Duurzaamheidsverslag over het jaar 2014

Bouwgroep Dijkstra Draisma Duurzaamheidsverslag over het jaar 2014 Duurzaamheidsverslag conform GRI

1

Inhoud Voorwoord... 4 1. Bedrijfsprofiel Bouwgroep Dijkstra Draisma... 7 1.1. Begrip in de bouw... 7 1.2. Bouwgroep Dijkstra Draisma... 7 1.3. Vestigingen... 7 1.4. Houtkonstruktie Hogedijken / TIFA... 8 1.5. Dijkstra ontwikkeling te Bolsward... 8 1.6. Onderscheiding met collega bouwbedrijven... 8 1.7. Stakeholdermanagement... 9 2. Bedrijfsstrategie en bedrijfsprincipes... 10 2.1. Missiestatement... 10 2.2. Klanttevredenheid... 10 2.3. Klantgerichtheid... 11 2.4. Personeel... 11 2.5. Arbozaken... 11 3. Onze medewerkers... 13 3.1. Personeel in cijfers... 13 3.2. Diversiteit... 13 3.3. Verzuim... 14 3.4. Opleiding... 14 3.5. Nieuwe medewerkers... 14 4. Social Return... 14 5. Kerncijfers en jaaroverzicht 2012... 16 6. BGDD en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen... 17 6.1. MVO... 17 6.2. Andere certificaten... 18 7. Business case Design & Build project... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 8. Milieu... 19 8.1. Energieverbruik... 19 8.2. Waterverbruik... 20 2

8.3. Koel- en koudemiddelen... 20 8.4. Afvalwaterlozingen... 21 8.5. Afvalmanagement... 21 8.6. Wagenpark... 22 8.7. Carbon footprint... 24 8.8. Methode... 25 9. Business case Design & Build project... 26 10 Doelen... 27 GRI - tabel... 28 3

Voorwoord In maart 2013 heeft Bouwgroep Dijkstra Draisma (hierna te noemen BGDD) zich kunnen certificeren voor de MVO prestatieladder 3. Wij zijn er trots op dat wij dit als één van de weinige bouwers in Nederland hebben bereikt. Als familiebedrijf is: Maatschappelijk verantwoord ondernemen altijd al belangrijk en normaal geweest, maar nu is dat ook nog eens objectief erkend. Een onderdeel van het certificaat MVO prestatieladder 3 is een CO 2 Footprint. Deze Footprint toont onder andere welke ontwikkelingen we momenteel doormaken en wat ons doel voor 2015 is, onder andere op het gebied van afvalstromen, brandstof- en energieverbruik. BGDD doet dit in de vorm van dit duurzaamheidsverslag. BGDD heeft de ambitie om te groeien, duurzamer en groen te worden, want wij weten als geen ander dat daar veel winst te behalen is, zo ook financieel voor onze klanten maar ook voor onszelf en voor onze omgeving. Ook Social Return en BREEAM zijn inmiddels bekende begrippen binnen ons bedrijf. Veel van deze projecten, kunnen we van ons zelf zeggen, dat we daar al erg veel ervaring in hebben opgedaan de laatste jaren. Elk jaar zijn we hard aan het werk om onze diensten te verbeteren en aan te passen aan onze stakeholders. In dit verslag geven wij hiervan verschillende voorbeelden. Duurzaam In 2014 hebben we flink geïnvesteerd in het terugbrengen van ons elektra verbruik, dit hebben we gedaan door het installeren van zonnepanelen op onze vestiging te Dokkum. Aan de hand van berekeningen gaan we uit dat de we voldoende panelen hebben geplaatst om het volledige verbruik van ons pand op zonnestroom te kunnen draaien. Dit geeft een enorme reductie op onze CO 2 uitstoot. Daarnaast heeft BGDD in kaart gebracht hoe zij met afvalverzameling omgaat en werken we alleen met afvalverzamelaars met een VIHB registratie. Op de bouwplaatsen en onze vestigingen wordt het afval dan ook keurig gescheiden in verschillende containers. BGDD werkt ook met duurzaam hout en levert op vele projecten FSC en PEFC hout. Kortom 2014 is voor BGDD opnieuw een jaar geweest met grote ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Stakeholders Zo gaat BGDD ook het dialoog met haar stakeholders aan om het duurzaam ondernemen te structureren. Dit houdt in dat wij op de hoogte willen zijn van wat men in- en extern van ons verwacht, zodat wij open blijven staan voor ontwikkelingen en in gesprek blijven met onze klanten, eigen medewerkers en toeleveranciers. Daarom hebben wij jaarlijks intensief contact met ze. Dit contact gaat niet alleen over de werkzaamheden die we samen uitvoeren maar zeker ook over de thema s People, Planet en Profit. Wonen in de wijk van morgen Op vrijdag 28 november 2014 hebben we een speciale dag georganiseerd, tijdens deze dag hebben wij de genodigden laten zien hoe wij om willen gaan met de veranderingen voor de toekomst. De 4

maatschappij verandert zeer snel en zeer sterk. De thema s die hierbij horen zijn: vergrijzing, verduurzaming, renovatie, beperkte nieuwbouw en hierdoor een veranderde vraag van onze klanten. We hebben de genodigden in vier workshops laten zien hoe wij de wijk van morgen zien. De vier workshops waren: 1. Zorg, gewoon thuis. 2. Renovatie, als nieuw. 3. Leefbaarheid, samen doen. 4. Nieuwbouw, gelijk goed. Als gastsprekers waren aanwezig: Diana Matroos, ook bekend van RTL nieuws en Hart van Nederland. Tom Coronel, ook wel bekend van zijn broer Tim, maar nog meer bekend als internet ondernemer. Hennes de Ridder (prof.dr.ir), hoogleraar en consultant o.a. gespecialiseerd in bouwprocessen en risicomanagement en Jan Willen van de Groep, inspirator voor duurzame projecten. 5

