Intern alcohol- en drugbeleid CGG Ahasverus Eerste versie (najaar 2011) 1
Visietekst April 2010 Beleidsverklaring preventief alcohol- en drugbeleid CGG Ahasverus vindt het welzijn en de gezondheid van zijn werknemers belangrijk. Een preventief alcohol- en drugbeleid maakt deel uit van een beleid om het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk te bevorderen. Dit is ingegeven door het feit dat werkgerelateerd gebruik van alcohol of drugs één van de factoren is die de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van werknemers en hun omgeving negatief kunnen beïnvloeden. Daarnaast kan het ook een negatieve impact hebben op de productiviteit en de kwaliteit van het werk en kan het imago van CGG Ahasverus erdoor geschaad worden. Uitgangspunt bij de vaststelling van het preventief alcohol- en drugbeleid is het disfunctioneren op het werk ten gevolge van alcohol- of druggebruik collectief te voorkomen en te verhelpen. Hierbij hebben we aandacht voor bewustmaking van personeelsleden en het bespreekbaar maken van het thema alcohol en drugs. In een werkgroep zullen de verschillende regels en procedures die deel uitmaken van het alcohol- en drugbeleid concreet uitgewerkt worden. Hierbij kijken we naar de rol van de collega, de rol van de leidinggevende, het zonodig motiveren tot en het bewerkstelligen van gedragsverandering ten aanzien van het gebruik van alcohol en drugs, en eventuele passende sancties. De hierboven opgesomde doelstellingen en acties gelden voor alle werknemers en bezoekers van CGG Ahasverus. Voor akkoord, Eric Stijnen 2
Pijler regelgeving Beschikbaarheid alcohol Alcohol mag in huis zijn voor speciale gelegenheden (BBQ, teambuilding, personeelsfeestje, Kerstfeestje, raad van bestuur (overleg met externen), opening Atelier, ). Na de speciale gelegenheid mag de alcohol die ongeopend is bewaard worden, op een vaste plaats (die eventueel op slot kan). Deze vaste plaats heeft best een niet-dagelijks karakter (bijvoorbeeld eerder een kelder dan een keuken). De alcohol die geopend is wordt weggegoten of mee naar huis gegeven met een werknemer. De speciale gelegenheden moeten een sociaal karakter hebben. Sterke drank mag in regel niet beschikbaar zijn. Uitzondering: cadeau van een cliënt. Wanneer de fles toe is dient deze op de vaste plaats bewaard worden. Wanneer de fles geopend is mag deze niet meer in huis bewaard worden (eventueel meegeven met een collega). Binnenbrengen alcohol Zie hierboven. Alcohol mag binnengebracht worden bij speciale gelegenheden (echter geen sterke drank). Gebruik alcohol In regel: tijdens de diensturen niet. Uitzonderingen: speciale gelegenheden (BBQ, teambuilding, personeelsfeestje, Kerstfeestje, raad van bestuur (overleg met externen), opening Atelier, ). Bij zulke speciale gelegenheden verwijst CGG Ahasverus naar de eigen verantwoordelijkheid van de werknemers en de geldende verkeersreglementering van maximum 0,5 promille. CGG Ahasverus wijst er op dat ook voetgangers (je bent in fout als je onder invloed een ongeval veroorzaakt), fietsers en bromfietsers hier onder vallen. Een andere uitzondering is dat er tijdens een speciale gelegenheid s middags een glas (één eenheid, geen sterke drank, zie bijlage achteraan) gedronken wordt. CGG Ahasverus verwijst opnieuw naar de eigen verantwoordelijkheid van de werknemer en gaat er van uit dat het goed functioneren op het werk niet in gevaar gebracht wordt. De werknemer moet rekening houden met eventuele cliëntafspraken die na de middag volgen (omwille van eventuele geur). Verjaardagen zijn hier geen speciale gelegenheid, wegens te frequent. De lokale coördinator dient goedkeuring te geven voor de speciale gelegenheid. Het Atelier houdt zich aan een nultolerantie, wegens contact met de cliënten over de middag. 3
