STANDPUNT LOGOPEDIE OP SCHOOL Er is een ontwikkeling gaande dat steeds meer logopedisten door scholen worden gevraagd om de logopedische behandeling niet meer vanuit de praktijk, maar binnen de schoolmuren te geven. Schoollogopedie en logopedie op school Voor een goed begrip is het noodzakelijk om onderscheid te maken tussen schoollogopedie en logopedie op school. Bij logopedie op school gaat het om het bieden van logopedie op een reguliere basisschool door bijvoorbeeld een vrijgevestigde logopedist of een bureau dat logopedie aanbiedt. Er is daarbij geen directe relatie met het onderwijsproces van de school. Ook vindt de bekostiging van de logopedie niet plaats vanuit het onderwijsbudget. Wel worden de afspraken vaak vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. Schoollogopedie is direct gebonden aan (de ondersteuning van) het onderwijs. Bij schoollogopedie kan het zowel gaan om de advisering van leerkrachten, onderwijsassistenten of andere bij het onderwijs betrokken personen en ouders. Als om het signaleren, screenen, diagnosticeren en/of behandelen van de kinderen. Deze schoollogopedie komt met name voor bij de scholen voor speciaal (basis)onderwijs. In een aantal gemeenten wordt ook schoollogopedie uitgevoerd in het reguliere basisonderwijs door bijvoorbeeld de GGD, de schoolbegeleidingsdienst of door vrijgevestigde logopedisten. In de rest van deze notitie wordt uitsluitend ingegaan op logopedie op school. Landelijke en locale ontwikkelingen Marktwerking binnen de zorg is in volle gang. Functionele bekostiging, waarbij de (beroepsgerichte) schotten in de zorg verdwijnen en prestaties in de zorg binnen de eerstelijn en de tweedelijn gelijk worden, is ook binnen de logopedie merkbaar. Geconstateerd moet worden dat op grote schaal sprake is van een verschuiving van de locatie waar logopedische zorg wordt geboden. Door de invoering van andere vormen van bekostiging in het onderwijs en in een aantal gevallen door een teruglopend leerlingenaantal, zoeken scholen naar andere aanvullende financieringsbronnen voor het financieren van de (para)medische zorg. Doordat vrijgevestigde logopedisten op scholen logopedie geven, komen de kosten ten laste van de zorgverzekering. Ook wordt regelmatig door scholen en/of ouders aan vrijgevestigde logopedisten gevraagd om kinderen te behandelen in het schoolgebouw omdat dit praktisch is of omdat het gaat om kinderen voor wie inpassing van de logopedie in of rond het onderwijs in het belang is van het kind. Kansen en knelpunten Logopedie op school biedt voor een aantal groepen leerlingen kansen. Het zijn die leerlingen waarvan tevoren kan worden ingeschat dat de ouders ondanks een advies om naar een logopedist te gaan, dit advies niet zullen opvolgen. Deze leerlingen zijn zeker geholpen met logopedie op school. Vroege en adequate hulp voorkomt grotere problemen op latere leeftijd. NVLF,. november 2012 1
Een ander voordeel van het bieden van logopedie op school is de korte communicatielijn tussen de logopedist en het team van de school. Door deze korte communicatielijn kunnen de logopedische adviezen ook inbedding krijgen binnen de klas of het onderwijsproces. Logopedie op school biedt ook mogelijkheden om kinderen onder schooltijd te behandelen. Door het aanscherpen van de leerplichtwet mogen kinderen vanaf groep 3 niet meer onder schooltijd de school verlaten voor bijvoorbeeld het volgen van logopedie. De vrijgevestigde praktijken krijgen het steeds moeilijker om alle kinderen op woensdag- en vrijdagmiddag in te plannen. Hierdoor ontstaan op deze tijden wachtlijsten, terwijl er binnen de schooltijden wel mogelijkheden om te behandelen zijn. Logopedie op school kent ook bedreigingen. Het bieden van verplaatste eerstelijns zorg wordt als oneerlijke concurrentie gezien door logopedisten werkzaam in de vrije vestiging omdat minder hoge eisen aan de praktijkvoering worden gesteld terwijl er wel hetzelfde behandeltarief door de zorgverzekeraar wordt uitgekeerd. Bij de behandeling in de vrije vestiging komt er een ouder of verzorger mee naar de praktijk. Op deze wijze kunnen