De transformatie van ouderwetse Aannemer naar Aanbieder past wat ons betreft het best bij ons bedrijf. Wij willen graag werken met een transparante werkwijze en bovenal willen we samenwerken met de gebruikers en eigenaren van toekomstige projecten. Plannen voor de toekomst Plannen van nieuwe afdeling ontwikkeling, Met vertrouwen in een duurzame toekomst wensen we ons maar met name ons MVO team veel succes bij de meting van onze resultaten en bij de uitwerking van onze nieuwe doelen. Biense Dijkstra 6

1. Bedrijfsprofiel Bouwgroep Dijkstra Draisma 1.1. Begrip in de bouw Bouwgroep Dijkstra Draisma, is één van de grootste bouwbedrijven van Noord Nederland. Vanuit Dokkum en Bolsward werken onze betrokken medewerkers aan de meest uiteenlopende bouwprojecten. De opgeleverde gebouwen bewijzen dat wij ons vak verstaan en de tevreden opdrachtgevers en eindgebruikers bevestigen dat. Begrip in de bouw, BGDD heeft het, is het en toont het. 1.2. Bouwgroep Dijkstra Draisma Korte lijnen, gedreven medewerkers en een persoonlijk betrokken directie en managementteam, dat is waar BGDD voor staat. BGDD onderscheidt zich door heldere communicatie, een praktische aanpak en innovatieve oplossingen zonder het vakmanschap uit het oog te verliezen. Bouwen volgens afspraak, daar kunt u bij ons op vertrouwen. Wij houden ons aan het budget, leveren volgens planning en garanderen kwaliteit. Dankzij onze onuitputtelijke ervaring en daadkrachtige werkwijze zijn wij niet meer weg te denken in de bouwwereld en is uw opdracht bij ons in goede handen. BGDD is een bouwonderneming die de voordelen van groot combineert met de slagvaardigheid van klein. Door samen te werken waar het kan en specialismen te bewaren waar het moet, realiseert BGDD projecten van elke omvang. Grote woning- en utiliteitsbouwprojecten van Europees niveau maar ook klein nieuwbouw, onderhoud, verbouw, renovatie en restauratie werken. Diverse opdrachten, altijd uitgevoerd in dezelfde hoge kwaliteit. Verdeeld over de twee vestigingen, Dokkum en Bolsward, werken er bij BGDD circa 217 medewerkers. Samen staan deze werknemers voor een totaalpakket aan kwalitatief hoogstaande producten en diensten op bouwkundig gebied. Een aantal centrale diensten ondersteunen de vestigingen op het gebied van directievoering, Kwaliteit Arbo en Milieu (KAM), personeel en organisatie, materiaalvoorziening, administratie en automatisering. 1.3. Vestigingen BGDD beschikt over twee vestigingen, Dokkum en Bolsward, die zich beide toeleggen op grote en kleine bouwprojecten in de Bouw- en Utiliteitssector (B&U). Daarnaast is BGDD gespecialiseerd in kleine nieuw- en verbouwopdrachten, renovatie- en restauratieprojecten en verbouw- en onderhoudswerken voor particulieren. Ook werken wij nauw samen met of in opdracht van woningcorporaties. Daarbij heeft de BGDD de beschikking over haar eigen materieeldienst en houtskeletbouw fabriek (Houtkonstruktie Hogedijken / Timmerfabriek (TIFA). Het werkgebied van de BGDD omvat globaal het gebied boven de grote rivieren en de Waddeneilanden, waarbij in het laatste geval nauw wordt samengewerkt met het (zelfstandige) bouwbedrijf Tj. Dijkstra Vlieland. 7

Figuur 1: Vestiging Dokkum Vestiging Bolsward 1.4. Houtkonstruktie Hogedijken / TIFA Houtkonstruktie Hogedijken is gevestigd te Dokkum. De afdeling Houtkonstruktie is opgebouwd uit de houtskeletbouw en de timmerfabriek. De timmerfabriek maakt deuren en kozijnen terwijl de houtskeletbouw zich bezig houdt met het maken van gehele (prefab) geraamtes. 95% van de productie is voor de eigen te realiseren projecten. 1.5. Dijkstra ontwikkeling te Bolsward Dijkstra Ontwikkeling ontwikkelt, coördineert en realiseert groot- en kleinschalige bouwprojecten. Dit zowel in de bedrijfs- en industriebouw als in de woning- en recreatiebouw. Meestal gebeurt dit in opdracht van of samen met andere partijen, bijvoorbeeld beleggers, woningcorporaties en overheden. 1.6. Onderscheiding met collega bouwbedrijven BGDD heeft bij veel architecten en ontwikkelaars een naam als solide aannemer die graag wil bouwen. Als BGDD zijn wij flexibel in de markt, wij zijn goed in samenwerkingsverbanden en innovaties. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een eigen materieeldienst, timmerfabriek en prefab houtconstructie. Ook beschikt BGDD al vele jaren over een vaste kern van medewerkers, onderaannemers en leveranciers. Dit is de steunpilaar van ons bedrijf en hiermee waarborgen wij een groot stuk van de kwaliteit van onze onderneming. Een hoge kwaliteit is en blijft daarbij een vanzelfsprekend uitgangspunt bij alles wat we doen waarbij veel aandacht wordt besteed aan opleiding en training en overige aspecten in de bouw. Veelzijdigheid is de kracht van onze organisatie en daarmee heeft BGDD alles in huis voor tevreden opdrachtgevers. 8

