Voeding bij zwangerschaps diabetes. Diabetes Gravidarum

Transcriptie

1 Voeding bij zwangerschaps diabetes Diabetes Gravidarum

2

3 Universitair Medisch Centrum Groningen Zwangerschapsdiabetes is een vorm van suikerziekte die kan optreden tijdens de zwangerschap. Deze brochure geeft u in het kort informatie over de oorzaken, de gevolgen en de behandeling van zwangerschapsdiabetes. Zwangerschapsdiabetes Bij een controle tijdens de zwangerschap is bij u een verhoogd bloedsuikergehalte, ook wel bloedglucosegehalte genoemd, vastgesteld. Een verhoogd bloedglucose tijdens de zwangerschap wordt zwangerschapsdiabetes of diabetes gravidarum genoemd. Zwangerschapsdiabetes treedt meestal pas op in de tweede helft van de zwangerschap en verdwijnt over het algemeen direct na de bevalling. Als de diabetes niet overgaat was er waarschijnlijk al sprake van diabetes vóór uw zwangerschap, zonder dat u dit wist! Oorzaken Diabetes wordt veroorzaakt door een tekort aan of een verminderde gevoeligheid voor insuline, waardoor de insuline minder goed werkt. Insuline is een hormoon dat wordt aangemaakt door de alvleesklier. Insuline zorgt ervoor dat de suikerhuishouding in balans is. Tijdens de zwangerschap is er door hormonale veranderingen, meer insuline nodig om de suikers (koolhydraten) uit de voeding te verwerken. Als de alvleesklier deze verhoogde vraag niet aan kan of als er al een maximum aan insuline wordt aangemaakt, stijgt het bloedglucose en is er sprake van zwangerschapsdiabetes. Verschijnselen van zwangerschapsdiabetes kunnen zijn: - vermoeidheid - veel dorst - veel plassen - een te snel groeiend kind. 1

4 Voeding bij zwangerschaps diabetes Wij spreken van een verhoogde bloedglucose als deze hoger dan 7 mmol per liter bedraagt 1,5 uur na een gewone maaltijd. Gevolgen Wanneer uw bloedglucose te hoog is, krijgt de baby eveneens teveel suiker in het bloed. Uw baby zet dit om in vet. Kinderen van moeders met diabetes kunnen dan ook groot en zwaar worden, dit kan de bevalling bemoeilijken. Als de baby te sterk blijft groeien en de placenta groeit onvoldoende mee, krijgt de baby aan het eind van de zwangerschap te weinig voedingsstoffen. Uw baby moet dan extra in de gaten worden gehouden. Andere mogelijke complicaties kunnen zijn: - groeiachterstand van de baby - vroeggeboorte - te laag bloedglucose (hypoglykemie) van de baby na de bevalling - zwangerschapsdiabetes bij een volgende zwangerschap - diabetes type 2 (nu of later) bij de moeder - overgewicht en diabetes type 2 in het latere leven van de baby. Behandeling Om de klachten en complicaties van zwangerschapsdiabetes zoveel mogelijk te beperken adviseren we u een dieet te volgen. Dit dieet is er op gericht om uw bloedglucose te houden op: - nuchter ( s ochtends zonder maaltijd): tussen de 3,5 en 5 mmol/l. - 1,5 uur na de maaltijd: tussen de 4 en 7 mmol/l. 2

5 Universitair Medisch Centrum Groningen Dit betekent in de praktijk dat u gevarieerd en regelmatig moet eten en geen maaltijden kunt overslaan. Wanneer u door het dieet niet binnen twee tot vier weken een lagere bloedglucose heeft, is naast een dieet een behandeling met insuline-injecties nodig. Tijdens de zwangerschap mag u geen bloedglucoseverlagende tabletten gebruiken, omdat deze ook invloed hebben op de werking van de alvleesklier van de baby. Het dieet De basis van het dieet bij zwangerschapsdiabetes is Goede voeding voor zwangeren. Deze brochure heeft u al ontvangen. Het streven tijdens de zwangerschap is om een normale gewichtstoename te bereiken, gemiddeld 12,5 kg. Het is onverstandig om af te vallen, hierdoor kan namelijk een tekort ontstaan aan voedingsstoffen. Ook kunnen er dan stoffen in het bloed komen die schadelijk zijn voor de baby. Naast deze basis is het belangrijk extra aandacht te besteden aan de koolhydraten en voedingsvezels in uw voeding. Koolhydraten Koolhydraten is de verzamelnaam voor de verschillende suikers in onze voeding. Koolhydraten worden in de darm omgezet in glucose. Glucose wordt vanuit de darm opgenomen in het bloed en houdt zo de bloedsuikerspiegel op peil. Glucose dient als energiebron/brandstof voor bijvoorbeeld de spieren en de hersenen. Voorbeelden van koolhydraten zijn: - zetmeel; komt voor in brood, aardappelen, macaroni, rijst, peulvruchten en groente. 3

