Ouderen in nood: wat zie je, wat kan je doen? Anke Bonnewyn
Ik zie het niet meer zitten. Voor wie ben ik hier eigenlijk nog? Ik hoop dat ze mij snel komen halen? Ik heb al dikwijls gedacht, ik wou dat ik niet meer wakker werd. Elke avond bid ik dat ik bij mijn overleden man mag zijn. Soms denk ik, ik pak gewoon een koord, dan is alles opgelost.
1. Suïcide bij ouderen: een maatschappelijk gezondheidsprobleem? 2. Doodsverlangen als deel van het normale ouder worden? 3. Statuut van het doodsverlangen? 4. Hoe ermee omgaan?
1. Suicide bij ouderen: een maatschappelijk gezondheidsprobleem?
Suicidecijfers Vlaanderen 2011
Suïcide als relatieve doodsoorzaak
Suicidepogingen Vlaanderen
Suïcidecijfers bij ouderen dalen de laatste jaren zowel in Vlaanderen als Europa Vlaams Actieplan Suïcidepreventie ouderen als kwetsbare doelgroep in nieuw plan Doch, suïcidecijfers voor ouderen liggen in Vlaanderen 1,5 tot 2x zo hoog als in Nederland Stijging verwacht in het absoluut aantal suïcides bij ouderen volgende decennia - vergrijzing - cohort-effect
Gehanteerde methoden bij suïcide naar leeftijdsgroep, mannen, Vlaams Gewest, 2009-2010
Gehanteerde methoden bij suïcide naar leeftijdsgroep, vrouwen, Vlaams Gewest, 2009-2010
Plaats van overlijden bij suïcide naar leeftijdsgroepen, Vlaams Gewest, 2009-2010 Leeftijds groep Thuis Zieken huis Openbare weg & spoor Werk plaats Waterloop/- plas Bejaardente huis Andere Totaal 10-19 jaar 31 7 8 0 0 0 8 54 20-29 jaar 130 21 54 2 4 0 26 237 30-39 jaar 226 33 46 6 9 0 49 369 40-49 jaar 325 32 57 7 13 0 51 485 50-59 jaar 252 36 48 5 18 0 33 392 60-69 jaar 174 18 21 1 18 2 22 256 70-79 jaar 156 22 25 0 23 4 7 237 80 + jaar 93 8 8 0 10 11 8 138 totaal 1.387 177 267 21 95 17 204 2.168
2. Doodsverlangen als deel van het normale ouder worden?
Ouder worden ~ verlieservaringen Lichamelijk Sociaal Existentieel Doodswens = invoelbaar Doodswens als normaal??? Doodswens als deel uitmakend van het normale ouder worden???
Risicofactoren van suicidaliteit Andriessen et al., 2013
Algemene risicofactoren en/of beschermende factoren Doch! Patient in kwestie met eigen levenssituatie, -geschiedenis, context, systeem van waarden, normen en zingeving
Risicofactoren van suicidaliteit Andriessen et al., 2013
3. Statuut van het doodsverlangen?
Statuut van de doodswens - symptoom van een depressie? cognitieve vertekeningen negatief beeld over zichzelf, de wereld, de toekomst - weloverwogen? Balanssuïcide? DIAGNOSTIEK Gesprek/dialoog aangaan met de oudere - over zijn leven - over zijn wens om te sterven
Wat weerhoudt ons om gesprek aan te gaan met ouderen over doodswens?
Wat weerhoudt ons om gesprek aan te gaan met ouderen over doodswens? Geen tijd Indien ja, wat gedaan? Eigen houding tegenover de dood, suïcide, euthanasie, ouder worden,
4. Hoe ermee omgaan?
Ouderen doen niet zómaar suïcidale uitingen ALTIJD au serieux nemen! Praten over suïcidaliteit verhoogt het risico op suïcide NIET. Ingaan op doodswens = ingaan op wens om te leven doodswens (wens om niet verder te leven?) waarom doodswens?
HOE?
HOE? Doodsverlangen actief bevragen Denk je soms dat je niet meer verder wil leven? Denk je vaak aan de dood? Bedenk je soms dat je liever niet meer wil wakker worden? Suïcidaliteit bevragen? Denk je er soms aan om je leven zelf te beëindigen? Denk je soms aan zelfmoord?
Acuutheid van de suïcidaliteit trachten na te gaan Hoe vaak denkt u aan zelfmoord? Hoe intens denkt u aan zelfmoord? Heeft u de neiging om toe te geven aan uw zelfmoordgedachten? Bent u bang om de controle over uzelf te verliezen? Heeft u een plan gemaakt over hoe u een eind aan uw leven zou maken? Heeft u al voorbereidingen getroffen?.
Waar te situeren in suïcidaal proces? Doodsgedachten Passieve doodswens Actieve doodswens suïcidegedachten - suïcidale ideatie Suïcideplannen Voorbereidingen Suïcidepoging Suïcide Positief eindigen! Wat houd je tegen op zulke momenten om het niet te doen? beschermende factoren Vaak ambivalentie