1.7. Stakeholdermanagement Als belangrijk onderdeel van de MVO prestatieladder heeft BGDD een stakeholder analyse uitgevoerd. Door deze analyse heeft de organisatie een beter inzicht gekregen in de belanghebbende stakeholders van BGDD. Door dit verbeterde inzicht kan de BGDD in de toekomst nog beter omgaan met de interne en externe stakeholders van de organisatie. Onze stakeholders worden op verschillende wijzen betrokken en geïnformeerd door BGDD. Om in contact te blijven zijn er verschillende vormen van communicatie, denk hierbij aan de website www.bgdd.nl, persoonlijke gesprekken, verschillende overlegvormen en vragenlijsten met daarin de MVO indicatoren. Verschillende stakeholders uit de hieronder genoemde stakeholdergroepen worden persoonlijk benaderd voor een overleg of gesprek. Voor een groot gedeelte van de stakeholders van BGDD is het van belang dat de organisatie economisch succesvol is en blijft, uiterzonderingen hierin zijn bijv. concurrentie, algemeen publiek en de media. Voor BGDD is het van belang dat zij goede contacten onderhouden met stakeholders als strategische samenwerkingsverbanden, directie, werknemers en interne klante, maar ook leveranciers en de overheid. Daarnaast geven de stakeholders een duidelijk beeld hoe er in de maatschappij over BGDD wordt gedacht. Voor BGDD is het van belang om de belangrijkste stakeholders tevreden te houden, maar ook te betrekken op de organisatie zodat we elkaar verder kunnen versterken. Belangrijke thema s binnen het MVO- beleid van BGDD, welke betrekking kunnen hebben op stakeholders, zijn o.a. arbeidsomstandigheden en volwaardig werk, mensenrechten, eerlijk zaken doen, consumentenaangelegenheden, milieu, grondstoffen, energie en emissies. Voor BGDD is het van belang om deze thema s te evalueren met haar stakeholders. Werknemers van BGDD zijn werkende aan een consitente balans tussen de bouwgroep en haar stakeholders. 9

2. Bedrijfsstrategie en bedrijfsprincipes 2.1. Missiestatement De volgende missiestatement wordt door BGDD gehanteerd: BGDD biedt totale bouwoplossingen op het gebied van werken, wonen en recreatie. Door continue proces- en productinnovatie levert BGDD hoge kwaliteit tegen concurrerende tarieven. Wij doen dat op maatschappelijk verantwoorde wijze met begrip voor mens en milieu. Door onze aansprekende projecten zijn wij een begrip in de bouwwereld. Maar dat begrip gaat ook van ons uit. Wij bouwen voor onze opdrachtgevers, niet voor onszelf. Om dat goed te kunnen doen is het nodig begrip te hebben en te tonen. Daar geven wij met zijn allen invulling aan en vergroten deze cirkel van invloed en maken daarmee het verschil. Stem bewust verwachtingen met elkaar af, neem initiatief (wees proactief), handel zelf in plaats van het te laten gebeuren, ga uit van wat je wilt bereiken, maak je eigen keuzes en draag bewust de consequenties. Naast deze missiestatement vind BGDD het belangrijk dat de door haar geleverde producten voldoen aan de huidige wet- en regelgeving en dat deze op een gebruiksvriendelijke en veilige manier kunnen worden ingezet bij haar stakeholders. Hiervoor heeft de BGDD enkele bedrijfsprincipes waar zij veel waarde aan hechten. 2.2. Klanttevredenheid Klanttevredenheid is een belangrijk aspect voor BGDD. Wij bevinden ons in een markt die hectisch en dynamisch is en er is sprake van veel concurrentie. Door een goede klanttevredenheid te bewerkstelligen zijn wij minder gevoelig voor de bovengenoemde aspecten en willen wij zorg dragen voor klantenbinding en goodwill bij onze stakeholders. Dit betekent dat de BGDD zich wil onderscheiden in de markt door klantgericht en klant specifiek in te spelen op de behoeften van de klanten. Waarbij de medewerkers van BGDD de belangrijkste schakels zijn. De BGDD vindt het dan ook belangrijk dat de medewerkers op elk niveau binnen het bedrijf betrokken zijn bij het productieproces. 10

2.3. Klantgerichtheid Kwaliteit van de organisatie en productie wordt door ons als van levensbelang gezien voor de continuïteit van het bedrijf. Dit blijkt onder andere uit de het feit dat BGDD klant tevredenheid onderzoeken (KTO) houdt en deze vervolgens binnen de verschillende teams evalueert en rapporteert. 2.4. Personeel De betrokkenheid van de medewerkers vergroten we door ze te betrekken bij ontwikkelingen binnen de organisatie. Wij voeren een actief personeelsbeleid, waarbij we rekening houden met de MVO aspecten en de eisen uit de geldende wet- en regelgeving. Dit actieve personeelsbeleid blijkt uit het feit dat BGDD jaarlijks functioneringsgesprekken voert met haar werknemers, daarnaast worden er BHV en VCA en verschillende andere opleidingen gegeven, maar ook zijn ARBO instructies en een VGM Beleid. Medewerkers welke door een ongeval of ziekte hun functie niet meer kunnen uitoefenen zullen via een eerste of tweede spoor worden gere-integreerd. Voor meer informatie over de opleidingen en cursussen van BGDD voor haar werknemers verwijzen wij u naar Hoofdstuk 7: Onze medewerkers. 2.5. Arbozaken Aan de hand van een risico inventarisatie en evaluatie (RI&E) hebben we de (ARBO) knelpunten binnen het bedrijf en onze bedrijfsprocessen inzichtelijk gemaakt. De knelpunten die op het wettelijk vlak zijn geconstateerd worden op een zo kort mogelijke termijn opgelost. De punten welke als wenselijk worden beschouwd komen aan de orde wanneer de directie dit aangeeft, wanneer dit door de medewerkers als een verbetering wordt gezien of wanneer de geldelijke middelen dit toestaan. Het werken aan een continue verbetering van het bedrijfsproces en /of alle aanverwante zaken op het gebied van Kwaliteit, Arbo en Milieu is een interne eis van BGDD. Door jaarlijks meerdere persoonlijk gesprekken te voeren met onze medewerkers krijgen we steeds beter zicht op hoe we samen onze dienstverlening kunnen verbeteren. 11

Dit jaar hebben we gekozen ons duurzaamheidverslag op te stellen volgens het People, Planet, Profit principe. Wij hopen dat onze lezers van dit rapport hiermee beter kunnen beoordelen welke punten voor hen van toepassing zijn. 12