Beschikbaarheid, binnenbrengen en gebruik van medicatie Medicatie die zonder voorschrift te verkrijgen is, is aanwezig in elke vestiging. Werknemers mogen op eigen verantwoordelijkheid medicatie nemen, zolang dit het goed functioneren niet vermindert. Deze medicatie wordt in een medicijnenkast bewaard, in een plaats waar cliënten niet komen (eventueel op dezelfde plaats als de EHBO-koffer). Medicatie op voorschrift beschouwt CGG Ahasverus als een privé zaak van de werknemer in kwestie, zolang de inname van deze medicatie geen invloed heeft op het goed functioneren van deze werknemer en de werknemer hier verantwoord mee omgaat. Medicatie op voorschrift is voor persoonlijk gebruik en wordt niet achtergelaten op de werkplek. Medicatie van de psychiaters wordt achter slot en grendel bewaard of door de psychiater mee naar huis genomen. Beschikbaarheid, binnenbrengen en gebruik van drugs verboden in heel de fusie. 4
Pijler procedures Procedure werkonbekwaamheid Bij vaststelling van werkonbekwaamheid (door acuut misbruik van alcohol, medicatie of drugs) altijd direct leidinggevende verwittigen. Indien deze niet aanwezig is, kunnen 2 of 3 collega s samen bespreken welke actie zij best ondernemen. Als zij zich niet in staat voelen om deze beslissing te nemen, is het nodig een leidinggevende van een andere vestiging te contacteren. Indien het de leidinggevende zelf betreft die werkonbekwaam is dient men de leidinggevende die in de hiërarchie volgt te contacteren. Dit geldt voor alle verdere stappen in de procedure. Er zijn verschillende opties op het moment zelf: de werknemer apart laten zitten en laten bekomen (zijn/haar roes laten uitslapen, wat tijd geven om te bekomen); familie of vrienden contacteren om de werknemer naar huis te brengen; of een paar uur wachten en indien de werknemer in staat is hem/haar zelf naar huis laten gaan (eventueel met openbaar vervoer). De laatste optie is een taxi bellen en de werknemer naar huis laten brengen. Indien de medische toestand van de werknemer dit vereist wordt een arts of ziekenwagen gecontacteerd. Dit voorval moet steeds gemeld worden aan de direct leidinggevende (ook al was die niet aanwezig op het moment zelf). Na het incident moet er een gesprek volgen met de leidinggevende (zo snel mogelijk). De leidinggevende is niet verplicht om de onderliggende problematiek van het incident te bespreken, wel om het functioneren op te volgen en afspraken naar de toekomst toe vast te leggen. De afwezigheid van die dag wordt door de werknemer zelf geregulariseerd. Bij herhaling van een vaststelling van werkonbekwaamheid wordt overgegaan naar de procedure voor chronisch alcohol-, medicatie- of druggebruik. Zie ook schema. 5
PROCEDURE WERKONBEKWAAMHEID CGG AHASVERUS VZW vaststelling van werkonbekwaamheid (zie ook bijlage werkonbekwaamheid) direct leidinggevende wordt verwittigd (of hiërarchie indien het de leidinggevende betreft) indien deze niet aanwezig: met collega s overleggen of leidinggevende van andere vestiging contacteren (nadien sowieso leidinggevende van de eigen vestiging of hiërarchie verwittigen) verwijdering van de werkvloer verschillende opties: - werknemer die onder invloed is apart laten bekomen - familie of vrienden contacteren die werknemer naar huis kunnen brengen - eventueel een paar uur wachten (indien mogelijk) en werknemer zelf naar huis laten gaan (eventueel met openbaar vervoer) - taxi bellen - arts of ziekenwagen bellen leidinggevende heeft gesprek met werknemer kort na het voorval of zo snel mogelijk type functioneringsgesprek (= arbeidsreglement hoofdstuk 4 art 8) indien eenmalige gebeurtenis bij herhaling regularisatie afwezigheid door werknemer zie procedure chronisch misbruik 6
PROCEDURE BIJ FUNCTIONERINGSPROBLEMEN TEN GEVOLGE VAN CHRONISCH ALCOHOL-, MEDICATIE- OF DRUGMISBRUIK CGG AHASVERUS VZW leidinggevende stelt disfunctioneren van werknemer vast voorbeelden: bepaalde periode van verminderde prestaties, verhoogde afwezigheid, problemen met collega s, (zie ook bijlage werkgebonden signalen) leidinggevende confronteert werknemer met functioneringsprobleem aan de hand van concreet en objectief feitenmateriaal (=ad hoc evaluatiegesprek; arbeidsreglement hoofdstuk 6 art 10) er wordt een termijn afgesproken waarin het functioneren moet verbeteren de leidinggevende volgt de werknemer van dichtbij op indien nodig adviseert de leidinggevende om contact op te nemen met een hulpverlener (zie ook pijler begeleiding) 2 e evaluatie na afgesproken periode indien verbetering indien geen verbetering afbouwen opvolging ontslag zoals voorzien na twee negatieve evaluatiegesprekken (arbeidsreglement hoofdstuk 6 art 11) 7