makkelijk afspraken worden gemaakt over de ondersteuning van de therapie in de thuissituatie. Als kinderen op school logopedie ontvangen, is het niet vanzelfsprekend dat hier ook een ouder of verzorgen bij aanwezig is. Zonder duidelijke afspraken over de aanwezigheid van een ouder of verzorger vermindert het effect van de logopedische behandeling. Kwaliteit is uitgangspunt Uitgangspunt voor de NVLF is en blijft dat de kwaliteit van de logopedische zorg voorop staat. De NVLF heeft daarom de kwaliteitseisen en de inrichtingseisen voor een logopedische praktijk op schrift gesteld. De ruimte waarin logopedie- of dat nu in de vrije vestiging, een school of een instelling is - moet zo zijn ingericht dat het mogelijk is kwalitatief hoogwaardige logopedische zorg te verlenen. Locale situaties kunnen afwijkingen nodig of wenselijk maken, waarbij ook dan steeds de kwaliteit van de zorg voorop staat. Voor logopedie op school geldt daarnaast dat ouders/verzorgers betrokken worden en zo veel mogelijk aanwezig zijn bij de logopedie van hun kind. Ook dient onder alle omstandigheden sprake te zijn van een onafhankelijke positie van de logopedist ten opzichte van de school. Vanzelfsprekend onderhoudt de logopedist wel contact met de leerkracht en/of ander onderwijsondersteunend personeel voor zover dat relevant is voor de behandeling. Locale verschillen Lokaal zullen er verschillende situaties ontstaan. Op sommige scholen zal logopedie wel en op andere scholen niet aangeboden kunnen worden. Indien logopedie binnen een schoolgebouw plaatsvindt, mag er geen twijfel bestaan over de kwaliteit en onafhankelijkheid van de gegeven logopedie. De logopedist werkzaam op een school zal aan de ouders moeten vermelden dat het ouders altijd vrij staat om een andere logopedist te kiezen (vrije keuze van zorgverlener). Daarbij zal ook nadrukkelijk naar het kind moeten worden gekeken. Met welke behandeling en op welke locatie is de behandeling van het kind het meest effectief? De locatie kan daarbij evenzeer of in aantal gevallen zelfs beter de vrijgevestigde praktijk zijn. Met welke behandeling en op welke locatie is de behandeling het meest effectief? De locatie kan daarbij evenzeer of in aantal gevallen zelfs beter de vrijgevestigde praktijk zijn. 2
Zorgverzekeraars Iedere zorgverzekeraar kan zelf bepalen of zij logopedie op school wel of niet contracteert. Ook kunnen per zorgverzekeraar de eisen ten aanzien van logopedie op school verschillen. Denk hierbij aan: z De praktijkruimte binnen de school die van buitenaf herkenbaar moet zijn als logopediepraktijk, en open dient te staan voor alle verzekerden die logopedie behoeven. Dat wil zeggen ook voor verzekerden die geen leerling van de betreffende school zijn. z De continuïteit van zorgverlening dient gewaarborgd te kunnen worden (dit houdt in dat de praktijk gevestigd in de school ook in schoolvakanties geopend moet zijn). z Ook eisen de zorgverzekeraars vaak een protocol waarmee gegarandeerd wordt dat ouders betrokken worden bij de logopedische behandeling van hun kind. In dit protocol dient opgenomen zijn dat bij minstens de helft van de logopedische behandelingen (een van) de ouders of voogd van de verzekerde aanwezig dienen te zijn. z De logopedist verleent de zorg in een adequaat ingerichte en geoutilleerde praktijkruimte, die voor de verzekerde goed bereikbaar en toegankelijk is. Logopedie op school wordt door een aantal zorgverzekeraars slechts onder zeer stringente condities toegestaan. Andere zorgverzekeraars hanteren een minder streng contracteerbeleid. Standpunt NVLF Vaak wordt het standpunt van de NVLF gevraagd over logopedie op school. Het antwoord is dat: De NVLF staat voor kwalitatieve logopedische zorg. Dit geldt voor alle zorg, ongeacht de werkplek waar logopedie geboden wordt; De NVLF is van mening dat met de bijgevoegde kwaliteitseisen en inrichtingseisen voor een logopedische behandeling op school de kwaliteit van de behandeling goed kan worden waargemaakt. In iedere individuele situatie moet worden bekeken of aan deze eisen kan worden voldaan. 3