People 3. Onze medewerkers BGDD streeft naar een veilige en inspirerende omgeving waarin de medewerkers hun vaardigheden verder kunnen ontwikkelen, zodat zij op hun beurt weer kunnen bijdragen aan de verdere ontwikkeling en groei van de organisatie. 3.1. Personeel in cijfers In 2014 is het personeelsbestand van BGDD met 1,81 % afgenomen ten opzichte van 2013. Waren er in 2013 nog 221 werknemers, waren dit er in 2014 nog 217 werknemers. De bouwsector wordt traditioneel door mannen gedomineerd en een verbetering van de seksediversiteit is dan ook een flinke uitdaging. Vrouwen worden bij BGDD serieus genomen in hun vak, dat laat niet weg dat er binnen de BGDD een grote meerderheid aan mannen werkt. Voor meer inzicht zie Kerncijfers en Jaaroverzicht in Hoofdstuk 5. 3.2. Diversiteit De procentuele verdeling van mannelijke versus vrouwelijke werknemers binnen BGDD laat zien dat dit niet veel veranderd, het percentage vrouwen werkend binnen ons bedrijf ligt al een aantal jaren op circa 10% van het totaal. De procentuele verdeling van fulltime versus parttime binnen BGDD in 2014 laat zien dat het aantal fulltime werkzame werknemers de overhand heeft binnen de organisatie. Slecht 12% parttime werkzame werknemers binnen BGDD. 13

3.3. Verzuim BGDD laat over de laatste jaren, verdeeld over de verschillende groepen, een ligt stijgend ziekteverzuim zien. Voor de vrouwen is er in 2012 en 2014 een uitschieter te noteren. Dit komt onder andere door het feit dat er in 2012 en 2014 een aantal zwangerschappen zijn geweest. Om het ziekte verzuim tegen te gaan hebben we een volledig traject opgezet met onze ARBO deskundigen. Verzuimpercentage BGDD 2010 2011 2012 2013 2014 Mannen 3,68 3,25 3,14 4,05 4,47 Vrouwen 2,64 0,27 7,38 2,71 9,81 3.4. Opleiding Binnen BGDD wordt met opleiding bedoeld: Alles wat een medewerker op een hoger niveau brengt. Wij realiseren ons dat de kwaliteit van de door ons geleverde producten direct afhankelijk is van de vaardigheden en opleidingsniveau van de betrokken medewerkers. Waar nodig, krijgt iedere medewerker een opleiding die nodig is voor het vervullen van zijn of haar functie. Dit kan ook een opleiding zijn welke intern wordt verzorgd, hierbij wordt de medewerker begeleid door een daarvoor aangewezen ervaren persoon binnen de organisatie. 3.5. Nieuwe medewerkers Nieuwe medewerkers worden ingewerkt voor de functie waarvoor deze zijn aangenomen. De benodigde opleidingen en cursussen worden genoteerd op het opleidingsplan, dat jaarlijks wordt opgesteld. Het opleidingsplan wordt jaarlijks geëvalueerd in de directiebeoordeling. De opleidingsbehoefte wordt bepaald aan de hand van de gestelde functie-eisen en vaardigheden zoals genoemd in de functieprofielen. 4. Social Return Al voordat BGDD zich liet certificeren voor de prestatieladder van het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, was men binnen de organisatie al bezig met het concretiseren van het aspect Social Return voor de BGDD. De BGDD heeft begrip voor de mensen, begrip voor het milieu en begrip voor de effecten van haar werkzaamheden. Social Return wordt toegepast op de door de overheid en semioverheid gepubliceerde BGDD is zich er degelijk van aanbestedingen. Dit wordt voornamelijk toegepast op die bewust dat zij iets moeten werken en diensten waar Social Return te realiseren is. betekenen voor de maatschappij Social Return on Investment (SROI) is het maken van afspraken door een opdrachtgever met opdrachtnemers over werk en het opdoen van werkervaring voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Bij de gunning van opdrachten van overheid of de semioverheid, conformeert de BGDD zich aan de gestelde eisen van de opdrachtgever. Buiten deze 14

opdrachten houdt BGDD zich ook bezig met het aspect Social Return. BGDD heeft de totale besteding aan SROI binnen het eigen bedrijf inzichtelijk gemnaakt. BGDD maakt het aspect Social Return on Investment zo breed mogelijk binnen de organisatie inzetten waarbij zij denkt aan: bouw, onderhoud van zowel gebouwen als schoonmaak, catering, beveiliging, PR en de inzet van leerlingen/studenten voor stages. Daarnaast zal de BGDD eventueel werk gaan uitbesteden aan SW-bedrijven of gaan inkopen bij sociale ondernemers. De kandidaten welke in aanmerking komen voor hun deelname in het kader van Social Return worden geworven uit de volgende groepen: WWB, Wajong, SW- bedrijven, Nugger s (werkzoekende niet uitkeringsgerechtigden) en leerlingen en studenten. Nevenactiviteiten zoals het geven van workshops, gastcolleges en donatie voor organisaties met maatschappelijk belang worden meegeteld binnen het aspect Social Return. Om te bewerkstelligen dat er zoveel mogelijk samen gewerkt wordt met regionale partijen en een ieder de kans te geven om een onderdeel te worden van het project zal BGDD voordat gestart wordt met de uitvoeringswerkzaamheden een gebiedsanalyse uitvoeren en inventariseren welke partijen zich in de regio bevinden en met welke partijen een eventuele samenwerking mogelijk is. BGDD wil waar mogelijk, doormiddel van hun Social Return programma een participatiemogelijkheid bieden om een praktijkopleiding binnen de organisatie te volgen. 15