Pijler begeleiding Elke werknemer kan een collega aanspreken indien hij/zij zich zorgen maakt en eventueel hulp bieden. Dit is niet verplicht en volledig vrijblijvend. Informatie rond mogelijke doorverwijsadressen zal intern verspreid worden zodat elke werknemer op de hoogte is. CGG Ahasverus werkt aan een elektronische database die toegankelijk is voor alle werknemers. In bijlage van dit document is ook een lijst met verenigingen van beroepstherapeuten voorzien. Bij het preventieteam van CGG Ahasverus kan een werknemer ook altijd terecht voor informatie en adressen. Indien CGG Ahasverus meer dan 50 personeelsleden telt zal een preventieadviseur aangenomen worden (intern of extern). Deze persoon kan een externe onafhankelijke persoon zijn waarbij men terecht kan om informatie te vragen voor persoonlijke problemen. Het functioneren van de werknemer blijft ten allen tijde opgevolgd worden door de leidinggevende. Een leidinggevende moet bij het opvolgen van het functioneren ook verwijzen naar mogelijke hulp die er bestaat. Indien het probleem gekend is, kunnen een aantal adressen meegegeven worden. Een leidinggevende is niet verplicht om de oorzaak van het problematisch functioneren te bespreken en hier inhoudelijk op in te gaan. Een leidinggevende kan persoonlijk wel de keuze maken om dit te bespreken. 8
Pijler vorming en voorlichting Voorlichting - Bij speciale gelegenheden: o o o o Goed alternatief voor alcohol voorzien (niet altijd alleen fruitsap) Alcoholvrije cocktail bij de BBQ, jaarlijks herhalen Hoeveelheid wijn beperken (in het totaal), nu vaak veel overschot Bij uitnodiging de werknemers er (luchtig en niet belerend!) op wijzen dat ze zich moeten houden aan de reglementering in het verkeer - Op intranet kunnen interessante banners geplaatst worden - Blaastesten en speekseltesten worden aangekocht (voor cliënten) kan gebruikt worden op een sensibiliserende manier (wie wil kan bijv. na de BBQ blazen) - In de onthaalmap komt een stukje over het alcohol- en drugbeleid - Er zullen in de toekomst nieuwsbrieven gemaakt worden, deze kunnen een thema belichten - Een voorbeeld: in CGG Asse was een onderdeel van de laatste teambuilding een quiz rond alcohol en drugs (het preventieteam kan dit opnemen) - Idee: acteurs om op een plezierige manier het thema aan te wakkeren, ballonnetjes op de glazen plakken Vorming - Aangewezen dat leidinggevende de vorming motiverende gespreksvoering volgen of gevolgd hebben vorming op maat wordt georganiseerd door preventieteam (2012) - Het preventieteam werkt aan een 2-daagse vorming die verplicht zal worden voor nieuwe medewerkers, stagiairs, vrijwilligers of medewerkers die de bagage nog niet hebben (kan opfrissing zijn): o Inhoud: productinformatie (zeer beperkt), signalen, basismodellen & motiverende gespreksvoering (toepasbaar op alle problematieken) o Eventueel ook werknemers CGG Passant laten aansluiten o Kinderteams: 4 oktober & 22 november 2011 o Volwassenenteams: 4 oktober & 29 november 2011 o Voor mensen die vanuit ene andere werkgever (bijv. CAW) al vorming gevolgd hebben is deze vorming wenselijk, niet verplicht. - Op vraag kunnen werknemers altijd bij het open aanbod van het preventieteam aansluiten of kan een extra vorming georganiseerd worden - Vrijwilligers in opleiding (in kader van cliëntwerk) ook de tweedaagse vorming laten volgen (buddies bijvoorbeeld niet) 9
Bijlage: leden van de werkgroep Ria Fastenaekels Ilse Vanroy Christiane Willems Joke Van den Nest Ellen Van Hoof Elke Vanhulle Maya Van Nooten Maud Cochet Sabine Vereecken Joris Jacobs Leen De Rooms Het intern alcohol- en drugbeleid wordt verder opgevolgd via de interne werkgroep alcohol & drugs (trekker: Ilse Vanroy). 10
Bijlage: standaardeenheden 11
