlepel, 20 gram 10 * Voorbeelden van magere vleeswaren zijn fricandeau, rookvlees, rosbief, achterham, tong, kalkoenham en kipfilet. 7
** Voorbeelden van magere soorten vlees, vis en kip zijn rollade, biefstuk, tartaar, hamlap, runderlappen, haaskarbonade, varkensfilet, ongepaneerde schnitzel, kip zonder vel, kalkoen, kabeljauw, koolvis, tonijn en kipfilet en vegetarische vleesvervangers. *** Voorbeelden van vette vleessoorten en vis zijn worstsoorten, een saucijsje, schouderkarbonade, speklap, slavink, zalm, makreel en haring. Meer weten? Meer informatie vindt u op www.mlds.nl of www.enzymgebruik.nl. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, neemt u dan gerust contact op met de afdeling Diëtetiek: Rijnstate Arnhem, telefoonnummer 088-005 6134 Rijnstate Velp, telefoonnummer 088-005 5256 (op dinsdag en vrijdag) Rijnstate Zevenaar, telefoonnummer 088-005 9612 Uw diëtist:... Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste specialismen via www.rijnstate.nl uw afspraak maken. Rijnstate, uw ziekenhuis in de regio Arnhem, Rheden en De Liemers. @rijnstate facebook.com/rijnstate Rijnstate Postbus 9555 6800 TA Arnhem T 088-005 8888 E info@rijnstate.nl www.rijnstate.nl 099899/2015-06 Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2015