Gezonde School in Vlaanderen

Transcriptie

1 Gezonde School in Vlaanderen Hilversum 21 april 2015 Olaf Moens (VIGeZ) Greet Caris (GO!) Tineke Vansteenkiste (VIGeZ) 1 VIGeZ vzw, 2014,

2 Inhoud 1) Inleiding Gezondheid in het Vlaamse onderwijs Integratie van het gezondheidsbeleid in het schoolbeleid 2) Kadermethodiek Gezonde School Gezondheidsmatrix Kwaliteitscirkel (beleid maken) Spinnenweb (succesfactoren)

3 Inhoud 3) Evolutie van Gezonde School in Vlaanderen 1992 tot nu 4) Uitdagingen voor de toekomst Algemene krachtlijnen Strategieën Structuren

4 INLEIDING 4 VIGeZ vzw, 2009

5 Inleiding: Gezondheid in het Vlaamse onderwijs Gezondheid in de onderwijswetgeving: ET/OD VOET-GOK Zorg en llnbegeleiding Rookverbod - welzijnsbeleid Gezondheid in het onderwijsbeleid: Overheid Onderwijskoepels Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) Feiten en cijfers: driejaarlijkse indicatorenbevraging

6 Onderwijswetgeving Onderwijspraktijk Eindtermen (ET) Ontwikkelingsdoelen (OD) Onderwijsverstrekkers: leerplannen op basis van ET OD Inspectie controleert leerplannen uitvoering leerplannen VOET (SO) Enkel inspanningsverplichting 7 contexten waarvan 3 ivm gezondheid (fysiek, mentaal, sociaal) Inspectie controleert implementatie

7 Onderwijswetgeving Onderwijspraktijk (2) GOK (Gelijke OnderwijsKansen) Extra middelen op basis van lln-kenmerken Keuze uit thema s, o.a. socio-emotionele ontwikkeling, preventie en remediëring (studie)problemen,.. Strikt kader (PDCA) te realiseren in 3 schooljaren

8 Gezondheid in het onderwijsbeleid Overheid Onderwijskoepels Bv.: GO! Centrale diensten ondersteunen scholen (ieder zijn rol) Organiseren nascholing door eigen NAS, door externe expertiseorganisaties Netwerk in stand houden (ankerpersonen) Stuurgroep werkgroep Vlaamse Onderwijsraad Commissie Gezondheidsbevordering (zie verder)

9 Indicatorenbevraging 2012: gezondheidseducatie Geen afstemming tss leraren BaO (Geen afstemm.) Voeding 34% 32% Beweging 31% 15% Sociale vaardigheden 24% nvt Tabak 50% 32% Alcohol 53% 26% Drugs 49% 26% SO (Geen afstemm. of enkel in eigen klas) 9 VIGeZ vzw, 2009

10 Indicatorenbevraging 2012: gezondheidseducatie Thema in versch. leerj. BaO 2012 (2009) SO 2012 (2009) Voeding 96% (99%) 86% (83%) Beweging 91% (89%) 89% (67%) Sociale vaardigheden Tabak Alcohol Drugs (komt aan bod:) 92% (--) (komtaan bod:) 64%(60%) (komtaan bod:) 58% (--) (komtaan bod:) 67% (--) nvt 78% (67%) 78% (--) 79% (--) 10 VIGeZ vzw, 2009

11 Indicatorenbevraging 2012: gezondheidseducatie Thema in meerdere lessen BaO 2012 (2009) SO 2012 (2009) Voeding 77% (87%) 82% (78%) Beweging 82% (60%) 73%(52%) Sociale vaardigheden 93% (--) nvt Tabak 49% (38%) 78%(64%) Alcohol 51% (--) 88% (--) Drugs 49% (--) 75% (--) 11 VIGeZ vzw, 2009

12 Indicatorenbevraging 2012: dranken & tussendoortjes Dagelijks aanbod van dranken? Ja BaO 2012 (2009) SO 2012 (2009) Frisdrank 0% (1%) 66% (63%) Gratis water 97% (84%) 83% (67%) Witte melk 51% (58%) 28% (26%) Gezoete melkdranken 57% (23%) 54% (36%) 12 VIGeZ vzw, 2009