Planet 5. Kerncijfers en jaaroverzicht 2014 Onderstaand een samenvatting van de meest relevante duurzaamheidsgegevens. In de voorgaande en volgende hoofdstukken geven we meer inzicht in ons beleid, onze prestaties en onze ambities voor de toekomst. Totaal geldende voor locaties Dokkum en Bolsward Opbrengsten 104 mln. Werknemersbestand BGDD Aantal werknemers 217 personen Percentage mannelijke werknemers 90,1 % Percentage vrouwelijke werknemers 9,9 % Percentage fulltime werknemers 86,9 % Percentage part-time werknemers 13,1 % Percentage ziekteverzuim mannelijke werknemers 4,47 % Percentage ziekteverzuim vrouwelijke werknemers 9,81 % Milieu BGDD Elektriciteitsverbruik locaties 412952 kwh Elektriciteitsverbruik projecten 1.733.150 kwh 71030 Gasverbruik locaties Gasverbruik projecten 6918 m 3 Waterverbruik locaties 604 m 3 CO 2 Uitstoot gasverbruik 142,26 ton CO 2 Uitstoot wagenpark (incl. heftrucks) 781,80 ton CO 2 Uitstoot elektriciteit huisvesting 187,89 ton CO 2 Uitstoot elektriciteit projecten 788,58 ton Afvalmanagement BGDD Totale hoeveelheid afval 2.054.540 kg Meest ingekochte producten en diensten in 2013 Installatiebedrijven 1 Dienstverleners m.b.t. betonwerken/ bewapening 2 Bouwmaterialen (Hout en diversen) 3 m 3 16

Schilderbedrijven 4 Bedrijven m.b.t. sloopwerk, grondwerk, terreinverharding e.d. 5 Staalconstructies/ geveldragers 6 Prefab betonelementen 7 Dak en gevelbekleding 8 Plafond- en wandsystemen 9 Aluminium -, kunststof- en houtenkozijnwerken 10 6. BGDD en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 6.1. MVO Voor de BGDD, als groeiend familiebedrijf, is Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) altijd erg belangrijk geweest. Hierdoor is er ook gekozen voor de slagzin Begrip in de bouw. MVO staat immers voor begrip. Begrip voor de mensen, begrip voor het milieu en begrip voor de effecten van onze werkzaamheden op onze stakeholders. Om dit kracht bij te kunnen zetten heeft de directie het voornemen gehad om het bedrijf te certificeren voor de MVO prestatieladder. Dit certificaat is behaald op 30-05-2013 voor Niveau 3 van de MVO prestatieladder. In 2015 zal er een heraudit plaatsvinden voor een nieuw periode van 3 jaren. De BGDD heeft gekozen voor certificering voor de MVO prestatieladder omdat dit certificaat de mogelijkheid geeft om objectief aan te tonen dat het bedrijf staat voor een maatschappelijke betrokkenheid en duurzame ontwikkeling. Voor meer informatie over de MVO prestatieladder verwijzen wij u naar de website: www.mvoprestatieladder.nl. De MVO prestatieladder is een managementsysteem voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Om elk bedrijf te kunnen bestrijken telt de MVO prestatieladder 33 indicatoren, onderverdeeld in zeven kernthema s. Deze kernthema s zijn: behoorlijk bestuur, arbeidsomstandigheden en volwaardig werk, mensenrechten, eerlijk zaken doen, consumenten aangelegenheden, milieu en betrokkenheid bij ontwikkeling van de gemeenschap. De Triple P, People, Planet en Profit staan centraal binnen deze kernthema s. BGDD heeft met behulp van de 33 indicatoren in kaart gebracht waar het bedrijf staat ten opzichte van de huidige geldende Wet- en Regelgeving en de MVO- gedachte. Uit deze indicatoren is duidelijk naar voren gekomen dat BGDD MVO hoog in het vaandel heeft staan. Dit blijkt onder andere uit het MVO Inkoopbeleid, stakeholder analyses en dit duurzaamheidsverslag. 17

6.2. Andere certificaten Naast het behalen van een certificaat ten behoeve van het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen heeft de BGDD nog meer certificaten. Dit geld voor beide vestigingen tenzij anders vermeld. VCA, FSC, VCA HKH, ISO 9001, SKH-FSC-COC Certificaat BGDD, Erkend Leerbedrijf Fundeon, Erkend Leerbedrijf Ecabo, Erkend Leerbedrijf HKH, medewerker Richard de Boer is Figuur 2: Enkele logo s certificaten BGDD in het bezit van een BREEAM Certificaat, Lidmaatschap Bouwend Nederland, Milieucertificaat GP Groot (duurzaam afvalmanagement), SKH Houten Gevelelementen (concepten 1 & 2 HKH), Erkend Leerbedrijf Bouwradius Kennis Centrum: Middenkaderopleiding bouwkunde ontwerp, uitvoering, beheer, Assistent uitvoerder en Timmerkracht en Vakkracht houtskeletbouw en primaire timmerkracht en bouwplaats assistent timmerman en leerwerktraject timmeren (2005). 18

7. Milieu Jaarlijks wordt er wereldwijd steeds meer energie gebruikt terwijl we langzaam door ons beschikbare fossiele reserves heen dreigen te raken. BGDD probeert haar energieverbruik te verlagen om bij te dragen aan een beter milieu én om de energierekening te verlagen. De eerste stap voor dit proces is het in kaart brengen waar en hoeveel energie verbruikt wordt door BGDD. De tweede stap is ons energieverbruik te verlagen. In 2014 hebben we op ons dak in Dokkum hoeveelheid zonnepanelen laten plaatsen, volgens de berekeningen die gemaakt zijn produceren we nu net zoveel stroom als dat we verbruiken. 7.1. Energieverbruik In de onderstaande tabellen is het totaalverbruik voor aardgas en elektriciteit van alle locaties van BGDD, voor zover bekend weergegeven. Tevens is er gekeken naar het elektriciteitsverbruik van BGDD tijdens het uitvoeren van haar projecten door het jaar. Gasverbruik locaties BGDD 2011 2012 2013 2014 Eenheid BGDD te Dokkum 19.241 22.064 21.262 29237 m 3 BGDD te Bolsward - 23.206 16.212 33790 m 3 Houtkonstruktie Hogedijken / TIFA te Dokkum 7.760 9.080 11.466 8003 m 3 Loods Hogedijken te Dokkum - - - - m 3 Totaal gasverbruik 27.001 54.350 48.940 71030 m 3 Elektriciteitsverbruik locaties BGDD 2011 2012 2013 2014 BGDD te Dokkum 206.590 215.890 230.621 225.132 kwh BGDD te Bolsward - 98.780 105.129 104.859 kwh Houtkonstruktie Hogedijken / TIFA te Dokkum 71.426 50.754 52.624 47.090 kwh Loods Hogedijken te Dokkum - 3.318 5.729 5.871 kwh Totaal elektriciteitsverbruik vestigingen 278.016 368.742 293.653 412.952 kwh verbruik projecten BGDD 2011 2012 2013 2014 Elektriciteitsverbruik projecten - 991.296-1.733.150 kwh aardgasverbruik projecten - - - 6918 m 3 Totaal elektriciteitsverbruik BGDD (incl. projecten) - 1.360.038 2.085.401 kwh 19