6 Voeding bij zwangerschaps diabetes - melksuiker (lactose); komt voor in melk en melkproducten zoals karnemelk, chocolademelk, yoghurt en vla (met uitzondering van kaas). - vruchtensuiker (fructose); komt voor in fruit en vruchtensap. - suiker (sacharose); is de gewone suiker, maar komt voor in stroop, honing, frisdrank, gebak en koekjes. - druivensuiker (glucose); komt voor in dextrosetabletten. Bij zwangerschapdiabetes is het belangrijk dat u het innemen van koolhydraten verspreidt over de hele dag. Hierdoor blijft uw bloedglucose op peil. Dit betekent dat u dagelijks drie hoofdmaaltijden neemt en drie tot vier keer per dag een tussendoortje neemt. Sla vooral geen maaltijden over! Verstandige tussendoortjes - een portie fruit of een boterham. - biscuits, rijstwafels, popcorn, kroepoek, Japanse mix, zoute stokjes, toastje met magere smeerkaas. - rauwkost bijvoorbeeld: bloemkoolroosjes, kerstomaatjes, komkommer, radijs, bleekselderij of wortel. Suiker mag, maar wees matig: - gebruik geen suiker in koffie en thee, vervang suiker eventueel door een zoetstof. - kies voor light frisdranken in plaats van gewone frisdranken of limonadesiroop zonder suiker. Voedingsvezels Voedingsvezel is dat deel van de koolhydraten dat onverteerbaar is en daardoor geen calorieën levert. Voedingsvezels zitten met name in fruitsoorten, granen en groente. Als richtlijn geldt voor volwassenen zo n gram voedingsvezels per dag (dit geldt voor iedereen). Het is belangrijk om naast het innemen van 4

7 Universitair Medisch Centrum Groningen voedingsvezel goed te drinken, minimaal 1,5 liter, dit zijn 10 glazen of 12 kopjes. Er zijn twee soorten voedingsvezels: wateroplosbare en onoplosbare vezels. De wateroplosbare vezels Deze vezels lossen op in water en kunnen de bloedglucose en het vetgehalte, met name de cholesterol laten dalen. Wateroplosbare vezels verbeteren de glucoseregulatie door de glucoseopname na de maaltijd te vertragen en door pieken en dalen in de bloedglucose te beperken. Ze hebben mogelijk ook een gunstig effect op vetten (lipiden). Wateroplosbare vezels zitten met name in groente, fruit en peulvruchten. De onoplosbare vezels Deze stoffen uit planten zijn voor mensen niet te verteren. Dat betekent dat ze niet worden opgenomen in de dunne darm en komen dus in zijn geheel aan in de dikke darm. Deze vezels zijn belangrijk voor een goede darmwerking. Een tekort aan voedingsvezels veroorzaakt darmproblemen zoals een te trage stoelgang, obstipatie en aambeien. De onoplosbare vezels zitten met name in granen. Voedingsvezelpreparaten Er zijn voedingsvezelpreparaten, we adviseren u hiermee voorzichtig te zijn. Gebruik ze alleen in overleg met arts of diëtist. Na de bevalling Meestal verdwijnt na de geboorte van de baby de zwangerschapsdiabetes. Hierdoor hoeft u ook geen dieet meer te volgen. Eenmaal zwangerschapsdiabetes betekent echter wel dat u een verhoogd 5

8 Voeding bij zwangerschaps diabetes risico loopt op het ontwikkelen van type 2 diabetes. Daarom adviseren wij u om bij de na controle uw bloedglucose te laten bepalen, bij voorkeur op een nuchtere maag. Vragen Als u na het lezen van deze folder vragen heeft dan kunt u op werkdagen, tussen uur, contact opnemen met de diëtist. Het telefoonnummer is (050) Informatieve websites Voor meer informatie kunt u ook onderstaande websites raadplegen:

9 Universitair Medisch Centrum Groningen Bijlage 1. Een voorbeeld van een dagmenu, met de koolhydraten in grammen weergegeven. ontbijt: 2 sneden volkorenbrood 28 besmeerd met dieethalvarine 0 beleg: max. 1 x zoet beleg 10 en 1 x hartig beleg 0 glas ongezoet vruchtensap 15 thee of koffie zonder suiker 0 s morgens: 2 glazen drinken zonder suiker portie fruit 13 broodmaaltijd: 3 sneden volkorenbrood 42 besmeerd met dieethalvarine 0 beleg: max. 1 x zoet beleg 10 en 2 x hartig beleg 0 portie rauwkost of tomaat 2 beker halfvolle melk of karnemelk 7 thee of koffie zonder suiker 0 s middags: 2 glazen drinken zonder suiker 0 1 cracker besmeerd met dieethalvarine zoet beleg 10 warme maaltijd: portie vlees, vis, kip of vleesvervanging 0 jus of saus 0 4 opscheplepels groente 10 4 aardappelen of 4 opscheplepels rijst, pasta of peulvruchten 38 schaaltje vla, yoghurt of kwark, bijvoorkeur magere varianten 24 glas water 0 7

10 Voeding bij zwangerschaps diabetes s avonds: 1 beschuit/cracker 7 besmeerd met dieethalvarine 0 hartig beleg 0 beker halfvolle melk of karnemelk 7 glas drinken zonder suiker 0 U kunt op dit dagmenu variëren met behulp van de folder Variëren met koolhydraten. 8

11

12 Patiënteninformatie vlc 628/0912