13 Indicatorenbevraging 2012: dranken & tussendoortjes Automaten? Ja BaO 2012 (2009) SO 2012 (2009) Drankenautomaat 1% (2%) 65% (62%) Snoepautomaat 0% (0%) 22% (28%) Fruitautomaat 0% (3%) 8% (15%) 13 Dagelijks aanbod van tussendoortjes? Ja BaO SO Koeklaag vet/ rijst-/ granenkoek Snoep/ chocolade/ chips VIGeZ vzw, % (6%) 33% (28%) 0% (0%) 28% (21%) Fruit 10% (9%) 22% (21%)

14 Indicatorenbevraging 2012: bewegings- en sportinfrastructuur Infrastructuur nooit beschikbaar? Turnzaal én sporthal BaO 2012 (2009) SO 2012 (2009) 3% (2%) 1% 1% Zwembad 10% (14%) 15% (19%) 10% SO met 1 e graad Oppervlakte infrastructuur Enkel turnzaal < 50m² BaO SO 2% 0% 14 VIGeZ vzw, 2009

15 Indicatorenbevraging 2012: rookverbod Nooit toegelaten om te roken Ja BaO 2012 (2009) SO 2012 (2009) Voor lln nvt(100%) 84% (90%) Voor leraren 70% (78%) 65% (71%) Voor ouders 71% (74%) 68% (71%) 15 VIGeZ vzw, 2009

16 Indicatorenbevraging 2012: rookverbod Steeds aangesproken bij overtreding? Ja BaO 2012 (2009) Concrete sancties voorzien? SO 2012 (2009) Lln 85% (92%) 94% (98%) Leraren 61% (68%) 55% (80%) Ouders 53% (57%) 45% (59%) 16 Ja BaO SO Lln 11% (23%) 87% (93%) Leraren 16% (32%) 13% (15%) Ouders 7% (19%) 0% (2%) VIGeZ vzw, 2009

17 Indicatorenbevraging 2012 : samenwerking Met wie werk je als school samen? BaO SO CLB 89% 92% Gemeentes 74% 66% SVS 81% 61% Pedagogische begeleiding 46% 35% Logo 44% 53% Preventiewerkers 39% 55% Bloso 44% 33% Diëtist 15% 21% 17 VIGeZ vzw, 2009

18 Indicatorenbevraging 2012: schoolinterne beleidsstructuren Coördinator op school? Ja, met gedeeltelijke vrijstelling Ja,zonder vrijstelling BaO 2012 (2009) SO 2012 (2009) 9% (min.13%) 23% (min.25%) 47% (min.63%) 52% (min.53%) Neen 42% 22% Weet niet 1% 3% 18 VIGeZ vzw, 2009

19 Indicatorenbevraging 2012: schoolinterne beleidstructuren Werkgroep op school? Ja BaO 2012 (2009) SO 2012 (2009) 71% (min52%) 88% (min64%) Neen 29% 12% 19 VIGeZ vzw, 2009

20 Integratie in het schoolbeleid

21 Integratie in het schoolbeleid Algemene doelstellingen: bevorderen van welbevinden/welzijn/gezondheid van alle lln via ontwikkelen van competenties via inrichting van ondersteunende (pedag./soc./fys.) omgeving Evidence based schoolbeleid = keuzes maken ifv schoolspecificiteit school- en leerlingkenmerken draagkracht/mogelijkheden >< behoeftes/wensen

22 Integratie in het schoolbeleid Aandacht voor processen: kwaliteitszorg en cycli visie-ontwikkeling correcte doelstellingen & selectie prio s keuze van methodes evaluatie PBD heeft veel aandacht voor ondersteuning scholen op beleidsniveau (stimulans overheid via kwaliteitsdecreet 2009 ) rol inspectie Beleidsmatige aanpak: verschillende werkniveaus: leerling-klas-school omgevingsgerichte acties (pedag., soc., fys.) aandacht voor verankering

23 Integratie in het schoolbeleid Draagvlak team: communicatie & participatie ondersteunende rol van directie - mesoniveau Professionalisering/deskundigheid van het team: nascholing interne/externe uitwisseling Bv.: GO! centrale diensten ondersteunen

24 Integratie in het schoolbeleid Samenwerkingmet schoolnabije en externe partners: duurzame samenwerking doelgericht & schoolspecifiek School als eigenaar!