BGDD heeft haar energieverbruiken, van gas en elektriciteit, inzichtelijk waarbij er duidelijk onderscheid te maken valt tussen de verschillende onderdelen van BGDD en de afgeronde projecten. De bouwgroep maakt gebruik van verschillende energieleveranciers, maar streeft ernaar om in 2015 haar energie af te nemen bij één energieleverancier. Door het terugdringen van het aantal leveranciers kan er meer controle worden gehouden over de energiebehoeftes van de locaties en projecten van BGDD. Tevens streeft BGDD naar een verlaging van haar energieverbruik en energierekening, om dit te realiseren zal BGDD een lichtplan laten opstellen voor de locatie Dokkum aangezien het voor Bolsward al inzichtelijk is, hiervoor heeft BGDD een deskundig bedrijf ingeschakeld. Daarnaast zou er door de BGDD nog gekeken kunnen worden naar de isolaties van de gebouwen, bouwketen en containers op de bouwplaatsen waardoor er eventueel een besparing kan worden behaald op het gasverbruik van de organisatie. 7.2. Waterverbruik In de onderstaande tabel is het totaalverbruik voor water van alle locaties van BGDD, voor zover bekend weergegeven. Waterverbruik locaties BGDD 2012 2013 2014 Eenheid BGDD te Dokkum 307 289 309 m 3 BGDD te Bolsward 321 167 177 m 3 Houtkonstruktie Hogedijken / TIFA te Dokkum 176 126 118 m 3 Loods Hogedijken te Dokkum - - - m 3 Totaal waterverbruik 804 582 604 m 3 Uit onderzoek is gebleken dat BGDD gebruik maakt van toiletten met kleine spoelingen om ook aan op het waterverbruik in de toiletten te besparen. Daarnaast zijn er waterbesparende voorzieningen aanwezig en wordt het water met speciaal water gewassen. 7.3. Koel- en koudemiddelen Binnen BGDD zijn de verschillende typen koelmiddelen aanwezig. Het koelmiddel bevindt zich in een gesloten systeem, de koelmiddelen die lekken dragen sterk bij aan de CO 2 uitstoot. BGDD zal jaarlijks bepalen of er koelmiddel is gelekt uit zijn verschillende airco systemen en zal deze uitstoot meenemen in de CO 2 Footprint. In 2014 blijkt uit de onderhoudsdocumenten dat er in totaal 0 kg koelmiddel is bijgevuld. Verder zal BGDD zich houden aan de huidige wet en regelgeving die bestaat voor de verschillende F-gassen Type koudemiddel kg Koudemiddel R22 - Koudemiddel R404a - Koudemiddel R507-20

Koudemiddel R407c - Koudemiddel R410a - Koudemiddel R134a - Totale hoeveelheid koudemiddelen 0 7.4. Afvalwaterlozingen Uit onderzoek is gebleken dat er binnen BGDD, voor alle locaties, geen afvalwaterlozingen plaatsvinden op manieren anders dan op het regulieren riool. 7.5. Afvalmanagement De afvalstoffen van BGDD mogen alleen worden afgevoerd door bedrijven welke in het bezit zijn van de vereiste vergunningen. Binnen BGDD zijn er drie hoofdgroepen afvalstoffen te onderscheiden: afval van de bouw, de werkplaats en het kantoor. Afvalstromen op de bouw worden in eerste instantie gecoördineerd door de uitvoerder ter plekke. Echter wordt er al bij het bestellen van materialen rekeningen gehouden met het milieu, door de juiste hoeveelheden en op afmetingen te bestellen, waardoor er minder afval ontstaat. Op de bouwplaats wordt er natuurlijk ook aan afvalscheiding gedaan, zo wordt puin, hout en niet chemisch afval in verschillende containers verzameld en opgehaald. Het chemisch afval wordt ook gescheiden opgeslagen in tonnen en later opgehaald door de erkende afvalverwerkers. Het afval op de werkplaats wordt net als de afvalstromen op de bouw ingezameld in verschillende containers en verwerkt door de daarvoor erkende gecertificeerde afvalverwerkers. De afvalstromen van kantoor, zoals klein chemisch afval van de printers wordt verzameld en teruggestuurd naar de fabrikant. Overig klein chemisch afval gaat naar de werkplaats en wordt daar volgens de geldende procedures verwerkt. BGDD heeft inzichtelijk waar welk afval wordt geproduceerd en heeft hiervan ook de hoeveelheden geproduceerd afval. Deze hoeveelheden worden weergegeven in de volgende tabellen. Afvalsoort in de projecten en vestigingen Gewicht (kg) Asbesthoudend 2.540 B-glas 11.400 B-hout 13.960 Bedrijfsafval 7.500 Bouw en sloop afval 1.136.640 C-hout 6.260 Dakgrind 6.100 Dakrenovatieafval met bsa 7.080 21

