Gezonde school Intern seminarie - Commissie onderwijs en samenleving 2 december 2015 Tineke Vansteenkiste 1
VIGeZ? Vzw Partnerorganisatie van de overheid: convenant Vlaamse overheid 2011-2015 Expertisecentrum voor gezondheidsbevordering en ziektepreventie. Expertisecentrum voor voeding, beweging, sedentair gedrag, tabak, geestelijke gezondheid, We leveren strategieën, advies, methodieken, ondersteuning aan beleid, gezondheidswerkers en professionals. VIGeZ vzw, 2014,
Setting thema - doelgroep Setting bedrijven Setting gemeenten Setting onderwijs Gezonde voeding 3 GGB atie BKS - vaccin Gezond heid & Milieu Onder voeding Valpreventie Tabakspreventie - SMR Beweging Sedentair gedrag Jongeren Kansengroepen Ouderen Gezinnen
Inhoud presentatie Beleidsveld voor gezondheidsbevordering Kadermethodiek Gezonde School Resultaten indicatorenbevraging VIGeZ vzw, 2014,
Beleidsveld voor gezondheidsbevordering Linken met gezondheidsbeleid op school 5
Wetgeving Vlaams niveau: Centrale aansturing: onderwijswetgeving ET/OD, GOK, leerlingenbegeleiding, rookverbod Daarnaast ook regelgeving uit beleidsdomein gezondheid: Preventiedecreet Regelgeving mbt integrale jeugdhulp VIGeZ vzw, 2014,
Wetgeving Federaal niveau: Welzijnswet Regelgeving mbt voedselveiligheid Regelgeving mbt rookverbod op het werk VIGeZ vzw, 2014,
Preventiedecreet Gezondheidswinst op bevolkingsniveau Via gezondheidssector, alsook daarbuiten (facettenbeleid bv. onderwijs-gezondheid) Gezondheidsdoelstellingen staan centraal VIGeZ vzw, 2014,
Werken met gezondheidsdoelstellingen Waarom? om richting te geven aan het gezondheidsbeleid als toetssteen voor het huidige gezondheidsbeleid als aangrijpingspunt voor strategieën en acties om middelen te (re)alloceren i.f.v. strategische keuzen om verantwoording af te leggen over gebruikte middelen om communicatie tussen actoren te verbeteren als basis voor effectief management als voorwaarde voor opvolging en evaluatie 9
Gezondheidsdoelstellingen Voeding en beweging Tabak, alcohol en drugs Zelfdoding en depressie Ongevallen in de privésfeer Vaccinaties Bevolkingsonderzoeken naar kanker VIGeZ vzw, 2014,
Een voorbeeld: TAD De gezondheidsdoelstelling over TAD luidt als volgt: "Het realiseren van gezondheidswinst op bevolkingsniveau door tegen het jaar 2015 het gebruik van tabak, alcohol en illegale drugs terug te dringen." "Gebruik terugdringen" betekent onder meer: voorkomen dat jongeren en jongvolwassenen beginnen te roken, alcohol te gebruiken of illegale drugs te nemen; de beginleeftijd uitstellen; VIGeZ vzw, 2014,
Een voorbeeld: TAD (vervolg) Doelstellingen per middel: Voorbeeld: Bij personen van 15 jaar en jonger is het percentage rokers niet hoger dan 11%. Vlaams actieplan: ook acties voor onderwijs VIGeZ vzw, 2014,
Partners vanuit gezondheid Opdracht vanuit preventiedecreet: Verschillende partnerorganisaties Thematisch: VAD, Sensoa en VIGeZ Algemeen: VIGeZ en VWVJ LOGO s Terreinorganisaties: CLB De Sleutel De Landsbonden van de mutualiteiten VIGeZ vzw, 2014,
Partners vanuit gezondheid Andere: Centra voor geestelijke gezondheid Lokale en provinciale preventiewerkers VIGeZ vzw, 2014,
15 Kadermethodiek Gezonde School
Principes Brede definitie van gezondheid Aandacht voor kansengroepen Mix van strategieën Procesmatige aanpak Respect voor autonomie, eigenheid en draagkracht van scholen en schoolnabije partners Aansluiting zoeken bij kerntaken van onderwijs Betrokkenheid van leerlingen, ouders en schoolteam Belang van deskundigheid Aandacht voor gezondheid van leerlingen en personeel VIGeZ vzw, 2014,
Kadermethodiek Gezonde School Gezondheidsmatrix Kwaliteitscirkel Spinnenweb Gezondheidsbeleid VIGeZ vzw, 2014,
Gezondheidsmatrix VIGeZ vzw, 2014,
Kwaliteitscirkel VIGeZ vzw, 2014,
Spinnenweb gezondheidsbeleid VIGeZ vzw, 2014,
Partners Schoolnabije partners CLB PBD Andere SVS Gemeenten MOS VSV Uit BD gezondheid: zie eerder VIGeZ vzw, 2014,
De website: www.gezondeschool.be VIGeZ vzw, 2014,
Nieuwsbrief Gezonde School 1x per trimester Inschrijven via www.gezondeschool.be VIGeZ vzw, 2014,
Indicatorenbevraging Resultaten 2012 voor leerlingen 24
Gemiddelde totaalscores 2006 2009 (totaal) 2006 2009 Basisonderwijs: -Tabakspreventiebeleid 22 (+50%) 33 - Voedingsbeleid 49 (+23%) 61 -Bewegingsbeleid 46 (+37%) 63 Secundair onderwijs: -Tabakspreventiebeleid 45 (+33%) 60 - Voedingsbeleid 42 (+25%) 52 25 -Bewegingsbeleid VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs 42 (+33%) 56 i.s.m.