25 Kadermethodiek Gezonde School

26 Gezonde School (1, 2, 3) De gezondheidsmatrix

27 De gezondheidsmatrix Vier strategieën: Educatie Gezondheidsboodschappen leerinhouden didactische werkvormen organisatie gezondheidseducatie Structurele maatregelen Fysieke en sociale schoolomgeving Afspraken (Bv: GO! geeft voorzet via sjablonen) Zorg en begeleiding (nieuwe impuls via M-decreet kader zorgcontinuüm afspraken school CLB)

28 De gezondheidsmatrix Vier werkniveaus: Leerling Klas School Omgeving

29 Gezonde school (1, 2, 3) Kwaliteitscirkel

30 Gezonde School (1, 2, 3) Spinnenweb (succesfactoren)

31 Hoe in GO! scholen? Wat GO! onderschrijft methodiek en ondersteunt scholen Kwaliteitszorg: ondersteuning schoolbeleids-voerders op meerdere niveaus door netwerken van én op maat: algemene en coördinerende directeuren directeuren CLB schooldirecties Ondersteuning op schoolniveau beleid VOET, GOK, realisatie leerplannen Thematisch gezondheid: Netwerk ankerpersonen Professionalisering Sjablonen voor schoolafspraken Eigen initiatieven van scholen

32 Hoe in GO! scholen? Wie Centrale diensten GO! Aanspreekpunt Werkgroep (begeleiders scholen én CLB, Vigez) Stuurgroep (Werkgroep + Vigez +vertegenwoordigers alle niveaus) Scholen(groepen) Beleidsvoerders: algemene en coördinerende dir., schooldirecteuren CLB: formele ondersteuningsopdracht via afsprakennota Schoolniveau: eigen invulling zeer gevarieerd

33 En wat met de gezondheidsthema s?

34

35 Evolutie van Gezonde School in Vlaanderen

36 Evolutie van Gezonde School in Vlaanderen : netwerk gezonde scholen Projectmatige aanpak Gezondheidsbevorderende school Gedrag & omgeving Totaalaanpak Draaiboek/netwerk scholen (ism PBD) Niet compatibel met onderwijs

37 Evolutie van Gezonde School in Vlaanderen : kadermethodiek gezonde school Uitgangspunt: Hoe ervoor zorgen vanuit principes en evidencegb dat methodiek GB voor onderwijs geschikt is? Principe: Effectieve methodiek Compleet integreerbaarbinnen structuur en cultuur onderwijs Ondersteuning van implementatie in scholen en bovenschoolse organisaties

38 Evolutie van Gezonde School in Vlaanderen :Gezondheidsbevordering naar onderwijs Kadermethodiek GS Projecten, educatieve materialen geplaatst binnen kadermethodiek Deskundigheidsbevordering: vorming, training, Implementatie: - Kadermethodiek: CLB/scholen -Projecten: scholen

39 Evolutie van Gezonde School in Vlaanderen : In de branding (adoptie door onderwijs) Vanaf 2005: onderwijskoepel GO! neemt GS als prioriteit, VIG begeleidt Min. onderwijs neemt gezondheidsbeleid als prioriteit, princiepsakkoord ministers VLOR - commissie gezondheidsbevordering II

40 VLOR- commissie II Belang voor overheid: Aanstellen gezondheidscoördinator (sept 2005 juni 2012) Vertegenwoordigers van: Alle Vlaamse onderwijsverstrekkers CLB Ouders en leerlingen Expertise organisaties Overheid Gezonde school als methodiek erkend door alle partners Ondersteuning van implementatie in scholen via onderwijsbeleid, via koepels en bovenschoolse organisaties

41 Evolutie van Gezonde School in Vlaanderen : Implementatie Gezondheidsbevordering in onderwijs Settinggerichtwerken = Duurzame Implementatie binnen de structuur en cultuur van onderwijs Partnerorganisaties leveren methodieken, materialen en deskundigheidsbevordering Beleidsdomein onderwijs en onderwijskoepels exploreren ifv schoolondersteuning en procesbegeleiding