Bijlage: werkonbekwaamheid Bij acute situaties is de betrokken werknemer duidelijk dronken of onder invloed van andere drugs. Een werknemer heeft zo veel alcohol of drugs gebruikt dat hij op dat ogenblik niet meer normaal kan functioneren. Omwille van de veiligheid voor de persoon zelf, maar ook voor zijn omgeving, en omwille van de onmogelijkheid om de werkzaamheden naar behoren uit te voeren, is een onmiddellijke tussenkomst nodig zodat de betrokken persoon niet aan het werk kan. Het is belangrijk dat vooraf afgesproken is wat er op zo n moment moet gebeuren en wie er eventueel bijgehaald kan worden. Voorbeelden: - zichtbaar onder invloed van drank op het werk verschijnen (praten met dikke tong, wankel op de benen, verward) - adem ruikt naar alcohol (ook 's morgens) - rood aangelopen gezicht, bloeddoorlopen ogen, troebele blik - lichaam trilt, zwetende handen (= ontwenningsverschijnselen van alcohol of kalmeringsmiddelen) - vermoeidheid, uitputting, buitensporig veel geeuwen - agressief gedrag (zowel verbaal als fysiek) Belangrijk is dat bovenstaande slechts voorbeelden zijn en ook niet altijd naar alcohol- of druggebruik wijzen (maar wel een gevolg van kunnen zijn). Het gaat om de onmogelijkheid om behoorlijk te kunnen functioneren. Bij twijfel zal altijd contact moeten opgenomen worden met de leidinggevende. Belangrijk bij een acute procedure is de veiligheid van de werknemer en zijn/haar collega s. Minder belangrijk is dat je de reden van het niet goed voelen weet. 12
Bijlage: werkgebonden signalen Werkgebonden signalen Alle onderstaande signalen kunnen ook verwijzen naar andere fysieke of psychosociale problemen van de betrokken werknemer. Voor leidinggevenden, collega's en hulpverleners zijn het in elk geval belangrijke signalen. Ze duiden erop dat er 'iets aan de hand is' en dat ingrijpen noodzakelijk wordt. Hoger verzuim hoger ziekteverzuim, vooral kortdurend verzuim frequente afwezigheid op maandagmorgen vaak te laat komen, 's ochtends en na de lunch vroeg(er) van het werk vertrekken vaak zonder toestemming afwezig zijn vreemde en ongeloofwaardige excuses voor de afwezigheid aanhalen ongewoon vaak griep, verkoudheid, maagklachten hebben Afwezigheid op de werkplek herhaalde afwezigheid van de werkplek, meer dan nodig extra lange koffie- en theepauzes veelvuldig toiletbezoek Concentratieverlies het werk kost meer tijd en moeite dan voordien problemen om aanwijzingen, details, e.d. te onthouden problemen om ingewikkelde handelingen uit te voeren wel fysiek aanwezig zijn, maar er niet met het hoofd bij zijn Ongevallen vaker dan anderen betrokken zijn bij bedrijfsongevallen, (bijna-)ongevallen zonder aanwijsbare verklaring geen rekening houden met de veiligheid van anderen Onregelmatig werkpatroon afwisselend periodes van hoge en lage productiviteit toenemende onbetrouwbaarheid en onvoorspelbaarheid afnemend doorzettingsvermogen Afgenomen efficiëntie steeds vaker overschrijden van deadlines vergissingen door slecht opletten of verkeerde inschatting materiaal verspillen klachten van derden verkeerde beslissingen nemen ongeloofwaardige excuses voor verminderde werkprestaties Slechte verhouding met collega's heftig reageren op echte of ingebeelde kritiek vaak slecht humeur en achterdocht lichtgeraakt stemmingsveranderingen na de middagpauze ontlopen van chef of controle klachten of commentaar uit directe omgeving agressief gedrag (bijvoorbeeld kenmerkend voor amfetaminegebruikers) 13
Bijlage: verenigingen therapeuten Vlaamse Vereniging van Klinisch Psychologen: www.vvkp.be Belgische Federatie van Psychologen: www.psycholoog.be Vlaamse Vereniging voor Gedragstherapie: www.vvgt.be Belgische Vereniging voor Psychoanalyse: www.psychoanalyse.be Vlaamse Vereniging voor Integratieve Psychologie: psy.cc/vvip.html Vlaamse Vereniging voor Cliëntgericht-Experiëntiële Psychotherapie en Counseling vzw: www.vvcepc.be Belgische Vereniging voor Relatietherapie, Gezinstherapie en Systeeminterventie: www.bvrgs.be Belgische Vereniging voor Creatieve Therapie: www.bvct-abat.be 14