Gemiddelde totaalscores 2009 2012 (totaal) 2009 2012 Basisonderwijs: - Voedingsbeleid 66 (-2%) 65 -Bewegingsbeleid 60 (-4%) 57 Secundair onderwijs: -Tabakspreventiebeleid 51 (-8%) 47 - Voedingsbeleid 48 (+5%) 50 26 -Bewegingsbeleid VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs 56 (-7%) 52 i.s.m.
Gemiddelde totaalscores 2012 (totaal) BaO SO - Algemeen gezondheidsbeleid - Voedingsbeleid - Bewegingsbeleid - Rookbeleid - Alcohol- (en drug)beleid 47,3 64,7 56,9 54,1 50,8 50,4 50,2 52,4 46,8 67,6 i.s.m. 27 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: schoolinterne beleidstructuren Aandacht voor gezondheidscoördinator verslapt (BaO) of blijft stabiel (SO). Gegroeide aandacht voor werkgroep gezondheid Werkgroep op school? BaO SO Ja 71% (min 52%) 88% (min 64%) Neen 29% 12% i.s.m. 28 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: samenwerking CLB, SVS én gemeentes (!) als voornaamste partners Met wie werk je als school samen? BaO SO CLB 89% 92% Gemeentes 74% 66% SVS 81% 61% Pedagogische begeleiding 46% 35% Logo 44% 53% Preventiewerkers 39% 55% Bloso 44% 33% Diëtist 15% 21% i.s.m. 29 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: samenwerking Samenwerking: kwaliteitsvol(ler) vooral in SO Waarop ligt de klemtoon in de samenwerking? BaO O= Occasionele samenwerking D= Duurzame samenwerking L= Logistieke ondersteuning i.s.m. SO CLB D/O D/O Gemeentes L/O L/O SVS L/O O/L Pedagogische begeleiding D D/O Logo O/L O/D Preventiewerkers (O/D/L) (O/D/L) Bloso L L Diëtist O O 30 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: gezondheidseducatie Veel meer dan lessen, projecten en losse programma s Curriculum & vakoverschrijdend werken: inhaalmanoeuvre van SO Afstemming in schoolteams in meerderheid van scholen Beweging als leergebied-/vakoverschrijdend gezondheidsthema i.s.m. 31 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: gezondheidseducatie Geen afstemming tss leraren BaO (Geen afstemm.) Voeding 34% 32% Beweging 31% 15% Sociale vaardigheden 24% nvt Tabak 50% 32% Alcohol 53% 26% Drugs 49% 26% SO (Geen afstemm. of enkel in eigen klas) i.s.m. 32 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: voedings- en drankenaanbod Warme schoolmaaltijden: evenwichtige samenstelling, aandachtspunt: voldoende groenten SO: aanbod van belegde broodjes boomt Dranken- en tussendoortjesaanbod: BaO: water & fruit Schoolmelk = gezond? SO: frisdranken & snoep blijven ruim aanwezig BaO: kwaliteitsvol aanbod realiseren door beperken SO: vermindering reglementering (beperken/stimuleren) i.s.m. 33 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: dranken & tussendoortjes Dagelijks aanbod van dranken? Ja BaO SO Frisdrank 0% (1%) 66% (63%) Gratis water 97% (84%) 83% (67%) Witte melk 51% (58%) 28% (26%) Gezoete melkdranken 57% (23%) 54% (36%) i.s.m. 34 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: dranken & tussendoortjes Automaten? Ja BaO SO Drankenautomaat 1% (2%) 65% (62%) Snoepautomaat 0% (0%) 22% (28%) Fruitautomaat 0% (3%) 8% (15%) 35 Dagelijks aanbod van tussendoortjes? Ja BaO SO Koek laag vet/ rijst-/ granenkoek Snoep/ chocolade/ chips VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs 11% (6%) 33% (28%) 0% (0%) 28% (21%) Fruit 10% (9%) 22% (21%) i.s.m.