42 Evolutie van Gezonde School in Vlaanderen : Implementatie: Gezondheidsbevordering in onderwijs Implementatie kadermethodiek: Ond.koepels/bovenschools@ CLB/scholen Implementatie projecten: CLB/scholen

43 Evolutie van Gezonde School in Vlaanderen : Verankering? Duurzame Integratie binnen de structuur en cultuur van onderwijs: ownership GS ligt bij onderwijs Partnerorganisaties leveren methodieken, materialen en deskundigheidsbevordering Beleidsdomein onderwijs en onderwijskoepels operationaliseren schoolondersteuning en procesbegeleiding (roluitklaring en taakverdeling CLB - PBD; flankerend onderwijsbeleid gemeentes)

44 Randvoorwaarden in scholen Belang van regelgevend kader Kwaliteitsdecreet VOET GOK Opdracht en rol CLB Scholen profileren zich Scholen volgen maatschappelijke trends Sense of urgency (nog) niet aanwezig (geen gezondheidsreflex vergelijkbaar met bvb. politieke correctheid, mensenrechten, )

45 Evolutie van Gezonde School in Vlaanderen : Verankering? Implementatie: scholen scholen

46 Gezondheid & onderwijs: organisatie van schoolondersteuning School (gezondheidsbeleid, zorg/llnbegeleiding) CLB (leerlinggericht aanbod, schoolondersteuning) Thematische organisaties/ terreinwerkers: SVS, CGG, De Sleutel, MMK, diëtist,... Gemeente (flankerend onderwijsbeleid) koepel-organisaties: VCLB, POC GO!, PBD-CLB Thematische (partner-) organisaties Logo VIGeZ VWVJ VIGeZ VIGeZ VIGeZ

47 Uitdagingen voor de toekomst 47 VIGeZ vzw, 2014,

48 Twaalf uitdagingen voor de toekomst: algemene krachtlijnen 1) Het werken vanuit de brede definitie van gezondheid in onderwijs faciliteren 2) Een integrale aanpak voor gezondheid en onderwijs versterken: een gezamenlijke opdracht van beleidsdomeinen en sectoren 3) Mogelijkheden nagaan van het werken met kansengroepenvoor gezondheid in onderwijs en een effectieve aanpak uitwerken 4) Het participatief werken met leerlingen en ouders: aan gezondheid in de dagelijkse onderwijswerking stimuleren

49 Twaalf uitdagingen voor de toekomst: strategieën 1) Een kwaliteitsvolle gezondheidseducatiein scholen stimuleren door vernieuwing 2) Gezondheid (vanuit zijn ruime definitie) en gezondheidsbevorderendeomgeving als criteria voor de renovatie en bouw van scholen installeren 3) Scholen, CLB en andere onderwijsorganisaties stimuleren om een gezondheidsbeleid voor hun personeel uit te bouwen 4) Een verdere integratie van het continuüm van zorg in de dagelijkse werking van onderwijs door een sterkere koppeling van leerlinggebonden en schoolgerichte gezondheidswerking van het preventieve en curatieve luik

50 Twaalf uitdagingen voor de toekomst: structuren 1) Scholen versterken voor het voeren van een kwaliteitsvol gezondheidsbeleid via meer duidelijkheid over plichten, het bevorderen van deskundigheid en beleidsvoerend vermogen en werkingsmiddelen 2) Scholen en CLB versterken voor het voeren van een kwaliteitsvolle leerlingenbegeleiding mbt gezondheid 3) CLB en andere organisaties met een opdracht schoolondersteuning voor gezondheid versterken voor het voeren van een kwaliteitsvolle schoolondersteuning

51 Twaalf uitdagingen voor de toekomst: structuren 4)Bestaande structuren die leerlingenbegeleiders en schoolondersteuners mbtgezondheid ondersteunen, kwalitatief versterken door systematisering van dienstverlening onderlinge samenwerking

52 Een gezondheidsbeleid op school : Websites