KWALITEITSEISEN LOGOPEDIE OP SCHOOL Logopedie op School Onder logopedie op school wordt verstaan logopedie binnen het reguliere basisonderwijs en gefinancierd uit de zorgverzekeringswet. Een logopediepraktijk op een school kan gezien worden als een eerstelijns logopediepraktijk binnen de muren van een reguliere basisschool. De NVLF staat voor kwalitatieve logopedische zorg. Dit geldt voor alle zorg, ongeacht de werkplek waar logopedie geboden wordt. De kwaliteitseisen en inrichtingseisen voor een logopedische behandeling in een eerstelijnspraktijk gelden ook voor een praktijk op een school. Naast de kwaliteitseisen handelt de logopedist volgens het beroepsprofiel en de beroepscode. De logopedist werkt volgens de standaarden voor logopedisten werkzaam in de eerstelijns zorg (zowel het onderdeel curatie als het onderdeel beheer) en de richtlijnen van de NVLF. Het beleid van de NVLF is dat logopedisten ingeschreven staan in het Kwaliteitsregister Paramedici, deelnemen aan bij- en nascholing en kwaliteitskringen, waardoor de kwaliteit van de behandeling gewaarborgd wordt. Daarnaast onderhoudt de logopedist nauw contact met huisarts, schoolarts, KNO-arts en overige disciplines die betrokken (kunnen) zijn bij de behandeling van het kind. Voor logopedie binnen het speciaal (basis) onderwijs en betaald uit het onderwijsbudget zijn aparte kwaliteitseisen en inrichtingseisen opgesteld. Ouders als co-therapeut Voor het slagen van de behandeling is het zeer gewenst c.q. noodzakelijk dat een van de ouders of verzorgers tijdens de behandeling van het kind aanwezig is. De ouder wordt beschouwd als de contactpersoon voor het kind en wordt door de logopedist als cotherapeut bij de behandeling betrokken. Als co-therapeut kan de ouder er op toezien dat de gemaakte afspraken en adviezen thuis worden toegepast door het kind en/of omgeving. De behandeling slaat sneller aan, is intensiever en er zijn aanwijzingen dat hierdoor sneller effect bereikt wordt en minder behandelingen noodzakelijk zijn. Continuïteit behandeling De continuïteit van de logopedische behandeling moet gewaarborgd zijn tijdens de schoolvakanties. Indien de school gesloten is, is het van belang dat de logopedische behandeling op een andere locatie voortgezet kan worden als een behandelpauze de voortgang van het (positieve) effect van de behandeling zal vertragen. Vergoeding behandeling Bij logopedie op school gaat het om het bieden van 1elijns logopedie op een school gefinancierd door uit de zorgverzekeringswet door bijvoorbeeld een vrijgevestigde logopedist. Er is daarbij geen directe relatie met het onderwijsproces van de school. Ook vindt de bekostiging van de logopedie niet plaats vanuit het onderwijsbudget. Bij het behandelen van kinderen op school kan de uittoeslag niet in rekening worden gebracht. Tenzij de zorgverzekeraar hiervoor toestemming heeft gegeven. Logopedische behandeling binnen het reguliere onderwijs wordt niet vergoed door alle de zorgverzekeraars. Er zijn zorgverzekeraars die ervoor gekozen hebben om logopedie op school in de overeenkomst uit te sluiten. Deze zorgverzekeraars vergoeden alleen logopedische behandeling die gegeven wordt vanuit de vrijgevestigde 4
praktijken of na een ingediend verzoek voor een specifieke behandeling op school. Zorgverzekeraars hebben in de overeenkomsten logopedie bepalingen voor het behandelen op school vastgelegd. Check bij de verschillende zorgverzekeraars deze eisen. Huurovereenkomst met de school De NVLF raadt u aan om een huurovereenkomst met de school af te sluiten. Door het opstellen van een huurovereenkomst waarborgt u uw onafhankelijke positie als logopedist ten opzichte van de school. In deze overeenkomst kunt u een vergoeding voor het gebruik van de ruimte vastleggen, de openingstijden vastleggen en het openstellen van de behandelruimte voor patiënten buiten de school. Bijkomende samenwerkingsafspraken kunt u vastleggen in een aparte bijlage. Dit kunnen afspraken zijn over de wijze waarop u de diensten wilt gaan aanbieden maar ook over de kosten voor deze diensten, denk bijvoorbeeld aan tarieven voor overleg en verslaglegging met derden. 5