Resultaten op vraagniveau: bewegings- en sportinfrastructuur Bewegingsbeleid: beschikbaarheid en kwaliteit van infrastructuur Ruim aanwezig/beschikbaar op school of bij derden Geen overdekte infrastructuur: Minderheid van scholen, maar wel aandachtspunt! 1 op 10 scholen BaO en SO 1 e graad beschikt nooit over een zwembad. i.s.m. 36 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: regelgeving en begeleidingsaanbod voor alcohol en drugs (SO) Bijna alle scholen hebben regels en procedures voor regelovertreding mbt bezit, gebruik, dealen en delen van alcohol (95% - 87%) en drugs (96%- 95%). Betrokken partijen bij regelovertreding: directie (97%), ouders (90%), politie (62%), leerlingenbegeleider (89%) en CLB (75%) 90% van de scholen heeft een begeleidingsaanbod, in 65% is dit een intern & extern aanbod Betrokken partijen bij begeleiding: leerlingenbegeleiding (93%), directie (86%), clb (83%), ouders (83%), politie (39%) i.s.m. 37 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: tolerantie rond alcohol (SO) Nultolerantie voor alcoholgebruik bij lln 1ste en 2de graad SO Tolerantie voor alcoholgebruik bij lln 3de graad tijdens meerdaagse schoolreizen (63%), opendeurdagen of andere schoolfeesten (29%), voor- en naschoolse activiteiten (26%) en extra-muros-activiteiten (18%) i.s.m. 38 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: alcohol & drugs, (nog) geen thema voor BaO Alcohol: recent themaspecifieke aanpak, nog niet weerspiegeld in scholen Drugs: geen thema, mogelijk contraproductief Ongeveer de helft van de scholen biedt begeleiding aan leerlingen met ouders met A&D-problemen : 19% via de zorg- of gokleerkracht, 38% via doorverwijzing naar CLB en 19% via doorverwijzing naar externe HV i.s.m. 39 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: rookverbod Nooit toegelaten om te roken Ja BaO SO Voor lln nvt (100%) 84% (90%) Voor leraren 70% (78%) 65% (71%) Voor ouders 71% (74%) 68% (71%) i.s.m. 40 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Resultaten op vraagniveau: rookverbod Steeds aangesproken bij overtreding? Ja BaO SO Lln 85% (92%) 94% (98%) Leraren 61% (68%) 55% (80%) Ouders 53% (57%) 45% (59%) Concrete sancties voorzien? 41 Ja BaO SO Lln 11% (23%) 87% (93%) Leraren 16% (32%) 13% (15%) Ouders 7% (19%) 0% (2%) VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs i.s.m.
Resultaten op vraagniveau: rookstopondersteuning Ja BaO SO Lln nvt 75% (73%) Personeel 18% (35%) 19% (50%) i.s.m. 42 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Aanbevelingen Verdere structurele integratie van gezondheids-beleid binnen algemeen schoolbeleid en kwaliteitszorg Versterken van kwaliteitsvolle dienstverlening naar scholen Verder bevorderen van afstemming in schoolteam mbt gezondheidseducatie BaO: bekrachtigen van sociale vaardigheden en uitbouw alcoholeducatie in 3 de graad i.s.m. 43 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Aanbevelingen BaO: consolideren waterbeleid en verder onderzoek naar schoolmelk (schoolmelk = gezond?) SO: verder uitbouwen van evenwichtig dranken en tussendoortjesaanbod Kwaliteitsvolle bewegingsinfrastructuur en faciliteiten voldoende beschikbaar voor álle scholen (vnl. BaO) i.s.m. 44 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
Aanbevelingen Versterken van keuze om geen alcohol toe te laten tijdens schoolse activiteiten Aandacht voor rookbeleid (lln, ouders, derden en personeel) met kwaliteitsvolle reglementering én begeleiding i.s.m. 45 VIGeZ vzw, 2013, indicatorenbevraging 2012 onderwijs
VIGeZ vzw, 2014,
Vragen, nu of later? Tineke Vansteenkiste Stafmedewerker onderwijs VIGeZ Tineke.vansteenkiste@vigez.be 02/422 49 39 www.gezondeschool.be VIGeZ vzw, 2014,