Folie 160 Harde kunststoffen (PVC-PE-PP) 1.780 GFT 2.860 Gips 12.800 IJzer 2.480 Papier en karton 12.180 Puin (< 70 cm) 687.600 Puin (<70 cm) 13.460 Volume afval (< 50 kg per m 3 ) 6.560 Totaal afval in de projecten 2.054.540 7.6. Wagenpark Het wagenpark van BGDD heeft een grote invloed op de Carbon Footprint van de organisatie. In de onderstaande tabel is inzichtelijk gemaakt welke locatie, Dokkum of Bolsward. Daarnaast welke in het bezit zijn van een energielabel en de brandstoftypes van de voertuigen. Wagenpark BGDD Wagenpark Dokkum Wagenpark Bolsward Energielabel Hoeveelheid Afstand (in km) Liters Energielabel Hoeveelheid Afstand (in km) Liters A 13-17.609 A 8-15.236 B 11-19.347 B 2-5216 C 4-7.620 C 6 133529 9830 D 6-12.542 D 3-8.393 E 2-6693 E - - - F 1-585 F - - - Euro 5 32-78.643 Euro 5 19-48.295 Onbekend 30-42.254 Onbekend 26 45.131 R 1 24.243 2.269 Totaal 78-153.148 Totaal 46-95.695 Wagenpark Dokkum, Brandstoftype: Wagenpark Bolsward, Brandstoftype: Benzine 4-4.232 Benzine 2-5830 Diesel 74 149.186 Diesel 44-89.865 Totaal 78-153.148 Totaal 46-95.695 22

Aangezien dat 60 voertuigen de kilometers niet registreren, is het verbruik per kilometer niet meer inzichtelijk te maken. Voor de optimalisatie van de inzet van het wagenpark maakt de BGDD gebruik van een GPSsysteem waarbij er gekeken wordt naar de inzet van welke voertuigen op welke bouwplaats. Doormiddel van dit systeem probeert de BGDD invloed uit te oefenen op het aantal te rijden kilometers voor de werknemers. Voor de werknemers welke in de buurt wonen van de vestigingen Dokkum en Bolsward is er een fietsplan, waardoor BGDD haar medewerkers stimuleert om op de fiets naar het werk te komen. De nieuwste voertuigen zijn voorzien van een energiezuinige Euro 5 en 6 motor, of Blue-motion technieken. Wanneer er nieuwe voertuigen worden aangeschaft kijkt BGDD naar de beste en nieuwste technieken gekeken op het gebied van zuinigheid, uitstoot en naar het Energielabel van de te kopen voertuigen. BGDD heeft haar gegevens met betrekking tot haar wagenpark inzichtelijk en streeft er naar dit in 2015 nog inzichtelijker te krijgen. Hierbij moet gedacht worden aan het inzicht hebben in het verbruik per auto. Hierdoor zal er door BGDD een aanvullend onderzoek worden gedaan, waarbij er meer aandacht besteedt gaat worden aan de energielabel van het voertuig, gereden kilometers per jaar en het eventueel het aantal getankte liters brandstof. Op beide vestigingen heeft de BGDD enkele heftrucks te rijden, hierbij gaat het om heftrucks welke rijden op gasolie of propaan. Heftruckpark BGDD Heftrucks Dokkum, Brandstoftype: Propaangas Heftrucks Bolsward, Brandstoftype: Propaangas Aantal Hoeveelheid (in liters Aantal Hoeveelheid (in liters) 2 1885 1 992,95 Heftrucks Dokkum, Brandstoftype: Gasolie Heftrucks Bolsward, Brandstoftype: Gasolie Aantal Hoeveelheid (in liters) Aantal Hoeveelheid (in liters) 1 8,21 1-23

7.7. Carbon footprint Carbon footprint staat synoniem voor CO 2 -voetafdruk in de volksmond Footprint. Het is een vergelijkingsmaat voor de uitstoot van CO 2 als gevolg van het gebruik van fossiele brandstoffen in het verkeer, luchtvaart, transport, productie van elektriciteit, verwarming et cetera. BGDD heeft een CO 2 footprint voor haar milieu gerelateerde activiteiten gemaakt aan de hand van conversiefactoren uit het CO 2 Prestatieladder model. Bij het opstellen van deze CO 2 footprint is er gekeken naar de energiestromen uit Scope 1, de directe uitstoot en Scope 2, de indirecte uitstoot. CO 2 uitstoot BGDD Energiestromen Energieverbruik CO 2 uitstoot Dokkum Scope 1 Directe emissies BGDD Energieverbruik Ton CO 2 uitstoot Bolsward Aardgasverbruik 44.158 m 3 80,59 ton CO 2 33.790 m 3 61,67 ton CO 2 Brandstofverbruik Wagenpark diesel 149.186 liter 467,70 89.865 liter 281,73 Brandstofverbruik wagenpark benzine 4.232 liter 11,76 5.830liter 16,21 Brandstofverbruik propaanheftrucks 1885 liter 2,88 992,95 liter 1,52 Koudemiddelen - - - - Scope 2 Indirecte emissies BGDD Elektriciteitsverbruik vestigingen en 308.093 kwh 140,18 104.859 kwh 47,71 projecten Elektriciteitsverbruik projecten 1.731.150kWh 788,58- Totale CO 2 - uitstoot 2889,63 24

7.8. Methode Het duurzaamheidsverslag voor BGDD is voortgekomen uit meerdere gesprekken en bezoeken aan deskundige medewerkers op beide vestigingen, daarnaast is er een gesprek gevoerd met de directie van BGDD. Voor de belangrijkste gegevens is er een onderzoek gedaan waarbij BGDD de benodigde informatie heeft verstrekt. Deze beschikbare informatie is geanalyseerd en verwerkt tot de gebruikte gegevens voor het duurzaamheidsverslag. Voor het verzamelen van deze gegevens is er gekeken naar de jaaroverzichten over 2014, betreffende elektriciteit, gas, water, afval en wagenpark. Binnen het wagenpark is er gebruikgemaakt van een gemiddelde brandstofprijs voor het berekenen van de hoeveelheid literbrandstof. Wanneer er aannames zijn gedaan is dit tekstueel verwoord binnen elke paragraaf. Voor het opstellen van de CO 2 Footprint is er gebruikgemaakt van de CO 2 - prestatieladder van de SKOA. Als richtlijn voor het gehele duurzaamheidsverslag is er gebruik gemaakt van de Global Reporting Initiative 3.1. Voor de GRI Tabel verwijzen wij u naar het laatste van dit duurzaamheidsverslag. 25

Profit 8. Business case Design & Build project Bij een Design & Build- project wordt de energie niet in het bestek gestoken maar in het proces. Deze nieuwe aanbestedingsvorm levert flink wat voordelen op die het eindresultaat, voor alle betrokken partijen, ten goede komen. Het voordeel van Design & Build is dat alle partijen opdrachtgevers, ontwerpers, adviseurs en uitvoerenden met elkaar werken en niet naast of na elkaar. Niet de individuele invalshoeken zijn het uitgangspunt maar de gezamenlijke doelstelling. Zo wordt op integrale wijze gewerkt aan een optimale oplossing binnen het vooraf overeenkomen budget, een harde deadline en het afgesproken hoge kwaliteitsniveau. Een effectieve manier van samenwerken waarin veel kosten bespaard worden en de meest optimale ideeën boven tafel komen. BREEAM- NL In 2014 hebben we 2 projecten afgerond waarbij het Breeam certificaat is behaald. Deze projecten zijn Friese Poort te Drachten en Gemeentehuis Hoogkarspel. Friese poort te drachten Voor het Campus ROC Friese Poort Drachten geldt dat dit project op 29 juni 2015 is opgeleverd. Voor dit project is een Breeam 4 sterren certificaat afgegeven. 26

Gemeentehuis Hoogkarspel Voor het Gemeentehuis Hoogkarspel geldt dat dit project een een Breean excellent is afgegeven. 10 Doelen Voor de komende jaren heeft BGDD zich een aantal doelen gesteld, de belangrijkste van deze doelen worden vermeld in deze paragraaf. Jaarlijks zal BGDD alle stakeholders berichten of de doelen opnieuw behaald zijn voor dat jaar. - Voor alle werken gaan we een bouwplaatsfolder opstellen, waarin we de gezondheid en de veiligheid van het bouwplaatspersoneel borgen - Het beleid aanpassen zodat onze activiteiten, inkopen en investeringen niet conflicteren met mensenrechten. - Zero tolerance beleid wat betreft discriminatie. - Zero tolerance beleid wat betreft kinderarbeid binnen de organisatie. - Zero tolerance beleid wat betreft omkoping, corruptie en kartelvorming binnen de organisatie. - Van ons afgeleverde product wordt een garantie map opgesteld, hierin wordt de veiligheid van de producten in opgenomen. 27

GRI - tabel Met dit duurzaamheidsverslag voldoen we aan de vereisten van toepassingsniveau, Self Declared, van Global Reporting Initiative 3.1. Dit impliceert dat wij rapporten over profielindicatoren 1.1, 2,1-2.10, 3.1-3.8, 3.10-3.12, 4,1-4.4 en 4.14-4.15. Verder rapporteren wij over minstens 10 prestatie-indicatoren uit de categorieën economisch, milieu en sociaal. 1. Strategie en analyse Verwijzing 1.1. Verklaring directie/ RVC over relevantie van duurzame ontwikkeling voor de organisatie en haar strategie p. 4, 5 2. Organisatieprofiel 2.1. Naam organisatie p. 4 2.2. Producten en diensten p. 4 2.3. Operationele structuur p. 4 2.4. Locatie hoofdkantoor p. 4-5 2.5. Landen waarin onderneming actief is p. 4 2.6. Eigendomsstructuur en rechtsvorm BV 2.7. Afzetmarkten p. 4 2.8. Omvang organisatie p. 6, 7 2.9. Significante organisatorische wijzigingen - 2.10. Onderscheidingen p. 13 3. Reikwijdte en afbakening verslag 3.1. Verslagleggingsperiode 2012 3.2. Datum voorgaande verslag Geen 3.3. Verslagleggingscyclus Jaarlijks 3.4. Contactgegevens colofon 3.5. Proces bepaling inhoud verslag p. 21 3.6. Afbakening jaarverslag Jaarverslag 3.7. Specifieke beperkingen reikwijdte jaarverslag Jaarverslag 3.8. Basis verslaggeving dochters/samenwerkingsverbanden p. 6, 7 3.10. Gevolgen herformuleringen - 3.11. Significante wijzingen t.a.v. reikwijdte en afbakening t.o.v. vorige verslagperiodes Geen 3.12. GRI tabel p.25-26 4. Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid 4.1. Bestuursstructuur Jaarverslag 4.2. Voorzitter hoogste bestuursorgaan/onafhankelijkheid Jaarverslag 4.3. Onafhankelijkheid leden enkelvoudig bestuur Jaarverslag 4.4. Mechanismen voor aandeelhouders en personeel Jaarverslag 4.14. Lijst van betrokken belanghebbenden p. 8 4.15. Selectie van belanghebbenden p. 8 28

Resultaten Verwijzing Economisch EC1 Economische waarden die gegenereerd en gedistribueerd zijn Jaarverslag EC4 Significante steun van een overheid Geen Milieu EN3 Direct energieverbruik p. 12 EN4 Indirect energieverbruik p. 12 EN6 Indirect energieverbruik - EN7 Initiatieven ter verlaging van indirect energieverbruik p. 15 EN16 Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht p. 20 EN17 Andere relevante indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht p. 20 EN22 Totaalgewicht afval naar type en verwijderingsmethode p. 17 Sociaal LA1 Totale personeelsbestand p. 22 LA4 Percentage medewerkers dat onder cao valt p. 23 LA7 Letsel, beroepsziekten, uitvaldagen en verzuimcijfers p. 23 29

Colofon Vestiging Bolsward De Marne 120 Postbus 120 8700 AC Bolsward T (0515) 33 40 00 F (0515) 33 40 40 Vestiging Dokkum Bocksmeulen 23 Postbus 200 9100 AE Dokkum T (0519) 22 99 99 F (0519) 22 99 90 E info@bgdd.nl 30